Katalog

14 TEMMUZ 1985 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 RtTJM.TFKNİK DÜNYASINDAN VEHBÎ BELGÎL HAYVANLAR ÎSMAÎL GÜLGEÇ Dünya ile Ay arasında yerleşim bölgesi "Lr5 noktası"nda kurulacak yerleşim birimi ile ilgili bir rapor hazırlandı Uzayda yerçekimi ile Ay çekiminin birbirlerini dengeledikleri "L5 noktası"nda kurulacak bir yerleşim bölgesi için gerekli idenler Ay'dan aağlanabilir. "Ay ve Öbttr Gök Cisimleri Üzerinde Devietlerin Faalivetlerini Yöneten 1979 Anlaşması" geçen yıl bugünlerde yurürlüğe girmiştir (11 Temmuz 1984). Metni şimdiye kadar 11 devlet imzalamıştır. Ancak, bunlann içinde, Amerika ile Sovyetler Birliği yoktur. Avrupa Uzay Ajansı bugiinlük Arian füzeleri ile uydu fırlatmaktan öteye bir çalışma yapacak durumda olmadığından anlaşmamn doğrudan hedefi olmamaktadır. /*, ŞAPURT C SUPURT" u . .'I KİM KfeîE DUM DUMA BEMÇ AK Dünya ile ay arasında "L5 noktası"nda kurulacak birimin benzeti resmi. rin Tescili Hakkında 1975 Anlaşması" diye adlandırılmıştır. Bu da 34 ülkece kabul edilmiştir. Yeni anlaşmanın 11 devletçe imzalandığmı belirtmiştik. Ancak, bunlar uzay konusunda henüz fazla soz sahibi olmayan ulkelerdir. Adlan da bunu göstermektedir: Avusturya, Fas, Filipinler, Fransa, Guatemala, Hindistan, Hollanda, Peru, Romanya, Şili ve Uruguay. lar boy boydur; en büyukleri Seres 1.000 kilometre çapındadır. Küçük gezegenlerin 2.000 tanesinin adlan, çapları, yörungeleri kayıtlara geçmiştir. Fakat, bunlann, toplam olarak 50 bin dolayında olduklan sanılmaktadır (Konuya "Uzayın Taşlı Tarlası" adlı yazımda değinmiştim: 3.6.1984). hazırlatmıştır. Bunda, Ay'dan 10 milyon ton Ay maddesi alınarak L5 noktasına taşmacağı göz önunde bulundurulmuştur. Tabii bu kadar maddenin Ay'dan çıkanlması için 300 kişinin Ay tesislerinde çalıştırılacağı da hesaplanmıştır. tlk degil Yeni anlaşma uzay çalışmalannı düzenleyen anlaşmaların beşincisi olmaktadır. Birleşmış Milletler Genel Kurulu kararlan bunlara dahil değildir. . Ilk anlaşma 196'< tarihli idi ve "Ay ve Öbiir Gök Cisimleri Dahil. Atmosfer Ötesi Uzayı, Devietlerin tncelemesi ve Kullanmasına Ait Anlaşma" adını taşıyordu. Söz konusu cisimlere hiçbir ülkenin sahip olamayacağı ilkesi bu anlaşma ile benimsenmişti. Anlaşmaya 1983'e kadar 85 devlet katılmıştır. Bunu, "Astronotiann Kurtanlması, ladesi ve Atmosfer Ötesine Fıriatılmış Cisimlerin ladesi Hakkında 1968 Tarihli Anlaşm a " izlemiştir. Bunu da78 ulke imzalamıştır. Uzay çalışmalarıru düzenleyen üçüncü anlaşma 1972 tarihini taşır ve 69 ülke imzalamıştır. Bunun da resmi adı "Uzay Cisimlerinin Yol Açacağı Zarariar Kousunda Uluslararası Sonımlu>uk Anlaşması" olmuştur. Dörduncu anlaşma, "Atrnosfer Ötesine Fıriatılacak Cisimle Neden Ay'dan? L5'te kurulacak yerleşim birimine gerekli yapı malzemesinin dünyadan daha ucuza sağlanabileceği konusu akla gelebilir. Ancak, şunu unutmamak gerekir ki 10 milyon tonluk yapı maddesinin dünyadan taşınması, teknik güçlukler yanında, karşılanması olanaksız denecek masraflan da getirecektir. Yerçekiminin buyuk gücünu yenmek büyuk bir sorundur. Oysa Ayçekimi dunyanınkinin altıda biri kadardır. Sonra, L5 noktasına Ay çok daha yakındır. Kunuyu, benzetme ile daha da açıkhğa kavuşturabiliriz: 4 bin metre derinlikteki deniz dibinden maden çıkarmak, kıyının sığ suları altından çıkarmaktan çok daha zordur. Ay ve obur gok cisimleri için derinlik demek " ç e k i m " demcktır. Buna Ay'ın ve gök cisimlerinin "çekim ku>usu' (gravity well) denmiştir. Küçük gök cisimlerinin çekim kuyuları daha sığ (shallow)dır. Bu nedenle bunlardan malzeme sağlamak'çok daha kolay ve ucuzdur. Ay'ın "çekim kuyusu" dunyanınkinin altıda biri kadardır. Mars'ın gezegenleri olan Phobos ile Deimos'un çekim kuyulan yok denecek kadar "sığ"dır: Phobos'un çapı 16 kilometre (BakırköyYeşilkoy arası), Deim o s ' u n k i 10 kilometredir (SırkeciBakırkoy arası). Asteroidlerin (kuçuk gezegenlerin) çekim kuyuları için de a> nı şey söylenebilir. Onemleri ~ Gök cisimleri Beş anlaşmada da sözu edilen gök cisimleri nelerdir? Tabii, önce gezegenlerdir. Bunlar, bugünlük 8 tanedir: Merküri. Venus. Mars, Jüpiter, Satürn, Üranüs, Neptün ve Plüton. İkinci sırada bunlann uydulan yer almaktadır: Dünyamızın 1, Mars'ın 2, Jüpiter'in 17, Satürn'ün 9, Üranus'ün 5, Neptün'ün 2, Plüton'un 1 olmak üzere 37 uydu. Üçüncu sırada, Küçük Gezegenler (Astroidler) adıyla anılan ve Mars ile Jupiter arasındaki bölgede güneş cevresinde dönen taşlar yer almaktadır. Bun Gök cisimlerinden Ay, yerleşim birimleri kurulmasına elverişlidir. Amerika ile Sovyetler Birliği bunu bugıin yapacak durumdadırlar. Ay, henüz el değmemiş maden zenginlikleri bakımından da ilgi çekmektedir. Uzayda yerçekimi ile ayçekiminin birbirlerini dengeledikleri "L5 noktası"nda (Lagrange noktası) kurulacak bir yerleşim bölgesi için gerekli madenler Ay'dan alınabilir. Nitekim, Amerika hükumeti, 1975 yazında Stanford Üniversitesi ve Uzay ve Havacılık Dairesince ortaklaşa duzenlenmiş 10 'hafta'lık bir konferansta Lagrange5 (lagranj) noktasında kurulacak yerleşim birimi ile ilgili 185 büyük sayfalık bir rapor P İ K N İ K PtYALE MADK4 GEL 6 E L &URAYA • Kısa... Kısa... Gelgit ile çalışan santrallar Atlas Okyanusu'nda deniz suları düzenli aralıklarla yükselir, alçalır. Alçalma zamanında kıraç araziye benzeyen kilometrelerce uzunluktaki kıyılar, yükselme zamanında azgtn bir deniz olur. Doğanın bu büyük gücünden yararlanmak için Fransızlar SaintMalo Körfezi'nde bir elektrik santralı yaparak 20 yıl önce işletmeye açmışlardı. 'Gel' zamanında sular 14 metre yükseliyor, körfeze akan 'La Rance' (la Rans) nehrini geçici bir baraj gölüne çeviriyordu. Sehrin ağzında yapılan barajın türbinleri sular gelirken de, giderken de çalışıyor, sürekli elektrik üretiyordu. tskandinav Yarımadası 'nın kuyruk kısmındaki Beyaz Deniz '• de, Kislaya Körfezi'nde, Fransız santraumn aynını yaptılar. Şimdi kendilerini Kanada izlemiştir. Gelgit 'in en çok görüldüğu yer bu ülkenin doğusundaki Fundy Körfezi 'ndedir. 'Gel' de sular 21 metreyi bulmaktadır. 20.000 kilovatuk santral 7milyon dolara gore hesaplanmıs, fakat 53 milyona çıkmış. Böyiece, dünyada 3 gelgit santralı kurulmuş olmaktadır. deni, yakıt tasarrujudur. Demir ve çetiğin yuksek fınnlarda taskömürü ile üretilmesi büyük stcaklık kaybına yol açmaktadır. Aynı şey cam, kâğıı, çimento... için de doğrudur. Savurganhkyüzdeelliyi bulmaktadır. Çünkü, sanayide kullanılan fosil yakıt sadece demiri, çeliği, camı değil havayı, makineleri de tsıtmaktadır: Gereksiz yere. tdeal yakıt, sadece yapılacak işte kullanılabilecek yakıttır. Şimdi buna doğru gidilmektedir. HIZU GAZETEa \ECDET ŞEN Matbaanın ikinci ieadı Fotokopi makineleri matbaanın ikinci icadı olmuştur. Bugün ülkemizdeki fotokopi makineleri matbaalardan daha çok iş görmektedir. Fotokopi makineleri matbaa makinelerine rakip olmamış, onları tamamlamıştır. Taşbasması bir kitabın yeniden basdması milyonlara mal oluyor. Ama fotokopi yoluyla tıpkıbasım, dizgi zorunu olmadığından, çok daha ucuza çıkıyor. Fotokopi makinesi sayfaları buyulttüğü gibi küçültebiliyor da... Renklibaskı dayapabiliyor. Yeni durum Sözünu ettiğimiz Ay ve obür gök cisimleri anlaşması, yakında başlaması olası bu faaliyetler sırasında uyulacak ilkeleri ortaya koymuştur: Söz konusu cisimlerin butun insanlıgın malı olduğu, banşçıl amaçlarla kullanılabüecegi, bunlar üzerinde nükleer denemelerin, yeni silah denemelerinin yapılamayacağı... gibi ilkeler. Iki devin Yıldız Savaşlarına hazırlandığı bir sırada ilkelerin değeri ne olacaktır? Yakıt yerine elektrik Çetik, demir, çimento, cam, kağıt, petrol maddeleri üretiminde fosil yakıtların yerini elektrik almaya baslamıştır. Fosil yakıt, bilindiği gibi, eski ~'ki ve hayvanların toprak altında kömüre, pet. jle dönüşmüş artıklandır. Bu gelişmenin bir ne Uzayda AmerikanÇin Işbirligi mi? Hong Kong 'da yayımlanan Uzakdoğu Ekonomi dergisinin bir İVashington haberine göre, Çin, Başkan Reagan'dan, Uzay Mekiği'nde Çinli bir astronotun uzaya gonderilmesini ve bir Çin uzay taşıtınm fırlatılması için gerekli tesislerin Çin V satılmasını istemiştir. dOPRUM'U DA &ÖRUCBKSİN; FENA A&ICIIM, /V£ OLDO Kl FEMA. U£V\ DE ÇOK FEMA... 5'lZl ŞİRKETİhliZE Ş'K&YET EDİCEM... GALERILER DİVAN MÜZAYEDE SALONLARI Antıkalarınız tablo rıalı hat ve mtaplanmz tıer turlu d°ğerlı esyalarınız sızleı ıcm değeriendırılır. sergılenır • ve gercek alıcılarına muzayede edılır SÜREKLİ MÜZAYEDELERİMİZ: Her ÇARŞAMBA Saat 13te. Antıka Mucevher ve değe/iı esya Her ayın ılk SALI gunj saat 13 te Yazma ve bask, r kıtaplar hat ve ievhala ADRES: Yerebatan Cad No 37 Cağaloğiulstanbul Tel 526 43 89 Not: Cumartesı ve Pazar gunlerı sureKİı acıktr Her PERŞEMBE 5aa! 13 le. Ha K.ılım 528 66 29526 10 00/412 TAŞYONTAR GÜZELSAJMTLARGALERÎSr URART s Urart Şanat | Galerisi f Kolleksiyonu 2 Sergisi 5. YA2 RESİM , ÇALIŞMAURI 1o Temmuz18 Eylul 1985 M S U RESİM ve HEYKEL MUZESI YETİŞKİNLERGENÇURÇOCUKLAR Kayıl Gunlerı 11 00 16 OU Tet 161 42 % KARMA RESİM SERGİSİ Husrev Gereöe Cad No 8Û1 Teşvıkıye Tt): 1M 71 30 • 180 M 13 • 1(1 62 06 KUR'AHI KERİM / FERMAR HİLYE f TOMBAK TOf MARE / MAKTA KAKMA MAKAS KALEMTIRAŞ TU6RAU 6UMUŞUR YUKSEK FIYATLARLA ALINIR 146 71 94 146 54 48 TARIHTE BUGUN MIMTAZ BAST/LLE GUNUL ARIK4\ CAZ KONSERİ Istanbul Turk Ingiliz Kültür Derneği ve İngiliz Kultur Heyeti sunar. THE LONDON DIXIELAND ALL STARS Caz Topluluğu Yıldız Sarayı Has Bahçe 23 Temmuz 1985 19.00 Salı 13 Ağustos 1985 19.00 Salı BUetler ITBA Merkez (148.34.12), Adlı Han (141.05.18) ve tngiliz Kultur Heyeti (146.71.2526)'den ve tngiltere Başkonsolosluğu Tepebaşı (144 75 40)'dan temin edilebilir. TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDEN 11 KALEM SIHHİ TAHLİL CİHAZI VE YARDIMCI MALZEMESİ SATINALINACAKTIR Şartnamelen Ankara'da Genel Mudurluk Malzeme ve Ikmal Daire Başkanlığı ile Izmir, Istanbul, Konya, Dıyarbakır, Afyon, Iskenderun, Erzurum ve Sarasun Bölge Müdurluklerimızden bedel mukabilinde temın edüebilir. Kapalı zarfla teklıf alma yoluyla yapılacak ıhalede geçici temınat ile birlikte verilecek dığer vesaik ve şartlar, şannamesinde belirtılmiştir. Teklif mektuplan 2.8.1985 günu saal I4.00"e kadar Genel Mudurluk Haberleşme Şube MudDrluğune verilecek ve aynı gun saat 15.00'de komisyon huzurunda açılacaktır. Postada vaki gecıkmelerle telgraf ve teleksle gönderilecek teklıfler kabul edilraeyecektir. Müessesemiz 2886 sayılı Devlet Ihale Kanunu'na tabi değildir. Basın: 20129 Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumunca; 1985 Üniversitelerarası Öğrenci Yerleştirme Sınavlannda MATEMATİKFEN veya FEN ağırlıklı puana göre yapılacak sıralamada üstun başarılı ılk 10.000 (ON BİN) öğrenci arasına giren ve universıtelerimizin MATEMATİK, FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ (T'P ve Mühendislıkler hariç) dallarında lisans öğrenimine kaydını yaptıracak oğrencilere KARŞILIKSIZ VE SINAVSIZ olarak ayda 6.000. TL. burs ve yılda 10.000. TL. kitap destegi verılecektir. Burslar I Ocak 1986 tarihinden itıbaren başlaulacaktır. Burstan yararlanabümek için aşağıdaki koşullara uymak gereklidir: 1. Turkiye Cumhuriyeti vatandaşı ve liseden 19831984 ve>a 19841985 Öğretım Yılında mezun olmak. 2. 1985 Üniversitelerarası Öğrenci Yerleştirme Sınavlannda. MATEMATİKFEN veya FEN AĞIRLIKLI PUANA göre yapılan sıralamada ilk 10.000 öğrenci arasına gjrmek. 3. 19851986 Oğretim Yılında Universıtelerimizin FEN, FENEDEBİYAT veya EĞITİM Fakultelerinin MATEMATİK, FİZIK, KtMYA veya BİYOLOJİ dallanndan bırine kaydını yaptırmış olmak. Bu burs prcgramından yararlanacak adaylann isimleri, Kurumumuzca ÖSYM'den sağlanacak ve bu oğrencilerin fakulte adreslerıne; TÜBİTAKTEMEL BİLtMLER BURS PROGRAMI BAŞVURU FORMU gönderılecektir. Formun öğrenci tarafından doldurulup Kurumumuza gondenlmesinden sonra, burs verilecek oğrencılerı belırlemek amacıyla bir değerlendirme yapılacaktır. Bu değerlendırmede: a) Oğrencının aılesınde kişı başına düşen aylık net gelirin azlığı. b) Öğrencinın lise bıtırme derecesi, c) OYS Sınavlarıcda alınan MATEMATİKFEN veya FEN ağırlıklı puanı dikkate alınacaktır. BAŞVURU ADRESİ:TÜBİTAK BıUm Adamı Yetiştirme Grubu Sekreterlığj Atatürk Bulvarı, No: 221 KavaklıdereANK TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNİK ARAŞTIRMA KURUMU ÜNİVERSİTE TEMEL FEN BİLİMLERİ SINAVSIZ VE KARŞILIKSIZ BURS PROGRAMI 1783'DA SU6USİ, Bu/ÜK F8ANSIZ DSVK/Ml &)$ LAPI. YALAJI2 POANSA'VI DE6IL, &OBIZEK OUAJYA VI ErKİUYECBK OLAU BU O£l/RlM, EA1 AZ. ON Y/L £ÜfiBC£KTİK. OLAYLA&N B/>$L4N6/O, POLİTIK TVrUKLOLA&N tCONULOUĞU VE KKALLlğlN EZIYET SIMGESI G/gi GORULEN PAfZİS KENT KALESİ gASTlLLE'E (BAST7L) HALK/N SALDIRISlYOf. DÖgT YÜZYtL ÖNCE V.CHARL£S TARAFINOfiN WŞA £TTİfZ/LMI$ OL4N gAST'LLB, İSYANC'LARCA TESLIM AL/UARAK TlırUKUJLAR £AL/l/EZllM/Şf8UNU KALENIM YEJ?LE BlR EDlLMESİ V YILLAR SCfJRA, /ZALEM'fiJ y£g/A// i&rEY£ULER, SOÇ BİR /UAA/ C/UZ BlR SâTUA/ BUL4B/LECEKTIİZ, 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet u Temmuz 1935 almıştır. Bu hat Benderşapur lımanından başlıyarak Tahrandan geçıp Hazer denizme varacaktır. Şırketın memleketimizde yeni ınşaat yapıp yapmıyacağını sorduk ve şıı cevabı aldık: " Hukumetin şimdiye kadar • bıze göstermiş olduğu ıtımadı devanı ettirerek yeni ışler alacaiııntzı umuyoruz " 1935 1985 ekmeklen karıştırdığı anlaşılınıştır. Bozuk ekıneklerm ıçınden çakıllar, tel pafçaları, ıp, çuval parçaları çıktığı gibi, kullafTılan ıınlar da gavet sıyah \e kepeklıdır. Bu noktalar Belediye polısleri tarafından kontrollar sonucunda da anlaşılmış ve sııç hulınde gorıılen ııç fırın kapatılmıştır. Isveç grupıınun yaptığı hatlar Memleketimizde birçok şımendifer yollarını ınşa etmiş olan İsveçDaniınarka gcupu inşasım uzerine aldığı hatları bu sene bitırmiş olacaktır. Bu hatlardan bir kısmı Erganiye, bir kısmı da Filyosg varacakttr. İsveç grupu Türkıyede şimdiye kadar şimalde 400, eenubda da 440 kilometroluk şımendifer ınşaatı yapmışiır. Bu inşaatm kıytneti 48 milyon dolardır ve 46 mılyonu venlmiştır. Maamafih ınşaaı bittıkıen sonru yeniden hesablaşılacak ve anlaşılmamış olan bazı hesab ışlerı konuşulacaktır. Esasen bunlardan bir kısmı şımdıden hakeme verilmışıir. Bu grupun inşaalmdan cenubdakı hat ağustosta Erganiye varacak, şimaldeki de leşrınıevvelde tamamıle bıtmiş bulunacaktır. Gerı kalan ınşaal kânunuevvelin sonunda nifıayetlenecekıır Şımal hattı Irmak, Çankın, Çerkes, Filvos yolıınu takib etınekte ve Ankara hatıına bağlanmaktadır. Cenubdakı ınşaat ise Fevzıpaşa, Malatya, Ergani ve Erganıden bıraz ılerisine kadardır. Isveç grupu Iranda 1000 kilometroluk bir hattın inşasım uzerine Bozuk ekmekler çoğaldı Soıı zuvlerde şelırin her tarufmda bozuk ekmekler pek çoğulmıştır. Ötedeıı berı çeşniye aore eknıek çıkarun fırınların bıle son zaıııanlardu Operatör Doktor KAZIM SARI Genel Cerrahı Uzmanı Mua: Mecıdivekov Buvukdere Cad No: 57/5 Tel: 166 96 66 166 47 48 ORHAN TÜZÜN Levem. Gıı\er»:ın Durağı. da/cuvılcr \apı Koopcraıifi C, 3 Blok, Daıre ". Saaı: 913 1 el : 164 57 25 RjııJevıı ahnması rıcj oluıu.r DİŞ TABİBİ