Katalog

22 MART 1984 HABERLERİN DEVAMI CUMHURİYET/7 Demokrasi Kimin Umurunda? (Bastarafı 1. Sayfada) anlatım özgüıiüğüne sahip oiması, örgütlü bir btçimde iktidar yarışına soyunmalan, demokrasilerin "olmazsa olmaz" koşuludur Bundan da önemlisi, demokratik bir toplumda kişilerin ve birbirinden farklı kesimlerin hak ve özgürtüklerinin içiçe geçmiş olmasıdır. Kendisi gibi düşünmeyen msanların, düşünce ve anlatım özgüıiüğüne de gerektiğinde sahip çıkmak demokrasinin ta kendisidir. Tipkı Vbltaire'in, "Düşüncelerinizden nefret ediyorum; fakat o düşünceleri savunmanız hakkını size kazandırmak uğruna ölmeye hazırım" dediği gibi... Böyte bir demokrasi anlayışının henüz hayli uzağında bulunduğumuz açıktır. Özlediğimiz böyle bir demokrasi kültürü ne kafalarda ne de toplumda henüz yerieşebilmiş değildir. Gittikçe sıcaklaşan seçim kampanyalanna bu açıdan baktığımız zaman gelecek için pek iyimser olamıyoruz doğrusu. Klasik, alışılagelmiş meydan nutuklan ve karşılıkh laf oturtma çabalan dışında, demokrasi, demokratik hak ve özgürlükler gibi konularda herhangi bir dişe dokunur laf çıkm/yor ağızlardan. Bunun tek istisnası olarak. bir bakıma SODEP lideri Erdal Inönü oösterilebilir. Son derece ihtıyatlı ve ölçülü bir dille de olsa, demokrasinin gereği olan temalara konuşmalannda yer verdiği dikkati çekiyor. Örneğin arkadaşımız Erbıl Tusalp'ın demokrasiye geçiş süreci konusundaki bir sorusuna şu yanıtı vermiş Sayın İnönü: 'Demokrasiye geçiş süreci b/tmişu'r, demek isterdim, ama bitmiş değildir. Daha gerçekçi olarak bu sürenin hepimizin ortak çabasına bağlı bir süre olduğunu söylemek isterim. Bu sürecin sonuna aşama aşama vanlacak. Bizim yapmak istectigimız gibi demokratik kurulusların bir an önce tamamlanması için çalışmak gereklidir. Bunun için pariamentoda bazı kanunların değişmesi zorunludur. Bu iş belli bir zaman alacak. Stkıyönetim uygulamasının kalkması gerekir. Bu da belli bir zaman alacak..." Çalışma yaşamını düzenleyen yasalarla ilgili olarak da Erdal inönü şöyle diyor: 'Kabul edilen sendikalar yasası ile toplu iş sözleşmesi, grev ve lokavt yasası olağanüstü dönemin etkisi altında oluşmuştur. özgur demokrasi ile çeiişen yanlan vardv. Kısıtiamalar ve yasaklar otdukça çoktur. Bu yasalaha sendikalar özgür değildir. Sertıest toplu pazarlık ve grev hakları sınıhanmıştır. Smırlamalar kimi durumlarda yasaklara dönüşmüştür. Kimi olaylara doğru teşhis konulmayışından öturu, tepki, özgur sendikacılıkla bağdaşmayacak sınıriamalara kadar gıtmiştir. Bu yasalar, kuşkusuz ele alınmalıdır." Arkadaşımız Erbil Tuşalp, aynı soruları Başbakan ve ANAP lideri Turgut Özal'a da yöneltmiştir. Ne var ki, aldığı yanıtlar demokrasi açısından hiç de içaçıcı değildir. Sorular ve yanıtlar şöyle: Demokrasiye geçiş süreci sizce ne zaman tamamlanacak? Demokrasiye geçmedik mi?.. Siyasal liberalleşme için belli bir süreniz var mı? Orta vadede yapılacak iş değil bu. Belki küçük adımlar atriır, beş on senede yapılacak iş değil bu. Çünkü büyük sarsıntıdan çıktık. Ortalığın şüt liman oiması lazım... Sayın Özal, çalışma hayatını düzenleyen yasalarda da sakıncalı bir yan görmediğini söylemiş, "Ben bu yasalarda esasa taalluk eden bir yan görmüyorum, kanunları öyle zırt pırt değiştirmemek lazım" demiştir. ANAP liderinin de demokrasiye bakış açısı şimdilik budur... HP lideri Necdet Calp ile MDP lideri Turgut Sunalp'in kampanya boyunca demokrasi açısından çizdikleri grafik konusunda söylenebilecek kayda değer bir şey yoktur. Çünkü yaklaşımları, demokrasi kültürünün hayli uzağına düşmüstür... Doğru Yol'a gelince... Demokrasiden yana olduklarını sık sık yinelemekle birlikte, klasik diyebıleceğimiz, bir hayli soyut bir "milli hâkimiyef kavgasına soyunmuş gözüküyorlar. Demokrasi açısından yaşamsal nrtelikteki bazı somut konuları, eski alışkanlıklarından olacak sürekli ıskaladıklan dikkati çekiyor... Kimi zaman da demokrasiye hayli ters düşen tutumlara saplanabiliyorlar: ANAP'ın İstanbul Belediye Başkan adayının Türkiye Yazarlar Sendikası'nı ziyaretini istismar etmeye kalkışmalannda olduğu gibi... • Voltaire, "Düşüncelerinizden nefret ediyorum; fakat o düşünceleri savunmanız hakkh nı size kazandırmak uğruna ölmeye hazırım" dediği zaman tarih, 18. Yüzyılın ortalarını gösteriyordu. Bakalım, biz bu anlayışa ne zaman ulaşıp, demokrasiyi yurdumuzda tam anlamıyla işlerliğe kavuşturabileceğiz, demokrasi kültürünü içimizesindirebileceğiz... Inönü: Özal milleti iyî (Bastarafı 1. Sayfada) SODEP Genel Başkanı înönu, Bilecik, Bursa ve Balıkesir yörelerinde yapnğı konuşmalarda da, "Oysaki ekonomi düzelmediği gibi devletin yapısı da hergeçen gitn bozulmaktadır" bıçiminde konuştu. Erdal İnönü, önceki geceyi Sapanca'da Vakıf Oteli'nde geçirdi. Otelin restoranında İnönü ve konuklar onuruna bir yemek verildi. Yemekte kısa bir İconuşma yapan SODEP Genel Başkanı İnönü "25 marl yerel seçimlerinde SODEP gıicünii kanıtlayacaktır" diyerek kadeh kaldırdı. Yemekten önce İnönü, partililerle Sapanca'da seçim çalışmalarına katıldı. Bir kahvede konuşma yaptı. İnönü konıymasında, Özal iktidannı sert bir dille eleştirdi. SODEP Genel Başkanı Erdal İnönü, "Zeylindalı" seçim otobüsünde gazetecilerin sorularınt yanıtladı. Gazetecilerin sorulan ve İnonü'nün yanıtlan şöyle: Başbakan Özal sizi ve tüm liderleri çok seviyormuş.. İNÖNÜ Evet birbirimizi seviyomz. Bakalım halk hangimizi seviyor. Sevgi tezahürleri başka türlü oluyor. Hepsi yakıniık tezahürleri. Başbakan kandırırken gülümseyerek kandınyor. Etfasulye tartışmasına girecek misiniz? İNÖNÜ Orada durum meydana çıktı. Bu iş uzayacak. Seçimden sonra karar vereceğiz demeye başladılar. Asgari ücrelin diişiik çıkmasından yana biregilim var mı acaba? İNÖNÜ Asgari ücretin işçilerin istediği gibi olmayacağı belli. Tam bir oyalama olduğu açıkca görüldü. Asgari ücret ne kadar olraalı? İNÖNÜ Ben bir rakam söyleyemem. Müzakerelerde benim yaklaşımım işçilerin rahatça müzakere etmelerini sağlamak, toplu sözleşme, pazarlık düzeni geldiğinde kendiliğinden oiacak şeyler. Şimdi o düzen yok. Dışarıdan bizim yapacağımız şey işçileri çeşitli yollarla dışarıdan desteklemek. Özal sizin biyolojiyi dahi bilmediginizi soyiüyor. Acaba size göre Özal neyi biliyor, neyi bilmiyor? İNÖNÜ Benim bildiğim özal'ın milleti iyi kandırdığıdır. Kandırmaca sorunlan çözmez. Özal'ın devleti şirket gibi yönettiğini söylediniz. O zaman Özal'a başbakan değil de, yönetim kurulu başkanı mı demek gerekiyor? İNÖNÜ Yok murahhas üye Şirketlerde esas yönetici murahhas üyedir. Genel Müdiir kim? İNÖNÜ Zamanla meydana çıkacak. Eğer oylarla bu gidişe engel olunmazsa ortaya çıkar. Bu gidişin doğru olmadığına inanıyorum. Şirketler böyle idare edilir. Başka şirketleri yenmek gerekir. Ama devleti böyle idare edince Özal vatandaşları yeniyor. Vatandaşlarla devlet karşı karşıya değildir. Bazı şirketler ve işadamlan da Özal'a karşı... İNÖNÜ Tabii iş böyle olunca şirketler şirketlere karşı olur. Özal annın jğnesi kınlırsa an ölür diyor... İNÖNÜ Ben öyle demek istemedim. Bize batırmak istediği iğne kırılır dedim. Ben Özal'ı an olarak görmüyorum. Ne gibi görüyorsunuz Özal'ı? İNÖNÜ Şirket gibi göriiyorum. Calp az kişiyle çok şamata yapıyor diyor... INÖNÜ İster istemez değerimizi kabul etmek zorunda kalıyor sayın Calp. Şaka bir tarafa HP yöneticileri bu anda demokrasiye inanıp inanmadıklarını göstermek durumundalar. Bir taraftan hükümetin icraatını kıyasıya eleştirir görunmek. Öbür taraftan bu icraatın rahat yürümesi için hukümetle işbirliğine girmek. Açıklanması gereken şeyler bunlar. Özal çöziim getirsinler diyor... İNÖNÜ Başbakan bizim önerilerimizi çozüm kabul etmiyor. O zaman çözüm getirsinler sözü havada kalıyor. Biz keyfi idare olmasın diyoruz. Yüksek Planlama Kurulu çalışsın, planlı ekonomi yürütülsün diyoruz. Şimdi ki halde alışılmış plan uygulaması yok. Başbakan bizim soylediklerimizi duymuyor herhalde. Seçimlerden sonra ANAP, HP ve MDP'den istifalar olacağı, HP ile MDP'nin katılacagı yeni bir hükümet kunılacagı öne surülüyor. İNÖNÜ Ihtimaller o kadar çok ki. Bilmiyorum çok ihtimal var. Biliyorsunuz ben bu konuda konuşmak için henüz erken diyorum. ANAP iktidannın partizanlık yaptığını söylüyorsunuz... İNÖNÜ Evet partizanlık yapıyor. Sürekli olarak kendi adaylanna oy verilmesini istiyorlar. Eğer iktidann adayı seçilirse herşey sağlanacakmış. Bu ülke partizanlıktan ve kandırmacadan çok çekti. İktidar SODEP'ten korkuyor mu? İNÖNÜ Özal'ın yoğunlaşan saldınsı tüm bunlardan kaynaklanıyor. Çünku halk SODEP'i istiyor. ZEYTÎN DALI SODEP Genel Başkanı Erdal tnönü gezdiği yerlerde yerel belediye başkan adayiannı yurttaşlara tamtarak sık sık "adaylanmız yakışıklı ve güven verici" tümcelerini yineledi. İnönü kendisine verilen zeytin dattanndan oluşan bir buketle görülüyor. (Fotoğraf: a.a.) (Bastarafı 1. Sayfada) la taşına yatıracağım demiş), ne diyorsunuz?" DYP Genel Başkanı Yıldırım Avcı'nın yanıtı, "Özal'ın daha önce imamlık tarafı olduğunu bilirdira. Ama ölü yıkayKi olduğunu bilmezdim. İktidara geleceğine gasilhaneye gitseymiş daha iyi edenniş" biçiminde oluyor... Bir dönemin diyaloglannı hatırlatan bu atışmalar, Calp'in, Özal'ın ve Ava'nın aynı zamanda bulunduklan İzmir'i hayli şenlendiriyor. Tabii bu şenlik, anlı, güneşli ve yolda yürüyen adam amblemli konvoylann birbirlerinin yanından avaz avaz kornalarla geçmesi de eklenince daha da artıyor. Sokaktaki adam mı? İzmirli mi? Kimisi ilgisiz, kimisi meraklı bakışlarla gorüntüleri algılamaya çalışıyor. Zaman zaman da hâlâ şu soruyu sorabiliyor: "Yabu fılan ambiem hangi partinin, peki o partinin genel başkanı kim?..." İzmir'deki bu görüntülere karşın, DYP için Manisa'da dün ne Avcı: Ozal zam babası rede ise ikinci bir Isparta yasandı. Avcı'yı taşıyan "Siivari" Manisa il sınıruıda, asfaita dökülmüş 100'lerce insan tarafından karşılandı. Avcı "Suvari"nin üzerine çıkarak selamladı. Ava, özaJ'ın "Ben dert babasyun" biçimindeki sözlerini de şöyle değerlendirdi: "Onun ne babası olduğu belli değil. Son zamanlarda babalarla çok uğraşıyor. Birşeyin babası olduğu belli. O da zamlann babası." Avcı, Özal'ın kendisini Şammpryon" ilan ettiğinin söylenmesi uzerine, "Daha oyun oynanmamıştır. Şampiyonluk için evvela maçın oynanması lazım. Ve maç giinünün netkelerini almak lazım. Bu sozleri yalnızca laraftarlanna cesaret vermek içindir. Bilirsiniz, korkak mezarlıktan geçerken ıslık çalarmış" dedi. DYP Genel Başkanı, asgari ücretle ilgili bir soru üzerine, "Bu tesbit işçiyi tatmin etmelidir. Tiirkİş'in sesine hükiimet kulak vermeudir. Onlann değerlendirmesini ön plana almalıdır" biçiminde konuştu. Şevket Demirel "6 Kasım'da yoktum, şimdi vartm"dedi ANTALYA, (Cumhuriyel) DYP'nin Antalya'da düzenlediği "Şahlanış Mitingi"nde. Isparta Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Şevket Demirel, eski parlamenter Talat Asal ve DYP Genel Başkan Yardımcısı Niyazi Bidoğlu konuştular. Şevket Demirel konuşmasında, "6 Kasım seçimlerinde ben yoktum. Şimdi vanm. DYP'nin bizim yolumuzda oMugunu «lyluyonım" dedi. Talat Asal da. Özal'ın devleıın olanaklarıyla halka baskı yaptığını öne sürdu. Miting^ sırasında partililer "Vnr vur inlesin, Ozal bizi dinlesin" diye slogan atarlarken, eski milletvekih Ömer Öke'nin "Muhürdar oldular ama. Süle>man olamadılar" biçımindeki sozleri coşku ile karşılandı. Aksay: Rekkuna kanmayın Ozetle Calp: ANAP Meclis'ten "Çikita mıız,Özal bize vız" (Bastarafı 1. Sayfada) temleri, bu coşku ve ilginin ana nedeni. tnönu'nünbizesöylediği gibi; halkın demokrasiye sahip çıkraası. Kısaca özetlersek, umutların SODEP'e bağlanması. Lider, bunun farkında. Birkaç kurucu uye olayın bilıncinde. Ama diğerleri, sanınz o topluluklann çok arkasında gibi geliyor bize. SODEP Uderı bu ilgi karşısmda sık sık şu tümceleri yineliyor: "Ben babamm adından ve farihı kişiliğinden sadece onur duyanm. Ben babamın adına sıgınsaydım. yan getip valardun. O ) » , sizin araıuzdayım." Özal iktidanna karşı üç ayda halkın bir tepki birikimi ortaya çıkmış. Ancak, önümüzdeki seçim yerel değil. lşıe bu yüzden, özellikle nufusu az yerleşim merkezlerinde adaylann kisiliği önemli bir etken. örnejin, Adana'da HP erimiş yok olmuş ama, adaylan Abdullah Kötkul'ün seçilme şansı halk terazisinin kefesinde daha afeır basıyor. Kocaeli'nde ise. SODEP adayı Erol Köse diger adaylara karşı seçilmiş gözle bakılıyor. Köse'yi yalruz SODEP'liler değil, tüm Kocaeli halkı destekliyor dersek, yanılmış sayılmayız. Yazımızın başında sözünü ettiğimiz halkın özal iktidanna karşı tepkisi, 25 rnart yerel seçimlerinde ne denii ortaya çıkacak bümiyoruz ama, bir yurttaşın elindeki pankart, bazı haberler veriyor: "Çikila muz, Özal bize vız" Gezide ilgimizi çeken olaylardan birisi, Inönu'nün konuşmalarını HP'li, ANAP'h, MDP'Ii, DYP'li yurttaşlann Ugiyle izlemesi. Bunun yanı sıra, HP il ve ilçe merkezlerinin önünden geçilirken, seçim otobusünden karşılıkh zafer işaretleri yapılma lelvekillerini toplayın yine iklklardan (Bastarafı 1. Sayfada) azdır. Ama bunlar kendi arkadaşlazilli ve Denizli yöresini içeren gezı nna giivenmedikleri için, alacaklan sine başlamadan önce gazetecilerle tedbirlerin metni meclise gelir, kensohbet eden Calp, Inönu'nün "Pa di arkadaşlan tetkik eder onlar da biRefah Partisi htanbul belediye başkan adayı Hasan Aksay eme sa paşa.ya da tıpış tıpış gelecekler" zim göruşumüzde olur diye korkubiçımindeki konuşmasını eleştirerek, yorlar." ği ve kişi hakkım koruyacakla"Onun bilmediği daha çok şey var, nnı, hizmeti ibadet bileceklerini HP lideri Calp, dunku gezisinde bizim ynniyuşumuzden başka. Posöyledi. Aksay dün yapttğı yazıh yaptığı konuşmalarda hazine arazilemiğe girmek istemiyonım" dedi. açıklamada halkın reklamlara PtAR araştırmasına değınen Calp, lerinin hoş durmasma da değinerek şöyle dedi: kanmamasım istedi ve "Takun "Neyse banıjı aştık. Yiizde 8'den tutar gibi parti tutmakla bir ye"Hazinenin boyle bir isteğe karşı yıizde 10.4'e çıkarmışlar bizi. Artık re varılamaz" dedi. karada öliim >ok" biçıminde konuş çıkacagını sanmıyoram. Ankıra'ya doner dönmez boş doran hazine aratu. Torbalı'ya bağlı Pancar bucağın zilerinin istek sahiplerine kira\a veda "ANAP'ın yerei secimlerde ken rilmesi için gerekli çalışntalan \apaDYPU örgütü Istanbul'da üç aydi adaylanaın seçilmemesi halinde cağız. ANAP iktidannın uygulamarı açtk hava toplantısı düzenlegerekli hizmeılerin gideme>ece£i" lanndan şikâyelçiyiz, begenmiyoruz. di. Bugün Üsküdar'da, yartn yolundaki savını eleştirerek, "İnan Gubreyt, akaryakıta, tanm ilaçlanKartaVda ve cumartesi günü mayın. Kavbeltiklere yeır hizmct gö na zam yaptılar. Kredi faizlerini yııkBeykoz'da yapılacak olan açık turmezlersc hesabını soranz" dedi. selltiler. Taban fiyallan işçi. memur hava toplantılanna Dışişleri esGezisinın dunku bölümunde yap ncrelleri ise duşuk lutuldu. Kopruki Bakanlarından thsan Sabri tığı konuşmalannda ANAP iktida leri, barajlan salmak islivorlar. Hiç rını eleştiren Calp, "Mectis'ten ka değilse yabancılara satmayin dedik. Çağlayangil ile Melih EsenbeVkabul etmediler. Seçimlerden sonra çıyorlar" diyerek şunları soyledi: in de konuşmacı olarak katılayeni >e yuksek zaratar gelecek. Mec"Mfdis'le dogru dunısl konuşa lis'te öyesi olmayan partiler yerel socaklart bildirildi. mıyonız. Bir kanun kurvetinde ka runiann çozumu için gerekli çahşmaramame yetkisi alıp Bakanlar Kuru lan yapmakta elkisiz kalabilirler. Bilu'ndan karar çıkartyoriar. Hükume zim adaylanmız) seçerseniz. Sahip çıte geldiklerinden bugiine kadar bir karsanız parlamentodaki 117 kişilik dizi tedbir aldılar. Ama hiçbirini milletvekili gucıimuzle sizin haklanKapatılan CHP'nin eski milletmeclis* getiremedücr. Ne bizim ne de nızı savununız." vekiti Osman Yümaz Karaosman onlann millelvekilleri gonişlerini açıklayamtyoriar. Bunun nedeni oğlu ile HP Üsküdar belediye Gitügi kahvelerde ureticilerle sohANAP'ın kendi milletv ekillerine gü bet eden Calp, özellikle taban fiyatmeclis listesinden aday olan Fevenmemesidir. HP ile MDP'nin mil ları uzerinde durdu. ridun Mostra, SODEP'e katddu ADANA, {Cumhuriyel Guney İlleri Bıirosu) Dısışlcn eski Bakanları'ndan İhsan Sabri Çaglayangil, Özal iktidarını eleştirerek, "Bu par(inin seçimlerden önce aslan kesilen partiyle ne farkı var? Altındaki kof(uk mu? Çek onu gıimbür gıımbıır devrilsin" dedi. Çaglayangil DYP'nin Adana'da düzenlediği "Büytık Turkiye Kayılsız Şartsız Millelindir" mitinginde yaptığı konuşmada, "6 parti de seçimlere girseydi bu parti iktidar olabilecek miydi?" diye sorarak, "O zamaa 3 kısa boylu adam vardı. Şo;le uznn boylu adam vardı. Şoyle uzun boylu yskışıkh biri yoktu. Eğer olsaydı millel muhakkak onu seçecekti" biçimınde konuştu. Çağlayangil: Çek koltuğu gümbür gümbür devrilsinler DYP'nin mitingleri Karaosmanoğlu SODEPhe İstanbul'a yeni bir başkan, İstanbul'a yeni bir kişilik. Kent toplum yaşamıdır! İnsanlar arasında ticari, kültürel ilişkiler yaşamı... Mutlu bir kent insanı için sağlıklr, düzenli, açık, onurlu ilişkiler gerekli! Kentiçi ortak yaşamımızda, hiç kimseyi digerinden ayırmayan.insana dürüstçe değer veren yeni bir dönem gelmeli! Nasıl. yeni bir dönem? Tüketicilerin örgütlenmesine destek olan; semt pazarlanyla.bölge halleriyle fiyat artışlannı önleyen; İstanbul'da yaşayanlara doğum öncesinden son yolculuguna kadar sahip çıkan; semt kültür merkezleri. geliştirilmiş sanat kurumlan. çocuk yuvalan. oyun alanlanyia. kültürel değerierin insan kullanımına açılmasıyla yeni kent yaşamı getiren bir dönem. İstanbul'da yaşayanların yönetime katılmalarıyla İstanbul'un sorunları çözülür. Karşılaştığımız t ü m sorunlara nasılıyla nedeniyle başarılı çözümieri birlikte getireceğiz. GERÇEK DEMOKRASÎ ÎÇÎN VERÎLEN MÜCADELEDE PAYIM VAR. SİZDEN DEMOKRASÎ ÎÇÎN GÜÇ ÎSTÎYORUM. GÜVEN ÎSTÎYORUM. OYUNUZU DEMOKRASÎYE VERÎN. DOĞRU YOL PARTİSİ İstanbul Belediye Başkan Adayı GÜN : 25 MART! HEDEF: BELEDİYE SOSYAL DEMOKRAT! ÖZLENEN İSTANBUL İÇİN BEKLENEN BAŞKAN... SODEP ADAYI [DOGRU YOL PARTiSiJ HÜSAMETTÎN CÎNDORUK Saygüarımla KOREL GÖYMEN MİTİNGE DAVET Bugün (perşembe) saat 16'da Üsküdar tskele' Meydanında "Hiir İrade" mitingiadebuluşalım. Yann (cuma) saat 17de Kartal tskele Meydanında "Demokrasi" mitinginde buluşalım. MİTİNG DUYURUSU: DEMOKRASİ VE ÖZGURLÜK MİTİNGİNDE ERDAL INÖNÜ İLE BULUŞALIM 23 MART 1984 SAAT 1400 SARAÇHANE