Katalog

Dış ticaret işlemterinde bilgi ve ilgi S ESBANK " tedbirli ve kararlı" Cumhu 61. Yıl; Sayı: 21574 Kurucusu: Yunus Nadi L KAVRAM DERSANESİ Üniversiteye hazırlık kurslan Lise sonlar 22 Eylül Beklemeliler: 8 Ekira Akşam kursu: 5 ekim Lateli/tslanbul TeL 522 75 74528 64 37 50 TL. 20 Eylül 1984 Perşembe "Kııdüs gezginleri"nin HP'den ihracı isteniyor 4 HP'K ABD 'aıdayış bekliyor I ABD Dışişleri Bakanhğı V Türkiye'nin protestosunu "sempati" ile karşıladı. UFUK GÜLDEMİR VVASHİNGTON ABD Dışişleri Bakanlığı, Türkiye'nin Ermenilerle ilgili Temsilciler Meclisi tavsiye kararı nedeniyle protestosunu "sempati" ile karşıladı. Bu arada yöneümi Türkiye'nin Washington Büyükelçisi Şiikrii Elekdağ'dan seçim yılı içinde bulunulması nedeniyle Turkiye'den anlayış beklediğini büdirdi. Türkiye, bugünden başlayarak 4 ekime dek Amerikan Kongresi'nden Beyaz Saray'a Türkiye'ye yurdunın kaderi 4 ekime dek belirlenecek 9 için ateş püskürüyor ANKARA (Cumhuriyet Biırosu) Israil'e giden 4 HP'li milletvekilinin İsrail ziyaretlerinin ve Kudüs'te devlet ve hükümet düzeyinde resmi kabullere katılmalannın Türkiye ile Arap dünyası arasındaki diplomatik ilişkileri tehlikeye sokacağı belirtiliyor. Partiden ihraçlan söz konusu olan 4 HP'li milletvekili geri çağnlmalanna rağmen, ziyaretlerini sürdürerek İsrail Başbakan Yardımcısı ve D'şişleri Bakanı tzak Şamir ile görüştüler. Dışişleri Bakanhğı lsrail'in dört TUrk parlamenterin Kudüs'ü ziyaret etmelerini, Arap dünyasına karşı bir propaganda öğesi olarak kullanacağı endişesini taşıyor. J ABD KongresVnde 4 ekime dek Rum Ermeni ve Yahudi lobileri 'ortak karargâh" kuracak. le ABD Dışişleri Bakanhğı nezdindeki girişimlerini sürdürüyor. Büyükelçi Şükrü Elekdag'ın ABD Dışişleri BakanhğVna ilettiği protesto mektubu Amerikan yönetimi tarar*ından "sempati" ile karşılandı. Tavsiye kararının çıkmaması için Amerikan yönetiminin çaba gösterdiği, ama seçim yılı olması nedeniyle kararı önleyemediği Büyükelçi Elekdağ'a anlatıldı. ABD yönetiminin Türkiye'yi kapsayan soykırım iddialanna ilişkin karar tasarılarında kongre ile uyum içinde olmasının seçimlerden sonra mümkün olabileceği kaydedildi. Seçimlere kadar çıkabilecek kararların da Türkiye tarafından anlayışla karşılanması istendi. ABD'nin müttefiklerine yaptığı yardım uzun ve karışık bir mekanizma ile şekilleniyor. ABD'nin bir ülkeye yardım yapabilmesî iki temel yasaya bağlı. 1. Dış Yardım Yetki Yasası, 2. Dış Yardım Tahsis Yasası. Bunlardan ilki ile dış yardım konusundaki politika saptanıyor. İkindsi ile de verilecek miktar belirleniyor. Bu iki yasa kap I Senato Dış tlişkiler Komisyonu üyesi Matios: Önemli olan yardımın koşulsuz olması. samında ele alınmadan bir ülkeye ekonomik yardım verilmesi olanaksız. Ancak bu yıl kongre gündeminin dolu olması nedeniyle tahsis yasalan çıkmadı. Tahsis çıkmaması işlerin durması anlamına gelmeyeceğinden, Amerikan Kongresi, Amerika'ya özgü bir yöntem uyguluyor. Bu yöntemin adına "Devam Eden Tahsisler Yasası" (Continuing Resolution) deniyor. Buna göre, o yıl tahsis çıkmamışsa 1 yıl önceki miktar yeni mali yıl içinde de geçerliliğini koruyor. îşlemler bu kadar değil. ABD Kongresi'nin her iki kanadı yardım miktan üzerinde ortak bir karara varmak zorunda. Oysa Temsilciler Meclisi, Ödenekler Komisyonu, Turkiye'ye 540 milyon dolar askeri yardım, 175 milyon dolar ekonomik yardım verilmesini (Arkası Sa.8, Sü.4'de) Bakanlar Kurulu toplantısından sonra bir açıklama yapan Devlet Bakam Mesut Yılmaz "Bu ziyareti milli dış politika açısından zararlı telakki ediyoruz, hayretle izliyoruz" dedi. HP milletvekilleri Türkiye Telaviv Büyükelçiliği yetkililerinin ikazlarını dinlemeyerek, israil Başbakan Yardımcısı İzak Şamir'le görüştüler. Bakanlar Kurulu'nda dün bu konu ele alırurken, Devlet Bakanı ve Hükümet Sözcüsü Mesul Yılmaz, "Biz bu ziyareti milli d»ş politika açısından zararlı telakki ediyoruz" dedi. Dışişleri Bakanhğı, milletvekillerini geri döndürmek veya en azından Telaviv'den Kudüs'e geçmelerini önlemek üzere Türkiye'nin Telaviv Büyükelçiliği yetkilüerini görevlendirdi, ancak HP'li Sabit Batumlu, S«lçuk Akıncı, Metin Üstünel ve Şiikrii Babacan ikazları dinlemediler. Telaviv Büyükelçiliği yetkilileri Ankara'dan yıldırım telsizle aldıklan emir uyarınca milletvekillerini Telaviv Havaalam'nda bularak geziyi yanda kesmelerini veya hic degilse Kudüs'e geçmemelerini istediler. Yetkililer bu gezilerin Türk dış politikasma ve uluslararası çıkarlanna ters düşeceğini büdirdi. Ancak HP'li dört milletvekili bu uyarılara karşın "Kudüs'e geçeceklerini" büdirdiler. Kudüs'ü lsrail'in başkenti ola(Arkası Sa.7, Sü.6'da) dek ABD'de bir gundem maddesi olacak. Bu süre içinde Türkiye'ye yapılacak askeri ve ekonomik yardımın kaderi belirlenecek. Ayrıca Ermenilerle ilgili karar tasanlannın da akıbeti kesinleşecek. 4 ekimde Kongrenin tatile girmesine dek surecek olan ve Türkiye'yi yakından ilgilendirecek çalışmalar sırasında, bu yıl yeni bir unsur olarak Yahudi lobisi de Ermeni Rum lobileri ile ortak davranacak. Öte yandan, Türkiye Ermenilerle ilgili tavsiye kararı nedeniy TÜRKABD İLİŞKİLERİNDE MUHALEFET TURGUT ÖZALA YÜKLENECEK. Haberi 7. Sayfada KONGRE'NİN "SICAK" GÜNLERİNDE ORADA OLACAKLAR Washingtoır a ilk yolcular K.aya Erdem ve Ekrem Pakdemirli, IMF ve Dünya Bankası'nın toplantılarına katüacak ve yeni kredi olanaklanm araştıracaklar. Vahit Halefoğlu, BM Genel Kurulu'na katüacak. H.aya Erdem, bir gazetecinin sorusu üzerine, "IMF limitlerinin aşıldığı" yolundaki haberleri yalanlayarak, sıkı para politikasından vazgeçilmesinin söz konusu olmadığım söyledi. Başbakan Yardımcısı Erdem, Dünya Bankası'nın Kalkınma Komitesi toplantısında, gelişmekîe olan ülkelere kredi olanağı sağiayan IDA'nın fınansman durumunun gözden geçirileceğini anlattı. ANKARA, (Cumhuriyet Biirosu) VV'ashington'da eylul sonu ve ekim başı Türkiye'ye yapılacak askeri ve ekonomik yardım ile Ermenilerle ilgili karar tasanlannın Kongre'de görüşülmesi sırasında ust düzeydeki Türk hükumet yetkilileri de ABD'de bulunacaklar. Başbakan Yardımcısı Kaya Erdera ile Hazine ve Dış Ticaret Müsteşan Ekrem Pakdemirli IMF ve Dunya Bankası'nın yıllık olağan toplantılarına katılmak uzere ABD'ye gittiler. Dışişleri Bakanı Vahit Halefoğlu da BM'nin 39. dönem Genel Kurul toplantılarına katılmak üzere Nevv York'a gidecek. Halefoğlu'nun ABD'de bulunduğu sırada ABD Dışişleri Bakanı George Shultz ile görüşmesi ve çetin bir döneme giren TürkAmerikan ilişkilerini ele alması söz konusu. Kaya Erdem, ABD'ye hareketinden önce Esenboğa Havaalam'nda düzenlediği basın toplantısmda, Washington'da yapacağı görüşmeler hakkmda bilgi vererek, IMF ve Dünya Bankası Genel Kurulu'nun dünya ekonomik sorunlarının görüşüldüğu bir forum niteliği taşıdığını, yapılacak göruşmelerde yeni kredi olanaklarının araştırılacağmı söyledi. IMF'nin Genel Kurul öncesi toplanacak geçici kurul toplantısında mevcut ekonomik durumun değerlendirileceğini ve gelecek bir yıllık beklentilerin ortaya konacağını anlatan Kaya Erdem, dünya ticaretinin gereksinimi olan likidite sorununun da ele alınacağıru, IMF'nin bu konuda desteği olan özel çekme hakları tahsisinin görüşüleceğini büdirdi. Kaya Erdem, Dünya Bankası'nın Kalkınma Komitesi toplantasında gelişmekte olan ülkelere kredi imkânı sağiayan IDA'nın fınansman durumunun gözden geçirileceğini anlattı. Kaya Erdem ve Ekrem Pakdemirli başkanlığında 13 gün süreyle Washington'da bulunacak olan heyet, Dünya Bankası Bajkanı Clausen, IMF Başkanı De Larosiere, ABD Ticaret Bakanı, Merkez Bankası Başkanları ile ikili görüşmeler yapacak. Bu göruşmelerde yeni kredi olanakları araştınlacak. Kaya Erdem, bir gazetecinin sorusu üzerine, "IMF limitlerinin aşıldığı" yolundaki haberleri yalanlayarak, sıkı para politikasından vazgeçilmesinin söz konusu olmadığım söyledi. Son bir yıllık IMF limitlerini açıklayan Erdem, bu limitlerin genişletilmesinin söz konusu olmadığım da belirterek, "IMF limitlerinde hiçbir aşılma söz konusu değildir. Zaten uyguladığımız para politikası da özellikie üzerinde çok durduğumuz bir konudur. Bize limitleri genişletin deseler bile biz hukümet olarak böyle bir şeye gitmeyiz" dedi. > A YDIN: BUNLAR HP İÇİN LEKEDÎR İNÖNÜ, SODEP't ERKEN SEÇİME HAZIRL1YOR Haberleri 7. Sayfada Dört eğilimli hükümetin bakanları 3 grupta toplandı 1) Huysuzlar, 2) Sessizler, 3) Tartışmalılar Haberi 6. Sayfada Alaeakh müteahhitler devlet kapısında Sanayi ve Ticaret Bakanı Cahit Antl, "Devletin müteahhite tek kuruş borcu yok" diyor, ama yalnız Ankara'da 280 müteahhit toplam 6 milyarlık alacağım bekliyor. lTmaliye Bakanlığı Merkez Saymanlığı'nda dün kuyrüğa giren ve kendilerine para verilmesini bekleyen 60 müteahhit, "Para yok" denince, toplu halde Başbakanlık Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'na gittiler. !JM.üsteşar ile Hazine Genel Müdürü'nü bulamayan müteahhitler, Hazine Genel Müdür Yardımcısı Kabataş'a çıktılar. Kabataş, "Burası devlet dairesi. Baskın yapmak suçtur" deyince, müteahhitler, "Devletin borcunu ödememesi suç değil mi?" diye sordular. ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Sanayi ve Ticaret Bakanı Cahit Aral'ın "Devletin müteahhitlere tek kuruş borcu yok" demesine karşın yalruz Ankara'da 280 müteahhit devletten hak ettiği 6 milyar lirayı tahsil etmek için günlerdir para dağıtılan Merkez Saymanlığı kapısının, merdivenlerinde bekliyor. Dün de uzun süre "Paranın bir kısmı verilecek" sözü üzerine Merkez Saymanlık'ta toplanan 60 müteahhit "Para yok, boşuna beklemeyin" denince toplu halde Başbakanlık Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarhğı'na gitti. Dün sabah saat 08.00 suların Ünilever îşçilerine % 121168 zam r KAPIYA DA YANDILAR Kamu kurum ve kuruluşları ile işyapan müteahhitlerden 280'i dun alacaklanm tahsiledebilmek için Ankara 'da Merkez Saymanhğı kapısma dayandüar. 280 müteahhit,toplam 6 milyar lira alacaklan olmastna karşın, dün ancak 400 milyon lira alabildiler. (Fotograf: CUMHURİYET/ANKARA) dan iübaren Merkez Saymanlığı'na gelmeye başlayan müteahhitler saat U.OO'e kadar Saymanlık'ta beklediler. İlk sırayı yaşlı müteahhit İbrahim Ertan, ikinci sırayı Turan Demirel alırken, para bekleyenler arasında Trabzon Havaalanı'nı yapan Nazmi Çiloğlu, MİT lojmanlarını yapan İlhan Sonbay ile bü>Tik liman ve bına inşaatlan yapan tanınmış müteahhitler de bulunuyordu. Sayman'ın izinli olması nedeniyle Sayman'a vekalet eden bir bayan memur "Boşuna beklemeyin. Para gelmeyecekmiş. Hazine Dış Ticaret Müsteşarlığı ile konuştum" deyince genç bir müteahhitlik muhasebecisi "Doğm değil dün 300 milyon göndereceklerdi" sözleriyle karşı çıktı havanın sertleşmesi üzerine bir başka müteahhit Dış Ticaret Müsteşarlığı'nı arayarak durumu öğrendi. 6 milyar lira alacaklı müteahhitlerin alacağına karşılık dün odeme için aynlan 300 milyon lira "acil bir iş için" başka yere kaydırılmıştı. Bunun üzerine müteahhitlerin söylenmeye başladıkları gozlendi. "Ne demekmiş acil iş? Biz adam değil mi>iz?". Bir müteahhit, "15 milyon alacağım var. 8 aydan beri sallıyorlar. Clektrik kesildi inşaatta. İşçilere para ödeyemiyorum" derken. diğeri "İşçiler dönüşte para getirmezsen yaptığımız binayı yıkarız dediler. Onlar da haklı. Eyine barkına para gönderecek. İki aydır tek kuruş veremedim" diye dert yandı. Müteahhitlerden Kerim Kolcu, şöyle konuştu, "Devletten dektrik alıyoruz, yakıl alıyoruz, çimento alıyoruz. Bizden para almasınlar, alacağımıza tahsil etsinler. Kabul etmiyorlar. Sigorta ya da vergi için bir gün geciksek dayıyortar cezayı. Bu ne biçim iş? 21 milyon alacağım var. Bir aydır git gel. Benim saatim 100 bin kayıp demektir. İşi gücü bırakıp buralarda bizi suründürmenin alemi ne?" dedi. Karşılıklı tartışmalar sürerken bu kez bir başka müteahhit, "Boşuna konuşuyoruz. Parayı kim vermiyor? Pakdemirli.. O zaman yürüyün, oraya gidelim, isteyelim" önerisini yaptı bir başkası "Adam kovu>or. kabul etmiyor. Polise haber veririm diyor" dedi. Bunun üzerine öneriyi getiren "Kovsunda görelim. Anamın ak sütü gibi helal alacağımı istiyorum" karşılığını verdi. Bunun üzerine müteahhitler müsteşarlığa topluca gittiler. Müsteşar Ekrem Pakdemirli'(Arkası Sa.8, Sü.2'de) (ArkasıSa.8, Sü.l'de) TÜRKİŞ: ILO'YA BAŞVURACAĞIZ Haberi 12. Sayfada S E K A ışçılerınin toplu sözleşme göruitneleri, protokol gereği açıklannuyor. IşSendika Servisi Hakİş'e bağlı ÖzGıda tş Sendikası ile Ünilever tş Ticaret ve Sanayi A.Ş. (VitaSoma) arasında sürdurülen toplu sözleşme görüşmeleri, arabulucu tayini aşamasında anlaşmayla sonuçlandı. İşçiler yüzde 121168 arasında zam aldı. Arabulucu tayini için öngörülen 6 iş günlük sürenin son iki gününde sürdürdükleri yoğun çalışma sonunda geçtiğimiz pazartesi günu uzlaşma tutanaklannı imzaladılar. 955 işçiyi kapsayan ve önümüzdeki günlerde Hakİş yöneticilerinin de katılacaklan bir torenle imzalanacak olan sözleşme ile ücretlerde seyyanen; birinci yıl yüzde 55 43 bin lira, ikinci yıl yüzde 25 artış sağlandı. 1 Şubat 1984 tarihinden itibaren geçerli olan ve süresi iki yıl olarak belirlenen sözleşmede, yakacak yardımı 45 bin lira olarak saptanırken, sosyal yardımlarda yuzde 80 oranında artış gerçekleşti. Türkİş'e bağlı Derinlş Sendikası toplam 225 işçinin çalıştığı 3 iş yerinde sürdürduğu sözleşme go.üşmele Sarşıntılar sürüyor ERZURUM, (Cumhuriyet) Depremzedeler yeni konutlanna yerleşmeden, bir yıllık aradan sonra yeniden sallanan Erzurum'un Şenkaya ve Olur ilçeleri ile bu ilçelere bağlı köylerde halk geceyi sokakta geçirdi. Artvin, Kars ve Rize'de de hissedilen ve Şenkaya ilçesinin köylerinde üç kişinin enkaz altında kalarak ölümüne, 35 kişinin de yaralanmasına neden olan deprem, dun de devam etti. Şenkaya ilçesinin Komürlu bucağı ile Balkaya, Susuz ve Uğurlu köylerinde hafif şiddette hissedilen deprem yeni bir can kaybına neden olmadı, ancak yaralı sayısı 38'e yükseldi. Deprem bölgesinde inceleme Sabaha karşı olsaydı yeni bir felaket olurdu lerde bulunmak üzere Bayındırlık ve tskân Bakanı Safa Giray dün Erzurum'a geldi. Bayındırlık ve Iskân Bakanlığı'nca afet fonundan gönderilen 10 milyon lira, Olur ve Şenkaya Kaymakamlıklanna verildi. Kızılay, ilk aşamada bölgeye 300 çadır yardımında bulunurken Erzurum'daki Deprem Koordinasyon Merkezi'nce hasar tespit çalışmalanna başlandı. îlk belirlemelere göre, Şenkaya'nm 12, Olur'un da 10 köyünde 250 kadar konut oturulamayacak duruma geldi, 500'den fazla konut da orta hasar gördü. Bu arada, depremde dağ kayması nedeniyle yolu kapanan Olur ilçesinin (Arkası Sa.8, Sü.2'de) FUAR'DA VERGİ OPERASYONU Mali polis Ajda ve Samime Sanay'ın ifadelerini aldı L unapark Gazinosu muhasebecisinin çantasmda sanaiçüarın aldıklan gerçek ücretleri gösteren belge çıktnca gazinonun defterlerine el kondu ve sanatçıların ifadeleri alındı. ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) 53. İzmir Fuan'nın kapanmasına iki gün kala, gazinoları denetleyen Mali Şube ekipleri, Lunapark Gazinosu'nun defterlerine el koydu. Gazinoda çalışan sanatçıların aldıklan gerçek ücreti gösterip gostermedikleri konusunu araştıran Mali Şube Müdürlüğü, dün tum sanatçılan, ifadelerini almak üzere şubeye çağırdı. Ahnan bilgiye göre önceki gece yapılan denetimler sırasında Lunapark Gazinosu muhasebecisi İzzettin Senmez'in çantasında sanatçıların aldıklan gerçek (Arkası Sa.8, Sü.2'de) Kaş Yapayım Derken Göz Çıkarmak... ANKARAÖzal yönetiminin Türk dış politikası konusunda başından beri dikkatimizi çeken bir yaklaşımı vardır. Dış politikadaki bazı sorunları "ksndi olağan boyutlanna indirgemek" diye özetlenebilir bu yaKiaşım.Kendi normal çapınm hayll üzerinde ağırlık kazanan bazı sorunlann, Türkiye'nin manevra alanını daraltıcı, kimi zaman da elini kolunu bağlayıcı etkilere kaynaklık etmesini önlemektir bu yaklaşımın bir hedefi de. Bir başka deyişle, çatışma değil, uzlaşma, sertlik değil yumuşama politikasıdır. Özal dış politikasının bu yaklaşımına iki tipik örnek olarak Kıbrıs ve TürkYunar» ilişkileri gösterilebilir. Kuşkusuz birbiriyle içiçe olan her iki sorunda da Türk tarafı, esnek ve yumuşak bir tutumu benimsemiş gözüküyor. Kıbrıs, Özal yönetimine göre, kendi (Arkosı Sa.8, Sü.l'de) Milli Piyango çekildi 50 milyon Istanbul ve Tarsus'a çıktı Haberi 6. Sayfada MİTSOTAKİS: TÜRKİYE İLE DİYALOGDAN YANA YIZ 3. Sayfada GOZLEM UGUR MUMCU Zamanlama.... 24 nisan gününün "ınsanın ınsana zulüm günü" ilan edilmesi girişimi yeni değildir. 1975 yılı nısan ayında da Temsilciler Meclisi üyesi Thomas O'neil bu yolda bir önerge vermiş ancak bu önerge, ABD Dışişleri Bakanlığı'nın girişimleri ile önlenmişti. Henry Helstonky adlı bir Ermeni Temsilciler Meclisi üyesınm başını çektiği bu gırişim, O'neil im(Arkası Sa.8, Sü.4'de) Kısırhk tedavisi gören kadın altız doğurdu Bebeklerden ikisi doğumda öldü. Manisalı Mercu ailesinin 7 aylık dünyaya gelen üçü erkek dört bebeğinin sağlık durumu iyi. Doktorlar, doğumu tıp tarihinde ender görülen bir olay olarak niteliyor. Haberi 7. Sayfada HASAN CEMAL ^j^ı^