Katalog

5 OCAK 1986 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURÎYET/5 İSMAÎL GILGEÇ BİLÎMTEKNİK DÜNYASEVDAN VEHBİ BELGÎL HAYVANLAR Penceresîz uçaklara doğru Bu uçaklarla îstanbul'dan Ankara'ya gidebilmek için 23 dakikalık yolculuk yeterli olacak Sesten 5 kez hızlı uçak, hava surtünmesi yüzünden çok ısınacağı için, bunlann gövde madenleri hava direncini yenecek güçte yapılacaktır. Bugün en hızh uçak sayılan Concorde saatte 2 bin küsur kilometreyapıyor. İngilizFransız ortak yapımı olan uçağın planlama, deneme, gerçekleştirme aşamalarındaki uluslararası tartışmalan, hatta davaları hep hatırhyoruz. Bu kadar hız hem havaalanlanna, hem binalara, hem insanlara zarar verebilirdi. Burdaı için özel havaalanlan yapılmalıydı. Normal alanlann bütün hizmetleri altüst olabilirdi. Bu uçaklara en çok Amerikahlar karşı koydu. Concorde'lann Amerika hava limanlanna indirilmesi yasaklandı. Sonunda iş dava yolu ile çözüme bağlandı. Bugün bu uçaklar düzenli seferlerle hizmet veriyorlar. Şimdiye kadar bir kaza da yapmadılar. İLK TRENLER Bu gereksiz tartışmalar ister istemez 125 yıl önceki tren hızı tartışmalannı akla getiriyor. Tren 185O'de saatte 60 kilometre hız yapıyordu. Bu kadar hız hastalıklara yol açabilirdi. Bir tıp kurulunca o zaman hazırlanan bir raporda şöyle deniliyordu: "Trenin sarsıntısı sinir hastalıklanna, histeri nöbetlerine, saraya yol açabilir. Tren camında durmadan göriintii degişroesi göz sinirterinin Utihaplanmasına yol açabilir." Bundan başka, çekme treni patlayabilir, baca kıvılcımları hat boyundaki evleri, tarlaları tutuşturabilirdi. Ancak, olaylar bu felaket tüccarlannı doğrulamadı. Fransa'da 355 bin yolcudan sadece biri kazada ölmüş, 50 bin yolcudan biri yaralanmıştı. Göz ve sinir hastaliklan söz konusu olmamıştı. 187275 yılları arasında Fransa'da 45 milyon yolcu tasınmıştı. îlk uçak NVright Kardeşlerce 19O3'te uçurulmuştu. 5 yıl sonra, 1908'de hız, saatte 70 kiloyorsa yer de aynı biçimde izlenecek. Böyle bir uçakta hosteslerin yolculara şöyle seslenmesi olasıdır: "Sayın bayanlar, baylar, uçağımıza hoş geldiniz. Bildiğiniz gibi, Los Angeles'tan kalktık. 2 saat sonra Tokyo'da olacağız. Gordügünüz gibi, uçağımızın penceresi yok. Fakat, karşınızdaki televizyon ekranında yeryüzıine onbinJerce metre yüksekten seyredebileceksiniz. Vine bildiğiniz gibi ses saniyede 340 metre hızla yayılır. Uçağrauz için normal hız şimdilik bunun 5 katı. Tabii yine saniyede. Bu hızı bulduğumuz zaman garsonlarımız size çeşiüi içkiler ikram edecek. Yemek de vermek isterdik. Fakat bunun için vaktimiz yok. Siz yemeklerinizi bitirmeden önce Tokyo'ya inecegiz. Yatar koltuklannızın kemerlerini çözmeyin. Bunlar, yerçekimine göre en rahat edebileceğiniz biçimde hazırlanmışür. Bu nedenle, arkanıza iyice yaslanıp ekranda yeryüzünü seyredin, yolculuğunuzun tadını çıkann. Teşekkürler." Soz konusu uçakların gövde madenleri hava karşıkoymasını yenecek güçte olması gerektiği gibi yüksek sıcakuğa dayanacak düzeyde de olacaktır. Çünkü, sesten 5 kez hızlı giden uçak, hava surtünmesi yüzünden fınn gibi ısınacaktır. Gövde dışı sıcakhğın içeri girmesini önlemek için soğutulmuş hidrojen (sıvı hidrojen) uçak kaplamalannın altında dolaştırılacaktır. Bu hidrojen, uçağı bu şekilde soğuttuktan sonra motorlarda yakıt olarak kullanılacaktır. Kısaca, hidrojen bu uçaklarda hem soğutucu, hem de yakıt biçiminde görev yapacaktır. Şurasını da ekleyelim: Sesten hızlı uçaklara "supersonic uçak" deniyordu. Sesten 5 kez hızlı uçaklara, daha şimdiden "hypersonic uçak" denmektedir. (Hyper. ötesinde) KİM KİME DUM DUMA BEHIÇ AK flbi orkacfan bıfane al$ana YEMt DÖNEM Hava ve uzay taşımacılığında yeni bir dönentin eşiğinde bulunuyordu. Bu uçaklar, sesten 25 kez hızlı uçabilecek. metreye çıkrruştı. Hız 300400 kilometreye ulaşınca, daha fazlası olmaz sanılıyordu. Bugün Concorde (konkord) hızına gelinmıştir. Bundan da ilerisi olmaz mı? Neden olmasın? Ancak, o zaman önümüze havanın karşı koyması diye bir sorun çıkıyor. Denizde suya sürtünme nasıl hızın fazla yükseltilmesini önlüyorsa havada da hava sürtünmesi aynı zorluğu çıkanyor. Şimdi, deniz otobüsleri, sudan bir metre kadar yukarda yüzdükleri için soruna biraz daha kolaylık getirüdi. Aynı şey havada da yapılamaz mı? Bu sorunun yanıtı uzay araçlanndavekıtalararası balistik füzelerde yatıyor. Uzay araçlan, dünyanın çekirninden kurtulduktan sonra, uzayda, saatte yuvarlak 30 bin kilometre hız yapabiliyor. Çünkü orada hava direnci yok. Kıtalararası füzeler de once diklemesine hava tabakalarının üstüne çıkıp havasız bölgeye ulaşıyor, sonra büyük bir hızla düşman topraklannın üzerine geliyor, sonra da tekrar atmosfere girerek hedefine ulaşıyor. tşte şimdi bu yöntemden yararlamlarak yolcu uçaklan yapılmak isteniyor. Bunlarda hız saatte 27 bin kilometre olabilecektir. Böyle bir uçak Londra'dan Avustralya'nın Melbourne kentine 67 dakikada gidebilecek. Uzaklık, yuvarlak sayı olarak 20 bin kilometredir. İstanbulAnkara arası yine yuvarlak 500 kilometre olduğuna göre 23 dakikalık bir yolculuk yeterli olacaktır. Bu kadar hızla giden uçakta pencere ve cam, uçağı tehlikeye sokabileceğinden bunlar olmayacak. Uçakta pencereden bakmak bir çok yolcular için tek eğlence olduğuna göre penceresiz uçak sıkıntılı olmayacak mı? Pencere eksikliği televizyonla kapatılmıştır. Hatta böylesi daha da iyi olacak. Çünku, pencereden sadece cam önunde oturanlar yararlanabiliyor, dış görüntünün ekrandan izlenmesi bütün yolculan sevindirecek. Üniversitelerde, hastanelerde dersler, ameliyatlar nasıl kapalı devre televizyonlarla izlenebili PtKNİK PtYALE MADRA Kısa... Kısa.. Uzay çağı madeni selenyumun yeni zararı Selenyum, ışığa duyarü bir madendir. Üzerine biraz ışık düşse bunu hemen elektrik akımına çevirir. Bu nedenle, maden, ışık yoğunluğunu ölçen araçlarda kuüanıhr. Fotoğraf ve fîlm çekmede ışık derecesi bununla ölçülür. Telle resim göndermede de selenyum işe yarar. Sinema filmlerinde soldaki ses çizgisinin hazırlanmasında da yarar sağlar. Sokak lambalannın, elektrikli işaretlerin kendi kendiUrine yanıp sönmesinde de kullanıhr. Maden, dahapek çok alanda insanlara hizmet verir. tşte bu selenyum şimdi bitki ve sığır etinde de görülmeye başlanmıştır. Besinde böyle bir madde zehir etkisi yapıyor. Nasd oluyor bu iş? Toprakta başka madenlerle kanştk halde bulunan maden, yağmur suları ile akıp tarla topraklannın alanda birikiyor. Buradan bitkilere, bitküerden de bunlan yiyen sığırlara, koyunlara geçiyor. Kafeinin yararu, zararı Beyaz Saray'ın eski bilim danışmanı Keyworth bu uçaklann gerçekkştirilmesi için elinden geleni yapıyor. Kendisine göre, bunlar, uzay yolculuklannda da kullanılabilir ve Uzay Mekiği'nin yüzde 1 maliyeti ile iş yapabilir. A>TII gorüşü başkaları da payBir iki yıl önce, birisi, 'Kahve kanser yapıyor' demişti ya? tşte o günden beri kahve ile ilgili haber laşıyor. Bunlara gore, "Eisenholer birbirini kovauyor: Kimisi lehte, kunisi aleyhte wer ilk sputniğin başansı üzerine haberler. Bu arada, Amerika 'nın ciddi Bilim (Sci panige kapılmış, denize dtişenin ence) dergisinde yayımlanan bir haber, herkesi şa yılana sanlması gibi, Alman fiişırttı: Kahvede ve çayda böcek olduren bir madde ze uzmanı VVherner von Braun'a vardu.. Haberi Harvard üniversitesi Sinir L'zmanı sanlmıştır. Füze rampaian ve (neurologist'i) James Nathanson vermişti. Bilgin, atışlan bize çok pahalıya mal olçayın uç yapraklarını kıymış, çiğ çekirdeği kahve muştur. Bunlarda yakıtın yüzde ile kanştırarak bir çay bardağına koymuş. Son 78'i oksijendir. O>sa atmosferin ra, buraya tütün bitkisine musallat, boynuzlu bir beşte biri oksijendir ve bedavatırtılı koymuş. Tabii, bardağa, hayvanm normal dır." yiyeteguü koymayı da ihmal etmemiş. Bir iki hafta Hypersonic uçaklar daha da sonra tırtülarda büyüme ve davramş bozuklukla ilerde, saatte 25 Mach'lık hızla rı görülmüş. Hele, hayvanm yiyeceği üzerine saf gidecektir (Sesten 25 kez hızlı.) kafein bolca dökülünce ttrtıllar ölmüş. DenemeHava ve uzay taşımacıhğında nin olumlu sonuç vermesi halinde çevreye daha az yeni bir dönemin eşiğinde buluzararlı öldürücüler yapüabilecektir. nuyoruz. HIZLI GAZETECI yECDET 5ORMU5LÛR ACHAM '^KKARAnın EM ÇOK NE5INI 5EVERSİNİZ ? " DNE DE, "İ5TAMBU1.A DÖNUJ^ÜMÜ. " DEMİ^ YA, BAN^ DA " Bü ÇİZDISİM crfKÜLERİNJ EN ÇOK NERE5IMİ 5EVER5İN ".." 0E5EM\Z , HİÇ DUKAK5ÛAV1PAM " S'lTİŞİMİ.. " PER.DİAA... AU 8EM ^ İ M D İ ^ U ARADA MELER yypmcAM NELJER • . ? 5İME/ıMYA M\ ShvVlUCEM , 60I^Ak:LACOA M\ 6ÜKTM\\CEM, GA5TR Mİ OKUAAİİCAM ?. UAA , S6ZET& DEOİAA 9 E AKLIMA SELDÎ.. 8AKALI/V» İNDRA GANDl VURULDUKTAM SONRA DUNYAPA MELER OLMU$ ... 1f AYDIf? ALDIĞIM G£Z£~TEl£.RlH UİÇ8İI?IWı ATAAAOlM ; ELBET Bİ GÜNl OKUNUR DİYE . ^ İ ^ D İ TAM 51RA51DIR. feEKl UELE Bİ OkiİYM , 5OORA 5 I Z E DE YENİDEN &ÖRUŞEME. DEK KAL\N 5A6LICAKLA ÇİZGİLİK KÂMİL MASARAC1 ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI ENERJİ TASARRUFU KOORDİNASYON KURULU BAŞKANLIĞI <9>TÜYN> AĞAÇ \ASKEN EĞİLİR | 4.Enerji ve Enerji Tasarrufu Sergisi 712 Ocak Yeni enerji kaynakları yaratma ve enerjiden verimli yararlanma yolları nelerdir? Ülkemizde ve dünyada neler yapıhyor? Hangi sistemier uygulanıyor? Hangi ürünleraraçlar kullanılıyor? Günlük hayatta kullandığımız araç ve gereçlerden azami enerji tasarrufu nasıi sağlanır? Enerji Tasarrufu Haftası içinde T.C. Enerji ve Tabıi Kaynaklar Bakanlığı Enerji Tasarrufu Koordinasyon Kurulu Başkanlığı ile Tüyap'ın birlikte düzenledikleri sergi ve seminerde, bu alanda geliştihlen teknikler, yapılan çalışmalar, teknolojinin ulaştığı yeni boyutlar tanıtılıyor ve tartışılıyor. Konuyla ilgili olanlar ve ilgi duyanlar mutlaka izlemeli. KEMAL GÖKHA* cfckkafc. efe, B k dçık k ş t n / (<âricUnxi,hau e!/biRçok.LplRirı. , udirTTi.aı l^Rd., uanılgı TARİHTE BUGÜN MLMTAZ ARIKAS 5 Ocak KALIN RALTONUN KUZMRD/& KML 8U6ÜN,FRANSA KRALI 8in suİKAST YAPILDI.EÜ glÇAKLt SALOlRSAN. AKIL 81 GÖRUUUBYE ÇALIÇAM R08ERTFRANÇOts DAMlENS'Oİ. YOKSUL g'K KÖYLÜNÜN OĞLU OLAM OAKAIENS', MÇAMK/' HİZMBrÇlLlfc yAPARAK KAZAUiyoRDU SARAYA ZABÇt OLAM BİR MEZHEB'U ÜYESlYPl VE SLMCASTİ PE OİMİ İÇlM DÜZEULSMİŞTİ. AKŞAM SAATLEgMOE AGABASIUA glUMEK Ü2£g£ SAJ2AYÜAU ÇI&W fOZAL,//O GÜMDÜR 8/MANIH SÜTLUJlAefNIN ARKASINA SA/OAMe/M. BE/CLEYEM PAUIEUS'/N SALDIR.IŞ/MA (JĞRADl / ANCAK., KIŞ MEVSİMİ MBDEMİYLS ÇOK KALM BtfZ. PALTV 6/HUff OLASJ Xf. LOUIS, B/ÇAGIAJ ETKlSİNOSN JOJÇÛK 8fK YA&4YLA KUeruLMUŞTV! HEMEN YAKAUİMAU PAMtENS yARSfLANAgAK ÖLUM CEZASlMA ÇA/ZPT7lS(LACA/<T7R/ Seçkin fuarlar... Seçkin ziyaretçiler... SEMİNER (Tuyap Ticaret Merkezı Semıner Salonu) 50 YIL ONCE Cumhuriyet Turism işleri Hükümet tarafından Kamutaydan geçirilen bir kanunla limanlanmıza gelecek hususi yatlarla, cicarı muamelatta bulunmayan turizm vapurlanmn ve ilmi tetkikata memur gemilerin vize, mürıriye, şamandıra, demir resimlerile kılavuz ve 5 Ocak 1936 vapurlarına gösterildiği ileri sürülen mtişkülatın hemen kaffesini ortadan kaldıran bu karar Istanbulda turizm müesseseleri ve vapur acentaları tarafından alaka ile karşılanmıştır. Son kolayhklar üzerine bu sene memleketimize geçen ytllardan birkaç misli fazla turist gelecektir. 1936/1986 TÜYIsP TİCARET MERKEZİ TAKSİMİSTANBUL Ziyaret saatleri: Her gün 7 7.oo2O.00 GİRİŞ ÜCRETSİZDİR. ENERJİ TASARRUFU SEMİNERİ 8 9 Ocak 1986, Saat 10.00 18.00 ÖZEL SEMİNER Imperial Chemical Industries Ltd. Poliuretan Grubu 10 Ocak 1986, Saat 10.00 13.00 römorkör ücretlerinden muaf tutulması, bu gibi vapurlar için sıhhiye, fener, nhtım resim ye ücretlerinin yüzde elliye indirilmiş olması memleketimizdeki turizm hayatmda bariz bir canlılık uyandırmışıır. Ötedenberi memleketimize gelmekte olan turizm