Katalog

29 AĞUSTOS 1983 EKONOMİ •• CLJMHURİYET/9 Günün aynası Emlâk Kredi Bankası yapı kredilerinde yeni imkânlar ANKARA (THA) Emlak Kredi Bankası'nın verdiği yapı tasarrufu kredisi kullananların sayısında giderek azalma olduğu bildirildi. Kredi sisteminin yeniden işlerliğe kavuşturulması için başlatı~lan çahşmaların tamamlandığın belirten yetkililer, yurt içi yapı tasarruf sisteminde "sözleşme tutan üst sımnnın 1 müyon liradan 2 milyon liraya yükseltildiğini bekleme süresinin de 2 yıldan 1 yıla indirildiğini" anlatülar. Yurt dışı yapı tasarruf kredilerinde ise hesapta biriktirilecek, döviz miktarı ve 6 ay bekleme süresinde bir değişiklik yapılmaksızın, açılacak azami kredi miktarı 2 milyon liradan 3 milyon liraya yükseltildi. Banka yetkilileri ahnan bütün bu önlemler doğrultusunda bu yıl açılacak kredilerde büyük bir gelişmenin beklendiğini de söylediler. Uçtincü Dünya ülkelerinin borç sorunu EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY uluslararası bankalarm başını ağrıtıyor IMF'ye karşı tepkiler Üçüncü Dünya ülkelerinin borç erteletme talepleri 1983'ün ilk yarısında 4 kat fazlalaştı MURAT KÖPRÜ 1982 yılı ortalarında Meksikanın borçlannı ödeyemeyeceğini açıklamasıyla patlak veren ve hızla birçok ülkeyi de kapsayan "borç bunalımı" Bu yıl da onemini koruyor. Son olarak Brezilya'nın "Paris Kulübü" üyelerine olan 8 milyar dolarlık borcunu ödeyemeyeceğini ilan etmesi "Acaba borç bunalımının 2. raundu mu başladı?" sorusunu gündeme getirdi. Gerçekten de son bir yıllık gelişmeler sorunun iyice ağırlaştığını ortaya koyuyor. Uçüncü Dünya Ülkelerinin toplam borcu 700 milyar doları, sosyalist ülkelerinki de 90 milyar doları aşmış durumda. Yalnızca Latin Amerika ülkelerinin borcu 300 milyar doları buluyor. Ve yalnızca Brezilya'nın 100 milyar dolara yakın borcu var. Borç yükünün ağırlaşmasına paralel olarak Üçüncü Dünyanın "borçtanmızı erteleyin" feryatları da giderek artıyor. 1983 yıhnın ilk yarısında 22 ülke 40 milyar dolarlık borç erteletme talebinde bulundu. 1982'nin bütününde bu miktar yalnızca 10 milyar dolardı. Demek ki yalnızca ilk yanda feryatların tonu 4 kat yükselmiş bulunuyor. BANKALAR KREDİLERt KISTI Diğer yandan borç bunalımı uluslararası bankaları fena halde ürküttü. Bir dönem bol keseden kredi savuran bankalar artık "Borcunuzu ödemezseniz zırnık koklatmayız" diyerek kredi musluklannı borçlu ülkelere kapadılar. Nitekim bankalarm Üçüncü Dünya'ya yönelik kredileri 1977 yıhndan bu yana ilk kez geçen yıl azaldı. 1981'de 51 milyar doları bulan "yeni kredi hacmi" 1982'de 25 milyar dolara geriledi. Bu yıl da yalnızca 1520 milyar dolarda kalması bekleniyor. IMF SAHNEDE Bankalarm kendi içine kapanması nedeniyle "assolistlik" IMF'ye kaldı. IMF borç dağının yıkılmaması için elinden geleni yaptı. Bütün olanaklarını zorlayan IMF son 1.5 yılda borçlu ülkelere 20 milyar dolara yakın kredi olanağı sağladı. Ama tabi önerdiği "istikrar politikası"nı kabul eden ülkelere. Yine de tek başına IMF'nin varolan sorunu çözemeyeceği ortada. Kaynaklarının yükseltilmesi ya da serbest piyasadan borçlanma olanağı yaratılması önerileri kabul görmedikce IMF'nin "kurtarıcılığı" etkisiz kalmaya mahkum. Yani çözüm büyük ölçüde uluslararası bankalarm kendilerinden geçecek. Bu durum bankaları istemeye istemeye paçaları sıvamak zorunda bırakacak. BORÇ ERTELEMELERİ lık kredi anlaşması imzalandı. Peru'ya 830 milyon, Ekvator'a 2.6 milyar dolar verilmesi kararlaştırıldı. Uruguay'ın 629 milyon dolarlık borcu ertelendi. Dominik Cumhuriyeti'ne de vadesi gelen borcunu ödeyebilmesi için 600 milyon dolar sağlandı. Panama ve Kolombiya'yla 400 milyon dolara yakın bir kredi olanağı konusunda görüşmeler sürüyor. Öte yandan geçen hafta Polonya'nın 1983 yılı borçları 10 yıl süreyle ertelendi. Yugoslavya'yla da erteleme gövüşmelerinin sonuna gelinmiş durumda. ANCAK! Ancak sorun salt borç ertelemesi ya da yeni kredi verilmesiyle çözümlenmeyecek kadar ağır. Üçüncü Dünya'nın borç ödeme kapasitesini sınırlayan yüksek faiz oranları, korumacılık vb. konular gözardı edildikçe kalıcı bir çözüm mümkün görünmüyor. yaygınlaşırken Mısır petrole 1 eylülden itibaren zam yapacak KAHİRE (ANKA/DPA) Mısır, petrol fiyatlarına 1 eyliil tarihinden itibaren zam yapacak. Mısır'ın yarı resmi "ElAhram" gazetesine göre, varil başma yapılacak 25 cent'lik zam ile yüksek kaliteli petrolün varili 28 dolar 50 cent'ten satılacak. Gazete, düşük kaliteli petrolün varil başına fiyatımn 24 dolar elli cent olacağın bildirdi. Petrol thraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyesi olmayan Mısır'ın petrolüne son zamanlarda talebin giderek arttığı ve bu nedenle petrole bu yıl içinde birkaç kez zam yapıldığına işaret ediliyor. Buna yönelik belirtiler de yok değil. Son aylarda Özellikle Latin Amerika ülkelerinin borçlarının ertelenmeye başlandığı ve bu ülkelere yeni kredi olanağı yaratıldığı haberleri artış gösterdi. Meksika'ya temmuz ayında 1.7 milyar dolar kredi verildi. Ülkedeki siyasi istikrarsızlığa rağmen Şili'nin 3.5 milyar dolarlık borcu ertelendi ve 1.3 milyar dolar Latin Toplam borç Armatörler Birliği: Dıştan kredi alırsak gemi ihraç edebiliriz İSTANBUL (THA) Armatörler Birliği Genel Sekreteri Rüstem Markaloğlu, "dışandaki firmalardan kredi sağlanabilirse, gemi ihraç edebiliriz" dedi. Armatörler Birliği Genel Sekreteri Rüstem Markaloğlu, yaptığı açıklamada, deniz sektörüne yeterli kredi verilmemesi ve kur garantisi olmayışının gemi yapım sanayiini olumsuz yönde etkilediğini bildirerek "ben gemi ihraç etme olayını karanlık görüyorum. Tersaneler şu anda ellerindeki işler bittiğinde boş kalacaklardır" şeklinde konuştu. tşçilik maliyetinin ucuz oluşunun Türk gemi yapım sanayii için bir avantaj olduğunu, bunun yanında teknik açıdan da rekabet edebilecek düzeyde olduklarını kaydeden Markaloğlu, "ancak dışandaki firmalardan kredi sağlanabilirse gemi ihraç edebiliriz" dedi. Amerika'mn borç tablosu (milyar dolar) Kısa Banka vadeli ertelemesi borç 16.70 4.70 25.80 19.70 7.30 12.00 15.00 18.40 3.20 3.40 3.20 0.38 3.30 1.30 2.56 0.71 1.30 0.88 0.17 0.45 0.18 63.53 77.10 IMFln kredileri 6.00 3.80 2.20 1.10 0.87 0.68 0.17 0.41 0.10 0.18 15.51 Yeni Hükümet banka ertelemesi 1kredileri 4.40 5.00 1.55 1.50 1.30 0.45 1.00 0.43 0.24 0.23 0.19 0.41 0.10 3.15 13.65 Yeni hükümet kredisi 2.00 2.00 Brezilya Meksika Arjantin Venezuela Şili Feru Kolombiya Ekvator Vruguay Kosta Rika Küba Bottvya Panatna TOPLAM 86.30 84.60 38.80 25.30 17.20 11.20 10.20 6.60 4.20 3.50 3.20 3.00 2.80 296.90 DÖVİZ KURLARI Dövtzin Cinsi 1 ABD Doları 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şitini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı I Hollanda Florini 1 İsveç Kronu 1 tsviçre Frangı 100 ttalyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kanada Doları 1 Kuveyt Dinarı 1 Norveç Kronu 1 Sterlin 1 S. Arab'ıstan Riyalî Döviz Alış 237,30 209.87 12,74 89,35 4,45 24,79 29,68 79,71 30,23 109,95 14,97 97,15 192,88 812,80 31,87 357,61 68,20 Döviz Satış 242.05 214.07 12,99 91,14 4,53 25,29 30,27 81,31 30,83 112,15 15,27 99.10 196,74 829,06 32,51 364,76 69,56 Efektif Ahş 237,30 199,37 12,74 89,35 4,22 24,79 29,68 79,71 30,23 109,95 14,22 92,30 183,24 772,16 30,28 357,61 64,79 Efektif Satış 244,42 216,16 13,12 92,03 4,58 25,53 30,57 82,10 31,14 113,25 15,42 100,07 198,67 837,18 32,83 368,34 70,25 Iflas eden IŞKUR'un alacaklı sıra cetveli hazırlandı İlk sırayı 4 milyar liralık alacak bildirimi ile Denizcilik Bankası, 2. sırayı 3 milyar alacakla Emlak Kredi Bankası aldı. İZMİR, (Cumhuriyet Ege Bürosu) 7 milyara ulaşan kur borcu nedeniyle 6 temmuz 1983 günü Istanbul 3. Ticaret Mahkemesi'nce iflasma karar verilen İşKur'da alacakhlann sıra cetveli hazuiandı. İlk sırayı 4 milyar liralık alacak bildirimi ile Denizcilik Bankası alırken, 2. sırayı 3 milyar lira ile Emlâk Kredi Bankası aldı. Sıra cetveli hazırlığı ile ilgili Cumhuriyet'e bilgi veren ÎşKur Iflas Masası üyesi, avukat Sabri Vardarlıtar, '•şimdi yasa gereği ikinci alacaklılar toplantısı yapılarak İşKur'un satışına karar verilecektir" dedi. Temmuz başından bu yana üretimini durdurmuş bulunan İşKur A.Ş. tesisleri Bağfaş'ın yeddi emininde emniyet ve bakım altında bulunuyor. Bu süre içinde Bagfaş tarafından bakımı yürütülürken tcra İflas Yasası'nın öngördüğü iflas prosedürü de işliyor: 15 temmuz 1983 günü yapılan 1. alacaklılar toplantısında, 36 alacaklı bulunurken ana alacaklıların katılmadığı görülmüştü. Ancak, ana alacaklılar resmi yazışmayla alacak bildiriminde bulundular. Buna göre, Denizcilik Bankası 4 milyar lira, Emlâk Kredi Bankası 3.040 milyar lira, Vakıflar Bankası 779 milyon lira ve Bagfaş A.Ş. 25 milyon lira alacak bildirdi. Denizcilik Bankası ile Emlâk Kredi'nin alacaklan, şirketin kuruluşu sırasında ahnan ve kur garantisinin kaldırılması sonrası büyüyen dış kredinin karşılığından doğuyor. Buna karşılık Vakıflar Bankası şirkete açtığı kredinin karşılığını talep ediyor. Alınan bilgilere göre, İşKur'daki ipotekli alacak miktarı ise, 1.2 milyar lira olarak belirlendi. İkinci alacaklılar toplantısı sonrası yapılacak icra yoluyla satış işleminde, bu bedel esas olacak. Konuya ilişkin olarak "Cumhuriyef'e bilgi veren avukat Sabri Vardarlılar, şöyle konuştu: "Karar mercii durumunda olan iflas masası üç kişiyle çalışma yapmaktadır. tflas idaresi olarak çalışan bu masa alacakhlann kesin miktarını belirlemek için özenli bir çalışma içindedir. Çabamız yasal prosedürün bir an önce tamamlanarak milli ekonomiye gerekli girdiyi üreten bu tesisin tekrar üretime başlayabilmesidir." IMF heyetinin Türkiye'ye yaptığı son ziyaret sessizce sona erdi. Heyetin gelişi öncesinde ekonomide yeni önlemler alınacağı, para musluklarının yeniden kısılacağı yolunda haberleri manşetten veren bazı gazeteler de her nedense daha sonra bu konuyla fazla ilgilenmemeyi tercih ettiler. IMF heyetlerinin son zamanlarda dış borç kıskacına düşmüş başka ülkelere yaptıklan ziyaretler ise çoğu kez sessizce geçiştirilemiyor. Grevler, sokak gösterileri, çeşitli kesimlerden gelen yefer attık" sesleri birbirine karışıyor. Bir Brezilya'da, bir Meksika'da, bir Arjantin'de "IMF geliyor" korkusu hemen tüm toplumu sarmış durumda. işçiler ve sendikalar IMF reçetesinin yeni ücret sınirlamalan aniamma geldiğini bildikleri için tepki gösterirken sanayici ve işadamları da IMF "dar ceketi"n\n sıkışan bir iç pazar, düşen talep, pahalı kredi, zor duruma düşen firmalar anlamına geldiğini artık çok iyi biliyor ve itiraz feryatlarını yükseltiyorlar. IMF'nin "kamu harcamalannt daha da kısın, bütçe açıklarını kapatın" direktifiyle karşı karşıya kalan hükümetler, bu "dar ceketi" topluma nasıl giydireceklerini kara kara düşünüyorlar. Bu durum, yıllardan beri sendikaların desteğiyle iktidarı elinde tutan Meksika'daki yönetimi düşündürdüğü kadar demokrasiye dönüş yolunda olan Brezilya'daki yönetimi de diişündürüyor. IMF'nin dev boyutlara varan dış borçlarının faizlerini bile ödeyemez duruma düşen ülkelere sürekli olarak daha fazla "kemer sıkma" önermesi kuşkusuz ki bu işin keyfinden kaynaklanmıyor. 1970'li yıllarda bir anlamda "har vurup harman savurarak" hızlı büyüme hevesine kapılan bu ülkelerin o yıllarda aldıkları dış borçları ve faizlerini geri ödeyemebilmeleri için şimdi iç pazarlarını daraltarak, büyüme hızlannı düşürerek, ithalâtlarını kısıp ihracatlarını artırarak 1970'lerdeki "aldatıcı mutluluğun" bedelini ödemeleri isteniyor. Bu tatsız görev ise giderek bir dünya hükümeti niteliğine bürünen IMF'ye veriliyor. Durumun bu noktaya gelmesinde hızlı büyümeye heves eden Üçüncü Dünya ülkeleri kadar, hatta onlardan fazla sorumluluk payı çeşitli kurumlanyla Batı dünyasına düşüyor. "Komünizmin pençesinden" kurtarmak istediği Üçüncü Dünya ülkelerine, "bizden borç alıp bizim izlediğimiz yolla kalkının" öğüdünü kim verdi? Başta ABD olmak üzere önde gelen Batı ülkeleri bir yandan Üçüncü Dünya ülkelerine yardımseverlik gösterileri yaparken diğer yandan nasıl bir "parlak gelecek" vaadettiler? Bir Brezilya'nın 1960 ve 1970'lerdeki ekonomik atıltmını "mucize" olarak nitelendirip başka ülkelere örnek göste • renler kimlerdi? Daha iki yıl önce "kaya gibi sağlam" deyip Brezilya'ya, Meksika'ya milyarlarca dolarlık yeni kredi açanlar Batı'nın çok bilmiş bankacılan değil miydi? Gerçek açıktır. Batı dünyası, kendi önerdiği kalkınma reçeteleriyle derin bir çıkmazın içine düşen Üçüncü Dünya ülkelerine şimdi bu çıkmazın bedelini ödetmeye çalışmaktadır. Bu görevin uygulayıcısı olarak ise IMF'yi kullanmak istemekte, bu nedenle yıldırımlan çeken IMF olmaktadır. Bu senaryonun kendi içinde tutarlı bir çıkış yolu olduğuna inanabilse Batı'nın kaygıiarı azalacaktır. Üçüncü Dünya'da milyonlarca işçinin biraz daha yoksullaşması, orta sınıfların hızla zenginleşme umutlarının suya düşmesi, otoriter rejimlerin sürmesi Batı'yı ancak bir ölçüde rahatsız etmektedir. Ne var ki bu senaryonun sonuçta geçerli bir çıkış yolu olamayacağını savunanların sayısı Batı'da da hızla artmakta ve IMF'ye yöneltilen eleştiriler yoğunlaşmaktadır. IMF'yi eleştiren Batılı sermaye çevreleri ve ekonomistler, Üçüncü Dünya ülkelerinin içine düşmüş bulundukları borç batağından kurtulabilmeleri için gerek sanayileşmiş ülkelerin gerekse borçlu Üçüncü Dünya ülkelerinin daralmaya değil büyümeye öncelik vermelerinin zorunlu olduğunu, oysa IMF'nin sürekli olarak "daralma reçeteleri" yazdığını belirtmektedirler. "Dünya ekonomisinde genel bir büyüme ortamına girilmeden, dünya ticaret hacminde genel bir artış olmadan ihracatlarını hızla artırmaları istenen Üçüncü Dünya ülkeleri bunu nasıl başaracaklar" sorusunu israrla gündeme getiren bu eleştirmenler, uluslararası banka sisteminde büyük bir depremin önlenmesi için farklı önlemler almmasını, daralmaya değil büyümeye öncelik verilmesini istiyorlar. Bu arada geçmişteki hatalar için ödenecek bedelin Batı ile Üçüncü Dünya'ülkeleri arasında paylaşıtması gerektiğine inananların sayısı da giderek artıyor. Kısacası bu konularla yakından ilgili "istanbul Yuvarlak Masa Toplantısı" başlarken IMF'nin durumu en hafif deyimle "eteştiriye açık" görünüyor. döviz traıtsferierini bekletmîyor! Ithalat, navlun ve diğer her türlü döviz transferi için Uluslararası1 na başvurun, jj transferiniz beklemeden yapılsın. Uluslararası'nın döviz imkânları, transfer taleplerinizi hangi boyutta olursa olsunbekletmeden karşılamaya ve sonuçlandırmaya yeterlidir. Uluslararası, • Tam kambiyo yetkili ve bütün dünya ile dırekt temas halindeki şubeleri, • Yüksek sevıyedeki döviz rezervi ve sürekli gelişen döviz kaynakları, • Dış ticari ilişkilerde uzman kadrosu ve • Vakti nakıtten de ilerde sayan bankacılık anlayışıyla başvurularınızı beklemektedir. Ithalatınızı Uluslararası1 yla yapınr döviz transferiniz beklemesin. Uluslararası1 nın zengin kaynaklarmdan ve uluslararası imkânlarından siz de yararlanın. Uhıslararası Anonim şirketler "bloke" ettikleri paraları daha kolay çözecekler ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Anonim Şirketlerin kuruluşları ya da sermaye arttırımlan sırasında bankalara bloke edilen paraların şirketlere geri verilmesi ilkeleri yeniden düzenlendi. Ticaret Bakanhğı'ndan yapılan konuya ilişkin açıklama şöyle: "Anonim şirketlerin kuruluş ve sermaye artırımı işlemlerinde karşılaşılan en önemli problemlerden biri olan, Türk Ticaret Kanunu'nun 285'inci maddesi gereğince taahhüt edilen sermayenin en aı 1/4'ü nisbetinde bloke ettirilen paraların iadesi için Türkiye Ticaret Sicili gazetesinde ilanın yayınlanmasının beklenmesi, mevcut uygulamalar nedeniyle ekonomik kayıplara yol açabilecek mahiyette görülmuş, bu nedenle yeni bir düzenleme yapılması zarureti hasıl olmuştur. Yeni getirilen esaslara göre şirketlerin kuruluş veya sermaye artırımı işlemlerinin Ticaret Sicili Gazetesi'nde ilan edilmiş olması beklenmeden, sözü edilen gazete idaresine ilan için başvurulduğunu belgeleyen makbuz ile bakanhğımızca onaylı, ticaret sicili memurluklarınca tescilli anasözleşmenin ve mahkeme kararının yetkili bankalara ibrazı üzerine bloke edilen paralar ilgili şirketlere geri verilecektir. Bakanlığımız, İç Ticaret Genel Müdürlüğü'nün konuyla ilgili sirküleri önümüzdeki günlerde Resmi Gazete'de yayınlanarak ytirürlüğe eirecektir. Böylece anonim şirketlerin ANKARA (THA) Dünya sermaye artırımı ve kuruluş işBankası'nın Türkiye Petrolleri lemleri esnasında bankalara bloAnonim Ortaklığı'na 55.2 mil ke edilen büyük meblağların yon kredi vermeyi onayladığı bil yaklaşık onbeş gün evvel iadesi ve kullandınlması imkânı sağdirildi. lanmış olacaktır. Türkiye Petrolleri Anonim 1982 yılında toplam 62.6 milOrtakhğı yetkilileri, yaptıklan yar TL. sermayeli 3537 anonim açıklamada kredinin doğal gaz şirket kurulduğu ve 1377 anonim için Trakya araştırmalarında şirketin de toplam 148.9 milyar kullanılacağını belirterek, Trak TL. sermaye artırımı yaptıklan ya'daki doğal gaz yataklarının dikkate alınırsa, yapılan düzenekonomiye büyük katkı sağlaya lemenin önemi ve boyutları daha iyi kavranabilecektir." cağını söylediler. Dünya Bankası TPAO'ya 55.2 milyon dolar veriyor Sac satıcıları: Erdemir sipariş süresini uzatsın INTERBANK K»«ko»M«tMSubes 1 Mudutu Bahçekap. Subes. Mndum LEMI BASGUT Elmad»9 Şubea Muduu KaOıkoy Şubea M»Jwo ERKANSEZE8 5«lı S»bea Mudunı TAlJkT ERCAN OKUTAN Eakulmy SubMi Mudmu ULUSLARARASI ÜNVES CU1.TEMIB AnKara M 6I ke< Şubes, Muduru MAZHAK EL knut M«Wez Şubesı Mjıdu, V ONDER 5M!!CT)l S a n a v ı S«es. Şubeaı Mudu/u bir dünya bankasıdır. AU SEDAT UNAL Bura Merkez İSTANBUL (THA) Sac sa tıcüannın Ereğli Demir Çelik Fabrikaları'nca üretilen 1984 yılı "yassı mamul sipariş süresinin" uzatılmasını istedikleri bildirildi. İstanbul Ticaret Odası (İTO) Meclis üyesi Abdülkadir Kuşin yaptığı açıklamada, Ereğli Demir Çelik Fabrikalan'nın tiıccara mal vermediğini bildirerek, siparişlerin her cins için asgari 10 ton olarak kabul edildiğini be srsiss^ss,,* srs.'ssi»,»™ ş ^ T ^ ^ t r ^ s^ffliirs» stBrsaifJS. srsis^jsa» S',^f^r^L, STSKÎSE'İSS^ assf1iMü"™1 S ^ T ^ J ? ^ «„«•,*.«»« HALİT O2SOY Adana Merkez Şubesı Muduru AtaturV Cad 1 1 Sok 2 Adana 1 lirtti. İTO Meclis üyesi Kuşin, sipariş kabul tarihinin eylül ayının ilk haftasında sona ermesinin ise yassı mamul piyasasını olumsuz etkileyeceğini belirterek şunları söyledi: "Sıcak ve soğuk yıllık Uretim miklarının yüzde 30'unun Ticaret Odalarına kayıtlı sac satıcılarına verilmesi gerekir. Ayrıca 1984 sipariş kabulleri için de yeni bir süre tanınması olumlu olacaktır".