Katalog

23 KASIM 1986 CUMHURtYET/13 TOPRAKTA Cengiz Çandar 1 Ezer Weizman, "Bu bnüllUcr sabah uvanınca saglaruM dönduklerinde Bdçika'yı, sollanna baklıklannda tsviçre'yi gönnek istiyorlar. Kendllerini bu bölgeyc hfllft alıştıramaddar. Burada hiçblr zaman Bclçika, tsviçre falan olmayacak. Burada Lubnan, ÜrdUn, Mısır, Suriye var. Buran OrUdogu. Buna •usmaldar. Bu Ulkelerle çözüm gerekli. Kendi Içimlzdeki Fötrtlnlilerle dunımu çözmeden, Arap diinyaa Ue nasıl çözüme ulasınz? Işle bunun icin bca gerekirse Arafal ile bile görilsiirum diyorum" diye konuşuyor. Bu sözleri söyleyen Israil hükumetinin bir bakanı. Kudüı'te tek katlı ve bir barakayı andıran Dışişlcri Bakanlığı binasının kapısından gjrer girmez soldaki ilk odada oluruyor Ezer Weizman. Hukümetin sandalyesiz bakanının odası inanılamaz bir sadeliktc. Türkiye'de iyi kötü isim yapmış bir yazara gazete binasından böyle bir odayı lâyık görselcr, mutlaka itiraz eder. Şanına uygun bulmaz. Böylesine sade Ezer Weizman'ın makam odası. lahta masanın ardındaki ktlçUk kütüphanedeki rafları doldurmaya besbelli henüz vakti olmamış. Ama duvarlar fotoğraflarla dolu. VVeizman'ın odasının çıplak duvarlarını örten fotoğraflar, lsrail'in yakla$ık 40 yıllık ömrtlnUn bir özeti gibi. Ve ayru zamanda Ezer Wcizman'ın. Dört belli başlı fotoğraf göze çarpıyor. Birincisi bir Messerschmidt uçağı. VVeizman, 1948 yılında kuruluşu ilan edilir edilmez dört Arap ordusunun hücu•rtttkm 3,5milyon Yahudi2,5 milyonArap tsrail'in nHfusu 4 milyort Bu nufusun yüzde 83'ü YahudL Yüzde 17'si 1948'de topraklarmda kalmakta direnen Filisttnli Araplardan oluşuyor. Yüzde 17'llk Arap azınlığının yüzde 510 arasmda tahmin edilen bir bölümü Dürzi ve Çerkeslerden meydana geliyor. Araplar, seçmeseçilme haklanna sahip İsrail vatandaslan sayılmakla birlikte askerlik yapmıyorlar. Dürzller ise 1957'den beri israil Ordusu'nda görev yapıyorlar. Ulkenin güneyinde bulunan Bedeviler de sınır gttvenliğinde görev altyor. lsrail'in 1967'den beri ifgal altında tuttuğu Batı Yakası'nda 12 milyort, Gazze Şeridi'nde ise 600 bin dolayında Filistinli Arap yaştyor. 1967'den başlayarak sistemli bir biçimde ifgal altmdaki topraklarda sürdürülen Yahudi yerleşim merkezleri kurma politikasımn sonucunda bugün Batı Yakası'nda 60 bin, Gazze Şeridi'nde 2000 Yahudi bulunuyor. Dolayısıyla, su sırada lsrail'in 1948'de kurulduğu Filistin topraklan Ue 1967'den beri ifgal altında tuttuklannda yaşayanlar bir arada sayıldığında yaklasık 3,5 milyon Yahudi Ue 2£ milyon Arap, FUistin'de yerleşmis durumdalar. lsrail'de yasayan YahudUer, tüm dünyadaki Yahudilerin yaklasık durtte blrt Yüzde 26.4. Bu arada, 2J müyon Filistinli de 1948 ve 1967 savaşlannm sonucunda çoğunlukla çesitli Arap ülkelerinde mülteci olarak yaşıyorlar. İsrail clonetimııulckı toprakların ııufııs kııııyesi: ÜROÜN Işgal altındaki topraklar 'statüsü* İsrail, bugün Akdeniz kıyılanndan Ürdün Nehri'ne kadar, kuzeyde Ltibnan ile ateşkes çizgisinden, gtineyde Mısır sınırına kadar olan ve Ingiltere'nin Osmanlı devletinin yıkılışmdan sonra manda yönetimi altına aldığı Filistin topraklanm denetim altında tutuyor. Filistin'in Batı Yakası (Ürdün Nehrinin batısı anlamında) adı verilen bölge ile güneybatıdaki dar Gazze Şeridi, "lşgal Altmdaki Tbpraklar" statüsüne tabi. Filistin'in geri kalan bölümü ise, Yahudi devletinin 19481967yılları arasmda kurulduğu toprak olarak İsrail olarak adlandınlıyor. Suriye'nin Golan Tepeleri, 1981'de ilhak edildiği için burası ifgal altında addedilmiyor. Batı Yakası 2.100 mil karelik, Gazze Şeridi ise 140 mil karelik bir alan kaplıyor. Bir bağımsız Filistin devleti kurulması tasarlanan topraklar buraları. Gazze Şeridi güneyden kuzeye 45 kilometre, enlemesine en genis yeri ise 11 kilometre. Batı Yakası ise, güneyden kuzeye 2 saatte katedillyor. Israütn isgal tttiğt topraklarda çallumtı ve protestolar hiç durubtuuh. Geçmls yülarda Doğu Kudüs'te yapılan Filistin Kurtuluş hartketi yanlısı bir gbsteride bir Arap genel, tsrail polisi tarafmdan etkisiz hatt getiriUrkeru 'İsrail Ortadoğu'da, ruhu başka yerde' muna uğrayan lsrail'in bugün dünyanın üç numaralı gücü sayılan Hava Kuvvetleri'nin ilk savaşçı pilotu ve kurucusu. Arkadaşı Murdehai Hod ile birlikte Çekoslovakya'dan getirip monte ettikleri Messerschmidt'lerle Mısır Hava Kuvvetleri'nin Filistin scmalarındaki egemenliğine kafa tutup, bugünün dehşetengiz ve etkili israil Hava Kuvvetleri'nin temelini atmışlardı. tsrailli Bakan Weizmaria göre, Israillüer hâlâ sabah kalkınca "sağda Belçika*yı, solda Isviçre'yi görmek istiyorlarJ' yix. Üttelik, Mofc Dayan o hnkttmette bakandı" diyerek bugün de Filistinliler ve diğer Arap ülkeleriyle aynı imkânlann mevcut olduğunu savunuyor. VVeizman için sorunun özü, Siyonist hareketin babalanndan, Ulkenin ilk Cumhurbaşkam, amcası Haim VVeizman'ın şu sözlerinde açıklanıyor: "Sonın, çatttan iki miUlyetçillktlr." Yani Yahudi milliyetçiliği ile Filistin Arap milliyetçiliği. Weizman'ın rtiyası lsrail'in ilk Cumhurbaşkanı ve Siyonist hareketin büyük ismi Halm VVeiznan'ın yeğenı olan Ezer VVeizman, kendi ıfadesine göre yıUarını "Mısır Hava Kuvvetleri'ni ruuıl savas patlak vermeden imha edebUlrlm" plânı yapmakta geçirdi. Israil'i bugünkü fıili sınırlarına ulaştıran ve dört misli genisleten 1967 zaferi öncesirde Hava Kuvvctleri Komutanı idi. Savaştan birkaç ay önce, yeini Mordehai Hod'a bıraktı ve kendisi Oenelkurmay Baskanı (daha sonra Başbakan, bugün Savunma Bakanı) tzak RaMn'in altına, Oenelkurmay Harekât Dairesi Başkanı olarak, tsrail askeri hiyerarşisinin iki numaralı koltu Kneet'in Filktinli üyesi lınuTdeki liyaset sahnesinin öbür, yani Filistinli Arap urafında genel akıma VVeizman kadar ters biri var. Işçi Partisi'nin Arap milletvekili Abdülvahap Daravfi. Daravşi, bir geleneği yıkan adam. 1967 öncesi tsrail sınırları içinde kaldıkları, yani 1948'de topraklanm terketmedikleri için vatandaşlık haklannı kullanan 700 bin kadar Filistinli, tsrail secimlerinde Renellikle Rakah (İsrail Komünist Partisi) ve solcumarjinal örgUtlerdekı Arap adayları desteklerdi. İsrail politikasımn iki ana bloku Işçi Partisi ve Likud'da Arap aday pek bulunmadığı gibi, Araplar da bu partilerden aday olma çabası göstermezlerdi. Daravşi, 1984seçimlerine tşçi Partisi'nden katıldı ve kazandı. Hatta Mil JVeizmarv Bu îsrailliler sabah uyanmca sağlannda Belçika'yı, sollannda tsviçre'yi görmek istiyorlar. Kendilerini bu bölgeye alıştıramadılar. Burası Ortadoğu. Lübnan, Ürdün, Mtsır, Suriye var. Bu ulkelerle çözüm gerekli. Kendi içimizdeki Filistinlilerle durumu çözmeden Arap dünyası ile nastl çözüme ulaşınz. Bunun için gerekirse Arafat'la bile görüşürüm, diyorum. ttrmil b t l g e y e mhşmmmdu îsraifli Bakan ğuna yerleşti. 1967 yılının haziran ayının beşinci gununun sabahı, İsrail savaş uçakları Mısır Hava Kuvvetleri'nin hemen lamamım daha havalanmadan yerde imha edince VVeizman'ın rüyası da gerçekleşmiş, tsrail de "6 Gün Savası"nın ilk günü zaferi garantilemişti. Gözüm Messerschmidt'ten yaıulmıyorsam bir F16 fUoıunun fotografına takıldığı anda, 5 Ha/iran 1967 günU aklıma geldi. Ankara'da SBF kantininde kulakları radyolarda hezimetin yıkıııtısı altında çökük yüzlerıyle Filistinli öğrcncilerin yüzlerini hatırladım. Daha sonra aynı kantinde, "Siyonist isgale" karşı fışkıran Filistin direnme hareketinin eğitim kamplarına gidip dönen nice arkadaşımızın bir efsane gibi anlattıklarını az mı dinlemistik. t: WEtZMANBÜYÜKDOSTUYLA Ortadoğu gökUrinln raklpstz huklml Israü Hava Kuvvetleri'nm kurucusu ve komutanı idi (küçtik fotoğraf). Savunma Bakanlıgı yaptığı yülarda Enver Sedat ile sıkı bir klsisel dostluk geUstirdL Şimdi birlikteki fotoğraflan Weltman\n makam odasuu süslüyor. tsrail devletinin kurucusu David BenGurion ya da hraU'dekl kısa tanımıyla BG. israUliler tçtn Israü tarüünt damgasuu vuran dev bir isim. siyaset sahnesinde Weizman gibi genel akıma ters bir politikacı da Işçi Partisi'nin Arap milletvekili Abdülvahap Daravşi. Daravşi bir geleneği yıkarak tsrail'in ana partilerinden birine girip parlamentoya seçildi. 43 yaşındaki Daravşi 21 yıllık eğitimci. Hz. tsa'nın memleketlisL Nasırah. Nasıra, Yahudi egemenliğine girdiğinde, Daravşi 5 yaşmdaymış. li Eğitim Bakan Yardımcılığına getirilmesi konusunda adı spekülasyona yol açtı. tsrail devletinin kurucusu, iktidar ortağı bir partinin milletvekili Abdülvahap Daravşi, Filistinlilerin gözünde bir hain mi? Bazılannın gözünde kuşkusuz öyle. İtraiVde Arap parlamenter: lsrail'in Hz. lea'nın memleketlisi Abdülvahap Daravşi'yi bir öğle yemeğınde tanıdım Kudus'un Filıslınli Arapların yaşadıgı doğu kesimindc, Harun Rcşid sokağındaki Petra lokantasında upuzun bir ınasa. İşgal altındaki Batı Vakası'nın ve Doğu K.udUs'ün neredeyse tüm önemli Filistinli şahsiyetleri masayı doldurınuşlar, bir gün önce hakkında "Ulke dışına sunılme" kararı alınaıak tutııkUnan AşŞaat (elietih yanlısı, Doğu Kudüs'te Arapça yayımlanan gazctc) Genel Yayın MüdürU Ekrem Haniye'ye ılişkin uygulamanın anlanıı üzerinde lartışıyorlar. Kararın geri alınması için izlenecek yolları görüşüyorlar. Masanın ortasında, karun alan tşçi Partili Savunma Bakanı İzak Rabin'in partilisi Abdülvahap Daravşi 43 yuşında. 21 yıllık bir eğitimci. Hazreli Isa'nın memleketlısi. Nasırah (Nazareth). Arap Nasıra, Yahudi egemenliğine girdiğinde 5 yaşındaymış. Efsaneler terftrietler ve saldırganlar Onlann anlattıklan efsanelerin kahramanlan İsrail devletinin gözttnde birer kana susamış teröristti. O efsanelerin kahramanlan için ise tsrail yöneticileri birer gözü dönmUş ırkçı ve saldırgan. Tlpkı şimdi karşımda oturan Ezer VVeizman gibi. 1967 Savaşı'nın belli başlı mimarlarından VVeizman, aklaşmış dalgalı saçları, ınuzip mavi gözleri ve her cümlesinin sonuna iliştirdiği kahkahası ile gayet nüktedan rahat ve rahatlatıcı bir insan olarak karsımda. Ben Gurion ve Begin'in fotografı Üçüncü fotoğraf, pek tarihi bir anı olmalı. Bir masanın çevresinde solda İsrail devletinin kurucusu David BenGurion, ortada Hava Orgeneralı üniformasıyla Ezer VVeizman, sağda ise o pek bize aşina gergin suratıyla Menahem Begin. israil yakın tarihi ve dolayısıyla BenGurion ile Menahem Begin arasındaki uzlasmaz husumet bilindiğinde böyle bir fotoğrafın varüğı mucize sayıkr. VVeizman, gözümüzün duvara asılı kaldığını farkederek, "Bu fotogıaf 1967'de savaş sırasında vekildi" dıyor. "Mcnahcm Begin ile King Davld Oteli'nin yemek salonunda ogle yemegi yerkın ivcri birden BG (David BenGurion'a Îsrailliler kısaca lngilizce telaffuzla BiCı dıyorlar) girdl. Buyurm u nıısınu dedik. Ve hayret, geldi oturdu. Oturdugumuz yer, Menahem Begin'in trgun çelesinin 1946'da Ingilizlerio genel karargahı olarak kullamlan King David Oteli'ne o iinlü sabotajı gerçekleştirdlgi bölümdü. BG ile Begin, artık tarihe mal olmuş sabolaj üzerinde sohbele başladdar. Raslantı olarak Üçltt konfederasyon ütopya mı? Yemek [en sonra Knesset'e gidiyoruz Yahudi meslekıaşlarından kınıe raslasa tanıştırıyor. Daravşi, Knesset'in doğal bir parçası saııkı. Knessel kalcteryasının bir köşesinde sohbete koyulduğumuzda Filistinli yu/unu orlaya koyuyor. Ağzından bırbırı ardına şu sözlcr dökülüyor: "İsrail, FKÖ ile gorusmeiere oturmamak için giivenlik vc variıgının tanınmamasını bahane olarak kullanıyor. Niye karsılıklı lamınaya yunuşnııyor? KKO, Isnıil'in vurlıgını tanısın; tsrail de Filistin halkının kendi kadrrini layiıı hakkını. Ben, nihai çoziım olarak üclu konfedcrasyonıı düşünüyorum. İsrail, Batı Yakası ve Gat BA TI YAKASI GERİ VERİLEBİLİR Ml? Eğer Welzman, Batı Yakası 'nın güvenüğinin İsrail için vatgeçtlmez olduğu yolundakl teılere de pek Itibar etmiyor. Ona göre, lsrail'in askeri gücü, stlahsıHandırılmış ve askerden anndunlnus bir Batı Yakası'm öngören bir siyasi çötümle birleştiğinde güvenük için yeterll. Ancak şu sırada Batı Yakası 'nda hayli asker var. Bethlehem 'de Hz. lsa'nın doğduğu ve bugün bir kilisenin bulunduğu meydanda görülen İsrail işgal birUkltrinin askerleri. "Size göre öyle. Arapların büyük çogunlugu öyle düşünmüyor" diyecek oluyoruz. VVeizman, eksık etmedıği kahkahasıyla birlikte karsılığını yetiştiriyor: "tşte onun için çok büyük adamdı zaten." Menahem Begin'in Savunma Bakanı artık Likud'lu değil. 120 sandalyelik İsrail Parlamcnlosu Kncssct'tc Uç yer işgal edcn Yahal (Beraber) adlı kendi partisi var. Likud lideri ve yeni Basbakan İzak Şamir onu kabinesine almak niyetinde değildi ama koalisyon ortağı Işçi Partisi lideri Şiimon Peres, Mısırlılarla ve lsrail'in Filistinli Arap vatandaslarıyla çok olumlıı ılışkilcri bulunan Ezer VVeizman'sız bir kabine düşünmek istemiyor. VVeizman, Peres'in Başbakanlığında Başbakanlık ne/.diııdc sundalycsi/ bakandı ve tsrail Arapları (1967 öncesinin sınırlarında yaşayan ve tsrail valandaşlık haklanna sahip 700 bin Filistinlinin resmi sıfatı) ile ilişkilerden sorumlu idi. Şimdi, Peres'in Dışişleri Bakanlığı'ndaki bu mütevazı odada yine sandalyesİ7 bakan. Ve neden sorumlu olduğu sorulduğunda "freelance bakan" diyor gülerek. Serbest, bir tür libero bakan. zog (Haımeskı askeri islihbaral başkanlarmdan, şimdi İsrail Cumhurbaşkanı), Yariv (Aharoneski askeri ıstihbaral başkanlarmdan, şımdı Tel Aviv Universitesı Ortadoğu Araştırmalan Enstiltisü Başkanı), VVeizman ve Lahal bu konuda sıralanabilecek Isimlerdir." VVeizman, kendisindeki dönUşümiı Abba Eban'ın genellemesine hak verdirtecek bıçımde doğruluyor. "Dört savaşa girdim. Ben, askerlige, savasa Clausewilz gibi bakıyorum. Savas politikanın u/anlmdır. Şimdi artık banş yapalım. 40 yıldır savaş, savas... Yorulduk" diye görüşlerinde ve tutumundakı köklü değişikliği izah ediyor. • lsrail'in askeri gücündcn öylcsine emin ki, Batı Yakası (Batı Şeria) ile Gazze'nin bir çözüm çerçevesinde terkedılmesinı, yani lsrail'in bazı duzenlemelerlc 1967 öncesi sınırlarına dönmesini bile pek umursamıyor. Batı Yakasıııın lsrail'in güvenliği için clzem olduğuna inanmıyor. ABD yardtmt iHf%»%r ve bartf: Moşe Dayan'ın bir sözünü de hatırlatıyor JVeizman; "1967'den sonra Dayan, 'Barışsız bir ŞarmEl Şeyh, ŞarmEl Şeyh'siz bir banştan daha iyidir' demisti. Ne oldu? Sina'yı ŞarmEl Şeyh ile birlikte geri verdik. Mısır ile barış içindeyiz. Üstelik Moşe Dayan o hükümette bakandu Bugün de Filistin ve diğer Arap ülkeleriyle aynı imkânlar mevcut. orada bulunan uyanık bir gazeteci uçumuzu orada oturur görünce deklansore basıverdi. Bu fotograf, BG ile Begin'in biraraya geldigi o tarihi anın görüntüsudür." VVeizman'ın odasını süsleyen üçüncü fotoğrafın mekânı olan King David Oteli'ne Begin'in ve bugün Basbakan olan İzak Şamir'in Stern çelesinin giriştiği sabotaj BenGurion ile Menahem Begin ve onlann şahsında tsrail politikasının iki ana bloku olan tşçi Partisi ile Likud'un (daha doğrusu Likud ittifakının belkemıği olan Begin'in kurduğu Herut Partisi'nin) arasındaki kan davasında önemli bir kilometre taşıydı. tsrail'in FKÖ ile görüşmelere oturmamak için guvenlik konusunu öne surmesi bahane. "tsrail, FKÖ'yü, FKÖ de tsrail'i tammalı diyor" Daravşi ve ekliyor: "Sorun tsrail'den kaynaklamyor. tsrail'in kendisi coğrafi olarak Ortadoğu'da, ama ruhu ve zihniyeti değil. ABD yardımı kesse bir gün ayakta duramaz," a'de kurulacak bir Filistin devleti ve I rdıın urasında. Bu dusuncemi Peres'e açlım. Ütopya dedl. Sorun, israil'den kaynaklamyor. lsrail'in kendisi vografl olarak Ortadogııda ama ruhu ve zihniyeti degil. ABD yardımı kesse bir giin ayakla duramaz." Daravşi'ye partısının lideri ve Dışişleri Bakanı Şiınon Peres ile birkaç gun önce yaptığım görüşmeyi nakledip, Peres'in Türklsruil ılişkilerinin dlUeyinin yükseltilmesını islediğini anlatıyor ve bu konudaki görüşünü soruyorum. Söylediği, Peres ile hiç de ııyımı halınde değil. "Eger, Tilrkiye'nin İsrail ile diplomalik ilişkllerinin diizeyini yiiksellmesi barısçı ço/üme katkıda bulunahllecek, bunu hı/landıracaksa olumlıı olur. Yoksa, israil'iıı btıgunku ImaJına hizmet edecekse ve bolgedeki lıkanıklıgı heslevecekse hiç geregi yok" diye yanıtlıyor. ke»erse: Daravşi'ye göre Filiwtiıı"i Kral Hüseyin kaybetti Ona, Filistin direnme hareketinin 1967'den önce oluştuğunu ve 1967 sırurları içindeki Israil'i hedcf aldığını, Siyonist devleti yıkıp Filistin topraklarının tümunu kurtarmayı amaçladığını hatırlatıyoruz. Batı Yakası ve Gazze'de kurulacak bir miniFilistin devleli bu 1967 öncesi hülyasını canlandırmaz mı? "Ben 1967 onctsl sınırlarına dönme riskini alırım. Onlar da eger israil'l ortadan kaldırmak riskiııi alacaklarsa alsınlar. Ama bu kez tum Pilistin'i, bir daha geri gelnıemek uzere kaybcderler" diye karşıhk vcrıyor. Soıııa sözü bugünlerdc lsrail'in Filistin sorununu FKÖ'süz halledebılmek için bir partner olaıak seçtığı Ürdün Kralı Hüseyin'e getiriyor. "Filislin'i kaybeden Kral Huseyin'di" diyor ve "1%7'de savasa girvrck. Bir başka buyük hatası 1973'te savaşa girmemesiydi. 1973 Sava>ı'nda Siııa Cephesi'nden donüp Ürdün Vadisi'ni gezince gözlerime inanamadım, Ürdün böylesine elverişli bir dıırumda nasıl savaşa girmez diye.." saptamasıyla sözünü tamamlıyor. Cumhurbaşkanı Haim Herzog'un "Araplsrall Savaılan" adlı kitabında "ilerde tsrail Hava Kuvvelleri'nin guçlü bir komutanı olarak kendisinl gtttterecek, göz kamastıncı, sözünü sakınmayan bir kisillk" olarak tanımladığı Ezer VVeizman'a görüşlerinin lsrail'in Filistin sorununa genel yaklasımını yansıtmadığım söylemekten kendimizi alamıyoruz. "Ben hiçblr zaman gend (avıria birlikte süruklenmedim. 1956 Savaşı'nda BenGurion, Franaı tavaı uçagı niolanna bel bagladıgındı, blzim hava gücumttze kujku bellrtüginde, ona bile karjı çıkmıstım. Savafta becerimizi kaoıtladık" diyerek haklılığını vurguluyor. Ezer VVeizman, "Araplann YahudUeri güçlü oldukian takdirde deniıc dökecekleri" gibisinden propaganda malzemelerine de pek itibar etmiyor. "Bizim niyetlmiz sankl farklı mıydı" diyor, dudak bükerek. VVeizman, barış yolunda ilerleme konusunda asıl engelin Filistinliler ve Araplar tarafından değıl İsrail tarafmdan oluşturulduğunu ima edercesine "Ben Araplaıia degil, bizimkilerle ugrmsıyonım" diye konuşuyor. Ancak, bu konuda yapabilecekleri sınırlı. Ne de olsa hukumet Uyesi "Tekmeyl vurup hükumetten atariarsa, daha İyi olur. O zaman rahat rabal konuıurum" sözleri ağzından klasik kahkahasıyla birlikte dökülüyor. Konuşurken hatırlatmalar yapıyor. "Moşe Dayan, 1967'den sonra 'Barışsız bir Şarm elŞeyh, Şarm elŞcyh'siz bir banştan daha iyidir' demisti. Ne oldu? Sina'yı Şarm elŞeyh Ue birlikte geri verdik. Mısır Ue banş içlnde Kwki şahin yeni güvercin Araplara karşı 40 yıldır savaşlarda, bir savaşçı, bir kuvvet komutanı, Arap hezimetinin mimarlarından biri olarak pekişen ve Herut ile Likud'da biçimlenen siyasal kişiliği son yıllarda inanılmaz bir viraj alaıak, İsrail polıtıkasında bir güvercine dönüştü. VVeizman bugun Peres'i bile elestiı iyor. "Iskenderiye'de ilusnu Mubarek'le £ )• • • uşurken, orlak açıklamaya 'hılıslınlılerın yasal hakları' ibaresi konuluyordu. Peres'e 'ulusal yasal hakları' biçintinde konulsun diye ısrar ellim. Ulusal sozcügünü koyduramadım. O adımı atamadı" diye yakınıyor. Ezer VVeizman, tsrail politikacılarında ıs Filistin sorununa gelip dayandığında pek raslanmayan ölçüde cesur görüşlerin ve net bir lutumun sahibi. Üstelik, sıradan bir politikacı da değıl. Hukumet üyesi. Böylesine bir dönüsüm nasıl mümkün olabilir? lsrail'in 1967 Savaşı'ııda ki Dışişleri Bakanı, şu sırada Knesset Dış llışkiler Komitesi'nin Başkanı vc hararetli Peres yanlısı Abba Eban'a göre bu pckâlâ mümkUn. Abba Eban, 9 kasım tarihli New York Times gazetcsinde "Şamir'in 1 Numaralı Sorunu" başlıklı uzun yazısında lsrail'in siyasete atılmış generallerinin esnek görüşler taşımasının pek raslanır bir durum olduğunu şöyle satırlara dökmüş. , "lsrail'in guvenliginin Arap nufusun yaşadıgı merkezlerde sürekli bir yonetim gerektirdigi duşünce.si son aylarda agır darbeler yedi. Guvenlik, Balı Yakası'nın askerden ve silahtan anndınlması, önemli noktalarda sınır clegisikliklcri ve hcr şeyden onemlisi caydmcı guç sayesinde, bir ÜrdunFilislin devletiylc vanlacak bir barış çozumuyle saglanabilir. İsrail ordıı komulanlan ve askeri istilıbaral başkanlarının siyasele atıldıklarında ilhaka karşı plalformlara sahip siyasi partilere girmesi bu konuda uyarııı olmalıdır. Yadin (Yigal1948'de Harekât, daha sonra Genelkurmay Başkanı), Allon (Yigal İsrailOrdusu'nun Oncülü Haganah'ın vurucu kolu Palmach'tn koınulanı, daha sonra Basbakan Yardımcısı vc Dışışlerı Bakanı), Dayan (Moşe1956 Savaşı 'nda Genelkurmay Başkanı, J967'de Savunma Bakanı, Begin hıikumetinde Dışişleri Bakanı, öldu), Tsur (Zvı1961'de Genelkurmay Başkanı, 61dü), Rabin (hak1967'de Genelkurmay Başkanı, 1974'te Buşbakan, şımdı Savunma Bakanı), BarLev (Haımeskı Genelkurmay Başkanlarmdan, şımdı Polis Bakanı). Gur (Mordehaieski Genelkurmay Başkanlarmdan, 1967'de Kudıis'ı' eiegeçtren PuraşulçU Jugayı'nın komutanı, şimdi kabine üyesi), Her Tarihi bir eabotaj BenGurion, 1946'da İsrail devletinin kurulmasına giden yolu tngilizlerle görüsmeler yolu ile açma yanlısıydı. Yahudilerin btlyUk çoğunluğu BenGurion'un peşindeydi. trgun ile Stern ise amaçlarına ulaşmak için siyasi cinayetler ve teıorizm yolunu seçmişlerdi. 22 Temmuz 1946'da bugün bile dev bir yapı olarak Kudus'un merkezini süsleyen King David Oteli'nin bir bölümünü çökerten sabotaj sonucunda lngıliz, Aıap ve Yahudi 90 kişi ölmüşlü. Gerçi olay Ingiliz kuvvetlerinde Yahudilere yönelik büyük bir öfkeye yol açmıştı ama ürünlerini de vermiştı. Ingiliz kamuoyu, Ulkelerinin Filistın'deki ılünden rahatsız olmaya başlamıs ve Attlee hükUmetinin Filistin'in terkeJmesi kararında, King David sabotajının önemli rolü olmuştu. BenGurion'un Menahem Begin'e kapattığı yollar nihayet 1977'de açılmıstı. Yaklasık 30 yıl ana muhalefet akımının lideri olarak aşırı görüşleriyle kıyıda bekleyen Begin seçimleri kazanıp 1977'de hükümet kurduğunda Ezer VVeizman, kabinenin üç önemli noktasından birine, Savunma Bakanlıgı koltuğuna oturdu. FKÖ ile dayanışma Abdülvahap Daravşi, 1984 aralıgıııda Filısiın Ulusal Meclisi'nin (FKOnün parlamentosu) Amman toplantısına FKÖ ile dayanışma göstermck amacıyla katılmaya kalkmış ve Amman'a gitmek üzere Kıbrıs'a ııçmuş. Kıbrıstan geri dönmesinin nedeni, kimi Uraıllılere gore tsraıl'dc aleyhinde oluşan tepkiler, kendisine sorarsanız Ürdün'ün onu tsrail parlanıentosunun bir üyesi olduğu için içeri sokmaya yanaşmaması. Ne olursa olsun, Daravşi, FKÖ ile dayanışmasııu ılan etmek fıısatını bulduğu ve böylece Filistinli kimliğini ortaya koyduğu için memnun. Haeım taraflardan iki örnek Bir yanda Ezer VVeizman, diğer yanda Abdülvahap Daravşi, Filistintsrail uçurumunun hasım laraflar için bulunabilir ve kabul cdilebılir en sivri örnekleri. Filistinliler tsrail devlet adamları ıçınde Ezer VVeizman kadar kendileriyle ilişkiye ve çözüme yatkın birini bulamayacaklan gibi, İsrail Yahudi toplumu da, Abdülvahap Daravşi ölçüsünde ibraniceyi bülbül gibi konuşan, tsrail yaşamına entegrasyonunu Işçi Partisi milletvekilliği sıfatıyla kanatlayan, bir Arafal sempatizanı Filistinli bulamaz. VVcızman ve Daravşi, bir yandan yü/yılın en uzlasmaz çatışmasında 40 yıldır ne kadar yol alındığını simgeliyorlar. Bir yandan da ınarjinallikleriylc FılistinIsrail uçurumunun derinlığıni scrgilıyorlar. Sedat 'niçin büyük adam?' Dördüncü fotoğraf, asın Likud hükumetinin vurucu Savunma Bakanı Ezer VVeizman'ı çok özel ve sıkı bir kisisel dostluk gelistirdiği Mısır'ın eski Cumhurbaşkanı Enver Sedat ile sarmaşdolas gösteriyor. VVeizman, o fotografı işaret edip, Sedat için "Çok buytik bir adamdı" demek gereğıni duyuyor. SIRECEK