Katalog

Cumhuriyet Sahibı: Cumhurive» Matbaacılık ve Gazetecilık Turk Anonım Şırketı adına Nadir Nadi, * Genel Yayın Mudüru Hasan Cemal, Muessese Mııduru: Emine Uşsklıgil.Yazı Işlerı Muduru: Okay Gonensia, • Haber Merkezi Muduru Yalçın Baycr, Sayfa Duzenı Yönetmenı. Ali Acar. TAKVİM 28 EKİM 1984 İmsak 5.57 Güneş 7.22 Temsilaier \NKARA: Yalçın Dogan, IZMIR Hikrael Çetinkaya, ADANA Metamel Mercan, • Serus Şeflerr Istanbul Haberlen. Reha Öz, Dış Haberler Ergıın Balct. Ekonomı Osman Llagay, Kultur Aydın Emeç. Ma gazın Yalçın Pekşen, Spor Damşmanı Abdulkadir Vucelraan, Duzelıme Refık Durtraş, Araştırma. Şahin Alpay. IşSendıka Şukraa Kclenci. öğle: 12.53 İkindı: 15.45 Akşam 18.13 Burolar • Ankar»: Ziya Gokalp Bulvan, İnkılap Sokak No 19/4 Tel: 33114147, • İzmir: Halıt Ziya Bulvarı No: 65/3, Tel: 254709131230 • Adana: Çakmak Cad No: 134 Kat 3, Tel: 1455019731 • Basan ve Yayan: Cumhuriyel Matbaacılık ve Gazetecılık T.A.Ş Turk Ocağı Cad. 39/41, Cağaloğlu, Ist. PK 246lsl Tel 526 10 00 (9 hat) Telex: 22246 Yatsr 19.33 Başkan seçüebilmek içîn bahk tutmasınıfoilmekgerekîyor 1 WASHINGTON Gazetecilerin dört gündür aralıksız takip ettikleri adamı taşıyan Mercedes, Dört Mevsim Oteli'nin önünde durdu. Otomobilden inen adam koşarak otele girdi. Resepsıyona uğramadan asansörle 16. kattaki suitine çıktı. Suitte dört saat kaldıktan sonra aşağı ındı. Bındiği otomobil havaalanına yöneldi. Arkasına baktı, gazeteciler hâlâ takip ediyordu. Şoföre bağırdı: İzimizi kaybet! Mercedes hızla ara sokaklarda dolaşmaya başladı. Bir saat sonra havaalanına vardıklannda koşarak tuvalete girdi. özel uçağı hazırlanana kadar orda bekledi. Koşarak uçağa gitti, bındi ve uçtu. Demokrat Parti'nın 6 kasım seçimlerinde aday gösterüecek yeni başkan yardımcısmı saptamak için görüşraeler yapan Se izlemişlerdi, Turk meslektaşlan da Cumhuriyetçi Parti'nin Dalnatör John Reilly'nin gizli teias'ta yapılan kurultayını öyle izmaslarını ızleyen minibusteki 6 kişilik gazeteci grubu içinde Re lemişti. Kürsudeki hatip bağırıyordu: illy'nin muhtemel hareketlerini s kestirebılen tek gazeteci belki de > Kimsenin size kimlik sormasına izin vermeyeceğiz. KimTürk olandı. Çunkü Amerikalı senin size nufus kâgıdı vermesimeslektaşlannm hiçbirisi Milline izin vermeyecegiz. yetçi Demokrası Partisi'nin kuBurası bir öğrenci mitingi deruluş çalışmalarını ya da Adnan Kaşjkçı'nın dönemin Maliye Ba ğil, Amerika'da son dört yıldır iktidarda olan muhafazakâr kanı Ismet Sezgin tarafından Çankaya'daki Başbakanlık köş Cumhuriyetçi Parti'nin kurultakünun arka kapısından kaçırıli yıydı. Cumhuriyetçi Parti'nin, şını izlememişlerdi. Onlar olay liberal Demokrat Parti ile ayrılların açık cereyan etmesine alış dığı başlıca ilkelerinden birisi de, "Devlete karşı bireyi korumakkındı. tı." Cumhuriyetçi Parti'nin hatibi "Sosyalist sistemi çagnştıDevlete karşı nyor" diye kimlik sorulmasına, bireyi k o r u m a k "vatandaşın fişlenmesinde ilk Amerikalı meslektaşlan nasıl adım" dıye yorumladıkları için ki Reilly'nin kaçışını şaşkınlık doğumdan nufus kâğıdı verilmela, tek bir soru dahi soramadan sine işte bu yüzden karşı çıkıyor ABD Seçime Doğru HVashington Post'un yazarı David Broder anlatıyor: "Bu ülkede 3 büyük parti vardır. Cumhuriyetçiler, Demokratlar ve entelektüeller. Seçimlerin sonucunu entelektüellerin başını çektiği kemikleşmemiş oylar tayin eder. Amerikan entelektüeli için bir parti ile birlikte anılmak, entelektüellik vasfının kaybı sayıldığından bunlar kendilerini partilerüstü sayar." Amerika'da bütün başkan adaylarının kampanya döneminde yapmak zorunda oldukları işler var: Ormanda yürüyüş yapmak, baltayla ağaç kesmek, balık tutmak. Iflike Beaver'ın işi Reagan'ın kırdığı potları düzeltmek. Beaver, başkanın düzenli olarak teybe okuduğu güncesini dinleme hakkına sahip tek Amerikalı. Onun onayı olmadan hiçbir dış gezi, hiçbir randevu gerçekleşmiyor. Reagan, çoğu zaman Beaver dan gelen mesajları yüzünü buruşturarak yere atıyor, ama danışmanını işten atmıyor. Çünkü başkanın hoşuna gitmeyen şeyleri söylemesi karşılığında para alıyor. İşi bu. du. Parti kurultayının Dallas'ta yapılması da aynı nedene dayanıyordu. Bu şehir "serbest girişim"in simgesiydi. Varhk nedeni " i ş " ve "paraydı". Amerika ekonomisinin bir bölümü, dünya ekonomisinin de büyük bir bolumü bu endustri parkından yonetiliyordu. Kentte yaşayanlar sabah işe geliyor, öğleden sonra ısı gölgede 45 dereceye ulaştığında kenti terk ediyordu. Soğutma cihazlan ile iklimini kontrol edebildiklen ev araba iş uçgeninin dışına çıkmadıkları surece Dallaslılann bu endustri kolundan yakınmalan söz konusu olamazdı. Neiman Marcus adlı supermarket zincirinin akla gelebilecek her şeyi satan Dallas şubesi, kurultayın şerefıne kenti Cumhuriyetçi Parti'nin simgesi fillerle donatmıştı. Kovboylann iki gün sureyle inek kovaladıkları kentin petrodolar kokan sokak ları, resmi kayıtlara göre 14 bin 500 gazeteciye de ev sahipliği yaptı. Cumhuriyetçi Parti'nin kurultayı, Amerikan ölçulerine göre sıkıcı sayılırdı. Bunun başlıca nedenı de halen başkan olan Ronald Reagan'ın parti içinde rakipsiz olmasıydı. Bu rakipsiz adam kimdi? yük başarı Amerikan ordusuna sarsılan ıtibannı yeniden kazandırması. Vietnam savaşı sırasında ve sonrasında kent sokaklannda "çocuk katilleri" diye bağıranlar nedeniyle unıformalarını giymeye cesaret edemeyen ordu mensupları, bugun diskoteklere bile uniformalarıyla gıdebıliyor. Reagan'ın özelliklerınden binsi de çok pot kırması. Reagan kırdığı potlar nedeniyle, unlu hamburgerci McDonalds adından yola çıkılarak McBaşkan adı takılan ilk Amerikalı politıkacı değıl, sonuncu da olmayacak, ama Reagan'ı diğerlerinden ayıran özelliğı, pot kırmasını öniemesi için Beyaz Saray'da bir "imaj adamı" istihdarn etmesi. Başkan'ın imaj adamının adı Mike Beaver. Reagan'ın ekibı içinde Başkana en yakın olanı belkı de bu. Odası Beyaz Saray'ın unlu oval ofisinin hemen yanında, Başkanın her gun duzenli olarak teybe okuduğu guncesıni dinleme hakkına sahip tek Amenkah Beaver. Görevı, bazen Başkanı kızdırsa dahi, onu eleştirmek. Reagan, çoğu zaman Beaver'dan gelen mesajları yuzünu buruşturarak yere atıyor, ama danışmanını işten atmıyor. Çunku adam Başkanın hoşuna gitmeyen şeyleri söylemesi karşılığında Amerikan Devletı'nden para alıyor. İşi bu. Reagan'ın Broder, bu ikilemi şöyle açıklıyor: "Bu ulkede 3 buyuk parti vardır. Cumhuriyetçüer, EVemokratlar ve entelektüeller. Seçimlerin sonucunu entelektüellerin başını çektiği kemikleşmemiş oylar tayin eder. Amerikan entelektüeli için bir parti ile birlikte anılmak entelektüellik vasfının kaybı sayıldığından bunlar kendilerini partiler ustu tutar ve başkanlannı seçerken milli liderlerini seçmiş olur. Gördugum kadanyla bugune kadar milli liderlik imajını Reagan'dan daha fazla on plana iten bir ada> çıkmadı. Öraeğin yerlere kırmızı halılar serdiriyor, salonlara girerken borular çaldırıyor, dun>a>a Amerika Başkam'nın onemini gosteren showlar yapıyor. Hepsinden onemlisi protokol kaidelerini bile uyguluyor. Dış politikası bir felaket, ama başanlı olduğu izlenimini veriyor. Amerikan halkını cesaretli kararlar alabileceğine inandırabiliyor." KOVBOY REAGAN Seçimleri kazanabilmek için her kesimin oyunu almak gerek. Tabü ki sığır çobanlannın da. Reagan, bunun bilincinde. Sık sık kovboy giysUeri içinde fotoğraf çektirmeyi ihmal etmiyor. Milli lider ve sıradan bir adam Amerika politıkasında "milli liderlik" imajı verebilmek ne kadar gerekh ıse, bunu "sıradan adara" ımajı ile tekrarlamak da o kadar gerekli, Amenka'da bütun başkan adaylarının kampanya döneminde yapmak zorunda oldukları işler var: 1) Ormanda yuruyuş yapmak: Oy potansiyelleri mılyonlarla olçulen çevre korumacılara mesaj. 2) Baltayla agaç kesmek: Geleneksel Amerikan değerlerine verdiğı onemin mesajı. 3) Kızılderili koruma bolgesi ziyaret etraek: Irk ayrımı yapmayacağının mesajı. 4) Balık tutmak: Oy potansiyelleri mılyonlarla ölçülen "Milli Tufek Federasyonu" uyelerine (Amerika'da av, bir endustri) silah bulundurma haklarına saygı duyulacağı yolunda mesaj. Her başkan adayının "yapraak zorunda olduklan" lıstesinde yer alan "balık tutmak" imajını "abartılmış olabilecegi kuşkusuyla" ıncelemeye karar verdık. Karşılaştığımız ilk şaşırtıcı sonuç, Amenka'da 53 milyon amatör balıkçı bulunduğunu öğrenmemiz oldu. Joseph Kane'ın "Başkanlar" adlı kitabında kar Reagan ve ordunun itibarı Dunyanın yaşlı liderleri arasında sayılan Reagan, 1911 yılında doğduğunda Amerikan bayrağmda eyaletleri simgeleyen yıldızların sayısı kırk altıydı. Bugun Amerikan bayrağında ellı yıldız var. Reagan hakkındaki göruşlerini sorduğumuz gazetecilere bakıhrsa sağladığı en bu •• Neiman Marcus adlı süpermarket zincirinin akla gelebilecek her şeyi satan Dallas şubesi, kurultayın şerefine kenti Cumhuriyetçi Parti'nin simgesi fillerle donatmıştı. Kovboylann iki gün süreyle inek kovaladıkları kentin petrodolar kokan sokakları, resmi kayıtlara göre 14 bin 500 gazeteciye ev sahipliği yaptı. imajının korunmasına hizmet etmeyecek hiçbir randevu, dış gezi, Beaver'ın onayından geçmeden gerçekleşemiyor. Reagan'a bu kadar yakın olmak Beaver'ı dunya politikasında da etkili kılıyor. Orneğın Israil'in Beyrut'u bombalamasını durduran Beaver, "Ölen çocukların Başkanın seçmen nazarındaki imajını bozabileceği" gerekçesiyle Reagan'ı, Menahem Begin'i arayarak bombardımanı durdurması için telefonla goruşmeye ikna eden unlü damşmanı bu. Üstelik bu gerçek, "Bir dünya krizi anında kime güvenirsiniz" diye sorulan Amerikalılann yüzde 57'sinın "Reagan"a ve sadece yuzde 22'sinın karşı aday "Mondale"e diye yanıt vermesıne engel değil. Gazetedeki burosunda konuştuğumuz Washington Post'un saygın yazarı David şılaştığımız ikinci sonuç da "VVashington, Jefferson, Arthur, Cleveland, Coolidge, Hoover, Roosevelt, Truman, Eisenhover, Johnson ve Carter'ın balıkçıhk yapmış olmasıydı. Üstelik kitaba bakıhrsa Carter, Beyaz Saray'ın başkanhk odası ovalofiste olta sallama tekniğini geliştirmek için ahştırma yapacak kadar balıkçıhğa tutkundu. Carter'ın New York Binghamton Avcılar Kulubu'nde 250 dolar ödeyerek izlediğimiz yemekli konferansmın konusu da "İğneyi suyun iki santim uzerinde sinek gibi havada tulabilmek" diye açıklanabilecek "fl)Fıshing" adlı bir teknıkle ılgılı\ dı. Carter'ın balıkçılık anıların, topladığı son kitabı da "Spruce Deresi Guncesi" adını taşıyordu. BUSHKOŞUYOR ABD'de seçim kazanmanın yollarmdan biri de seçmenlerin yaşamına girebilmek. Bush bu kuralt parkta uyguluyor. Halktan biriymiş gibi koşturup duruyor. Tabü arkasındaki kalabalık koruma polisleriyle birlikte. Yarın: Gökkuşagı herakâtı MONDALE KAMIŞ SALLIYOR 55 milyon amatör balıkçmın buaınduğu Amerika'da bahk tutmak, adayiann seçim öncesiyapmak zorunda olduğu gösterilerden biri. Mondale de bu gösteriyi ihmal etmiyor. ADAYLAR BOŞANAMAZ Amerika'nın bir buçuk milyon tirajlı gazetesi USA Today'in yazan Dave Rossie başkan adaylarının davranışlarını şöyle yorumluyor: "Amerikalı sabahları (ben demokratım) diye uyanmaz. Günlük işlerı başmdan aşkm, para kazanmayı politikayla ilgilenmeye tercih eden sıradan insanlardır. ABD Başkan adayları da seçmenlerin yaşamına gırebilmek için onlardan birisi olduğunu vurgulamak zorundadır. Örneğin 1960'da Rockefeller Brooklyn 'de lunaparka gidip sosıs yemiştı. Reagan da geçenlerde kendisine mektup yazıp yemeğe davet eden bir çocuğun evıne gidıp turşu yedi. PUritenler nasıl ki (bırileri bir yerde şu anda belki de keyif yapıyordur) diye ıstırap duyarsa, Amerikan Başkan adayları da (birileri hakkımızda her gün ıstakoz yiyordur) paranoyasıyla halkın içinde görunmek isterler. Ellerinde içki kadehı ile fotoğraf çektirmezler, boşanmazlar. (Amerikan seçmeni hipokrattır. Boşanmış binsi yerine 30 sene ıstırap evliliği yapmış adayı tercih eder.)" REAGAN'IN POTLARI ~ * 1981 yılında bir grup çevre korumaaya hitap ederken "çevre kirlenmesinin başlıca nedeni yapraklarım yere döken ağaçlardır" dedi. * 1981 yılında Beyaz Saray'da kabul ettiği bir grup belediye başkanı ile tanıştırılırken, konuklar arasında bulunan Samuel Pıerce de "Merhaba Sayın Başkan" dedi. Konuklar gıttikten sonra, danışmanının "Merhaba Sayın Başkan dediğiniz baymdırlık bakanınızdı" şeklindeki uyarısı Reagan 'ı kahkahalarla guldürdü. * 1982 yılında Brezilya'da Devlet Başkanı Baptista Figueiredo 'nun verdiğı yemekte kadehini Brezilyalı ev sahıbının şerefıne kaldırdı ve şöyle dedi: Bolivya halkınm sağlığına içiyorum. * 1983 yılında Boston'da işsiz işçılere hıtap ederken, danışmanlan yanlışlıkla işveren temsilcilerine hitap edeceğıni soylediği için 'İşçi çıkarma işlemlerini kolaylaştıracağtm" demesi yuhalanmasma yol açtı.