Katalog

25 EYLÜL 1983 DIŞ HABERLER CUMHURİYET/3 Özetle 60 ülkeden 3 bin dolaymda delegenin katıldığı 12. Dünya Enerji Konferansı, dün sona erdi. Konferansın açılısı sırasında kabul edilen bir önerge ile Çin Halk Cumhuriyeti konferansa üye olmuştu. Yapılan açıklamalarda, kalkınma yolundaki üikelerin sanayileşmiş ulkelerin tükettikleri toplam enerjinin ancak yüzde 10'unu tüketebildikleri ve bunun ötesinde bir imkâna sahip olmadıklan anlatıldı. Karayib adalanndan St. Kîtts, Birleşmiş Milletler örgütü'nün 158. üyesi oldu. Daha önce Ingiltere egemenliğinde bulunan ada, pazartesi günü bağımsızhk kazanmıştı. üyelik basvurusunun perşembe günü BM Güvenlik Konseyi'nde oy birliği ile onaylanmasından sonra St. Kitts, genel kunılda dün yapılan biçimsel oylama ile resmi üye oldu. tsrail ile Norveç arasmda petrol alışverisini öngören anlaşma protokolü Oslo'da imzalandı. Buna göre, Norveç, 1984 yılı içinde îsrail'e 500 bin ton ham petrol satacak. tsrail'in Norveç'ten sağlayacağı petrol ile serbest piyasadan aldığı petrole oranla daha kârlı duruma geçeceği beUrtiliyor. Enerji konferansı Iran: Hürmüz Boğazı'nı kapatırız Fransa'nın Irak'a vereceği Süper Etandartlar* dünya bunalımına yol Dış Haberler Servisi Iran Meclis Baskanı Haşemi Rafsancani, önceki gün yaptığı konuşmada Fransa Irak'a Süper Etandart uçaklan verdiği takdirde, Hürmuz Boğan'nı kapatacaklannı söyledi. BBC radyosunun haberine göre Rafsancani sözlerini şöyle sürdürdu: "Fransa Irak'a Süper Etandart uçakları verirse, stratejik HürmuzBoğazmı kapatarak körfezden petrol çıkmasını engelleriz. Bu takdirde petroliin fiyatları 100 dolara fırlar ve süper güçler bir sure sonra bolgeye doğrudan miıdahalede bulunarak, 3. Dünya savaşının çıkmasına neden olurlar. Ama biz Üçüncü Dünya savaşından korkmuyoruz. Fransa Irak'a Süper Etandart uçaklan verdiği takdirde, her türlü olasılıgı göze alarak HürmüzBoğazı'nı kapatacağız." Super Etandart uçaklan geçtiğimiz yıl Falkland savaşı sırasında un yapmışlardı. Irak bu uçaklan alırsa, atacağı txocet fuzeleri ile İran'ın petrol terminali Harg adasını vurabilecek. Fransa ile Irak arasmda yapılan anlaşmaya göre Paris hükümeti Irak'a bu ay sonuna kadar 5 tane Süper Etandart uçağı verecek. AP ajansının Yeni Delhi kaynaklı haberine göre, Rafsancaninin konuşmasından kısa bir süre sonra bir açıklama yapan tran Petrol Bakan Yardımcısı Abbas Honardost da, Fransa Irak'a Süper Etandart uçakları ğ takdirde Hürmüz Boğazı'nı kapatacaklarını söyledi. önceki gün sona eren Dünya Enerji Konferansı nedeni ile Yenı Delhi'de bulunan Honardost gazetecilere "Irak'ın Süper Etandart uçaklan ile bize saldırmasını onlemek için her şeyi yapabiliriz. Hurmıiz Boğazını da kapatabiliriz" dedi. EKONOMİK FELAKET Batı Avrupa'nın tukettiği petrolün ^o 70'i, Japonya'nın tukettiği petrolün % 9O'ı ve ABD'nin tukettiği petrolün ise • 30'u % Hürmüz Boğazı yoluyla Basra Körfezi'nden geliyor. Bu bakımdan İran Hürmüz Boğazı'nı kapatırsa Batı ekonomileri kısa sure sonra felç olma tehlikesi ile karşı karşıya gelecek. ABD, Hürmuz boğazımn kapatılmasına izin vermez. Dördüncü yılına giren lranIrak savaşında İran'ın 400 bine yakın kayıp verdiği bildiriliyor. Ancak nufusu Irak'tan daha fazla ve ekonomik yapısı da daha dayanıklı olan tran, one surduğü koşullar kabul edilmeden savaşı sona erdirmeye yanaşmıyor. Iran halen günde 2.4 milyon varil petrol uretiyor. Irak'ın günlük petrol üretimı ise 600 bin varil dolayında. açabilecek ALİ SİRMEN DÜNYADA BUGUN Lübnan'ın düşündürdüklerL BM'nin 158. üyesi Norveçlsrail Haşemi Rafsancani: 3. Dünya Savaşı'ndan korkmuyonız Federal Almanya Vıı/ı dış ticaret fazlasının, 1983'ün ilk sekiz ayında geçen yılın eş dönemine göre, gerilediği bildirildi. Federal tstatistik Bürosu tarafından yayınlanan verilerde, dış ticaret fazlasının 11 milyar 600 milyon dolardan, 10 milyar dolara düş*üğü belirtildi. Federal Almanya 'da ticaret Başbakan Kohl için önemli sınav MANtLA'DA GÖSTERt Sayıları iki bini bulan ogrenciler önceki gun Filipinler Başkenti Manila'daki ABD Buyükelçiliği'ne doğru yüriiyüşe geçliler. Guvenlik kuvvetleri. öğrencileri gözyasartıcı bombalar ve coplarla dağıttı. (Tdefoto: AP/a.a.) Filipinler'de oğrenciler ayakta üzerinde "özgürlnk" yazılı bir tabutu taşıyan göstericiler polis tarafından engellendi. Görgü tanıkları gaz maskeli adamlarla dolu bir jipin göstericiler üzerine yürüdüğünu ve kalabalığa gözyasartıcı bomba attıklannı söyledi. Polisin müdahalesi uzerine göstericiler tasıdıkları kuklalan ve pankartlan bırakarak kaçtılar. Polisle oğrenciler arasmda yer yer taşhsopalı çatışmalar çıktı. Olaylarda birçok kişi yaralanırken, polis 52 öğrencivi tutuklakladı. Oğrenciler Markos yönetimi Hessen ve Bremen'de eyalet seçimleri bugün FRANKFLRT.(AP) Federa! Almanya'da Başbakan Helmut Kohl'un MerkezSağ Koalisyonu bugun Hessen ve Bremen'de yapılacak eyalet seçimlerinde önemli bir sınav verecek. Helmut Kohl'un bu yıl 6 mart seçimlerinde ezici zafer kazanmasından bu yana ulkede ilk kez seçim yapılıyor. anlamı var. Helmut Kohl'un Hıristiyan Demokratlar'la Hür Demokratlar'dan oluşan MerkezSağ Koalisyonu seçimleri kazanırsa, bu, seçmenlerin Kohl'un fuze politikasını destekledikleri ve Perhing2'lerin Almanya'ya yerleştirilmesine bir itirazları olmadığı anlamına gelecek. Dış Haberler Servisi Filipinlerde Devlet Baskanı Ferdinand Markos yönetimıyle muha1 lefet arasındaki gerginlik sürüBulgar casusu yor. Binlerce öğrenci önceki gün Bir Bulgar ticaret yetkilisi New yeni bir protesto gösterisi düzenYork'ta casusluk iddiast ile tu ledi. Polis gösteriyi gözyasartıcı tuklandı.F.B.I. tarafından yakalanan Penyu B. Kostadinov bomba ve joplarla dağıtırken, isimli Bulgar vatandaşınm üze birçok öğrenciyi de tutukladı. rinde yapılan aramada, nükleer AP ajansının haberine göre, enerji kortulu devlet sırları bu sayıları 2000'i bulan oğrenciler lunduğu bildiriliyor. KostadiBaşkent Manila'da ABD Buyünov'un tutuklanması Amerikan kelçiliği'ne doğru yüruyuşe geçve Bulgar hükümetleri arasmda ti. Devlet Baskanı Markos'un, gerginliğe yol açtı. Bulgarıstan "Sam Amca"nın kuklalarını. tarafından ABD Sofya Büyük eiçiliğine sert bir nota verildi. ne karşı bir hafta içinde dördüncu kez protesto gösterisi duzenliyor. Siyasi gözlemciler gösterilerin, Markos'un sert uyarısına rağmen gerçekleştiğine dikkat çekiyor. Geçtiğimiz hafta başında düzenlenen gösterilere yarım milyon Filipinli katılmış, göstericilerle polis arasında çıkan catışmalarda 13 kişi ölmüş, yüzlerce kişi yaralanmıştı. Bu kanlı gösteriler, 18 yıllık Markos yönetimine karşı duzenlenen en büyük gösteri niteliğindeydi. Bugunku seçimleri etkileyecek Hessen ve Bremen, Sosyal De diğer sorunlar ise ulkede bir türmokratlarla, NATO aleyhtarı lu önu alınamayan işsizlik ve Yeşilleringeleneksel kaleleri, iki Kohl'un kamu harcamalarında parti de Federal Almanya'ya kısıntı yapma politikası. Sosyal Amerikan Pershing2 füzelerinin Demokratlar bu iki konuda hüyerleştirilmesine karşı çıkıyorlar. kümeti sert biçimde eleştiriyorBu bakımdan seçitnlerin özel bir lar. Lübnan'da savaş bütün kıyıcılığıyla sürüyor. ABD'den sonra Fransız uçaklarının da bombardımana katılması yetmıyormuş gibi, VVashington bir de New Jersey savaş gemisini çatışma alanına göndererek, daha etkin bir bombardıman yönteminın arayışı içine gırmiş görünüyor. Bu arada Suudi Arabıstan'ın hazıriadığı, barış planımn gerçekleşebilmesı için çaba harcanıyor Suudi planı kabul edilse ne olur? Hiç kuşkusuz ki gereksiz kan akmasının önü alınır ve savaş haline son verılir. Ama hepsi de budur. Bunun dışında, ne Suudi Arabistan'ın planı, ne de başka bir gücün önerisi Lübnan'a yeniden yaşam kazandırabilir. Çünkü yapay bir devlet olduğu gibi, üstelık yapısal bozuklukları nedeniyle azınlığın çoğunluk üzerindeki hegemonyasının surduğu Lübnan için yok'olma kaçınılmazdır. Lübnan'a egemen olan iç güçler, bunca olaya karşın, gerekli uzak görüşlülüğü, gerekli sağduyuyu ve geniş düşünme yeteneği olarak tanımlayabileceğimız, düş gücü ile gerçekçiliği gösterememışlerdir. Bunca olayda bu yetenekleri gösteremeyen güçlerin sozu edilen davranışı bundan sonra da göstermeleri beklenemez. Lübnan'da meydana gelen olaylar bir kez daha göslermiştir ki, Hıristiyan azınlığın ileri sürdüğünün tersine, bu ülkenin başına gelenlerin sorumlusu Fılistinliler ve onların yasal örgütü FKÖ değıldır. Lübnan'daki yapısal bozukluklar ve sorunlar FKÖ gelmeden de vardı ve FKÖ Beyrut'tan çekilıp etkinliği azaldıktan sonra da sürmektedir. FKÖ Lübnan'da eskiden var olan bir merkezi otoriteyi sarsmış değildır. O otortte zaten yoktu. Lübnan, birçok otoritenin çatıştığı, bir süre için de barış içinde değil, geçici bir savaşsızlık durumu içinde bir arada yaşadığı bir ülkeydi. Filistinlilerin ve FKÖ'nün Lübnan sahnesmde boy göstermeleriyle, bu güç odaklanna sadece bir yenisinin eklenmesi olgusu ortaya çıkmıştır, o kadar. Evet, FKÖ'nün Lübnan'daki varlığı İsrail'i rahatsız ediyordu. Ama olaylar göstermiştır Ki, İsrail ve ardındaki güçler, FKÖ olmasa bile Lübnan'ın detterini dürmeye kararlıydılar. Bu durumda Lübnan'ı oluşturan güçlerin yapacaklan, selameti dtş güçleri hoşnut kıtmakta arayacaklan yerde, her şeyden önce bir arada yaşamayı sağlayacak uzlaşıcı tavn takınmaktı. Lübnan'ın kısa tarihınde bugüne kadar egemen olan Hıristiyan güçler bunu başaramamışlardır. Kuşku yok ki, böyle bir uzlaşma kolay değildi ve tarafların her birinin özverisini gerektırmekteydi. Refahın ve gücün tekelini ellerınde tutanlar. bunların bir bölümünden vazgeçmek durumunda kalacaklardı Boyle bir gelişmenin de, sözü edilen çevreler için olabileceklerin en iyısi olmadığı açıktı. Ama bencil hesaplarla. aynı devleti oluşturan öbür topluluklar zaranna, olabileceklerin en iyısinı kendılerıne saklamak isteyenler bugün olabileceklerin en kötüsüyle karşılaşmış durumdadıriar. Kısır hesaplar bu sonucu kaçınılmaz kılmıştır. Lübnan olayı acı 3 gerçeği de tüm çıplaklığıyla ortaya sermiş bulunmaktadır. Her şeyden önce, bir ulusu meydana getiren etken sadece ekonomi değildir. Hıç kuşkusuz, ekonominin önde gelen ağırlığını görmezlikten gelmek bilimle bağdaşmaz. Ama salt ekonomik guç bir devleti ayakta tutabilmiş olsaydı, Lübnan bunalımın eşığıne vardığı zaman zaten bozulmuş olan ekonomisini, Ortadoğu'nun gelişen ticaretınin anahtarını elinde tutması dolayısıyla, düzeltebilir, bu güçlüğün üstesinden gelebılırdi. ' Ne var'ki, bunun için gerekli özveri gösterilememiş, şu ya ' da bu şekilde, hangi etkenlerın itisiyle otuTsa olsun, bir araya gelmiş olan topluluktan bir arada yaşamayı beceren değişik inanış ve küitürlerde bir loplum yaratılamamıştır. Lübnan olayı bir kez daha göstermiştir ki, bir ulus ya da çok etnik gruplu bir devlet, sorunlarının üstesinden kendi kendine gelemez ise, dış güçler onu er veya geç parçalarlar. Kendı ıç dinamığiyle tüm gücünü seferber ederek, dışardan kabul ettirilmek ıstenen koşullara hayır dıyen Türkiye'nin yırttığı Sevr'in benzeri şimdi Lübnan'a kabul ettırilecektir. Bu çözüm belki geciktırilebılir, ama önlenemez. Kendi yazgısını kendi saptayamayan Lübnan, şimdi yazgısını başkalarının saptaması durumuyla karşı karşıya kalacaktır. Lübnan'daki gelişmelenn ortaya koydugu bir başka gerçek de, kendi başına kurtulmayı planlayan etnık grupların sonunda parçaladıkları birlikle beraber kargaşanın içine duştükleridır. Genış platformdaki çozümlerin gerektirdiği özveriye bağnaz ve bölücu sloganlarla karşı çıkarak yandaş toplamak kolaydır, ama geçerli olmadığını Lübnan olayı bir kez daha göstermiştir. Bir arada yaşanan insanlarla sağlanamayan çözümü, güzel gözler hatırına dışardaki amca ve dayıların sağlayacağını sanmak büyük bir safdilliktir. "Yürü arslanım arkandayım!" diyenler, tam amaca erişildiğinin sanıldığı anda faturayı uzatıverirler. Lübnanlılar şımdı faturanın kendilerine uzatıldığını, kan, göz yaşı ve acı içinde görüyorlar. 164 çocuğu öldüren ilaççılar kurtuldu Tanzanya 'nın Hint Okyanusu kıyısındaki Lindi kasabasında, hastalıkları geleneksel yöntemlerle iyileştirmeye çalışan ve 164 çocuğun ölümunden sorumlu olan kişiler hakkmda dava açılmamasına karar verildi. Konuyla ilgili bir makale yayınlayan günlük gazetelerden birinde, geleneksel yöntemin önüne geçme çabalanmn boşa çıktığı, ancak bazı bitkisel ilaçlann, tedavide gerçekten etkili olduğu öne surüldü. Libya lideri Muammer Kaddafi'nin temsilcisi sıfatıyla dört ülkeyi kapsayan ziyaretler yapan Adalet Bakanı Bilkasım El Zavi, devlet başkanlanna, Kaddafi'nin çok önemli olarak nitelediği mesajmı ileüyor. Ziyaretlerinin ilk durağı olan Fas'ta Kral II. Hasan'la görüşen El Zavi, daha sonra sırasıyla Moritanya ve Tunus'a geçti. El Zavi, ülke liderlerine sunduğu mesajın, Lübnan'daki gelîşmelerle ilgili oiduğunu ve Kaddafi'nin ortak tutum önerdiğini söyledi. Mesaj diplomasisi Gerçek demokrasi Bangladeş askeri yonetimi lideri General Hüseyin Muhammet Erşat, yonetimi elestirenleri gerçek demokrat olmamakla suçladı. 18 aydan beri ülkeyi sıkıyönetimle idare eden General Erşat, daha önceki çok partilî sistemi eleştirerek, politikacılarm olusturduğu hükümetlerin otokratik bir yapıda oiduğunu ve parlamentoyu kişiliksiz bir kurum haline getirdiğini ileri sürerek, "Bangladeş gerçek demokrasiyi daha görmedi" şektinde konuştu. Kıbrıs Rumları ve Atina ağız değiştirdi: D e Cuellar'ın önerilerini destekliyoruz KipriyanuPapandreu görüşmesinden sonra yayınlanan ortak bildiride, BM Genel Sekreteri'nin girişiminin başından beri desteklendiği ileri sürüldü. STELYO BERBERAKtS ATİNA Kıbrıs Rum Yonetimi ve Yunan Hükümeti'nin, BM Genel Sekreteri Perez de Cuellar'ın Kıbrıs sorununun çozümüne yönelik girişimini kabul ettikleri açıklandı. Rum Lider Spiros Kipriyanu ile Yunanistan Başbakanı Andreas Papendreu'nun dun Atina'da yaptıkları göruşmeden sonra yayınlanan ortak bildiride şimdiye kadar Perez de Cuellar'ın önerilerine karşı olumsuz tutum aldıkları bildirilen iki liderin. Genel Sekreter'in girişimini "başından beri destekledikleri" ileri sürüldü. Oysa Kipriyanu'nun henuz önceki gece Yunanistan Cumhurbaşkanı ile göruşmesinde, Karamanlis'in Rum liderinden " D e Cuellar'ın önerilerine olumlu yaklaşmasım" istediği bildirilmişti. Ortak bildınde şöyle dendi: "BM Genel Sekreteri'nin girişimini özellikle faydalı ve yapıcı bulan taraflar, bu ulusal sorunun yurutulmesinde izlenen yol konusunda da tam anlamıyla bir görüş birliği içindedirler." Papandreu göruşmeden sonra "Ay sonunda BM Genel Sekreteri'ne verilmesi gereken yanıtlar için bu göriışme gerekliydi" dedi. Kipriyanu da "Cuellar'ın girişimini tüm aynntılanyla desteklediğini ve uygulamasını kendisinden beklediğini" belirtti ve Genel Sekreter'in bunu yapabilecek kararlılığa sahip bulunduğunu söyledi. Kipriyanu şöyle dedi: "Cuellar'ın girişimleri yalnızca ilgili taraflarca değil, otekilerce de desteklenmelidir ki, Türkiye'nin tutumunda değişikliği gerektiren rol oynanabilsin. Eğer Türkiye'nin politikasında köklü degişiklikler olmazsa, girişimden herhangi bir gelişme beklenemez. Bir sorunu çözebilecek siyasal bir iradi güce sahibiz. Ümit ederim ki doğal ve ulusal yaşamımız ve haklılığımızı güvence altına alabilecek, Kıbrıs sorununa çözüm getirebilecek yol bu girişimle açılsın." Kipriyanu, hem Atina'ya hareketinden önce, hem de Atina'daki temaslarından sonra Cuellar'ın bu girişiminin 1974'ten bu yana gösterilen çabaların en anlamlısı oiduğunu iki kez tekrarladı. Rum lider temaslarını tamamladıktan sonra New York'a hareket etti. KTFD Lideri Denktaş da BM Genel Sekreteri Cuellar ile görüşmek üzere önceki gün ABD'ye gitmişti. MiibarekHn Reagan'a adalet çağrısı Mısır Devlet Baskanı Hüsnü Mübarek'in gelecek aybaşında Birleşik Amerika Baskanı Ronald Reagan 'la yapacağı görüşmede, hrail'eyapılan Amerikan yardunımn Mısır'a yapılan yardımdan daha çok olması konusunda yakmarak, "Mevcut adalet sizliğin" giderilmesini isteyeceği bildirildi. ABD Uluslararası Kalkınma Fonu (USAIDJ aracüığıyla bir yıllık süre için 1 milyar dolar yardım alan Mısır, askeri yardım olarak da 1 milyar 300 milyon dolar alıyor. ISBORA BURTKAK "Ciftçimizin Baspehlivanı" BURTRAK BUROUR TRAKTÖB VE ÖMYÜKLEVtCI SAN. VE TİC.A.Ş. Turtırye Genel DıslrıbütOra BURTRAK PAZARLAMA VE İHRACAT A.$. BjyukdMeCad EnkaHanKat 234 Esenıepelstanbul Telelon 169 18 46 (4 Hat> Telaks Imalat 23 774 Btn tr Pazarlama22141 Butrtr Japonya'yı ziyaret eden Birleşik Amerika Savunma Bakanı Caspar Weinberger Çin Halk Cumhuriyeti'ne yapacağı resmi ziyarete bugun başlıyor. fVeinberger'in Çinli liderlerle yapacağı temaslarda, Birleşik Amerika'nm Çin'e silah ve teknoloji satması konusuna ağylık verilmesinin yanı sıra, çeşitli uluslararası sorunlann da ele altnması bekleniyor. Caspar Weinberger