Katalog

17 HAZIRAN 1984 EKONOMİ EKONOMIDE DIYALOG şirketlerin Turkiye'deki üretim tesıslerını, uluslararası uretim ve pazarlama ağlanna dahıl edebılmeleridir... Yanılmıyorsam siz çalışmalarınızdan birinde dünya ticaretinI945'te Turgutlu'da doğdu. ABD'de Brandeıs Ünıversitesi'nı de ve sermaye hareketlerinde bu çokuluslu rırmalann firma içi, ama bttırdtkten sonra lısansusıu oğrenımını Harvard Unıversıtesı'nde ülkeler arası işlemlerinin giderek ağırlık kazandığım belirtiyorduyapıı. Doktora çalışmalannı 1973 Nobel Iktısaı Ödulu sahıbı nuz.. W.Leontıefm yanında tamamladı. Bazı ozel kuruluşlarla IMF ve ERDİLEK Şimdi çokuluslu ya da uluslararası şirketlerin geBırleşmış Mılletler Sınaı Gelıştne Örgutu 'nde de gorev yapan nel olarak dunya ticaretindeki ağırhklan durmadan artmaktadır. VeErdılek çeşitli araştırma enstıtulerinde araştırmalar yaptı. Halen rıler bırbirıni tam tutmuyor ama dunya ticaretmin en az uçte biri, Case Wesiern Reserve (Jnıversıtesi (Cleveland)da oğretım imalat sanayiinde belki daha da fazlası "firma içi ticaret" tanımıgörevltst olan Erdilek 'ın uluslararası lıcaret ve sermaye na girecek turden. Bunu şöyle düşunelim: Örneğin ABD'de bir ana hareketleh konusunda tngüizce ve Almanca dıllerınde firma olsun ve bunun Japonya'da, Avrupa'da, bazı gelişmekte olan yayınlanan unlu dergılerde çıkmış, çok sayıda makale ve ulkelerde tesisleri bulunsun, yavru şırketleri bulunsun. Şimdi ABD'incelemesı bulunuyor. Erdılek'm Türk İmalaı Sanayiinde deki firmayla bu yavru firmalar arasında, aynca bu yavru şirketleDoğrudan Yabancı Sermaye Yatmmlan konulu kıtabımn yanı rin kendi aralannda yaptıkları ticaret işte bu "firma içi ticaret" ASIM ERDİLEK T. CUMHVRİYET/9 Geçen hafta kısa vadelı (aı/ oranlarının yukselmesınc bağladılar. Doların dunya borsalarındaki anı atağı Tı'rk 1 ırasımn sırtını yere gctırdı Son haftalarda Turk Lırası kar>ısında tutuk kalan dolar bu ke/ bır haftada 5 lıra değer ka/andı Bu geliime sonucunda doların dovı/ alış kuru 360 lırayı da astı Hafta ba^ında dolar 355 lıranın bıra/ ustunde ışlem goruyordu Dolann dovız satıs kuru ıse bankalarda 365 lıraya davandı Bu arada, karaborsa dolar pıyasasının ıyıte hareketsızleştıği belırtılıyor. Doların karaborsa kurunun resmı kurun altından ışlem gormeye basladığı kaydedılıvor. sıra çokuluslu şirkel/erın dunya ttcaretınde artan eikınlıklerını konu alan yeni kıtabı bu yıl yayınlanacak. Ulagay sordu^ Erdilek yunıtladı: Türkiye'ye gelen yalmneı sermaye daha çok yerli kaynakîanhın yararlanarak. en j'azlâ korunan sektörlerde, iç pazar için üretim yapmış, odemeler dengemize katkısı olumsuz olmuş. tanımına giriyor. Tabii bu ticaret ve ilişki ağının kurulabilmesı ıçın değişik ülkelerin kambiyo rejimlerinin liberal olması, özellikle paralannın konvertibl olması şart. Bunu yapmadan ashnda uluslararası fakat "firma ici" ticaret ağının ıçıne girmek hemen hemen imkânsızdır. Ve bir ülke bu ağın içine girdiği zaman artık uluslararası rekabet sistemine girmış demektir, ya nihai urün acısından ya da parçalar acısından... Bu, ihracat acısından nasıl bir etki yapacak? ERDtLEK Ben de oraya gehyordum. Dünyada korumacılık eğılimlerinin arttığı bir dönemde özellikle gelişmiş ulkelere ihracat yapmak zorlaşırken ana firmalan bu ulkelerde bulunan yavru şirketlerin, gene merkezde belirlenen işbolümu çerçevesinde belli bir urünu ya da belli parçalan ureterek ana firmanın bulunduğu gelişmiş ulkeye ihracat yapabılme ımkânı da daha fazla... Peki, Sayın Erdilek, uluslararası bir firma boyle bir yavru şirket kurarak yatınm yapacagı ulkede neleri arar öncelikle? ERDtLEK Yatınm yapacak uluslararası firma işçı ücretleri, enflasyon oranı, teknolojık gelişme duzeyi gibi pek çok makro ve mikro göstergeye bakarak bir projeksiyon yapmak ister, bunu yapmak için de birçok mali ve ekonomik göstergenin güvenilir olmasını ister. Konvertibilite ya da döviz kurunun geleceği konusunda bir guvence arar. Bu da yatınm yapılacak ulkenin uluslararası finansman piyasasına iyice girmiş olmasını gerektirir. Türkiye'ye uluslararası bankalann gelmekte olması bu bakımdan önemli bir göstergedir. Çunku çoğunlukla uluslararası uretici şirketler bir ülkeye bankalarla birlikte giderler. Ancak Türkiye'ye gelen yabana bankalar sadece iç pazara dönuk çahşırlarsa tabii ki bu fonksiyonu yapamazlar. Anladığım kadar siz, Turkiye gibi bir ülkenin bu gelişmiş ülkelerin ve uluslararası şirketlerin ağırlık taşıdığı ticaret ve sermaye hareketleri ağının içine girebilmesi için konvertibiliteye gecişi onkoşullardan biri olarak gonıyorsunuz.. KRDİLKk Şımdı ben burada birçok meslektaşımdan ve hatta bu konuda karar verme noktasında olanlardan farkh olarak konvertibilıteyi liberalleşme sürecinin sonucunda vanlacak bir amaç olarak değil, bu sürecin çabuklaştırılması ve sağlam temellere oturtulması için bir araç olarak görüyorum. Türkıye ekonomisinin uluslararası ekonomıye entegre edılebılmesı ancak konvertıbılıteye geçildikten sonra mumkün olabilir ve sağlam bir baz uzerine oturabilir. Bir kere yabana sermayeyi konvertibilite olmadan Türkiye'ye çekemezsiniz. tkincisi Türkiye'de yapılacak yerli ve yabancı yatınmlar ilerde doğabilecek döviz knzleri ıhtımali yuzunden istcnen düzeye çıkmayabilir. Bu yüzden mumkun mertebe çabuk olarak önce ticarı işlemler sonra da sermaye hareketleri için konvertibiliteye geçmek ve Merkez Bankası'nın uluslararası alandaki müdahalesiyle kuru düzenlemeye çalışmak bence zorunlu.. Konvertibilitenin yanı sıra yabancı yatınm sermayesini Türkiye'ye çekmek acısından önemli olan faktörier neler sizce? ERDtLEK Bir kere 24 Ocak 1980'den sonra idari alanda atılmış olan önemli adunlar daha da geliştirilmeli ve butun yabancı sermaye mevzuatı tek bir kanunda toplanmalı bence. Ayrıca bu mev Dolar, gccen hafta dunya do\\/ pıyasjLırmı >enıdcn jllak bul lak (.ıiı Dol.ıııtı bms.ıhııdak' lır nı.ıniM 1 ıırk lııasına da >ansıdı vc tİDİar bır haltada 5 lıra dcğcr ka/andı Ontckı halldlarda dunya borç bunalıınının Amerikan bankalarını sıkı^tırması ncdcnıvle duşu^ gostcren dolar, gecen hatta anıden ıırnıandı. Halla ba'jinda 2 7 nıark, 2.25 Isucre Frangı ve 8 30 Fransı/ Frangı gibi siratejık değerlerı hı/la geçen dolar, hafta sonunda 2.74 mark, 2 28 Isviçre Trangı \e 8.50 Fransız Trangı gıbı son ayların rekor değerlerınden ıvlem gordu. Bu arada, sterlının de iyice gerıledığı ve 1.37 dolara kadar dustuğu go?lendı. Doların tırmanışını u/nıanUı, ABD'de Dolar 5 liramızı daha aldı Batı pazarlamıııı anahtarı çokuluslu şirkeüerin elinde Sayın Erdilek; size önce Turkiye'nin yabancı sermaye deneyimi konusunda yapmıs oldugunuz çalışmanın sonuçlanyla ilgili bir sonı sormak istiyonım: Bugune kadar Türkiye've gelmiş ve Tiırkiye'de faaliyel gostenniş olan yabancı sermaye, Turk ekonomisine ve özeüikle de odemeler dengesine katkı açısından nasıl bir tablo çizmi;, olumlu katkıtarda bulunmuş mu? ERDİLEK Yanıtım ne yazık ki olumsuz. Bir kere şunu belirtmek gerekiyor: Türkiye'ye geien yabana sermayenin çoğu, aynı olarak, yani mal, makine, teçhizat cinsinden girmiştir, bu da tabii yabana sermayenin odemeler dengemizin "sermaye besabı"na etkisini sınırlamıştır. Bunun yanı sıra çahşmamda şunu da saptadım: 1960 ve 1970'li yıllarda Türkiye'de faaliyette bulunan yabancı sermayeli firmalann çoğunun borç özkaynak oranı çok dttşük kalmış, bunlar Türk firmalannın da üstunde borçlanmaya gitmişler ve yüzde 8590 arasında yerli kaynaklardan yararlanarak faaliyet göstermişler.. Yani bunlann sermaye getirme acısından katkılan sınıriı kalmış, buna karşılık Turkiye'deki sennaye havuzundan yararianarak faaliyetierİDİ geliştirmişler.. ERDtLEK Bunu söylerken şunu da belirtmek istiyonım; bu, yabana sermayeli şirketlerin her yerde başvurduklan bir yöntem değü. Türkiye'de İ2İenen gerek dövız gerekse faiz politikalan çokuluslu şirketleri de bundan yararlanmaya itmiş. Biliyorsunuz o zamanlar negatıf reel faiz hadleri, yani sübvansiyonlu faizler vardı. Aynca döviz konvertibilitesi yoktu ve dışardan sermaye getirmek, borç almak içın bazen yıllarca uğraşmak gerekiyordu. Onun için yabana sermayeli şirketler de Turkiye'deki kaynaklardan yararlanma yolunu seçmişler.. Yabancı sermayeli şirketlerin odemeler dengesinin cari işlemler hesabına etkisi ne olmuş, yani ilhalatihracat dengesine.. ERDİLEK Yine takıp edılen politıkaların bır sonucu olarak Turkiye'deki yabancı sermayeli şirketlerin yerli şirketlerden daha az ihracat yaptıklan ve daha fazla ıthalat yaptıklan görüluyor. Hangı sektörlerde yabancı sermayeü şirketlerin payı fazla ıse o sektörlerin daha fazla korunduğu ve o sektörlerde ihracat/ithalat oranmın düşük olduğu görüluyor. örneğin elektronik sanayii, örneğin otomotiv sanayii, elektriİcli makineler sanayii. Buna karşılık benim araştırma yaptığım dönemde tekstil sanayiinde hiçbır yabancı firma yoktu ve bilivorsunuz ihracatta en büyuk payı bu sektör alıyor.. Altın dünya borsalarında bir haftada 11 dolar geriledi Altın fiyatları acısından geçen hafıa, oldukça sanssı/ bir halta gorunumundeydı. Fiyatlar dunya borsalarında hızla, Turkiyede ıse bıraz daha yavaş duştu. Oncekı haftalarda dolann değer kaybından yararlanan ve dunya borsalarında 387 dolara kadar çıkan bir ons altın, haftanın ılk gunu 10 dolar, sonrakı gunu de 6 dolar bırden değer y ıtirdi. Bu ıkı şok sonrasında bıraz kendıni toparlayan altın, cuma gunu bır uçuncu şoka daha maruz kaldı ve 370 dolara kadar ındı. Dunya borsalarındaki bu anı duşuş dolann değer kazanmasından kaynaklandı. Altın fiyatlarının dunya borsalarında hızla gerılemesı Kapalıçarv pıyasasını aynı olçude etkılemedi. Haftanın ilk ıkı gunu sarsılan ve 400 lira değer yitırerek 30.250 lıraya du>en Cumhurıyet altını hafta sonunda 30.450 lıraya yukseldı. Benzer bır gelişme gosteren kulçe altın fıyaılan da 4545 lıradan 4470 hraya kadar ındıkten sonra 4480 lıraya çıktı. Yabancı sermaye en bıiyük ilgiyi en fazla koranan sektörlere göstermis, iç pazara donuk çalışmayı yeglemiş... ERDtLEK Evet, öncelikle ıç pazarı doyurmak için çalışmış ve vermiş olduğu ihracat taahhütlerini de, iyi kontrol edilemediği için, yerine getirmemiş. Demek ki odemeler dengesi acısından baktığımız zaman Türkiye'ye gelen yabana sermaye hem dışardan sermaye getirme yönunden, hem de yaptığı ithalatihracat yönünden fazla bir katkıda bulunmamış. Aynca yabancı personele yapılan odemeler, teknoloji transferi için yapılan odemeler, kâr transferi için yapılan odemeler de hesaba katıldığında ortaya maalesef olumsuz bir tablo çıkıyor.. Şimdi 1980'li yıllarda dışa açılma yönünde ve yabancı sermayeden daha fazla yararlanma yönünde bir eğilim, hatla politikalar gonıyonız Türkiye'de. Buna paralel olarak yabancı sermayenİD odemeler dengesine ve genel olarak da ekonomiye daha olumlu katkıda buluuması için neler yapılabilir sizce? NELER OLDU? Et ilıracında verfii iadesi eylülde kalkn*>r Et ihracatında vergi ladesının eylul ayında kaldınlması kararlaştırıldı. Dokuma urunlerinde tse vergi iadesi oranlannın 15 hazirandan ıtıbaren duşurulmesıne ilişkın karar ertelendı. Her ıkı karar, Tesvık ve Uygulama Başkanlığı'nın dunku Resmı Gazete'de yayınlanan tebliğinde yer aldı. Ayrıca yurt içinde gerçekleştırılen ve doviz kazandırıcı ozellık taşıyan satişlarda vergi ladesı uygulamasının yıl sonunda Valdınlacağı açıklandı. Bu arada, yayınlanan teblığde ıhracatçı şirketlere ikı kolaylık getirıldıği gozleniyor. Tebliğde yer alan kararlara gore, ihracatçı değeri esas alınacak. Bu konuda teblığde aynen "Kredi ilc ilgili ihracat taahhudunde gerçekleşmenin çapraz kuriara gore tespiti Arjantin IMF goruşmelerı tum şiddetiyle surerken ABD, Arjantin'e sağlayacağı 300 mılyon dolarlık kredı garantisini kaldırdığını açıkladı. Gözlemcıler, açıklamanın Arjantin hukumetinin IMF'yle anlaşmaya zorlamak amacıyla yapıldığım bıldiriyorlar. Bır ABD yetkilisı, garantinin kaldınldığını, ancak Arjantin IMF'nin şartlanna boyun eğerse garantimn yenıden sağlaKatma Değer Vergisi Yas«i Tasarısı Bakanlar Kurulu'nda kabul edıldıkten sonra TBMM'ye sunuldu. Tasarıda Katma Değer Vergisi'nin yuzde 10 vergi oranı uzerinden u^eulanması kararlaştırıldı Goturu usulde vergılendirilenlere ise oran yuzde 13 olarak uygulanacak. 1 Ocak 1985'te yurürluğe girmesi beklenen Katma Değer Vergisi sistemiyle bugun uygulanmakta olan gider, BMC'nın urettığı otomotıv urunlerine, yuzde 4 oranında zam yapıldı BMC yetkililennden alınan Cinsi Kamyon (YavuzVolvo) Minibus (Leyland) Kamyonet (Leyland) Batıh sanayileşmiş ulkeleri bır araya getiren "Londra Zirvesi" nın ardından geçen hafta da sosyalist ulke liderlerı ekonomik zir\ede toplandı. 13 yıllık bır aradan sonra Moskova'da yapılan ve 3 gun suren zirvede, liderler petrol fıyatlandırma politıkaiçin taahhudun mıktar olarak gerçekleşme şartına bakılmaz" denıldı. Boylece ihracat yaptıklan mıktarlardan oturu haklarında soruşturma açılmış kuruluşların durumu da >enı bır boyut kazanıyor Soz konusu kuruluşlann Merkez BanVası'na gereklı olan dovizi, kaynağı ne olursa olsun getırmeleri durumunda haklannda herhangı bir takıbat vapılmavacağı kaydedılıyor. Ote vandan, ihracatçı şirketlere getırılen bır başka kolaylık da "Taahhud hesaplannın kapatılmasında gumruk çıkış belgesi aranmaması" oldu. Boylece, yuklenen malın Turk gumrukleri ıle bağı kopartılıyor ve malın dış alıcının elıne geçtiğını gosterır belge yeterlı sayılıyor. nabüeceğıni belıruı. Bılındığı gibi Arjantin hukumetı, IMF'nin one surduğu şartları kabul etmemiş ve borçlarını geri odeme konusunda kendi hazırladığı niyet mektubunu IMF yonetımine vermışti. Niyet mektubunda IMF'nin koşullarının sert olduğu ve bunun ulkedekı ekonomik istikrar ve demokrası acısından olumsuz sonuçlar doğuracağı behrtılıyordu. ışletme, SporToto ve şeker ıstıhlak vergileri kaldırılacak. KDV kapsamına alınan mal ve hizmetler şöyle sıralandı. Ticari, sınai ve zırai faaliyetler, serbest meslek faaliyeti çerçevesinde >apüan mal ve hizmet alımları, her turlu ithalat, PTT, TRT, lalih oyunlan vergileri, gumruk ve muıa>ede salonlannda vapılan satışlar ile, kamu kurumlannın hizmelleri. llıracal ıse \ergı dışı bırakılıyor. bılgıye gore kamyon. karmonet, minibus ve dizel motor çeşıtlerınde yuzde 4 oranında zam uyguianması sonutu belirlenen yeni fıyaılar şoyle (lıra). Eski I'ivatı tivatı 9.250.000 9.626 000 2.813.000 3.O08.OOO 2.698.000 2.806.000 s\nı değiştirme karan aldılar. Karara gore, COMECON uyesı ulkelere ham petrolu son 5 yılın dunya fıyat ortalamasını dıkkate alarak satan Sovyetler Bırlığı, artık bu fiyat yontemını terk edecek. Bununla birlikte, fıyatlandırmada yeni vontemın ne olacağı açıklanmadı. Moskova Zirvesi'nde, ayrıca bu tur zirvelenn belli aralıklarla toplanmasının gerekliliği de vurgulandı. Liderlerin hıç olmazsa kalkınma planlan yapılırken, yanı 5 yılda bır toplanmaları ıstendi. Bu arada, COMECON uyesi ülkeler arasındakı ekonomik butunleşmenın hızlandırılması ve bu amaçla uye ülkeler arasındakı uzmanlaşmanın arttırılmasına karar verıldi. Bııgiin dünya tivaretinin en az üçte birini, uluslararası şirketlerin kendi yavru şirketleriyle yaptıklan "firma içi ticaref oluşturııyor. Bu ticaret ten aldığı payı büyütmek isteyen bir ülkenin. uluslararası şirketlerin üretim ve pazarlama ağı içinde yer alınası zorıınlıı. ERDtLEK Bir kere bu konuda başarılı olmuş olan ülkelerin deneyleri var, bunlar arasında gelişmekte olan ülkeler, "yeni sanayileşmekte olan" ülkeler var. Fakat bence Turkiye bu sahada başarılı olmak istiyorsa konuya gelişmekte olan bir ülke gibi değil, gelişmiş bir ülke gibi yaklaşmalı. Çünkü doğrudan yabancı sermaye yatınmlannın büyük bir çoğunluğu gelişmiş ülkeler arasında yapılmaktadır. tkincisi de Turkiye yabancı sermayeden hem odemeler dengesi acısından, hem teknoloji transferi, yönetim yenilikleri transferi gibi konularda en ıyi şekilde yararlanmak istiyorsa, gerçekten en üstun teknolojiyle ve gelişmiş ülkelerin pazarlan için mal ureten yatınmlara yönelmeli. Bu demek değildir ki o nihai mal butunüyle Türkiye'de yapılsın, ama bazı parçalan Türkiye'de yapılabilir. Türkiye'deki üretim faktörleri dengesine göre bunlann hangi parçalar olacağı saptanabilir. Burada önemli olan bunu yapacak çokuluslu ABI), Arjantin'i IMF'nin kucağına itiyor Lluslararası şirketlerin üretim ve ' pazarlama ağı içinde yer almak için her şeyden önee ülke parasının konvertibl olması şart. Uluslararası'nda çalışmak isteyenler için Uluslararası bankacıhk konusunda çağdaş bir anlayışla uzmanlaşan Bankamıza: Goruşme yontemiyle Tefhş Kurulunda gorevlendirilmek üzere iyi derecede yabancı dil bilen, banka denetiminde deneyimli MÜFETTIŞLER Yazılı ve sozlu sınav ıle bankacüık, muhasebe, içletme ve ekonomi dallannda yurt içınde veya yurt dışında en az lisans duzeyinde oğrenim gormuş, bir yabancı dili yazıp konuşabüen, 30 yaşını doldurmanuş, sağlık durumu yurt ıçı yolculuğa uygun olan MÜFETTİŞ YARDIMCILARI Yazılı ve sozlu sınav ıle tercıhan Boğazıçı Unıversıtesı, ODTU, İ.Ü. İşletme Fakultesı ile bunlann eşiti yabancı bir okulun tdan Bilirnler Bolumlennden mezun, en az bir yabancı düı yazıp konuşabüen, 30 yaşını doldurmanuş, sağlık durumu yurt içi yolculuğa uygun MALİ TAHLİL UZMAN YARDIMCILARI Sınavla universıtelerin İdan Bıhmler bölumunden mezun, en az bir yabancı dil bılen, tercıhan deneyimli KAMBIYO MEMURLARI alınacaktır. Ilgılenenlenn aynnnh özgeçmışlerini, (öğrenim durumu, iş deneyimlen, uzmanlık konulan) adres ve telefon numaralannı ıçeren bır mektupla 29 Hazıran akşamına kadar Bankamıza başvurmalannı nca ederiz. Yazalı ve sozlu sınavlann yen ve zamanı, adaylara daha sonra bıldirilecektir. Erkek adaylar için, askerlığini yapmış olmak tercih nedenidir. Başvurular gizli tutulacakür. /uatta ba/ı ulke gruplarına ve sekıorlere tanınan ayrıcalıklar da kaldırılmalı, her yabancı yatınmcıya eşit muamele ilkesi benimsenmelı. Yabancı yatınmcının payına sınırlama getiren hükümler de bence caydıncı. Şunu kabul etmek lazım ki bu uluslararası şirketlerin faaliyetlerını demokratik bir ülkede böyle yöntemlerle kontrol altında tutmak çok zor. Siz ancak ülke içinde ve uluslararası alanda rekabet piyasasının içine girmişseniz bu piyasa kendi içinde bunlan kontrol edebilir. Bir de antikartel mevzuatın gelıştirilmesi lazım. Tabıı her verde olduğu, gibi stratejık sektörlerde >abancı sermaye kısıtlanabilir, fakat bunun dışında kısıtlamalar en azda tutulmalı. Belli dönemlerde bir değerlendirme yapılmah ve belirli sektörlerde yabancı sermayeden beklenen sonuçlar alınarruyorsa gereklı önkmler alınmalı. Bugün dünyada öne çıkan sanayi kollannda sermaye o kadar iç içe gecmiş, o derecede uluslararasılaşmıştır ki bunu çekebilmek için çok buyük bir esnekliğe gerek vardır. Eğer bu sahada top koşturmaya karar vermişseniz bu oyunun bütün kurallarına da uymak zorundasınız. Aksi halde kendinizi aldatmış olursunuz. Turkiye de gerçekten dışa açılmak istiyorsa bu kurallara nymalı, bu ilişkiler ağına ginneli sonucu çıkıyor mu bundan? ERDtLEK Turkiye'nin tabii tek seçeneği yok ve çeşitli seçenekleri bır arada düşunmek, ticari ve ekonomik ilışkilerini çeşitli ulke gruplanyla aynı zamanda geliştirmek şansı var. Ancak ben ve özellikle dışardaki pek çok meslektaşım, dünya ticaretinde liberalleşme yönünde değil de ters yönde bir eğilim gördüğumuz için ihracatını hızla artırmak isteyen bir ülkenin, uluslararası şirketlerin giderek ağırlık kazandığı, "firma içi" ticaretin önem kazandığı bu ilişkiler ağının dışında kalmaması gerektiğini duşünuyonız. Teknolojik gehşmelerin gerisinde kalmamak için de bu yaklaşımın yararı olabilir. Onun için Turkiye bu alternatifi de ciddi olarak duşünmeIidir. Böyle bir yola girilirse Turkiye'nin öncelikle şanslı olduğu sektörler hangileri olabilir sizce? ERDtLEK Türkiye'de potansiyeli en fazla olduğu halde bugune dek en az işlenen sektör agroendüstri dediğimiz tarıma bağlı sanayi sektörüdur. Bunun yanı sıra elektrikli olmayan makinelerde, bilhassa metale dayah mallarda bir şans olabilir. Emek yoğun bazı diğer sektörlerde olabilir. Benim ABD'de edindigim izlenim de Amerikan sermayesinin Türkiye'de en fazla agroendüstriye ilgi gösterdiği yolundadır. Bizim için önemli olan bu potansiyeli Türkiye'ye en fazla döviz kazandıracak bıçimde değerlendirmektir. Katma Değer Vergisi Yasa Tasarısı Meclis'te BMC, yüzde 4 zam yaptı "Moskova Zirvesi" üç gi'm sürdü TURK DEMıR DOKUM FABRıKALARı A.Ş:NDEN DUYURU BEDELSİZ HİSSE SENETLERİNÎN DAĞITILMASINA 2 0 HAZİRAN 1984 ÇARŞAMBA GÜNÜ BAŞLANACAKTIR Tıınııs bitti sıra Fas'a geldi Devlet Bakanı Ahmet Kurtcebe Alptemoçın başkanlığındaki 100 kışılık kamu \e ozel sektör heyetı Tunus'tan Fas'a geçti. Tunus'la ımzalanan protokolde, ıkı ulke arasındaki ticaretin arttırtlması ve 1986 yılına kadar ticaret hacmının 100 mılyon dolara çıkarılması kararlaştırıldı. Protokolde aynca, Turkiye ve Tunus'un bazı malların değısimını kolayla^tırmak amacıyla birbırlerine gumruk kolaylığı sağlamaları ve ıkı ulke arasında ortak bır dı> ticaret şirketınin 1 kunılma' karara hağlandı. Tuııus yetkılılerıyle goruşmelerıni tamamlayan Turk heyetı dun de F UN"J geçtı ve buradakı goruşmelerınebaşladı. ENDÜSTRİ VE TİCARET BANKASI A.Ş. Genel Mudürluğu Büyükdere Cad. 108 Esentepe İstanbul moran ULUSLARARASI Şirketimiz Yönetim Kurulu, 1 milyar TL. olan şirket sermayesinin kayıtlı sermaye sistemi içerisinde 3 milyar TLÎna çıkarılmasına ve arttırılan 2 milyar TL. sermayenin tamamının yeniden değerleme fonundan karşılanmasına karar vermiştir. Bu karar ve ilgili kanuni mevzuat çerçevesinde 110'ncu tertibe dahil hisse senedi sahibi Sayın Ortaklarımıza ibraz edecekleri beher 1.000= TLÜık 110'ncu tertip hisse senedi karşıhğında 2.500 TL. bedelsiz hisse senedi verilecektir. Bedelsiz hisse senedi almaya hak kazanan gerçek ve tüzel kişi Sayın Ortaklarımızın 20 Haziran 1984 çarşamba gününden itibaren hisse senetleri ile beraber Alibeyköy Yolu Üzeri No: 31 Silahtarağa İstanbul'daki şirket merkeziııe başvurarak hisse senetlerini damgalattırmaları ve bedelsiz hisse senetlerini teslim aldıklarına dair makbuz imzalamaları gerekmektedir. Sayın Ortaklarımızın bilgilerine sunulur.