Katalog

5 OCAK 1986 EKONOMİ CUMHURİYET/9 fteçen hafta Ege ekici tütün piyasası yann açılıyor Hükümet teşvik ediyor... Dış borç yükü artıyor... Tam borç miktarı hesaplanamıyor Tekel Genel Müdürü özden: "iyi tütüne iyi fıyat vereceğiz" dedi. tZMtR (Cumhuriyet Ege Bürosu) 1986 yüı ürünü Ege Ekici Yaprak Tütün Piyasası yarın Maliye ve Gümrük Bakanı Ahmet Kurtcebe Alptemoçin tarafından Izmir'de açüacak. Piyasa açılışı öncesi Tekel tütün alımı için tüm hazırhklannı tamamlarken, Uan edilecek ortalama fıyat konusunda yapılan tahminJer de hız kazandı. TZOB 1435 liralık fıyat açıklanması gerektiğini savunurken, ihracatçı ve tüccarlar 1100 lira dolayında bir fiyat üzerinde durdular. Tekel Genel Müdürü Siireyya Yücel Özdeo ise, "İyi tütüne iyi fiyat" vereceklerini açıkladı. Bu arada piyasa açılışı öncesi, tüccarın üreticiye yapacağı ödemeler ve fıyatlar konusundaki tartışmalar da yoğunlaştı. Üretici tütünü bağlayan tüccann yasaya göre en geç 15 gün içinde üriin bedeüni ödemesi gere Tütün piyasasında tüccann fiyat kırma tehditi Dövizle borçlanmaya rağbet NECMİ ÇELtK Türk lirası biçiminde kullanılan banka kredilerinin maliyetinde kayda değer bir düşüş olmayınca 1985 yıhnda da fınansman ihtiyaçlarının karşılanmasında büyük ölçüde iç para yerine dış para tercih edildi. Dış ticaretin fınansmanında TL kaynağı yaratmak amacıyla çok sayıda firmanın çeşitli döviz cinslerinden dış borçlanmaya gitmesi bu fırmalara iç paraya oranla daha ucuz fon sağladı. Ancak dış borçlanmada yabancı para seçimini yanlış yapanlar borçlanmanın bedeüni ağır ödediler. Geçen yılki kur hareketleri karşısında TL için dövizle dış borçlanmada en avamajh yabancı para cinsi Amerikan Doları oldu. Dolann geçen yıl boyunca Türk parası karşısında yüzde 30 değer kazandığı düşünülürse bu para cinsinden borçlanarak prefınansman (ön hazırlık kredisi) ve döviz kredisi biçiminde TL kaynağı kullanmanın maliyeti yüzde 4344'te kaldı. Bankalardan ayncalıkh faizle TL kredisi kullanabilen gözde bir firmanın iç parayla borçlanma maliyeti ise yüzde 75'i geçiyor. Bu durumda dolar cinsinden borçlanan firmalar lirayı hemen hemen yarı yarıya düşük maliyetle sağlamış oldular. 1984'te dolarla borçlanan firmalar bu paranın yüîde 50'ye varan değer artışıyla duş kırıklığına uğrarken 1985'te bu eğilim tam tersine döndu ve ihracatın finansmanında mark, sterlin, İsviçre Frangı cinsinden borçlananlar büyük zararla çıktılar. Her uç paranın da TL karşısında yüzde 60'ların uzerinde, kur artışı göstermesiyle, bu paralarla borçlanarak TL kredisi kullanan firma ve kuruluşlara dış paranın maliyeti iç paradan daha fazlaya geldi. Alman Markı'nın yuzde 65'lik kur artışına taban faiz (LİBOR) ülke riski, banka garanti komisyonu da eklenince bu para cinsinden gidilen altı ay vadeli bir borçlanmanın faiz yükü yüzde 7475'e yaklaşıyor. 1985'İN İLK YARISI 1985'in ilk altı ayı sonu itibariyle yapılan hesaplamada, çeşitli yabancı paralar üzerinden yapılan borçlanmalarda fazla bir farkın oluşmadığı gözleniyor. Bir başka deyişle ilk altı ayda dolann Türk Lirası karşısındaki değer artışı diğer yabancı paralann artışına yakın oldu. Dolayısıyla ilk altı ayda Mark, Dolar, İsviçre Frangı ya da Japon Yeni cinsinden dış borçlanmanın yaklaşık maliyeti yüzde 35 ile 37 arasında kaldı. Bu durumda 1985 başında her türlü döviz cinsinden altı ay vadeyle dış kredi yoluyla TL kaynağı yaratmanın maliyeti iç paranın maliyetine oranla yarıdan daha az oldu. Yılbaşında mark veya İsviçre Frangı'yla borçlanmak kârlı görünürken 1985'in son çeyreğinde her iki paranın da uluslararası pıyasalarda dolar karşısında içerde de TL kar Döviz piyasalarında yeni dönem Uluslararası döviz piyasalannda yılbaşı öncesi ve sonrasında döviz alışverişi çok seyrek olmasına karşın, Amerikan Doları'nın Japon Yeni ve Batı Alman Markı karşısında geçen hafta iki önemli düşüş göstermesi dikkati çekti. Dolar Japon Yeni karşısında 1979 yüından bu yanaki en düşük değerine inerek, New York'ta Wall Street Borsası'nda 198, Londra'da da 199 yenden işlem gördü. Yıl bitiminden önce 2.5 markın altına inen dolar, borsalann kapah olduğu çarşamba günü hariç tutulursa haftanın ilk dört gününde surekli asağı iniş eğiliminde idi. Nitekim dolar bu eğilim sonucu perşembe günü mark karşısuıda 2.42'yle son iki buçuk yılın en düşük değerine indi. Dolann haftanın ilk üç iş günündeki zayıfhğı, ABD dış ticaret acığının geçen yılın ilk 11 ayı sonuyla 131.8 milyar dolarla rekor düzeye çıkmasına neden oldu. Faiz oranlannın dUşeceği yolundaki spekülasyonlar da dolann gücünü zayıflatan başka bir etmendi. Ancak dolar, haftanın son gününde bir ölçüde toplandı ve New York'ta 203 yen, 2.46 mark değerinden haftayı kapattı. Hafta ortasında 1.46 dolar eden İngiliz parası da cuma günü 1.43 dolara geriledi. Dolann son günkü değer artışında Japon Merkez Bankası Başkanı Satoshi Sumitt'nın, ulusal paralannı 200 yende tutmaya kararlı olduklan şeklindeki sözleri etkili oldu. Sumite, ABD ile nın avantajları daha da büyük. Birincisi dış ticaret kredileri hem kısa vadeli hem de döviz kazandırıcı bir nitelik taşıyor. Bankalar bu mekanizmalar içinde çeşitli komisyonlar alarak kambiyo kârlarını yükseltiyorlar. Ikincisi doğrudan TL kredisi açmak, malıyetin çok yüksek olması nedeniyle geri dönüş riski taşıyor. Bu nedenle TL kaynaklannı yabancı bankalardan sağlanan döviz kredisi veya prefinansman kredisi yoluyla plase edebiliyorlar. Diğer yanda ise dış kredi bazı küçük hacimli bankalar tarafından doğrudan TL mevduatı yaratmada kullanılıyor. Şöyle ki, dolar cinsinden dış kredi alarak bunu TL'ye çeviren bir banka yüzde 40 civarında bir maliyetle lira toplamış oluyor. Bir taraftan bankalann dış krediyi TL kaynağı sağlamada kullanmaları, diğer yanda da gerek kamu, gerekse özel kuruluşlarının iç paraya oranla daha ucuza gelen dış para cinsinden borçlanmaya yönelmeleri, Türkiye'nin dış borç yükünü de hızla artırıyor. Daha önemlisi, büyuk kısmı kısa vadeİi olan bu tip dış kredilerin toplam tutarının tam olarak hesaplanamaması. HÜKÜMET DIŞ BORÇLANMAYI TEŞVİK ETTt 30 sayılı kararname ile gerek bankalar yoluyla, gerekse doğrudan firmalara, özel finans kuruluşlarına dışardan kredi bulma olanağının tanınması uluslararası mali piyasalara yönelik kredi talebini yoğunlaştırdı. Hukümet bile iç paranın maliyetinin yuksekliğinden yakınan sanayiciye, işadamına "dış kredi" yoluyla TL kaynağı yaratmayı önerdi. Yerli krediye karşı güçlü bir seçenek olarak ortaya çıican dış krediye son dönemlerde büyük bir yönelme olması karşısında tek caydırıcı önlem geçen eylulde her türlu döviz kredilerinden yüzde 3 Kaynak Kullanımı Fonu'na kesinti yapılması kararının ahnması oldu. Dolann Yen değeri Ekonomi Servisi Türkiye Şişe ve Cam Fabrikalan A.Ş. Federal Almanya'dan sonra ABD'de de şirket kurdu. Daha önce Avrupa'nın en büyük ticari ve mali merkezlerinden Frankfurt'ta Caminter şirketini kuran Şişe Cam faaliyete yeni soktuğu şirket ile Amerikan iş ve finans çevreleriyle daha güçlü bir işbirüğini amaçlıyor. ŞişeCam,ABD9de şirket kıırdıı kirken, ödemelerüı nisan ayına değin gecikeceği yolundaki söylentilere, tüccann yüksek fiyat verdiği tütünde 200 liralık indirim uygulayacağı haberinin de eklendiği bildirildi. Tekel'in bu yıl tüccar tarafından bağlanmış ve üreticiden koçanları toplanmış tütünlerde tespit yapmaması, ardından da tüccann tütünü "ıskartaya" ayırmasıyla üreticinin eline geçecek paranın giderek düştüğünü ve bunun tedirginliğe neden olduğunu belirten TZOB Başkan Vekili Reşit Kıırşun, "Tüm bu iskonto, ıskarta oyunlan ile 6demedeki gecikme planlan ve fiyat düsünne çabaları. dolann, tüccann beklediği düzeye ulaşmaroası nedeniyle başladı" dedi. "ORTALAMA FİYAT 1385 LİRA OLMALI ' ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) SHP Genel Başkan Yardımcısı Halil İbrahim Şahin, "Ege Bölgesi'nde tütün üreticisinin güç dunımda olduğunu" belirterek, "ürelim azalmakta, kalite düşmekte, üretici ezilmektedir. Üreticinin cebi tamamen boşalırken, tüccann cebi dolmaktadır" dedi. Şahin, tütün başfıyatı uygulamasından vazgeçilerek, ortalama alım fiyatı sistemine geçilmesi gerektiğini ve bunun da 1385 lıra olması gerektiğini öne sürerek, aksi halde tütün üreticisinin işi bırakmak zorunda kalacağını ve göç başlayacağını vurguladı. Geçen yıl yüzde 30 değer kazanan dolarla borçlanarak prefînansman ve döviz kredisi biçiminde TL kaynağı kullanmanın maliyeti yüzde 4344'de kaldı. En gözde banka müşterisine aynı miktardaki normal banka kredisinin yıllık maliyeti ise yüzde 75. şısında değer kazanmasıyla kur riski ağır bir biçimde bu paralarla borçlanıp TL kredisi kullanan firma ve kuruluşlara yüklendi. Dolar cinsinden borçlanarak TL kredisi kullanmaya kıyasla mark, sterlin ve İsviçre Frangı cinsinden kullanmanın maliyeti 1985'in tümü itibariyle yüksek olmakla birlikte dış borçlanma yoluyla TL fonu yaratmak, yüzde 90'lara varan iç paranın maliyetine oranla çok daha ucuza geldi. Dövizle borçlanmada, borçlanmayı Amerikan Dolan cinsinden yapıp ihracatını mark ve İsviçre Frangı üzerinden yapan firmalar en kârlı çıktı. DÖVİZ SATARAK LİRA BULMAK Bankalar açısından dış kredi kullandırma ticaret ortaklan arasındaki ticari dengesizliklerin önlenmesi için dolann şimdiki parıtelerde istikrara kavuşması gerektiğini söyledi. öte yandan henüz yeni yıl taüli ABD'de bitmediği için borsalarda yeteri kadar alıs veriş yoğunluğu olmaması nedeniyle, piyasalann geleceğine ilişkin tam bir gösterge oluşamadı. Hafta başından itibaren döviz piyasalarında gerçek bir alış veriş yoğunluğunun yaşanacağı belirtiliyor. Dış borsalardaki bu harekete karşın Merkez Bankası 'nın döviz kurları fazla bir değişiklik göstermedi. Hafta başında 574 lira olan dolann döviz alış kuru haftanın son gününde 575.75 TL oldu. Tahtakale'de ise dolar bir ara 600 lirayı geçmesine karşın, genellikle 595598 lira arasında değişti. Batı Alman Markı serbest piyasada 243 liraya kadar alıcı buldu. Altın fıyatlarında Dış borsalarda altın fiyatlan hafta boyunca 326 ile 329 dolar arasında değişen değerlerden işlem gördü. Hafta başında 327.50 dolardan işlem gören altının 31.1 gramlık onsu haftanın son gününde Londra borsasında 327.70 dolardan satıldı. Altın dış borsaiarda en yüksek değerine New York'ta dolann 2.43 marka düştüğü yılbaşı arifesinde 329 dolarla ulaştı. içerde de altın fiyatlan hafta boyunca sürekli iniş çıkışlar gösterdi. Haftanın ilk günü Kapalıçarşı'da 41 bin 800 liradan satılan Cumhuriyet Altını, perşembe günü 42 bin 500 lirayla en yüksek değerine ulaştı. 24 ayar külçe altının gramı da aynı gün 6370 liraya çıktı. Altın fiyatlan dış borsalardaki gelişmelerden çok yine dolann serbest piyasadaki iniş çıkışlanna göre tepki gösterme istikrar yok Cumhuriyet Altını 42 500 42 400 Emlak vergîsini ve taşıt vergisini nasıl ödeyeceksiniz? Ekonomi Servisi Hükümetin 12 vergi yasasında yaptığı değişiklikleri tamamlayıcı nitelikteki 12 tebliğin yaymlanması ile yeni uygulamalara açıkhk getirildi. En önemli iki vergi türü olan emlak ve motorlu taşıt vergilerinin ödenis biçimlerindeki değişiklikler ve yeni uygulamalar şöyle: EMLAK VERGİSİ ÖDEME BİÇtMİ • Öncelikle mükelleflerin bu yıl ödeyecekleri emlak vergisi, beyan edecekleri değerin geçen yıla oranla daha yüksek olmasından dolayı artacak. Türkiye'nin tüm illeri için kurulan Tasdik Komisyoıiları her ilin, ilçenin, mahallesinin, sokağının arsa birim fıyatlannı, bina insa değerlerini yeniden tespit etti. Tasdik Komisyonu'nun tespit ettiği değerlere itiraz süresi de sona erdi. Şu anda her il, ilçe vs. için tespit edilen değerler kesinleşmiş bulunuyor. Yeni arsa birim değerleri, bina insa değerleri, şu anda hazırlanan bu değerleri içeren kitapçıklar 1 aya kadar Türkiye'deki tüm ilçe belediyelerine gönderilecek. • Emlak vergisini ödemek için mükellefler martnisanmayıs ayı süresince vergi dairelerine değil yerleşik bulunduklan ilçe belediyelerine başvurup beyanname alacaklar. Bu beyannameleri doldurmadan önce, arsa, binanın Tasdik Komisyonları 'nca tespit edilmiş yeni değeri öğrenilecek. Beyannameyi doldunırken tespit edilen bu değerin altına inilemezken bu değerin üstünde bir bedel gösterilebilir. Yukanda saydığımız üç ay içinde alman beyanname, yine aynı üç ay içinde ilçe belediyesine verilecek. Eğer bina sahibi iseniz, beyannamede göstereceğiniz bedelin üzerinden binde 4, işyeri sahibi iseniz (mesken değil) binde 5, arazi sahibi iseniz binde 6 oranında vergi ödeyeceksiniz. • Emlak vergisinin ilk taksidi yukanda saydığırruz üç ay içinde ödenecek. Ikinci taksit ise kasım ayı içinde ödenecek. ödenecek veTgiler anakentbelediyelerine değil ilçe belediyelerinin bütçesine gidecek. Yeni uygulama ile vergi dairelerinin emlak vergisinin ödenmesindeki fonksi yonu bitmiş oluyor. MOTORLU TAŞIT VERGİSİ Hükümetin aldığı yeni kararlar arasında Motorlu Taşıt Vergisinin alımı da değiştirilmiş bulunuyor. Eskiden bir tek vergi dairesine onbinlerce araç sahibinin vergisini yatırmak için oluşturduğu izdiham ve dolayısıyla bu durumda vergilerin kaçırılması yeni uygulama ile ortadan kalkıyor. Artık vergi dairesi yerine en yakın Ziraat Bankası şubesine başvurulması yeterli oluyor. Yalnız mükellef yanında son dönem motorlu taşıt vergisinin ödendiğine ilişkin vergi makbuzunu ve araç ruhsatını götürmek zorunda. Ancak bunlarla araç sahibine verilecek motorlu taşıt pulu miktan saptanabilir. 2 bin liradan 160 bin liraya kadar çeşitli oranlarda Motorlu t Taşıt Vergisi için taşıt pulu bulunmakta. İlk 6 ay için ödenecek tasık vergisi için aünacak pul kare şeklinde, ikinci 6 ay için ödenecek vergi için alınacak pul da yuvarlak olacak. Alınan pul aracın ön carnına içten yapıştırılacak. 41 800 / ^500 / | 30 31 Aralık • 2 4 Ocak ye devam ediyor. Dolann yeni yılın ikinci günü Tahtakale'de 600 liraya ulaşması üzerine, Cumhuriyet Altını salı günkü kapanış değerinden 900 lira yükseliş gösteıdi. Cumhuriyet Altını dün Kapalıçarşı'da 42 bin 500, külçe de 6380 liradan satıldı. NELER OLDU? 1985'in son haftasında piyasadan 8.1 milyar lira cekilmesi sonucu emisyon hacmi 1 trilyon 285 milyar liraya çekildi, Merkez Bankası verilerine göre, aralık ayının son haftasında piyasadan çekilen 8.1 milyar lira ile piyasada bulunan para miktarı geçen ay içinde toplam 66.7 milyar azalmış oldu. Haftalık verilere göre, Hazine'nin Merkez Bankası kaynaklanndan kullandığı kısa vadeli avanslar da son bir haftada 5.7 milyar lira arttı. (a.a.) Emisyon 1.285 trilyon lira Bir sure once Trakya ve Marmara'da yapılan \ATO tatbikatı için gelen helikopterler, Bandırma Limanı'ndan Amerika'ya dönmek için Amerika'dan gelecek uçak gemisini bekliyor. Bandırma Limanı'ndan 99 müyurhk dışsatım BANDIRMA, (Cumhuriyet) Bandırma Liman ve Gümruğü'nden, 1985 yılı içinde, çeşitli ülkelere 99 milyar 177 milyon liralık dışsatım, buna karşılık 74 milyar 92 milyon liralık da dışalım yapıldı. Bandırma Ticaret Odası'ndan alınan bilgiye göre, 1985 yıhnda Bandırma Liman ve Gümrüğü'nden 35'i aşkm ülkeye 69 milyar 933 milyon lira karşılığında 781 bin 302 ton kolemanit, tinkal, üleksit gibi çeşitli maden cevheri, 25 milyar 289 milyon lira karşıhğında 271 bin 492 ton çeşitli mamul sanayi ürünü ile 3 milyar 507 milyon lira karşılığında 13 bin 903 ton çeşitli gıda maddesi gönderildi. Dışalımda ise gelen maddelerin büyük çoğunluğunu, Bandırma ve yöresindeki sanayi kuruluşları için gelen asit, kükürt, fosforikasit, amonyak sülfat gibi hammaddeler ile, fabrika makineleri teşkil etti. 1985'te 1 milyar litre alkol tükettik Türkiye Yeşilay Cemiyeti Genel Başkanı Selahattin Kaptanağası, Türkiye'de 1981 yılında toplam 320 milyon litre alkol tüketilirken, bu miktarın 1985 yıhnda 1 milyar litreye ulaştığını belirtti. Kaptanagası Türkiye'de alkole başlama yaşının 1620 olduğunu, alkol alışkanlığının yüzde 37.5'unun arkadaşlara özenerek başladığını söyledi. (UBA) Yurt dışındaki işçiye ve müteahhide destekleme fonu ANKARA, (a.a.) Yurt dışında hizmet veren Türk şirketİeri ile bu şirketlerde çalışan işçilerin karşılaşacaklan mali güçlükleri çözmeyi amaçlayan yeni bir fon oluşturuldu. Bakanlar Kurulu'nun Resmi Gazete'nin dünkü sayısında yer alan karanna göre fon, ancak yurt dışında hizmet veren kuruluşlann veya bu kuruluşlarda çalışan işçilerin herhangi bir ekonomik sıkıntıya düşmeleri halinde devreye girecek. Merkez Bankası nezdinde kurulan bu fon, yurt dışında inşaat, tesisat, montaj, mühendislık, proje, müşavirlik gibi faaliyetlerde bulunan Türk firmalanna bu hizmetlerinin karşılığının iş yaptığı ülkece nakit olarak ödenmemesi sebebiyle, kuruluşların kendi iradeleri dışında muhtemel kayıplannı ve risklerini karşılamak amacıyla kuruldu.. Fon, ayrıca firmalann iflası, işe devam etmemesi veya topluca işi durdurması gibi sebeplerle yabancı ülkelerde çalışan Türk işçilerinin karşılaşacaklan mali güçlükleri çözmeyi de amaçlıyor. Fonun kaynağını, yun dışında inşaat, tesisat, montaj, mühendislik, proje, müşavirlik gibi hizmet gören teşebbüslere ticaret ve ödeme düzenlemeleri çerçevesinde yapılacak ödemelerin yüzde 2'si tutarındaki kesintiler oluşturacak. Fon kapsamına aünacak ülkelerin belirlenmesi ve fona yapılacak kesinti oranının yüzde 10'a kadar arttırılmasına, Ekonomik îşler Yüksek Koordinasyon Kurulu yetkili olacak. OCAK GÜNLÜĞÜ Hazırlayan: H. TURGUT ARIĞ 1 Ocak 1986dan itibaren • Bu ayla ilgîli ucretlerde sosyal sıgorta primlerinin aylık tavanı 79 bin 840 liradan, güniük tavanı ise 2661 liradan hesapianacak. • Bu yılın ilk yansmda kıdem lazminatının tavanı 201 bin 600 lira olarak uygulanacak. Aşan kısım vergilendirilecek. • Geçen yıl Telafi Edici Vergilendirmeye tabi perakendeciler gelecek ay vereceklerı ilk aylık KDV beyannamesi için alış ve saıışlanna %10 uygulayacaklar. fiyat TekstU ihmcatında kontrolüne son Konuk Yazar Mustaia KOC Ücretlilere Vergi İadesi sistemi çökmeden neceği safhada nakit girişi ister. Devletler gelirlerini mahkeme kararlarıyla kesınleşecek vergi cezasından değil, namuslu dürüst vergi ödeyicisinn zamanında beyan ettiği vergilerden sağlarlar. Bunun için şu günlerde kurulması beklenen naylon fatura yuvalarına dikkat çekmek istiyoruz. Öte yandan, vergi iadesi işini devletten para çekmek saFatura toplama ve vergi iadesi alma gi herkese belge veren satıcının vergiden ka yan işletmelerin ve kurumlann beyanlarını derek yaygınlasıyor Devlet tum olanakta çınma yollanna başvurması. naylon gider verdikleri kuruluşlar nezdinde hiç değilse nyla bu gelişmeyi destekliyor. Vergi ladele faturalan bulmasıdır. Bu iki tehlikeden de sondaj yoluyla inceienmeterinin yerinde olarirun kabulu ve ödenmesi konusunda vergı ğil birinin gerçekleşmesi, birinin bir kısmı cağına inanıyoruz. Bu tür kuruluşların muhdairelerinde ve diğer ödeme birımlerınde en nın gerçekleşmesi dahi vergi iadesi düze tasar beyannameleri ile vergı iadesi beyankuçük bir duraksama yok. Herşey saat gibi nini çökertir. Sözünü ettiğimiz tehlikeleri bi namelerinin karşılaştınlması çarpıklığın gö~ rülmesi için yeterlidir sanınz. ışliyor Bu uğraş. ahşverişlerde alıcının bel raz daha yakından tanıyalım. Bir başka sorun işletmelerde dağlar gibi ge ıstemesı ve alması. satıcının istense de Belge almadan vergi iadesi nasıl olabilır? yığılan vergi iadesine ilişkin belgelerdir. Bu istenmese de belge vermesinin otomatıkleş Bırkaç yolla olur. mesi zamanına kadar devam edecektır. • Vergi İadesi alacak olan kışi kullanacağı belgelerin Maliye ve Gümrük Bakanlığı maTürkiye bu ışten vazgeçmeyecektır. Belge belgeyi tahrif edebilir. Böylece üzerinde ya halli denetim elemanlarınca periyodik oladüzenini üreticiden tüketiciye tam olarak ku.zılı tutan arttırabilir. Haksız yere vergi iade rak incelenmesı, geçerli belgeler olduğu ve doğru beyan edildiğinin saptanması halleracaktır. Nitekim tarım kesimınde vergi ia si alır. rinde, incelenen belgelerin tasfiyesine kadesi kapsamına alınması çalışmaları yapıl• Vergi tadesine konu olan belgeleri ka rar verilmesi sistemın işleyişi açısından damaktadır. Vergiyle ve devletle tanışmamış bul edenkurumun ilgisizliğı, vurdumduymazha yararlı olacaktır. Mahalli denetim e/eolan kasaba eşrafı huysuzluk gösterebilır. lığı, kendisine verilen belgeleri yeterince Devletin bunu da umarsayacağını sanmıyo kontrol etmemesi nedeniyle vergi iadesinin manları karşıt inceleme yapmak istediklerı rum. Irmak geçilmiştir, çaydan da kolayca kapsamı amaç dışı genişletilmiş olabılır Bu belgeleri alır yine de karşıt inceleme yapabilirler. geçılecektir. takdirde de haksız vergi iadesi ödenmiş olur Bir güven kurumu olarak kurulması dü• Belgelerin tarihlerinin tahrifi, alınan bel şünülen Yeminli Mali Müşavirlik KurumunPekalâ... Bu uğraşa niye girildi? Devlet ca da belgeleri inceleyip beyannameyi bunca parayı neden ödüyor? Buna yanıt ge tutan ile net ücret tutan arasındaki bağherhalde şöyle olmahdır; Devlet, ücretle ge lantının olmaması, eş, çocuk, ana baba dı onaylayıp belgelerin arşivlenmesine karar çınenlere (bilahare tarım kesimine) bir gelir şındaki kişiler adına düzenlenmiş faturala vermesi. vaya karşıt inceleme bakımından transferi yapmak istemiştir. Bu gelir trans rın kullanılması ve pek çok kötü niyetli dav önem arzedebilecek belgelerinın arşivlenmesine diğerierinin yokedilmesine karar verferinın kaynağı bütçe gelirlen olacaktır. An ranışlar burada örnek gösterileblir. cak, bütçe gelirlerinın kaynağı % 80 oranınHer ne şekilde olursa olsun, ödenen ver me yetkisi verilebılir. Bu yönde bir yasal düda vergilerdir. Demek ki, gelir transferi ya gi iadesi devlet için bir maliyettir. Bu işin ge zenleme yapılabilir. pılacak olan kesim vergi gelirterini arttıracak lir tarafı ise bu nedenle artacak gelir, kurum Vergi iadesi sistemi finansal yıkım yaratbir görev yapabilirse kendilerine transfer lar ve KDV gelirlerıdir. Yıl sonunda bekledi madan, özetle çökmeden gerekli önlemler edilecek gelirin kaynağını da bizzat yarat ğinin üzerinde kârla karşılaşan tacir, bu kârı ivedilikle alınmalı, yasal düzenlemeler yamış olacaklardıt: Işte vergi iadesinin temei beyan etmemek için naylon gider faturalan pılmalıdır. Son olarak şunu belirtmekte yarar vardır. esprisi budur. Tuketicinin baskısıyla bir kez kullanırsa ve buna güvenerek gelir beyan zincirin halkaları tamamlandı mı gerisı ko etmezse Gelir, Kurumlar ve Katma Değer Yıl sonu gelirken ticaret erbabının fatura verlaydır. Ancak, bu sıstemin kendinden bek Vergisi bakımından yine beklenen sonuç mekten açıkça kaçındığı görülmektedir. Bu lenen olumlu sonuçları verebilmesi için ön gerçekleşmez. Sözü edilen naylon gider fa konuda özellikle Defterdarlıkların fatura verlemlerin alınması, bazı denetimlerin yerin turalanm kullanan tacir gelecek beş yıl için meyen ticaret erbabına karşı yıldırım ekipde ve zamanında yapılması gereklidir Ön de incelenebilir Naylon gider faturalan ne ler oluşturması ve hareket için alıcının bir celıkle sistemi yozlaştırmadan yürütmeli ve deniyle kaçırdığı gelir kurumlar ve Katma telefonunun yeterli olması gerekir. Bu işletsağlıklı sonuçlar verebilecek şekilde işletme Değer Vergisi kendisinden kaçakçılık cezası melerin sadece fatura kesmeme cezası delıdir. Çünkü bız sistemlen kurar, yozlaştı mı olarak geri alınabilir. Ama ne zaman? Ver ğil, bütün yıl gelirinin re 'sen takdire gitmesi kaldınrız. Ücretlilere Vergi İadesi Sistemin gı iadesi kağıt üzerinde bir gelir gider he şeklinde incelemeye konu edilmesi gerekir. de en büyük tehlike belge almadan vergi ia sabı ya da oyunu değil bir fınansman olayı * Muilafa Koç Malije Bakanlıgı Eski Hesap desi alma ve ardından ikinci buyük tehlike dır. Nakit ödenecek vergi iadesi nakit öde l ımanı İZMİR, (Cumhuriyet Ege Bürosu) Tekstil ve konfcksiyonda birükler tarafın7 Ocak 1986'ya kadar dan yürütülen fiyaı kontrolünun kaldırıldığı • Anonim şirketlerce geçen ayın Damga Vergisi Beyannamesi vergi dairesine yerilir ve ödenir. açıklandı. Başbakanhk Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarhğı tarafından ihracatçı birliklerine 9 Ocak 1986 ya kadar gönderilen yazıda, tekstil ve • Ocak Ekım 1985 Vergi tade Beyannamelerinı zamanında veremeyenlerkonfeksiyon ihracatında yaden 23 Araltk 1985 gunüne kadar vergi affmdan yararlanarak verenler, vergi pılan "asgarivearami" fiyat iadelerini alabilirler. kontrolu uygulamasına son vcrikli. Tekstü ve hazır giyim 10 Ocaka kadar ürünlerinin fiili ihracatından • Boş video ve ses kaseti imali ve ithalinden geçen ay kesilen Vt 2 vergi keönce birliklere kayıt ettirilmesine ilişkin uygulama ise sıntısi, Ziraat Bankasma yatırılır. sürecek. • Televizyon satışı bandrol ucretlerî bankaya yatırılır. bildirimi TRT Genel Mü'dürluğü 'ne gönderilir. Ücretlilere Vergi İadesi sisteminde en büyük tehlike herkese belge veren satıcının vergiden kaçınma yollanna başvurması, naylon gider faturalan bulmasıdır. Bu iki tehlikeden değil birinin gerçekleşmesi, bihnin sadece bir kısmmın gerçekleşmesi dahi vergi iadesi düzenini çökertir. Öncelikle sistemi yozlaştırmadan yürütmeli ve sağlıklı sonuçlar verebllecek şekilde işietmelidir. Çünkü biz sistemleri kurar, yozlaştı mı kaldınrız. • Ücretiderin geçen ay alış faturalan, pulsuz Vergi tade Bildirimlerine eklenerek ısverene verilir. 15 Ocaka kadar Geçen ayın Banka ve Sigorta tşlemleri Beyannamesi, vergi dairesine verilir ve ödenir. • tşletme usulü vergilendirilen telafi edici KDV'ye tabı perakende sattcılar, il.10.1985 günündeki KDV'li mal stoklannın beyannamesinı vergi dairelerine bildirirlerse, stoktaki malların alış belgelenndeki KDV, ilk dönem bildiriminde indırilebilir. Stok bildirimi süresi 15 ocakta bitiyor ANKARA, (a.a.) Tela20 Ocak'a kadar fi edici usulde vergilendirilen, • 20'den fazla işçi çalıştıran ışyerleri, geçen ay yaptıkları ödemelerin gelir ancak 1 ocaktan itibaren gervergi kesinıilenni Muhtasar Beyanname ile vergi dairesine yatırmalıdırlar, çek usulde vergilendirmeye • ücretlilerin geçen ay alış faturalan sonuçlan, Vergi lade Beyannamesi (pul geçen mükelleflerin stok bil15 lira) ile vergi dairesine bildirilmelidır. dirimi yapma süreleri 15 • Kendi adlanna rektam yapanlar ve rekiamcıların geçen ay yaptıkları Uan ocakta sona eriyor. Bu tarive reklamm vergisi, beyanname ile belediyeye bildirilir ve ödenir. he kadar yapılan stok bildi• Geçen ayın eğlence, yangın sigorta ve akaryakn tüketim beyannameleri, riminde Katma Değer Vergisi belediyeye verilir ve ödenir. indirim konusu yapılabilecek. 27 Ocak'a kadar sa fazla vergi kesintisi ödenir. • EylülArahk 1985 son dört aylık Dönem Bordrosu ile aralık Ücret Sigorta Bildirgesi, SSK Bölge Müdürlüğu'ne verilir ve aylık prim tuları yatırılır • Geçen yıl kullanılan ticari defterlerde, bu yıla yetecek kadar boş sayfa varsa, 1986 için notere yenileme / ara / devam onayı yaptınlır. • Geçen ay yeni defter onaylatmayı unutanlara ek süre, sınıf değiştirenlere ise normal süre olarak, ticari defterlerini notere onaylatabilirler. • Geçen ayın aylık Katma Değer Beyannamesi vergi dairesine verilir ve var Katma Değer Vergisi mevzuatına göre, 1 ocaktan itibaren gerçek usulde 31 Ocak'a kadar vergilendirme sistemine ge• BağKur'un Ocak 1986 aylık primi yeni katsayı artışlı olarak bankaya yaçen mükellefler stok bildiritırılır. minde bulunacak. Stoklanndaki malların alış vesikalarında gösterilen Katma Değer Vergisini indirim konusu yapabilecekler.