Katalog

İNSAN NASIL İNSAN OLDU İşte bilimsel açıklaması 5. Bası, Genel Dağııım: YA DA Dr. Şevkı Bey Cad. 6 Divanyolu/tstanbul Cumhuriyet 62. Yıl; Sayı: 21815 Kurucusu: Yunus Nadi 70 TL.(KDV dahtl) Salih BozokCemil S. Bozok (Başyaver Salih Bozok ve oğlunun anıları) 750 Lıra Çağdaş Yayınları Turkocaf>ı 39/41 Cağaloğlu/istanbul HEP ATATÜRK'ÜN YANINDA 19 Mayıs 1985 Pazar Mustafa Kemal Paşa bundan 66 yıl önce Samsun'a çıküğında neler düşünüyordu? tlerde 19 Mayıs'ın Spor ve Gençlik Bayramı olarak belirlenecegjni biliyor muydu? Öyle sanıyoruz ki bu ülkeye bağlı bir insanın o gunlerde bayram düşünecek hali yoktu. 15 mayıs 1919'da Düveli Muazzama'ıun isteği ile Yunanblar tzmir'i işgal etmişlerdi. Kapkara unıutsuzluk her yanı sarmışü. "Vaziyet ve manzarai umumiye^' bir bayramı düşündürmekten çok bir felâketi sergiliyordu. Atatürk "Büyük Nutuk"ta, o dönemin karmakanşık ortanunda genel eğUimlerin iki üç noktada toplandığını söylüyor. Düşünülen kurtuluş çarekrinden birincisi "îngiliz himayesini talep etmek"ti; ikincisi "Amerikan mandası" albna girmekti. Mustafa Kemal Paşa ise "Ya istiklâl ya olum" yolunu yeğlemişti. Ne var ki bu yol, çetin, acıu, uzun ve korkuluydu. Mudanya Mütarekesinden kalkarak Sevr*i parçalayıp Lozan'a ulaşmak içîn yıllarca savaş ve savaşım gerekliydi. Ancak emperyalistlere karşı direnmede başan gerçekleşirse bagımsız Türkiye'ye ulaşılacaktı. Ve ulaşüdı. • 19 Mayıs 1919'un bu tarihsel gerçeklik içindeki büyük anlamı, yıllar geçtikçe belirginleşti. Cumhuriyet devleti kuruldu; Atatürk devrimleri yürürlüğe girdi. Türk ulusu artık bayramı düşünebüiyordu. 19 Mayıs'ın bayramlaşması da varoluşumuzun bir aşamasında gerçekleşmiştir. Bugünün "Gençlik ve Spor" bayramı oluşu da rasgele bir seçimi vurgulamaz. Atatürk, toplumdaki iticj güçler arasında gençliğe özel bir önem veriyordu; cumhuriyet ve bağımsızhğın konınmasım ve savunmasını gençliğe emanet etmiştin " Ey Türk gençliği!.. Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza ve müdafaa etmektiıî1 Bu sözlerin gerekçesini düşünmekte varar vardır. Atatürk, cumhuriyeti ve bağımsızlığı, neden bir partiye veya bir başka kuruma emanet etmedi? Cumhuriyet ve bağımsızlığı koruma ve savunma görevini niçin gençliğe verdi? 19 Mayıs 1985 işte bu sonılann yamtlannı düşünmek için güzel bir fırsattır. • Ne var ki, 19 Mayıs 1985'te göriilen odur ki yaşlı kuşaklarla gençlik arasında derin bir uçurum oluşmuştur. Bugün genç olmakla kuşkulu ya da sakıncah kişi olmak arasında belli belirsiz bir yakınhk var. Gençliğe kuşkuyla bakmak neredeyse abşkanlığa dönüştü. Gençler her zaman kolayca kandınlacak kişiler gibi düşünülüyor. Bu değişimle birlikte Atatürk'ün "tam bağımsızlık" ilkesini rafa kaldınp "karşdıklı bağımlılık" ilkesine sanlanlann siyasal yaşamda ağıruk kazanmalanna ne dersiniz? 19 Mayıs Bayramı'nda spor gösterilerine katılan gençliğe paçab don giydirme eğilimlerinin gün geçtikçe guç kazanması ve yüriirlüğe konmasımn anlamı uzerinde düşünmek zonında kahşımız acı değil midir? Bütün bunlar, geçiştirilecek konular değildin her birinin ötekiyle bağıntısı vardır ve Atatürk devrimlerine ki Cumhuriyetçilik bu devrimlerin başında gelir karşıt olanlann gençliğe neden kuşkuyla baktıklannı açıklayabilir. • 1985 yılı Büieşmiş MiBetler Örgütü'nce "Uluslararası Gençlik Yılı" olarak benimsenmiştir. Bütün dünya gençliği toplum yaşanunda daha etkin bir konuma geçiş sürecinde "katılım gelişme barış" yolunda yüriimeve çağnlıyor. Dk kez 1927 yıhnda "Buyük Nutuk"ta Türk gençliğine ülke ve insanük yaşamındaki görevini anımsatıp bu çağnyı çıkaran Atatürk'e nasıl minnet ve şükran duymazsınız!.. 19 Mayıs 1985... Cumhurbaşkanı Evren'in mesajı: Halk düşmanı, kanı bozuk satılmışları milletçe gördük ve görmeye devam edeceğiz. Art niyetli malum çevreler, daha çok mukaddes dinimizi bir siyaset aracı olarak kullanmak isteyen kafaları örümcek ağı bağlamış yobazlarla, diktatörlük heveslileri ve aşırı sağ ve sol ideolojilerin yandaşlarıdır. Ankara'da tribünlerdeki fon gösterilerini bu yıl Güney Koreli bir uzman düzenledi. Saha içinde 3 bin 850, tribünlerde 3 bin öğrencinin görev alacağı gösteriler 20 milyon liraya çıktı. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) 19 Mayıs Atarürk'iı Anma Gençlik ve Spor Bayramı bugun butun yurtta, dış temsilcüiklerimiz ve Lefkoşe'de törenlerle kutlanacak. Cumhurbaşkanı Kenan Evren, 19 Mayıs mesajında "Şu gerçeği üzerine basarak belirtmek istiyorum ki, kişi ve kuruluşlar, Atatürk inkılap ve ilkelerini siyasal çıkarian doğnıltusunda yorumlamayı ve yonlendinneyi alışkanhk haline getirirlerse bunun sorumluluklanna da katlanmayı göze almalıdırlar" dedı. Kurtuluş Savaşı'nı temsilen Samsun'dan yola çıkarılan "Gençlik Bayrağı" Ankaralı aıletler tarafından dün teslim alınırken, 67 ilden Ankara'ya davet edilen 136 lise öğrencisi TBMM Başkanı Necraettin Karaduman ve Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakam Vehbi Dinçerier'i ziyaret edecekler. Öğrenciler Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından da kabul edilecekler. Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanhğı bu yılki 19 Mayıs törenlerinde öğrencilerin giyeceği kıyafetlerin her ildeki komitelerce ayn ayrı belirlendiğini açıkladı. Ankara'daki törenlerde kız öğrencıler uzun kollu mayo uzerine uzun etek, erkek öğrenciler ise bir yüzü beyaz, diğer yuzu kırmızı olan tişört ve pantolonları giyecekler. 1979 yılından bu yana uygulanan tribündekı fon gösterileri ise bu yıl Guney Koreli bir uzman tarafından duzenlendi. öğrenciler gösteriler sırasında, ayn ya da aynı yüz uzerinde bulunan çift renkli kartonlarla fon oluşturacaklar. Törenlerin saha içindeki bölumune 3 bın 850 öğrencinin katılması planlanırken, bu öğrenciler modernize edilmiş halkoyunları ve çeşitli koregrafik düzenlemeler sunacaklar. Tribündeki fon gösterilerinde ise 3 bin öğrenci görev alacak. Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanhğı Gençlik Hizmetlerı Genel Müdurü Ozcan Mete'nin açıklamasına göre bu gösterilerin maliyeti yaklaşık 20 milyon lira tuttu. Cumhurbaşkanı Kenan Evren, yayımladığı mesajda, yenî buluşlara ve gelişmelere ayak uydurabilen milletlerin buyümesinin süreklilik kazanacağmı belirtti. Osmanlı lmparatorluğu"nun iyi ellerde buyudüğunu ancak daha sonra gelişen dunyayı takip edemediğinden kuçulmeye başladığını dile getiren Evren, Atatürk'ün "En ümitsiz anlarda bile milletten kuvvet almasını bilerek" Türkıye Cumhuriyeti'ni kurmayı başardığını kaydetti. Kuruluşundan bu yana Cum(Arkası Sa.6, Su. l'de) y kutuıyoruz Barış Derneği, Askeri Yargıtay'da Batı Trakya'dan Onurlu, uyamk bir toplum CENGİZ ÇANDAR GÜMÜLCİNE Yahya Kemal, "Hatıralar"ında "Türkler için zehir Tuna, daha Balkan'dır" der. "Suyun öteki tarafında" yaşayan Turklerin gözunde hangi dağ olursa olsun adı Balkan galiba. Tıpkı Istrancalardan Trakyalıların Balkan diye söz etmesi gibi, Yunanistan vatandaşı Turkler, Gümülcine'nin dıbınde serildiği Rodop'a Balkan diyorlar. Doruklannı bulutların okşadığı Karlık Dağı'nın altında dar bü(Arkası Sa. 8. Su. l'de) Ati Sirmen Orhan Apaydın Erdal Atabek Orhan Taylan Niyazi Dalyancı Melih Tümer Metin özek Reha Isvan Hüseyin Baş Haluk Tosun t. Hakkı Öztorun Şefik Asan Nedim Tarhan Aybars Ungan New Yorktan Bunlar, başka yerde olamaz TANJU AKERSON NEW YORK Manhattan'da dolaşırken en önemli sorunlardan biri aniden basuran tuvalet ihtiyaanın nasıl giderileceği... Zira metro istasyonları dışında Mahmut Dikerdem GündoğanGörsev Ali Taygun Ataol Behramoğltı Aykut Göker Gencay Şaylan Ergun Elgin eski deyişle "umumi hela" yok gibi... Bir restoranda yiyip içmiyorsanız ya da bir dukkândan alışveriş etmiyorsanız tuvalet bulmak olanaksız. Metro istasyonları da bu konuda hiç güvenilir değil. Her an duş kırıklığına uğrayabilirsiniz. Büyük Dosyanın onumuzdekı aylar 8'er yıl ağır hapis, eskı istanbul umutlarla yerin altına inip kapıAskeri Yargıtay Başsavcısı, Barış Derneği içinde Askeri Yargıtay Daireler Barosu Başkanı Orhan Apavdın, tebliğnamesinde 19 sanığın cezasının Kurulu'nca ele alınması beklenıgazetecı Nıyazı Dalyancı, CHP (Arkası Sa. 8. Su. 7'de) onaylanmasını, 4 sanığın (Reha tsvan, Tahsin eskı milletvekılı Ismaıl Hakkı yor. İstanbul 2 Nolu Sıkıyonetım Bonn'dan Askeri Mahkemesı, Barış Derne Öztorun, Gundogan Gorsev ve Usluoğlu, Nurettin Yılmaz, Gencay Şaylan) Prof. Melih Tumer'i 5'er yıl ağır ği yoneticilerinin Ceza Yasasının beraatini istedi. hapse mahkum etmışti. 141'inci maddedekı suçu işledikANKARA, (Cumhurijet Bü han Taylan, Mahmut Dikerdem, leri gerekçesı ıle Dernek BaşkaAskeri Yargıtav Başsavcılığı, rosu) Askeri Yargıta> Başsa\ Ni>azi Daljancı, Gundogan nı Mahmut Dikerdem, Reha Is bu sanıklardan emeklı buyukelcılığı Barıs Derneği sanıkların Gorsev, İsmail Hakkı Öztorun, çi Mahmut Dikerdem, ressam van, Erdal Atabek, Aykut Godan Reha Isvan, Tahsin Usluoğ Nedim Tarhan, Erdal Atabek, Orhan Taylan, gazetemiz yaza ULYA ÜÇER ker, Tahsin Usluoğlu, Haluk rı Ali Sirmen ve Ergun Elgin lu, Nurettin Yılmaz ve Genca> Aykut Goker, Haluk Tosun, Şe Tosun, Şefik Asan, Aybars UnBONN Kahvaltıda bazen haklannda 141/1. maddesinin, Şajlan'ın beraatlerine karar ve fik Asan, Aybars Ungan, Ali gan, Ali Taygun, Metin Ozek, ismail Hakkı Öztorun, Gundo haşlanmış yumurta yer misiniz? nlmesini, gazetemiz yazarı Ali Taygun, S. Metin Özek, Huse Ataol Behramoğlu, Ali Sirmen, gan Gorsev ve Niyazi Dalyancı Orneğin pazar sabahlan? YerseSirmen, eski Istanbul Barosu yin Baş ve Prof. Melih Tümer Gencay Şaylan, Ergun Elgin, haklannda da 141/5'inc\ madde niz, her defasında yumurtayı Başkanı Orhan \pa>dın. Ergun haklanndaki mahkumiyet karar Orhan Taylan, Huseyın Baş, Ne(Arkası Sa. 11. Sü. 3'te) yassı tarafından ya da sivri taraElgin, Ataol Behramoğlu, Or lannın ise onanmasını istedi. dim Tarhan ve Nurettin Yılmaz'ı fından kırmak gibi bir seçimde bulunuyorsunuz demektir. Psikologlara bakıhrsa, yumurtayı yeme tarzı o kişinin karakteriyle ilgiii birçok ipucu verir, duyarlılık, acelecılik, kararlıhk gibi. Kımi >Timurtayı yassı tarafından kaşığın tersiyle yavaşça vurarak çatlatıp açar, kımi sivrı tarafınSSK Genel Kurulu'nda hükümetin desteklediği işçi delegelerinin oylarıyla geç (4rkası Sa. 8. Su. 3'te) emeklıhk konusu rapordan çıka2 öneri reddedildL 1. Emeklilik yaşının rıldı ve SSK'dan emekli olmanın yükseltilmesi, 2. Konut kredilerinin kaldırılması. koşullan aynen korundu. Mev Paris'ten zuat Komisyonu raporunda veANKARA, (Cumhurijet Biiro venlik Bakanı Mustafa Kalemli ralan SSK personelinin kurum su) Türklş yetkilileri SSK'da de Genel Kurul'un kapanışında ki uygulamalan protesto etmek yaptığı konuşmada, "İşçi cami gelirlerınden değıl, devlet butçeüzere dün SSK Genel Kurulu'nu ası ile hukumet arasında surtuş sınden ucret, ya da aylık almaterk ettiler. SSK hastanelerinin me var, imajı yaratmak isteyen larına ilişkin oneri de reddedildı. SABETAY VAROL Genel Kurul'a oğle arası verilözel hastane statusünde çalışma ler varsa yanılmaktadırlar," PARİS Bugunlerde Frandiğinde SSK Genel Kuruluna kasına karşı çıkan Turktş Genel dedi. tılan Turkİş delegeleri, topluca sa'da varsa yoksa Cannes FestiSekreteri Sadık Şide ve 93 işçi, SSK Genel Kurulu'nun dun Öğrencileri pikniğe götüren halk otobüsü KüyosBahçeköy arasınTurklş merkezıne giderek bir vali... Bu yılki festivale kadar 10 emekli işçi delegesi dün top sabahki bölumünde Mevzuat da uçurumayuvarlandı. 3 öğrencinin öldüğü traflk olayında 12 öğluca SSK Genel Kurulu'nu terk Komisyonu raporu goruşulur durum değerlendırmesı yaptılar. Cannes'a seçilen filmler, üzerinrenci de yaralandı. Yaralanan öğrenci Levent Sülük (sağda) olayın Bu toplantıda SSK'daki işçiler den bir yaz geçip sinema sezonu ederken, Çaiışma ve Sosyal Gü ken, emeklilik konusunda ıki ayşokunu kaldınldığı hastanede hâlâ uzerinden atamamıştı. aleyhıne yapılan uygulamalar başlayınca vizyona girerlerdi. venlik Bakanlığı'nın geç emekli n öneri onaya sunuldu. Bunlar m • karşısında Genel Kurul'u terk et Ekonomik bunalımla birlikte silik, SSK konut kredilerinin kal Çalışma ve Sosyal Guvenlık Bame kararı alındı. Oğleden sonra nema da seyircisini yitirir olundırılması gibi girişim ve uygula kanlığı'nın uzerinde hassasıyetki bolumde Turklş Genel Sek ca, sınırlar zorlandı, "sinema malan Genel Kurul'ca veto edil le durduğu uygulama ve ışlemsezonu" önyargısı yıkıhverdi. di. İşçi delegelerinden boşalan leri iceriyordu. SSK Genel Kuru (ArkasıSa. 11. Su. l'de) Şenlikte yarışan filmler aynı yerler, SSK yetkililerince baka lu iki öneriyi de veto etti. Boygunlerde gösterilmeye başlandı. İstanbul Haber Servisi Kilyos'a pikniğe giden öğrenciYAZAR'IN nın konuşması sırasında TRT çe lece emeklilik yaşının yükseltil FARALYAL1, Reklam panolan, sinema önSamsun'un Vezirköprü ilçesin leri taşıyan bir halk otobusünun kimi yapılacağı için SSK'da ça mesi, SSK konut kredilerinin İZINDE YÜRÜYOR lerindeki tabelalar Cannes'a seden sonra bir piknik kazası da uçuruma yuvarlanması sonucu 3 lışan memureler tarafından dol kaldırılması uygulaması geri çevHaberi Ekonomi'de (4rkası Sa. 8. Su. 6'da) Istanbul'da meydana geldi ve duruldu. Çaiışma ve Sosyal Gü rilmiş oldu. Oylamada ozellikle (Arkast Sa.6, Sü. l'de) Savcı: 19 eeza Yumurtanın gizleri SSK'da 2 'hayır' Işçi delegeleri, Genel KuruPu terk etti... Baııliyö modası Oğrencileri pikniğe götüren otobüs devnldi: 3 ölü Japonya gezisi başladı Özal: Uzakdoğu'da yeni pazarlar arıyoruz Başbakan "Biz ve Japonya'nın ortak menfaatlerimiz var" dedi. Özal.Yıldız Üniversitesi'nin yeni yurdunun temelini atarken "Gençler çalışm, tek ders, çok ders düşünmeyin" diyeöğütverdi. yaptığı konuşmada "Gelecek, bütün dunyada çetin mucadele1. Fen derslerini yabancı dilde okutacak oğretmen buluna lerle doludur. Sizin bu mucademayan okullarda bu dersler Türkçe okutulacak. leye daha akıllı girmeniz lazım. Aksi halde kaybedersiniz" dedı. 2. Yabancı dil ağırlıklı okullarda Türkçe, Türkçe ağırlıklı Milli eğitim temel felsefesinın, duşmanlan tanımak olduğunu okullarda yabancı dil kursu verilecek. soyleyen Bakan, "Bu benim so3. Bu kurslar için öğrenciden cüzi para alınacak. zum değil, Yuce Atatürk'ün soANKARA, (Cumhuriyet Bii kurslan verileceğini" belırterek, zudur, once içte ve dışta diışrosu) Milli Eğitim Gençlik ve "Bunun için okullarda oğrencimanlan tanıyacaksınız, milli eğiSpor Bakanı Vehbi Dinçerler, lerden cüzi miktarda para timin ozu budur" biçıminde kofen derslerini yabancı dille oku alınacak" dedi. nuştu. tacak oğretmen bulunmayan Dinçerler, dun "Gençlik Anadolu liselerinde Türkçe Anadolu liselerinde, bu dersle Haftası" nedeniyle Ankara'ya eğitime dönuleceği yolundaki rin Türkçe okutulacağını açıkla davet edilen, 67 ılden ve haberler anımsatılarak, kendisıdı. Dinçerler, "Yabancı dil ağır KKTC'den gelen lise oğrencilene yöneltilen bir soru uzerine lıklı eğitim verilen okullarda rini bakanhkta kabul etti. DinDinçerler, "Boyle bir şey yok. Türkçe, Turkçenin ağırlıklı ol çerler, oğrencilere bakanüğm haFen derslerini vabancı dille okuduğu okullarda ise yabancı dil zırladığı şiltlerı verdi ve burada (Arkası Sa.6, Sü. l'de) BAKAN DİNÇERLER AÇIKLADI: Yedi günün Türkçe Anadokı Usesifotoğmfi Brüksel'den HADİ ULUENGİN BRÜKSEL Pazar. Eskiye rağbet var. Bıtpazarına nimet yağıyor. Sabah rahmet de yağıyordu. Hafıften ve çiseleyerek. Bu şehnn bıtpazan Avrupa'nın en buyuklerındendir ve en unlulerinden, en çeşnilılerinden. Ama bir pahalanmış. Sankı antıka pazarı. Insan, sevgihsine bir hedıye alacak olsa elinı cebine atmadan once ıkı defa duşünur. Deniz salyangozu satan kadına pahalılıktan yakındım. Denız salyangozu satan kadın, "Eh, (Arkası Sa. 8. Su. 3'te) CUMHURİYET İstanbul Haber Servisi Başbakan Turgut Özal yanında çok sayıda ışadamı ve gazeteciyle birlikte Japonya'ya gıtti. Özal 3 günluk Japonya gezisinden sonra Singapur'u ziyaret edecek. Başbakan Özal Japonya seyahatinden once yaptığı açıklamada, "Uzakdoğu'da yeni pazaıiar anvoruz. Bu geziyi onemli bir zivarel olarak görüyorum" dedi. Başbakan Özal sabah da Yıldız Üniversitesi'nin Ayazağa'da yapılacak olan yeni öğrenci yurdunun temelini attı. Başbakan Turgut Özal, dun saat 14.00'de Japonya'ya hareketinden once Yeşilkoy Havalimanı'nda yaptığı açıklamada "Japon teknik ve sermayesinin getirilmesi ve bazı muşterek konuların göruşülmesi için gidiyo(Arkası Sa. 11. Su. 4'de) YENİ BAŞKANDAN DYFNİN STRATEJİSİ J aponya'da İngilizce dahil, bildiğiniz hiçbir yabancı dil işinize yaramaz. Şu ya da bu şekilde Ingilizceyi öğrenmiş Japonlar sanayi firmaları tarafından kapışılmış. ü apon kadınları, erkeklerin çok çahştıklarından, gülmemelerinden, kendilerine zaman ayıramadıklarından şikâyetçi. Siyaset 85 bugün ve her pazar Cumhuriyet'le birlikte... Çindoruk: Once gerçek demokrasi Bir demokraside siyasi partiler millet çoğunluğunu parlamentoya aksettiremezlerse sağlıklı bir rejim kurmak mümkün değildir. önce rejimin çarpıklığını gidermek zorundayız. UĞUR MUMCU GÖZLEM 19 Mayıs... Madrid'den Başkan ve kent NİLGÜN CERRAHOĞLU M ADRİD Son zamanlarda Madnd'e dunyanın dört bir yanından gazeteciler akın eder oldu. tspanyol başkentini Avrupa'nın en canlı başkentlerinden biri haline getiren "donüşümü" merak ediyordu herkes. Ya da burada anıldığınca "Madrid Movida"sını.. "Movida" Madrid'de yaşamı, canlılığı, hareketi ve olayları, ınsanları özetlemek için kullanılan bir argo sözcuktu. Aslında bu kentin son yıllarda yaşadığı değişimı daha iyi (•irkası Sa. 8. Su. 7'de) Cüneyt Arcayurek'in söyleşisi 7. Sayfada 19 Mayıs, Mustafa Kemal Paşa'nın ulusal kurtuluş kavgasını örgütlemek amacıyla Anadolu'ya ayak bastığı gündür. Bu tarıhten sonra örgütlü halk gücü, Erzurum ve Sıvas kongrelerı ıle kutsal amaç çerçevesınde toplanmış, 23 Nisan 1920'de kendi meclısini kurmuş; Kurtuluş Savaşı'nın yiğit ordusu ıle bütünleşerek emperyalist orduları kesın yenilgıye uğratmıştır. Mustafa Kemal ve arkadaşları daha sonra bu yiğıt orduya ve örgütlü halk gücüne dayanarak teokratık monarşi yerine, halkın kendi kendıni yönetmesi ilkesine bağlı cumhuriyeti kurmuştur. (Arkası Sa. 11. Su. 7'de)