Katalog

7 KASIM 1985 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 YAYIN DÜN?ASINDA SANAT EDEBİYAT HAYVANLAR Ayla KutluVlan bîr çağ romanı Bir Göçmen Kuştn © / Ayla Kutlu'nun romanı / 248 sayfa / Bilgi Yayınevi. Bir Göçmen Kuştu O, anlaîım gücü bakımından Ayla Kutlu 'nun yazarlık kariyerinde önemli bir aşama. Romancı, ilk romamnda ortaya koyup sonradan terk ettiği tekniğe yeniden dönüyor ve bunu yüksek düzeyde uyguluyor. Söz konusu teknik, roman figürünün ruhunu okuma, ona nüfuz ederek dünyayı onun gözleriyle görme tarzını, anlatıanın dıştan bakan, rapor edici, öyküleyici tarzıyla art arda, ustalıkh bir doku oluşturacak biçimde içiçe gerçekleştirmektir. GURSEL AYTAÇ Ayla Kutlu, "Bir Göçmen Kuştu O " (Bilgi Yay. 1985) ile çağ romanı türüne değerli bir katkıda bulunuyor. Bir tarihsel kişilik ya da olayın yeniden yorumlanıp işlenmesinden çok, bir tarih dönemini, bütün boyutlanyla canlandırmayı amaçladığı için kanımca tarih değil, çağ romanı sayılan bu eserde Osmanlının son yılları, Milli Mücadele ve Cumrruriyet'in ilk yıllan konu edifiyor. Odak figür Emir Bey, bir Kafkas göçmeni Meclisi Mebusan üyesi. Onu, çevresindeki kadınlar aracılığıyla, annesi Cevahir, kansı Nevnihal, eski kansı Gülhayat ve kızı Leylâ'nın hayatındaki yeri açısından tanıyoruz. Bu "aracı" figurler, Emir Bey'i anlatırken, kendi varhklarını ortaya koyuyorlar ve odak figürle eş değerli, hatta ondan daha renkli, daha canlı birer kişilik kazanıyorlar. Nesnel a n l a t ı m Cevahir, oğlunu Ermenilerin hunharca öldürdüğü kocası Batu'nun öcünü alması için eğitir, kendi varhğını bu amaca adar. Katır sırtında oğluyla birlikte göç kafilesinde ilerlerken türlü çağrışımlarla genç kızlığını, gelinliğını ve kocasmın ölümünü tekrar tekrar yaşar. Tannsına bile kafa tutan, öfkesini açığa vurmaktan çekinmeyen, hakkının yenmesine izin vermeyen, kendine yapılanların hesabını görmek isteyen yürekli bir kadındır bu. Hayatı, yıkılış döneminde bir imparatorluğun siyasal ve sosyal fırtınaları içinde trajik boyutlara varan acılar, öfkeler ve başkaldırmalarla geçer ve genç yaşta, ikinci çocuğunun doğumu sırasında tükenir. Emir, yetim ve oksüz kalmıştır. Onun hayatını, ikinci evliliğinden başlayıp geriye dönuşlerle, eşlerinkı yaaâjSfılarından izliyoruz. Onun birkaç aylık evliyken eşi Nevnihal'i Istanbul'da ailesinin yanında bırakarak Ankara'da Milli Mücadele'ye katılışı, ogünlerin tstanbulunun siyasal, sosyal tablosuyla çerçevelenen bir aile sorunu olarak işleniyor. Ayla Kutlu, iyi bir romancıdan beklendiği gibi o günlerin gerçekliğini, görüşlerdeki kutupluluğu, mesafe ilkesini benimsemiş bir diyalektik anlatımla yansıtmayı başanyor. "San Paşa"yla birlikte bağımsızlık için savaşanlar gibi îttihatçılara kin besleyenler, onlara gavur diyenlerin düşüncelerinden de haberdar oluyoruz. Müslüman olnayan azınlığın davranışları ile onlara karşı beslenen duygulann yansıtılmasında da ayru nesnel anlatım tutumuna tanık oluyoruz. Doktor Andon'dan dinlediğimiz oğlunun öyküsü, farklı iki siyasal tutumu, baba oğul ikilisinde yakalamış etkili bir pasaj. şı olmak. Hayatı boyunca edindiği deneyimlerle, insanlann, birinin ardma takıldıklan zaman sürüye dönüştüklerine inandığını söylüyor Emir Bey. Tek kişinin insanları insanca yaşamaya çağırmakta güçsüz olduğuna inanıyor, çevrenin o tek kişiyi bozduğu gerçeğinden yola çıkıyor: "Bunu... şimdi kızacaksın ama Muhammat için de söylerim, Halife için de. tlerde bir başkası boyle bir yer tutarsa, göreceksiniz o da oyle olacaktır. Degişmez bu. Yalnız bu ülkede değil, bütiin dünyada boyle " (s. 64). "Bir Göçmen Kuştu O " , anlatım gücü bakımından kanımca Ayla Kutiu'nun yazarlık kariyerinde önemli bir aşama. Romancı, ilk romamnda ortaya koyup sonralan terk ettiği, ama bence asıl başarıh olduğu tekniğe yeniden donmuş ve bunu daha yüksek düzeyde uygulamıştır. Söz konusu teknik, roman figürünün "ruhonu okuma", ona nüfuz ederek dünyayı onun gözleriyle görme tarzını, anlatıcının dıştan bakan, rapor edici, öyküleyici tarzıyla art arda, ustalıklı bir doku ohışturacak biçimde iç içe gerçekleştirmektir. bi bugun için ilginç sosyal gerçekler, psikolojik yönlerine ağırlık verilerek işleniyor. Gülhayat Hanım'ın hayat hikâyesi de bu bağlam içinde dile geliyor. Roman a renk katan alıntılar ' Çok katü karmaşık gerçeklik Dokuz bölümlük romanın bir bölumünde yıl, mevsim ve yer belirlemesi var. Ayla Kutlu, zaman kurgusundan ilk bakışta geleneksel art arda sıralanış etkisi bıraksa da modern roman sanatının zaman algılanışının çağrışım ve beklentilerle açığa çıkan çok katlı karmaşık gerçekliğine de yer veriyor. "Bir Göçmen Kuştu O"daki çağ romanı öğelen, işlediği dönemin siyasal olaylannın yanı sıra, o dönemin hayatını bütün boyutlanyla canlandırmaya ilişkin ayrıntılar. Medeni Kanun'a geçiş öncesi evlilik kurumu, kadının eş olarak nasıl muamele gördüğü, çok kadmlı ev düzeni, kadının kendi üstüne alınan ikinci kadını nasıl kabullendiği... gi Gülhayat Hanım'ın hayatında özel bir yeri olan Yunus deyişleri. roman dokusunda ustaca yerleştirilmiş edebi alıntılar olarak bazı şarkı dizelerinin yanı sıra romana renk katıyor. Ayla Kutlu, çağ romanlarının belli bir dönemi canlandırma işlevini, o dönemin havasını veren birkaç arkaik söz ya da deyişle üsluba da yuklemiş. Keza olayın geçtiği yeri de bazı yerel kelimelerle duyumsatmak, yine yazarın başvurduğu bir uslup aracı. Romanda psikolojik gerçekçiliğin başarıh ornekleri sayabileceğim pasajlardan ikisi de doğum olayıyla ilgili olanlar. Cevahir'in yalnız başına doğurmayı goze alışı ile kadınlar grubunun içinde doğuran Nevnihal'in tensel ve ruhsal butün doğum yaşantısı adeta saniye üslubuyla, bütün ayrıntılarıyla işleniyor. "Bir Göçmen Kuştu O " , Ayla Kutlu'nun romancılıkta anlatım ustalığını siyasal mesajdan üstün tutan bir aşamaya ulaştığının belgesi. KİM KİME DUM DUMA BEHIÇ AK Yayın raporu BtR ÇtZGİDE Femıh Dogan'ın karikatür albiimiı / 160 sayfa / Cem Yayınevi Fernıh Doğan'ın yeni karikatür albumu "Bir Çizgide" yayımlandı. Albüm, Doğan'ın karikatüre başlamasının 40. yıldönümunü selamlıyor. 1945 yılından bu yana çeşitli mizah dergilerine ve gunlük gazetelere çizen Doğan, 40 yıllık sanat yasamından örneklerle dolu olan son albumunde 210 karikatüre yer vermiş. Sanatçının beşinci karikatür albümü olan "Bir Çizgide", hem birinci kâğıda özenli baskısı, hem düzenlenişindeki titizliğiyle bu çizgi ustamızın 40. sanatçılık yıhna yaraşır güzellikte. Ülkemizde ne yazık ki çok az yayımlanan karikatür albümlerinin kuşkusuz en güzellerinden biri olan "Bir Çizgide"yi edinmeli. SANA TÜTÜN VE TESPİH YOLLUYORUM Seraiha Berksoy'un anılan / Yazan: Füsun Özbilgen / 216 sayfa ı Broy Şiir Yayın Merkezi Cumhuriyet'te tefrika edilen Semiha Berksoy'un anılan kitap haline de geldi. Kitabın ağırlık noktasını, Berksoy'un Nazım Hikmet'le ve Fikret Mualla ile mektuplaşmaları oluşturuyor. İlk kadın opera sanatçımızın, sanatın hemen her dalıyla uğraşmış bu ilginç insanın anıları ve yaşamı da doğalhkla ilginç. Füsun Özbilgen'in yıllarını vererek titizlik ve sabırla hanrladığı bu kitap, Türkiye'de benzerlerine çok az rastlanan gerçek "anı kitaplan"na örnek olacak nitelikte. Semiha Berksoy'la, Nazım Hikmet'le, Fikret Mualla ile ve daha başka önemli kişilerle birlikte birkaç saat yaşama fırsaiını kaçırmayın. şamı ve Olağanüstü Şiiri Üzerine Birkaç Söz" başhğıyla yazdığı onsözde şöyle diyor: "Anna Ahmatova gibi şairler. umutsuzluğun umududur. Yajımlanma olanağı bulamadıklannda >azmayı, yaratmayı surdurmeleri, şiirin, sözcüklerin güciıne inanmanın yanı sıra, direnmenin nice yolu olduğunu duyumsatır." Ahmatova'yı şiirlerinın dışında en iyi tanıtan, kuşkusuz, ilk kocası şair Gumilev gibi acrbir biçimde ölen büyük ozan Ossip Mandelstam'ın kansı Nadejda Mandelstam'ın anılandır. Bir gün bu anılar Türkçeye çevrilirse, Afamalova, Mandelslam ve niceleri üzerine daha yeterli bir bilgi sahibi olacağız. Şimdüik, Ahmatova'nın bu kitapta yer alan şiirlerini okumakla yetinelim. esir kampına götürülüşunün öyküsü. Yolculuk, sürekli, Gerard'ın anılan ve geleceğe yönelik beklentileriyle bölünüyor. Kurtuluş ve geri dönüş,romanı noktalıyor. Başında Ugur Kökden'in önsözü, sonunda da başarılı çevirmen Gürsel'in Semprun'la Paris'te yaptığı bir de konuşma yer alan "Büyük Yolculuk", kitabı doğrudan Fransızca yazan Jorge Semprun'un başyapıtı. Son yıllarda Türkçeye aktanlmış en önemli romanlardan biri. SARNIÇ Enis Batur'un şürleri / 32 sayfa / N'isan Yayını "Tugralar"ın ardından, Enis Batur'un 1985 yılı içinde basılan ikinci şiir kitabı "Sarnıç". Kitapta Batur'un üç uzun şiiri yer alıyor. Şöyle diyor Batur, "Külâh" adlı şiirinin son dizelerinde: " . . . Başımda meşin bir külâh, pençem beni / tutan ele kelepçeli: Ben miyim avlanan avcı mı, kimse bilemez artık. • Döndıim buraya Tarihi Coğrafyayı aşıp, soktum her alfabeyi sanki, / iklimleri ve dar sokaklan, restlantıyı / ve belleğin kuytu yüzünu, / saati, sayılan, sonluluğu öğrendim. / Döndum: Aramamak için sonuncu y<Hu • ' yankımı ve yansımı bir buluta gömdüm. / Döndüm: Yeni bir yangın kuranm diye / eski bir kıvılcımı tutup kokünden. / ... Döndüm ki, döndüğüm yerde değilim." PIKINIK PtYALE MADRA HIZLI GAZETECI \ECOET §£\ IVIRZIVIR Sami Caner'in karikatürleri / 64 sayf» / Yol Yayınlan Gazetemizin sayfalarında çizgıIerine sık sık rastladığımız Sami Caner, "Karikatürleşürebildiklerimizdenmisinjz?" adlı ve 1984 tarihli albumunun ardından, çizgilerini "Ivırzıvır" adını verdiği yeni albümünde topladı. Günümuz sorunlannı irdeleyen yalın çizgileriyle Caner, çağdaş Türk karikaturü içindeki özgün yolunu izliyor. Sabırla, ozenle. BÜYÜK YOLCULUK Yazan: Jorge Semprun/ Türkçesi: Nedim Giırsel / 237 sayfa / Can Yayınlan 1923 yılında Madrid'de doğan, sürgündeki îspanyol Komünist Partisi'nde önemli görevler üstlenen, 1960'lann başlarında Santiago Carillo yönetimine ters duşerek Paıti'den aynlmak zorunda kalan îspanvol yazar Jorge Semprun'un 1963'te yayımlanan Uk romanı. Fransız TV'si tarafından Fılme de alınan roman, 1943 yılı kışında, Direniş Hareketi'ne bağli sürgündeki genç bir İspanyol devrimcisinin Gestapo tarafından yakalanarak bir hayvan vagonunda karabasanı andıran beş gün beş gecelik bir yolculuk sonunda Almanya'daki ÇIZGILIK KÂMİL MASAK4CI Tek kişinin önderligi Emir Bey, Cumhuriyet'in ilk yıllarında siyasetten çekilmeyi uygun görür: "Tarafsız olmanın acısını çektiğini" soyleyen bir "lutunamayan!" Ayla Kutlu'nun severek yarattığı bu figürun yurtseverlik, banşçıhk, insancıllık gibi erdemlerinin yanı sıra dile gelen önemli bir siyasal ilkesi var: Tek kişinin önderliğine kar YABAN BALI ÖZGÜRLÜK KOKAR Anna Ahmatova'nın şürleri / Çeviren: Giineş Acar / 80 sayfa / Ada Yayınlan Ferit Edgıi, "Yaban Balı Özgürlük Kokar" adıyla yayımlanan Anna Ahmatova'nın şiirlerine "Anna Ahmatova'nın ÇileH Ya CUMHt RİYET KİTAP KULÜBÜ'NDEN HABERLER BILINÇ YOLUNDA Vedat Günyol'un denemeleri / 104 safya / Ada Yayınlan Gün>ol, "Bilinç Yolunda" adını verdiği kitabının "Aşk İmis Her Ne Var İse, Âtemde" adlı ilk denemesinde aşk konusunu işliyor ve Selim İleri'nin cümlesiyle tanımlıyor aşkı: "Paylaşmaktır bir tür, zamanı ve duyguları aydınlık bir sabah gibi uleşmekl' Cinsellik, Batılaşma, çeviri ve dil sorunu, ulusal kültür, Sabahattin Eyüboğlu, Azra Erhat, Simone de Beauvoir, Antonio Gramsci, Erasmus ve Diderot kitapta yer alan oteki denemelerin işlediği konular. BURUK DÜNYA Orhan Murat Anburnu'nun şürleri / 118 sayfa / Adam Yayıncılık. 1940'lardaki şiir hareketinin onculeri arasında yer alan, 1947'de Türkiye'de ilk şiir sergisini açar. Orhan Murat Anburnu'nun 19361982 yıllan arasında yazdığı şiirlerden bir seçme. 1940'lardaki film çalışmalarıyla da ünlenen Arıburnu, 1980 yılında Berlin'e yerleşti. Çalışmalannı Berlin'de sürduren Anburnu'nun 1940'ta yayımladığı "Kovan" adlı şiir kitabından sonra 1982'de Berlin'de "Bu Yürek Sizin" adlı yapıtı çıkmıştı. AŞELA Zuhal Kuyaş'ın romanı / 354 sayfa / Kaynak Yayınlan. Zubal Kuyaş adını edebiyat sözlüklerinde ve ansiklopedilerinde bulma olanağı yok. Kaynak Yayınlan da oldukça kapsamlı bir romanına yayınları arasında yer verdiği halde yazarla ilgili en ufak bir biyografik bilgiyi kitaba eklemek zahmetine katlanmamış. "Aşela", yüzyıl kadar önce Trabzon ve yöresindeki insanlann yaşayışlarını, geleneklerini, goreneklerini, 1877 TürkRus Savaşı'nı ve bu çerçevede gelişip düğumlenen bir aşk öykiısünü anlatıyor. AGAÇ YÂŞKEN EGIUR KEMAL GÖKHA* 2. Ankara Şenliği sürüyvr ler şövle: 021.901 LATİN AMERİKA EDEBİYATIDİZİSİ 28.490, Cumhuriyet Kitap Kulubü'nün (24 kitap) (KDV Dahil) Ankara'da düzenlediği Kitap tlk Taksit: 7490r Şenliği 17 kasımda sona eriyor. Diğer taksitler: Ankarah okurlann ilgi ile idediği 6*3500? Kitap Şenliği'nde her gün ikiya021.902 TÜRK EDEBİYATI zara imza gunü düzenleniyor. KiŞAİRLERŞİİRLER DİZİSİ tap Şenliği'nde kulüp üyeleri % 21.230.25, diğer okurlar % 10 mdirimli (16 Kitap) (KDY Dahil) olarak kitap edinebiliyorlar. 2. İlk taksit: 6230.Ankara Şenliği''nde cuma ve cu Taksitli satışlar kampanyasının Diğer taksitler: martesi günleri Aziz ı\esin ve görduğü ilgi üzerine yeni üç dizi 5x3000? Bekir Yıldız okurlara kitaplart daha oluşturularak satışına baş 037.901 MEKTLPLAR DİZİSİ nı imzalayacak. landı. Bunlar, Latm Amerika dı6900, Zİsi, Şairler Şiirler Dızısi ve (11 Kitap) (KDV Dahil) Mektuplar Dizısi. Kasım ayı kaİlk Taksit: 2.400.taloğunda duyurulan yeni diziDiğer Taksitler 3 xl.S00r Kulübümüzün iki yıldır her ay iüzenli olarak yayımladığı kitap AYIIS E.N ÇOK SATA.N KİTAPLARI kataloglarımn yeni sayısı da yayımlandı. Bu ayki kataloğun ana ROMANÖYKÜ konusu: Ders Kıtaplan. Konuya Sıra: Kod: Kitabın Adt/Yazarı: Hvatı: ilişkin bir inceleme yazısı ve ya1 021.228 Sudaki Iz/Ahmet Altan 1100.yınevleri arasında yapılan soruş2 001.901 ADA ROMASÖYKV Dİ7.1Sİ 11.000.turmanm yanı sıra, ders ve yar(KDV dımcı ders kitaplanm içeren geDahil) niş bir kaynakçaya (aynca Ata3 002.224 Berci Kristin Çöp Masalları 545.50 4 104.901 DİZİ: KLASİK BLYVK ROMA \LAR türk konulu) yer veriliyor. Diğer 29.700.<KDV inceleme yazıları ise şunlar: Dahil) Brecht'in Tıirkçe'de Yeni Kitap5 001.006 OHukkuri'de Bir Me\sim/lerit l..lgu 600.ları (Teoman AktıirelJ, İki Felse1650.6 021.175 Yuzyıllık ialnıZlık/G.G.Maryuez fe Kitabı iArslan KaynardağJ, 7 002.243 Karanlığın Cunu/Leyla hrbil 909.Oğuz Atay ve Oyunlarla YaşaS 026.014 Karadeniz'in Kıyıcığında/Rıfat llgaz 1100.yarâar (RaıfOzben), /lk Gerçek1400.9 104.053 Don Kıytsında Hasar/Şolotıoı çi Bomanlanmızdan: Araba Sev1 750. dası (Omer Kemal). Kitap tanıtım yazıları bölumünde ise şiir kttaplarına geniş biçimde yer veriliyor. Kataloğun diğer bölümlerinde ise, ayın yeni çıkan kitaplan, üyeler ve okurlann mektupları, ile bu ayın yeni taksitli satış dizileri bulunuyor. TARIHTE BUGUN MLMTAZ ARIKA\ 7 Kasım 13O7'PE BU6İİN, ÜAJLÜ İSVİÇüeLİ KAHRAMAN VE EFSANE KİŞİSİ 6/YOM TEL (ŞU/UAUMe T€U), Ag KA&AŞLARIYLA, O&HAN KAAirONLAglNIN KURTULUŞU İÇİU ANT İÇTI. BULUNPUKXARl U& *CANTDNU,/)yUSTUeyA'MIN EGEMENUĞIUOE I/E €ESSL£/S G/YOM TEL Taksitli satışlarda yeni disiler Kasım kataloğu çıktı TtNPAYOI.GlYOM TBL'İN ZALİM G£SStEIS'LE MÛCAPELESİ GEHÇEtCLE EFSAAIE ARASl ÖYKULERDE YEe AIAC/UC, YÜZY1LLARCA AKILATILACAtCTte. EN ÜAIUJ ÖYKÜ İSE, GİYOM TEL '/Al OĞUINUKJ BAÇ/A/A İCDMAU ELMAYI OKLA VURMAK ZOİSUNDA BAŞARIU An?TAN SOHRA, 6£SSLSR "NEPEN ELİNE i/Cl OKALM/fTtN?* 7EL YAMITLAR: "OĞLUM ÖLSEYDİ SANA ATACAKTlM!n ADU &e YÖNErİCJNlN EMZl AL 50 YIL ONCE Cumhuriyet Et fiatleri de yiikselİYor Son bir hafta içinde şehrimızde et fiatleri yukselmıştir. Bu yükseliş koyun eilerinin muhtelif cinsteri üzerınde umumiyetle sekiz kuruş, sığır etlerinde beş kuruftur. Dün et fiatlerinin niçin yukseldiği hakkmda tetkik<(t yaptık. Bize verilen malumata 7 Kasım 1935 görülmektedir. Et fiatlerıle beraber dalak, cığer, işkembe gibi maddelerin fiatleri de yukseinuştir. Dalaklarda 40 para, dana cığertnde 10, koyun cığerınde 20 kuruş kadar yükseliş vardır. Saııasaryan liatıı Mahkeme karanle liraya aıd olduğuna karar verilen 1935/1985 Sanasaryan hanına aid temyiz evrakı bugünlerde Uraya tebliğ edılmek Uzeredir. gore bu yukselışte başlıca sebeb kışın yaklaşmasüle kasablık hayvan muvaredatının azalmasıdır. Hele bir haftadır süren fırtınalardan dolayı Karadenizden ve doğu illerinden pek az kasablık hayvan gelebilmiştir. Bu yüksekliğin iki ay kadar sürmesi muhtemel l» 064.936 Bazkır/A.Çeho,