Katalog

17 KASIM 1985 KÜLTÜRYAŞAM HAYVANLAR ISMAÎL GİLGEÇ CUMHURİYET/5 RİTJMTFKNİK DİİNYASINDAN nzmi BEU,ÎL Bulunıışundan 25 yıl sonra ölüm ışığı olarak kullanıldu Laser'in ne olduğu hakkındaki ilk yazım 1965'te Emniyet Sandığı'nın Radyo Killtür yayıııları dizisinde okunmuştu. Gazetemizdeki ilk yazım da "Laser ışığı nedlr?" adı ile 15 Mayıs 1977'de çıkmıştı. Bunu, ışığın kullanılış yerleri ile ilgili başka yazılanm izledi. Ancak o günden bugüne ışığın gerek üretiliş biçiminde, gerek kullanılış alanlannda buyük değişiklikler olduğu için konuyu yeniden ele almak istiyonım. Laser diye hârika bir ışığın varhğına, dünya, 1960 yazında tanık oldu. Amerika'nın doğu \ayısındaki New Jersey eyaletinin Holmdel kentinde küçük bir projektörden çıkan kalem kalınhğında bir ışık demeti 40 küsur kilometre uzakhktaki Murray Hill'de açık seçik görülmüştü. Basına ışığın üç özelliğinden söz edilmişti: 1) öbür ışıklar gibi her yana dağılmayıp sicim inceliğinde dumduz gitmesi, 2) Kalın çelik levhaları bir anda delmesi, 3) Güneş yüzü sıcaklığından bir çok kez daha sıcak olması. Bu özellikleri yüzünden, ışığa, ölüm Işığı dendi: Böyle bir ışık ancak öldürmede kullanılabilirdi. Nitekim, bilim romanlan, daha çok öncelerden, okuyuculannın kafalarını bu yolda doldurmuşlardı. Fakat tuhaftır, laser bulunuşundan 25 yü sonra ölüm ışığı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Daha önce ise insanlığa yararlı işlerde kullanılmışür. Bu kısa girişten sonra, ışığımızı, saydığımız üç özeliğine göre anlatabiliriz. 1) Dağılmayışı: Bilindiği gibi, ışık her yana dağılır: Elektrik ampulünün ışığı odayı doldurur. Güneş her yeri aydınlatır. Karanhkta bir binanın duvanna tutulan cep feneri bütün cepheyi aydınlatır. Laser, bunun tam tersine, ip r Işığı yürüyüşlere benzetebiliriz. Âdi adımda her asker kendi keyfînce adım atar. Bu adımla yürüyen bir asker topluluğundan gürültü işitilir. Uygun adımda, her asker, önündekinin yürüyuşüne ayak uydurur. O zaman da duzenli ve güçlü bir "rap rap" sesi duyulur. Güçlü diyoruz, çünkü, askerlere, köprüden gecerlerken, âdi adımla yurumeleri söylenir. Uygun adımda köpru yıkılabilir. 3) Sıcaklığı: Güneşin iç sıcaklığının milyonlarca derece, dış sıcaklığmın 6.000 derece olduğu kabul edilmektedir. Laser ışığı bu dış sıcaklığın birçok kez üstünde bir sıcaklıktadır. Başka bir deyişle, güneşin iç sıcaklığı derecesindedir. Guneş ışığını büyülteçten geçirip fokus noktasında kâğıda, sıgaraya yaklaştınrsak bunların yandığını görurüz. Büyülteçten geçen ışık yine 6 renkten oluşur. Fakat, birbirlerine daha yaklaştıkları için sıcakhk yoğunlaşmıştır. Laser'deki sıcakhk ise 6 rengin bir renge indirilmesinden doğar. BULUŞÇULARI VE ADI Laser ışığını Ttmnes adlı bir Amerikalı ile Basov ve Prochorov adlı iki Sovyet bilim adamı gerçekleştirmiştir. Bu nedenle, 1964 Nobel Fizik ödulu bu üç bilgin arasında uleştirilmiştir. Nobel bultenınde bu husus şöyle belirtılmiştır: "Quantum elektroniği alanındaki esash çalışmaları için. Bu çalısmalar maserlaserilkesine dayalı ossillatorler ve amplifikatorlerin yapılması sonucunu dogurmuşlur." Şurasını hemen belirtmek gerekir ki, bu bilginler bu işi, bir. birlerinden habersiz yapmışlardır. İlk laser aygıtlan tek atımlı idi: Tabanca gibi. Sürekli ışık için her seferinde düğmeye basmak gerekiyordu. Böyle bir laser fazla. verimli olamazdı. Fakat, 1960 yılı sonlarına doğru Ali Cıvan adlı Iranlı bir bilgin neon ve helyum gazlan kanşımı ile surekli laser çıkaran bir aygıt yapmıştır. Söz könusu ışıktan asıl yararlanma bundan sonra olmuştur. Laser kelimesi PTT gibi, ABD gibi bileşik bir addır ve radyasyonu hızlandırma yolu ile ışık sertleştirme kelimelerinin Ingilizcelerinin ilk harflerinin birleştirilmesi ile yapılmıştır. Buna, dilimizde, Elektron Akışını Hızlandırma Yolu ile Işık Sertleştirme, yahut, kısaca, 'Sert Işık' diyebihriz. Laser'in Uretilişi ile kullanılış alanlannı gelecek yazımızda ele alacağız. KİM KtME DUM DUMA BEH/Ç AK DCŞMAN FVZELERI LASER IŞJMYLA VLRMA ABD'de geçen eylülayında Başkan RonaldReagan'm ünlü Yıldız Savaşlanprojesinin gerçekleştirilmesi yolunda bir adım daha atıldı. New Mtxico'da yapılan deneme, Stratejik Savunma Cirişimi programında yer alan düşman füzeleri laser ışınları ile vurma yönteminin ne derece basanlı olabüeceğini ölçmeye yöneliktL Eyaletteki White Sands Füze Deposu'ndayapılan deneyde, Titan1 adlısabitfüze, yüksekenerjili kimyasal laser ıştnlan ile ikinci katından vuruldu. (Fotoğraf: APJ lik, sicim, kalem inceliğinde kilometrelerce uzar ve gittiği yerde çok dar bir alanı aydınlatır. Nitekim, sözünü ettiğimiz ilk laser, 40 kilometrelik bir yoldan sonra 60 metre çapında bir daire çizebilmişti. 10 Mayıs 1962'de Ay'a gönderilen bir laser ışığı ancak 8 kilometre çapında bir daire oluşturabilmişti. Uydumuzla aramızdaki uzaklığın 300 bin kilometre olduğu düşünülürse bu kadarlık bir dağılma ihmal edilebilir. tşte laser, gucunün bir kısmını bu "dağılmayış"ına borçludur. 2) Sertügi: Laser'in ikinci özelIiğı, 510 santim kalınlıktaki bir çelik levhayı, en sert cisim diye bilinen elması bir anda delebilmesidir. Bu özelliği öbür ışıklarda, örneğin güneş, projektör, lamba... ışığında bulamazsınız. Çünku bu ışıklar her yana dağılır. Başka bir neden, bu ışıklann düzensiz ışık olmalandır. Bu, şu demektir: Guneş ışığı kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi ve mor, 6 rengin kanşmasından oluşmuştur. Renk demek, dalga boyları değişik titreşimler demektir. örneğin kırmızının dalga boyu 1, turuncununki 2, sarınınki 3, yeşilinki 4, mavininki 5, morunki 6 diyelim. Laser ışığında ise tek bir renk, dolayısıyla, tek dalga boylu titreşim vardır. Yani beyaz ışıktaki bütün dalga boyları (bütun renkler) tek bir dalga boyu. na, tek bir renge getirilmiştir. Bu nedenledir ki laser ışığı ya kırnu • zı, ya yeşil, ya san... renklerde olur. Bunu askerlikteki "âdi adım" ve "uygun adım" derien' PIKNIK PİY4LE \L4DK4 Kısa... Kısa... Dojpnadan ölaürülen uydular Avrupa Ortak Pazarinm asıl kuruluş nedeni, Avrupa'nm Amerikan ve Sovyet devleri arasında boğulmasını önlemektl Jlpkı bunun gibiAriane (Aryan) füzeleri de Amerikan ve Sovyet uzay çalışmalanna meydan okuma biçiminde ortayc çıktı. Uzay çağının başlamasından bu yana, uzay çalışmaları iki dev arasında gizli savaş gorüntüsündt idi. Uzaym olanaklanndan yararlanmak için butün ülkeler, bu iki deve başvurmak zorunda idi. Tekel daima haksız kazanç sağlayacağına göre, bu iki devin de başka devletlerin uydulanm fahiş fi yatlarla fırlatacağı samlıyordu. Kaldı ki, işin bir de siyasi ve askeri yanı vardı. Bu siyasi yan, Yüdız Savaşlan ile apaçık gün ytizüne çıktu tşte Aryan füzeleri, Avrupa devletlerinin, iki deve karşı üçuncü bir meydan okuması oldu. Nitekim bunlar şimdi kendi Yüdız Savaşlan 'na kendileri hazırlanıyor. Bugune kadar 15 Aryan füzesi fırlatüdı. Bunların 12'si başanlt oldu. Başarıstzlann sonuncusu 13 eylülde görüldü. Bu tarihte Güyan'ın 'Kuru' üssünden atılan füze, birden bozulduğu için, fırlatılışından 10 dakika sonra gökte imha edildi. Başarmzlığın sım belki de ünlu 13 rakammda. Füze 13 eylülde atılmamış mı idi? Amerikahlann Apollo13 Ay füzesi de Ay'a gidememiş, yan yoldan geriye donmemiş miydi? fflZLI GAZETECİ \ECDET ŞEX TİYATROGÖSTERİ KülTUR VE TURIZM BAKANUGI 528 66 29526 10 00/412 A.K.M BÛYÜK SALON DFVlfl IMROLARI TAKSİM SAHNESİ TURGUT ÖZAKMAN BeSes, ŞEHİR TİYATROLARI 11 KASIM 17 KASIM 1985 Tarihlerinde HARBIYE (140 77 20)HUSKUDAR (333 03 971 D. HARE H. BRENTON TURGUT ÖZAKMAN WtUJA|İSMIISPEARE AH ŞU GENÇLER Muzıklı Oyun 2 Bölum Yön«en Rj^lu Asyalı 1213141516 Kasım 20 30da 16 Kasım 15 0 0 t e JULIUS CAESAR Oyun 3 Bötum ^ öneten Can Gurzap 1724 Kasım 16 00'da . Vonelen Rutkjy tKzu Sılgesu Erenus KONAK SUVEMASLVDA 00A TİYATROSU NECATİ CUMALI ORHAN ASENA 1482606 ENİS FOSFOROâU) TİYATROSU PENDIK KULTDB MERKEZInde İLK YILLAR (Roksalan) Oyun 2 Bolum Yoneten RaıK Alnıaçık 1920212223 Kasım 20 3 0 d a 23 Kasım 15 0 0 d e GAZETE GAZETE ORHAN ASENA BİR ŞEHNAZ OYUN Yoneten: Engin GURMEN Müzikli Çocuk Oyunu HarbiyeVe MUHARREM BUHARA ÇİZGİLİK KÂMİL MASARACI 8o DERYA GÜLÜ Oyun 2 BöJüm Yoneten Nıhat Akçan 1213141516 Kasım 19 0 0 d a . 16 Kasım 15 0 0 t e Yoneten. B ORALOĞLU Turkçesı: F. OFLUOĞLU FATIH (526 53 80' SEVİM BURAK SAHİBİNİN SESİ Oyun 2 Bolum Yoneten Can Gurzap 212223 Kasım 19 00 da 23Kas.m 15 00 te 1981 En lyı Yönetım ÛOulu Çarç: 153021.00 Pazan 1U01L30 Q İSMAİL ^ YA DEVLET MASIL V YA KUZGUN BAŞA LEŞE BUYUDU? Yon: Nedret DENİZHAN İETT otobusu tahsis edılmistıı Yoneten: Denız UYGUNER KUKLACI 9AHA 8)1? RH5AT V£K... Cumartesı Pazar 11 OO'de Seyircilerimiz için oyun bitiminde her semte fl&AT.'.. MODA SINEMASI 337 01 28 35. ı O.Veli'nin ı yıldömimunde GÖNÜL ÜLKÜ L,»' 6AZANFER ÖZCAN l TİYATROSU KENT OYUNCULARI KERİM AFŞAR sunnyor KARIŞIK İ Kone« 3 Perde Tel 146 80 91 Şişlı Meydan: BEŞYOL Yazan Yineten: Sergey Kokovkiı» Cuma18 00 21 00 18 00 Pazar 15 00 MEKSIKALI Yazan ve • Fıkret HAKAN Müak : Denız TÜNEY yoneten Öykü: Jack London Rüya ERSAVCI Salı. perş . c tesı, pazar 2100 çarş 18 00 2100 (TıVatroöu AGAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GÖKHA\ Sdmımi olmA...bilııyofâjm 5un...atîiâ o kız/rı Sa5ı çck 18 Oa 146 35 89 147 36 34 KENTER TİYATROSU Tel KENTER TIYATROSU iei i46 35 89 m 36 34 YAŞAŞIN EDEBIYAT ORHAN VELI SAİT FAİK Muzik: Cem İdiz 1415 KAStM Saat 19JI0 C.tesJ • Pazar: Saat 14.00 GISEMIZ ACILMISTIR Unâ Çok tnnince sağındso ORTAOYUNCULAR BIYOtlU SANNf'K Te): 143 64 17 144 43 27 DORMEN TOPLULUĞU KOMEDİ 2 BÖLÜM Nöbetçi Tiyatro Ferhan Şensoy'un razan: Artstofanes Bozan: Ferhan Şcnsoy hangist Kflrtsı Çe» : 0 . AZİZOĞIU Ydn : ADRIAN BRINE satlmaktadır. Ht%. 1LM C«u: »JM Htm: 1U01U0 IUOIUO Afitap'ın Kocası İstanbul Pazartesı 18 30 ^unlis'an YILMAZ DfWr Vonelen RJTKAV H2ıl Mosk T'VJR 5ELCUK r Uyatr* obesi «e VAKKORAMA'da Pers 21 15 Cuma 21 15 KOMEDİ TİYATROSU C tesı 19 0021 15 (Eskl Idll Sıneması) Ergenekon Cad No 98 Pangaltı İST Tei 141 27 37 Pazar 14 0016 30 TARİHTE BUGUN MVMTAZ ARIKA\ Fbrh bafkanı TERAKK/PERI/ER CUMHURİYE!FIRKfâ emeklı generaf Kâzım Karobekjr 17 Kasım Kurucu uyeJe.rJen Dr.Adnan MODA SINEMASI 337 01 28 F. TRUFFAUT'nun 10 SEZAR ÖDULLU İSTANBUL SANAT TİYATROSU HANS FALLADA İSTANBUL SANAT TİYATROSU KUÇUKADAM S Pazar 16 30 REFİK ERDURAN Dans Oıaem TAMİRCİ Yoneten CUNEYT GOKCER Kostüm HALE EREN Dekor . REFİK EREN Dans düzenı ALTAN TEKIN Cuma 2100 Ctesı 13301630 T«I«6?92 vre Duzeı, G.yS' ^ CtM KOHOCLJ NAZ EFIAYDA 19 30 Te 140 67 92 AN TİYATROSU'NDA 22 Antalya Fıim Festıvalı'nde 3 Ödul Kazanan 1986 Berlın Fılm Festıvalı ne cağrılan "G. DEPARDIEUC. DENEUVE ŞAN TIYATROSU'NDA ORTAKOY KULTUR MERKEZI Bıigesu Erenjs 1$24'TE BUGÜN,CUMHURIfET TUKKIYESlKiH ıKİNCr PABTtSI OLAH TSKAKKlPSRVER CUMHUfdYETftRKASl"KuRULDU. 1923'TE KURULAM HAUC F/KKASI, TEK PARTl OLARAK. SÖRÜUJİİICEN BtLS,K£UO/ /ÇIVOC MUHALEF6T G&ÜPLARt OlUfMüfTV.ÖZ£lL/'<l£, B/>Çl/£KIL İSMET BSYE(lNÖHÜ) VS OOİAYU OLABAIC AAUZTTÜPA K£MAL'E KABÇl OLANUHZ PtKKATf ÇEJaYOeDU.BUNLARDAU KAZJM KARA8Eia£'lN BAÇKflNLIK Y/VT16I YEHI Pfl8TtOE,ALt FUAT CB8ESOY, RAUF OeBAY, KEFET BELB, ADUAN AOIVAH GıSl, U/G7ULUf SAVAŞtUIN ÖMEMU KJÇİLEHİ YES AUYOKPU. AN. CAK, KISA SURE SONRA ÇltCACAJC OLAM Ş£VH SAİTAYAKLAUMASl NEOENIYLE GETiKlLEAJ "77VC9M/ SLIKÛN'YASA. Sl İLE KURULAH IST1KLÂL MAHKSMESİ, TE/SA/<XİPaSveg CUMHURıYBr PföKASt 'UIN KtŞKIISriCIUK YAPnĞlMI OUE SUREREKrKAPAnLMASINA kA/W? VBRECEKTTf!. 0925) SİNEMA MALıRA BOLOGNINI 5 0 YIL ÖNCE Cumhuriyet 17 Kasım 1935 Venizelos buradakı dostu Rufosa yazdığı bir mektubda aynı şeyleri istemekte olduğunu teyıd etmiştir. Burda gazetelerin yazdıklarına gore Venizelos cumhuriyetçı partileri lıderlerine de Krala karşı gudecekleri siyasada ihtıyat ve basiretı elden bırakmamalarmı bildirmiştir. 1935/1985 Fotoğraf meraklılarına Perş 1113 3021 15 Cuma 1113 301621 15 CTeaPaz. ıı1618 452115 BİR AVUÇ CENNET Tank Akan Senaryo ve Yönehm: Hale Soygazi Muammer Özer Beyoğlu LUKS Beşıktaş MISTIK BakırKöy SAYONARA Kadıköy OCAK Çapa AYOIN Parseller KARTAL Karagumruk HAKAN Aksaray KISMET İKİLİ OYUN Sarreye «c/an Eiugrul Elendıoğlu C l e s i Pazat: 15.15 6ÜZEL BİR SONBAHAR G. Lolobrıgıda A. LMireace f.tesi S. Car*. • ftı%. Cııma: 12.00 14.30 17 0* 19.39 C.lesi Puaf: 12.45 19.45 One Man S I M W Jfenizelos gene sahnede Atina 16 (özel) Maruf Kralcılardan bırisı tarafından bugun çıkarılan haftalık bir gazete Yunanistanm eskı Paris elçisi mulga ayandan Romanosun tavassutile Venizelosun Yunanıstanda sukutun avdetı için düsunduklenni Krala bildırdığini orıaya çıkarmıştır. Venizelos Kraldan kendisi istisna edilmek şartile genel af verilmesıni ve yeniden yapılacak serbest bir genoy ile de Yunan ulusunun doğru reyı 'ahakkuk ederek KraJlığın tahkimini istemekie imiş. ISTANBUL'DA YALNIZ SINEMAMIZDA CXUK TİYATROSU AH! BIZDE SANS fll CA U ° Vonelen M Esaıoç'u C.tesi • flzn 11.00 Clown Mime / Palyaço Mime 16 Kasm 1985 C ttsi Saat' 11.00 (Tek 6âslert) ^slan Tı^ıur Akvar Mejlmr Z E I S S İ K O N fılmernı Ortakoy. Derenoyu Cad. Barbaros Pasajı Tel: 161 79 43