Katalog

27 OCAK 1985 KÜLTÜR YAŞAM CUMHURIYET/5 ÎSMAIL GVLGEÇ BİLİMTEKNİK DÜ1\Y\S1NDAN VEHBÎ BELGÎL HAYVANLAR V.TANtN SAY1SINI B.L.YOR. MUSUNUZ \. Uçan trenlerle yolculuğa doğru Amaç, saatte 400 km. giden trenlerin 2000 km. hıza ulaştırılmaları Yazının başlığı ınsana ılk anda palavra habere meraklı gazete ve dergılerde çıkan yazıları anımsatıyor Ama oyle değıl. Çunku, sozunu ettığım trenler, denız otobuslerı gjfci havada gıdecek trenlere verılen addır Ingılızcede bunlara 'Levitating trains' denmektedir (To levıtate fîili tu leviteyt' okunur ve bır ınsanın veya cısmın, yerçekımi yokmuşçasına havada gıtmesi anlamındadır Spritızma denemelerinde cısımlerın kendilıklennden havada yukselmesı ıçın de bu kelıme kuUanılır. Isa'nın goğe çekılmesı, Hazretı Muhammed'ın Mıraç'ı ıçın de a>Tiı ful kullanılmaktadır.) Işte sozunu ettığım trenlerin havada uçması da bu tur bır uçraadır Ama bunlar Tanrının torpıllısı olarak değıl, bılım gucu ıle uçan trenlerdır. Ilk denemelerı bır sure önce Ingıltere'de yapılmışsa da henuz başanlı sonuç alınamamıştır. Ama, alınacağına kuşku voktur. Çunku ışın prensıbı doğrudur. Koca bır trenın nasıl uçurulduğu konusuna açıklık getırmek ıçın doğanın beş gucunden söz etmemız gerekmektedır Bırkaç kez tekrarlandığı gıbı, dunyada ve evrendekı butun olaylar beş guçten kaynaklanmaktadır 1) Atom çekırdeğındekı muspet elektrık vuklu protonlarla vuksuz notronları bır arada tutan buyuk guç, 2) Çekım gucu, 3) Maddeyi başka bır madde>e donuşturen zayıf guç, 4) Mıknatıs gucu, 5) Elektrık gucu Eınsteın, bu beş gucun, aynı bır formulle ıfade edılebıleceğı goruşundeydı Başka bır devışle, bu beş guç, aynı bır gucun değışık goruntulerı ıdı Su nasıl 'H 2 O' formulu ıle ıfade edıldığı halde buz, sıs, çığ, yağmur, kar, dolu gıbı çeşıth bıçımlerde go f ~n2^ ^b \SBlft H ' y / *54^5r"~tam ıletken ' / // mıknatıs Trer havada tutan üo umler IflılİpJr W sıvı he| um v SAATTE 300 400 KİLOMETRE Uçan trenlerin altındaki mıknatıslar '23.2 derece sıvı helyum ile soğutuluyorlar. Tren boyiece raylar üzerinde 25 cm. yukseliyor ve az bir kuvvetle saatte 300 400 kilometre hızla gidebüiyor. runuyorsa beş guç de, a>nı bıçımde, tek bır gucun goruntulerı olabılırdı Nıtekım, mıknatıs gucu ıle elektrık gucunun a>nı şey olduklan anlaşıldıktan sonra beş guç dorde ınmıştı Eınsteın, yaşamının son yıllarını, hep, bu dort gucu bır tek formule bağlama>ı aramakla geçırdı Mıknatıs ıle elektrığın aynı şe> olduklan anlaşıldıktan sonra bu ıkı guç *elektroman>etik' guç adı altında bırleştırıldı. Bunun pratık sonucu şu ıdı Bır tele elektrık akımı verılınce bu telın çevresınde bır mıknatıs alanı ortaya çıkıyor ve bu alan hafıf bazı madenlerı kendıne çekıyordu. Bunun tersı de olu>or du. Ikı mıknatıs alanının ıkısı de muspet >uklu ıse bırbırlerını ıtı>orlardı Bir treni, yolcuları ve yükleri ile birhkte havaya yukseltecek bir mıknatıs gucunun çok büyuk olması gerekir. Bu ise hem pahah, hem hacimli olur. Çıinkıi raylardaki elektrik gücü bunların "iletkenliğe karşı koyma" gücüniı de yenmek zorundadır. Uçan trenler bugün saatte 400 km hız yapabiliyorlar. Amaç bu hızı saatte 2000 kilometreye ulaştırabilmek. Bu gerçekleştiği zaman boyle bir trenle İstanbul'dan Ankara'ya 15 dakikada gitmek mümkun olacak. Uçan trenlerin ılk denemeleh bir sure once Ingıltere'de yapılmıştı. Ancak başanlı sonuç alınamadı. Bu konu uzenne Ingiltere, Japonya ve Amerika'da araştırmalar yapılmakta. ku ra>lardakı elektrık gucu bunların 'iletkenliğe karşı ko>ma' gucunu de yenmek zorundadır Işte bu noktada, doğanın başka bır yasası ımdada vetışmektedır İletken bır cısım ne kadar soğutulursa o kadar daha fazla ıletken olur. Derın soğuk, bır an gelır, madenın mukavemetını sıfıra ındırır O zaman ravlardakı mıknatısın ıtmegucu, hem trenı havaya kaldıracak, hem de 'iletkenliğe karşı koyma' gucunu ye necek bıçımde ıkıye bolunup zayıflamaz Uçan trenlerin altındakı mıknatıslar (23 2) derece sıvı helyum ıle soğutulmaktadır fren, boyiece, rayların uzerınde 25 santımetre yukselmekte ve az bır kuvvetle saatte 300 400 kılometre hızla gıdebılmektedır Ancak, bugun, Fransa'da \e Japonya'da bu kadar hızla raylar uzerınde gıden trenler vardır "Bu trenler varken çok kanşık >e pahalı tekniklı uçan trenlere ne KİM KİME DUM DUMA BEHIÇ 4K Işte, uçan trenler, mıknatısın bu son ozellığmın sonucu olarak rayların uzerınde yukselmektedır. Raylara elektrık verılınce man>etık bır alan orta\a çıkmaktadır Trenın altında da bu>uk mıknatıslar vardır Ra>lardakı mıknatıs alanının elektrık >uku ıle trenın altındakı mıknatıslann elektrık yuklerı aynı turden ıse, orneğın, ıkısı de muspet ve>a menfi (pozıtıf \eya negatıf) elek trık ıle >uklu ıse ra>Iar trenı vukan ıter P I K N İ K PIY4LE \L4I)RA SENIN FEMİMIST OLDUGU HA DAİR B)C EFSuNE ORTALIKTA Yan destekler Ancak, bır trenı yolcuları ve yuklerı ıle bırlıkte havaya vukseltecek bır mıknatıs gucunun çok buvuk olması gerekır Bu ıse hem pahah, hem hacımlı olur Çun Kısa... Kısa... Ar yıh değil... Halkımız ne guzel soylemiş, "Ar yıh değil, kâr yılı" diye... Tanrının temsilcisi Papa da kâr yoluna sapmış. Şoyle: Vatikan'da, "Vatikan Televizyon Merkezi" adı ile bır televizyon merkezi kurulmuş. Amaç gorunurde Katolıkliğı goz kulak (gorsel) yolları Ue de yaymak. Neyapacak bu merkez? Hıristiyan dunyasında olup bıtenleri mi anlatacak? Hayır. Eğer huzura kabulşerefine kavuşursanız, bedeti karşüığında, giriş çıkısınız, görusmeleriniz filme almacak. Dostlannız, Vatikanmuhafızlarmm, sizi yerlere kadar eğilerek nasıl karşüadıklanm gorecekler. Hatta, bazı onemli gorusmeler video fllmlerine geçirilip satılacak. Papa 'nın, çarşamba gunleri açık havada yaptığı ayuıler de aynı biçimde kasetlerle satılacak. ve Turkler" adı altında ozet olarak verilmıştır. Ama bu dik kafalı hayvanı çağdaş yaşam, yola getirmesini becermiş. Amerika'mn Illinois Üniversitesi bilim adamlan, bir domuz kumesine, bir ısıtmasoğutma duğmesi koymuşlar. Onceden alıştınlmış hayvan, hava soğuyunca duğmeyı burnu ile sağa, ısınınca sola çevırerek kendi kendine ısınıp serinlemeyi becerebılıyormuş. Ağaç korkutmak Meyve vermeyen asmalan, elma, kayısı, dut ağaçlannı korkutarak urun verdirmenin sadece bize ozgu bir uygulama olduğunu sanırdım. Yeni Gine"nin biraz doğusundaki Solomon Adalan 'ndan biri olan Ulava Adası'ndayerliler, ağaçlara şoyle gozdağı veriyorlarmış: Ağacm sahibi, koyun ihtiyarlarının onculuğunde, sabahın çok erken saatlerinde ağacm onune geiip kulaklan sağır edecek kadar guçlu bir sesle bağınyorlarmıs. Bu yapılırken, başkalan da sopalar, değneklerle govdeyi dovuyorlarmış. Ancak L'lava koylulen bu isi, urun verdirmek için değil, ağacı kurutmak için yapıyorlarmıs. Yani, bizdekinin tam tersi bır amaçla. Ve uzun veya kısa bir sure sonra ağaç kuruyormuş. Bunu yapanlara gore, ağaç uykudan çok erken,çok gurultulu ve sık sık uyandınldığı için kızıp urun vermekten de, yaşamaktan da vaz geçiyormuş. tşini kendi gören domus Domuz, koyun gibi gudulemeyen, dik kafalı bir hayvandvr. Bu gozlemden yola çıkan genç doğubilimcimiz (oriantahstimtz) Sayın Turgut Akpınar, Turklenn tslamıyeti kabulden once de domuz beslemediklenni, goçebe yaşamın, domuz beslemeyı engellediğini Uluslararası Turkoloji Kongrelerinden birinde (1982) bildiri olarak sunmuştu. Bu çok ilginÇ tez Tarih ve Topüım Dergisinin aralık 1984 sayısının 5. sayfasında "Domuz Eti Yeme Yasağı gerek var?" gıbı bır sonı akla ge lebılır Hemen ekleyelım, amaç saatte 2 000 kılometre hıza ulajmaktır Bu da, trenlerı, havası alınmış tunellerde ışletmekle ola caktır Tıpkı uzay gemılerının ha vasız uzayda hızla gıtmelerı gıbı Boyle bır trenle istanbul'dan Ankara'va 15 dakikada, Erzurum'a tam bır saatte gıdılebılır Bu tur trenlerin araştırmaları Japonya'da, îngıltere'de, Amerika'da yapılmaktadır Bu son ulkedekı araştırmaları Enerjı Bakanlığı yaptırmaktadır Konu uzerınde çaltşan fırmalar Ford Motor Şırketı, Masaçuset Teknolojı Enstıtusu ıle Rand Şırketıdır Sozunu ettığım uçan trenlerin kısaltılmış adı Maglev'dır (Magnetıc'ten Mag; Levıtatıon'dan Lev Turkçesı 'Mıknatıs gucu ıle uçan' detnek olmaktadır) OZÜR: Geçen haftakı vazımda Dr Koch'unadımn "Kok"okunduğunu yazmıştım Doğrusu "Koh"tur özur dıler duzeltınm HIZU GAZETEa IPFET \ECDET SES yanına aağ i öa doğrudan bana /,j Q* .jjieldı " y \ ^ \° Savı" bCBÜd (>» " v \ J TİYATRO GÖSTERt USG KOMEDI TIYATROSU 528 66 29 526 10 00/412 DOSTLARTİYATROSU Baro Han.Tunel 144 81 37 Zelıha Berksoy Yoneten Genco Erkal YASAKLAR Yazan: KANDBMİR KOIDUK Pazaıtei karfç tef m» 2130 matiııettf canrtyaz» 18.00 fiişe 11.00'te açriır. HARBİYE KONAK SİNEMASI 1405458 • 1482606 HER HIR MftADteO EVDE KR0E VAR K0ML3İ 2 OTCL Seanslar P 'es Salı hanç ÇaT Pers Cuma 21 00 Pazar 14 30 18 00 EskıHÜSnouu E r y m t M CK •• M TM 141 27 37 f DORMEN TOPLULLGL Feydeau u r n Necati Cumalı'nın Vasıf OngorenÇ* K0MEDİ3KRDE Tfaeten: METİN SEREZÜ UTU Cumt 18 00 21 00 •İntTlcal ali poyrazoğlu tiyatrosu kenter tıyatrosu'nda M0DA SİNEMASI KÜLTÜR MERKEZİ B MEBHABA DUNYA 14S 35 8 9 KENT OYUNCULARI Harbıye 146 35 89 BEN ANADOLU C Tesi: 14.00 GONUL SUCLARI Cuma 18.00 Pazar: 17.00 ORHAN VELI Cuma 21.00 Salı • 2100 Çarsamba • 18.30 21.00 Perşembe • 21.00 C.tesi • Pazar • 19.3021.30 Pazartesı ve cuma günlerı oyun yoktur. Yön: Hal Ashby Peter Sellers Shirley Mc Laine P M Sa. Ç« Pı Ca. 11J 1J.15 \M NARBİYE KEMTER TİTATHOSM W : 147 36 34 15 M 1145 21. M Cte.1115 » 3 0 1l.4St1JI har 13.fi 1145 ;i M 2Şubat BiletJef Konseri Saat 1 8 i » •*?<>(<• lUCll» S»H»€ ARIF SAG bır yorgan muzık , saçfı corDâ K tap ar n u& US SAVUNMA VAKKORAMA KÜLTÜR MATİNELERÎ 23 Ocak 30 Ocak ı Bdu"idkası D a n s Grubu Hıkavesı rtden ornckkrı ORTAOYUNCULAR T IUMI' K HOORİ MEYDAN 167O496 ' Q D HAYROLA KARYOLA 50 OYUN SaİFCarwmbaPersembe 18Jt CnM. 21 O O C C U C n V Cnmartes). Paıar 15.00 18 30 * t l i " v l Dans Baü Sanat Gostenlen Mehmet Kabaş Sojleşı It.dgld'i»™ ın ıdoludd Tjkıi NURHAN DAMCIOGLU FERHAN D O TARİHTE BUGÜN MLMTAZ 4RIK4\ 27 Ocak 192£'ÜA DA BlÇ TAŞIT/N DENEMESI YAPtL&l FKANSI2 Mu HBNOl&l M LBYAr TARAFINDAN yAPllAU Su T/Ç/r,g/g OTOMOSlL BuyÜKlM&Jt^>BfOi,BlR PERVANESI VAfU> V£ PEAAIKYOUI UZERlNDE YOL ALiyoROU1. &R SÖMUBGE OLAN FKANSIZ KONGOSU'NDAKI PEV BlR MAPBN KURUUIfU IÇIfJ YAPILAU MOTORLU ARAÇ, SAATT& 6O K/LOMBTRE HIZ YAPABİUYOR, 25O KJLO6RAM AĞlRUStNOA IN£AN VBYA YUK TAŞIYOe&U. 6 SSYG/R GÜÇLÜ MCrrOÜU, ONDEKI 8ÛYÛK PERVANEYI DÖMOURUYORDü. GEREkTlĞlNPe, OEMIR.YOU1 DtŞlNbA PA KUUANfLABİLEAI (lASTrK TEKe/ZLEIO&it VAR) TAŞITM PİZİ ÜRBTIMI DUŞÜMULMEKTEYDİ.. ILGINC BIR TASiT.. 6Şubat 13 Şubdt Smleşı Muzık Vlüjdat Gezen Grup Doguş ve Leman Sam 1 'i SfHM TIT«TWHAM ısıuıu. «.aiTfsı cay özinel tiyafrosu J P SARTRETOM EYEN 21 27 OCAK TARIHLERINOE NrM>t I I btttntf 11*0 77 2«| RoMrt BO.T Semra KAHAMURSEl loneten Engın ULUDAu W Shakesoeare Nureddın SEV1N Saat 17:00'de, Vakkorama'da YALNIZ ADAM HIRÇIN KC DEMİR PARMAKLIKLARİ| ARDINDAKİ KADINLAR Pazartesı hanc tıer gece 21 15 C tesı 15 30 Pazar 15 (0 ve 19 00 Aksarav PTT Sokao.ı 522 41.12 V RICHARDBACH YönTANERBARLAZ. C.tesi 15301800 BIRMARTI 50 YIL ÖNCE Cumhuriyet Şirketlerin faizleri Malıve ve Ekonomı Bakanlıklarımız hazırlanan bır proje ıle ımtıvazlı sırketlenn faız dn ıdantlan harıce çtkarabılmelen şeklı tesbtt edılmekıedır Bu paralarla halı, kılım, gulvağı, kıtre, mazı, palamut, zeyıınvağı ve canlı ha\\an ıhracı serbest olacak tır Imiıyazlı sırketlenn Turknede faız dnıdanılanndan bırıknus paralarının tutumu 7 5 nııhon 27 Ocak 1935 19351985 Yonelen E r j r ULUOAĞ (Sadece pazar guıer Ftitl (SM a m Oennıs MclNP^RE Yıklınm TURKEP Yoneten Tunc ı'ALMAK Çocuk Oyunu Grımm BROTT N Malifı AYRA. MOOİGLİANİ %. ^ ^ ^ Q ÇOCUK ŞENLİGİ Sirk Dünyası PALYAÇOLARILLUZYON AKROB^SıJONKLOR PAMUK PRENSES «e YEOİCÖCE Yonelen Tu'gut ARSEVEN (Çarşamba 14 30 C tes 11 00) A. DY^ ÎX*Î Hkmnnıı Bılg=su ERENUS VC»"/ 14114 19 r*C>rr\ ŞanTiyatrosun'da Yoneten '«jrrar HARAOAĞ Oyur gunlen Salı 18 30 Çarşamba PersembeCuma 20 30 CtesıP^ar 15 0018 30 MJSAFİR 2627 OCAK Saat 1102 Gıse 140 67 92 SIMSELVaEKOCVEKUSU >»lOhL'ND« Tel: 144 46 75 Persembt 20.30 Cuma 11.00 ındırımlı 20.30 C.tesi 15.00 11.00 Pazar 15.00 11.00 Filumena TİYATRO. GÖSTERİ ILANLARI HER GUN BU KOŞEDE Bakanhklar hizmet otomobilleri lıra kadar lahının olunmaktadır Amerika ve beynelmilel Adalet Divanı Vaşıngton 26 (a a.) Hukumetın arzusu uzenne a\an 37 reye karşı 47 reyle La He\ dnanına gırış proıokolune karşı \f \orrıs tarafmdan \ertlen tadılat takrınnı reddetmıştır. Bu tadılaı La He\ dı\atıına \enlecek her meselenm avanda w,ıe ıkı eksernelle lasvıb edılmesını ıstıyordu Yunanhların istediği reyiatn Atına 26 (Hususıj Bugunku Atına gazctelerı Yunanıstanda bulunan butun ınıllı teşekkullerın îngılız ve ttatyan hukumetlerıne muracaat ederek Kıbrıs ve 12 ada halkının mukadderatlannın tavını ıçın revıaın ısie\eceklerım \azmaktadırlar KİAN N E 1 U Ankarı 26 (Telejonlu) Bakanlıklara an hızmeı otomobilleri şıındne kadar Ford ınarka olarak 1930 lııava saitn alınmakta ıdı Bundan sonı a hangı fabrıka malı daha ucuzsa onun alınması Bakanlar Hevetınce Malne Bakanlığınu bıldırılnusıır FREDERiC MARCH Oldıiren AŞK