Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
18 AĞUSTOS 1983 KÜLTÜR YAŞAM CUMHURİYET/5 YAYEV DÜNYASINDA İNCELEME ARAŞTIRMA YÖNETEN ŞAHİN ALPAY Türkiye'nin ekonometrik modeli Fahrettin Yağcı, TÜRK EKONOMİSt İÇİN EKONOHETRİK BİR MODEL ÇALIŞMASI: TEM 1 VE TEM 2, Türkiye Sanayi Kalkmma Bankası Yayını, 1982 re 1983. ÜMİT ŞENESEN cağı öngörülebiliyor. Varsayımlar değiştirilip başka 'senaryo'lar yazılarak neler olabileceğini görmek de olanaklı. 1970'den önce Tuncer Bulutay ve Uğur Korum'un, 1980'de Süleyman özmucur'un sürdürülmeyen öncü çahşmalarından (•) sonra Fahrettin Yağcı'mn 1982 ve 1983 Ocak aylannda sınırh bir çevrede dağıtılan 'rapor'lan işte böyle bir işlev görüyor. Aslında bu modellerin yararlan, kısa dönemli öndeyilerle sıbelli hedeflere ulaşmak için ne tür politikalar kullanılması gerektiği ortaya konulabiliyor. Türkiye'deki uygulamada 'kalkınma' planlarının olağan dönemlerde beşer yılhk aralıklarla hazırlandıklan düşünülürse, yılhk hedefleri gerçekleştirmek amacıyla neler yapılması gerektiğinin belirlenmesinde TEM'in nasıl büyük bir boşluğu doldurmaya aday olduğu daha iyi anlaşılır. TEM'in teknik özelliklerini açıklamayı, yalnızca 'meraklısı için notlar' düşme gibi bir tehlikeye dönüştürmeden neler söylenebilir? TEM, yeryüzündeki gelmiş geçmiş benzerleri arasında orta boy bir 'yaratık'. EkoBelirli varsayımlar altında model bir kez çalıştırıhnca, ülkede, söz konusu yılda ne kadar tüketim, ne kadar yatırım yapılacağı; imalat sanayii dışsatımının, ara malları dışalımının, işsizlik oranının, ücretin, imalat, inşaat ve hizmet sektörleri katma değerlerinin ne olacağı; dolaylı ve dolaysız ne kadar vergi toplanacağı; enflasyonun hızı, imalat sanayii Urünlerindeki fiyat artışları, Merkez Bankası'ndan kamu kesimine açılan kredilerle tarımı desteklemeye ayrılan kredilerin miktarları bulunuyor. Bütün bunlar yapıhrken kullanılan model, başka ülkelerden körü körüne aktanlmış da değil. F.Yağcı hem kuramsal açıdan hem de uygulama bakımından zengin bilgi ve deneyim sahibi olduğunu burada açıkça gösteriyor. Kurduğu model Türkiye'ye özgü. Odak noktasını, enflasyon, dış ticaret ve üretim üçlüsü arasındaki ilişkiler oluşturuyor. TEM 1 'de bu ilişkiler kurulurken yıllarca ne üretilirse satılan Ulkemiz koşullarına uygun olarak "üretim arz tarafından belirleniyor ve talep ... sadece kaynak açığını belirliyor" iken, 24 Ocak kararlarından sonra içine düşülen talep yetersizliği gözönüne alınarak bu değiştiriliyor ve TEM 2'de talep hem üretimi hem yatırımı açıklayan bir değişken olarak gerekli ağırlıkla modeldeki yerini alıyor. Bu arada, enflasyonun neredeyse tek nedeni gibi gösterilen ücret artışlarının hiç de sanıldığı kadar önemli olmadığını bu model sayesinde görebildiğimizi belirtmeden geçemeyeceğim. TEM 2'de ne genel enflasyon oranı denkleminde (denklem 12) ne de imalat sanayi ürünlerinin fiyat artışlarını gösteren denklemde (denklem 13) ücretlere rastlayabiliyoruz. Bunun nedeni model kurucunun isteyerek yaptığı bir seçim değil, tam tersine ücretlere böyle bir rol vermenin ekonometrik bakımdan anlamsız bulunmasıdır. Bu konudaki asıl önemli etkilerin dışarıdan gelen enflasyonla ve para stokuyla ilişkili olduğu görülüyor. TEM 2'nin 1982 yılı için belli varsayımları altında yaptığı öngörüler (% 4,45 büyüme hızı, < % 30,6 enflasyon oranı, 5,6 milyar dolar dışsatım, vb.) gerçekleşen değerlere oldukça yakın. Dolayısıyla kısa dönemli öngörüler için ilk denemeyi atlattığı söylenebilir. 1983 için almaşık 'senaryo'larla yapılan çeşitli öngörülerle çeşitli değişkenler için elde edilen değerler TEM 2 raporunda gösterilmiş (s.51). Bunlann ne derecede doğru çıkacağını hep birlikte göreceğiz. Ama sonuç ne olursa olsun, dünyanın en zengin ülkelerinde geniş olanaklarla çok sayıda uzmanın ortaklaşa çabalarla hazırladığı dev ekonometrik modellerinin Türkiye ölçeğine indirgenmiş bu başanh denemesini kutlamak gerek. Denebilir ki F.Yağcı neredeyse tek başına, dağı delmiş ve suyu akıtmıştır. Şimdi konuyla ilgili herkese düşen 'çeşmeler yaptırmak' olmalı. Çeşitli kuruluşlarca daha sağhklı veriler toplayıp daha sık (6 aylık, 3 aylık) aralıklarla yayımlamak bunlardan biridir. Modelin gerek iktisat kuramı açısından, gerek ekonometrik tahmin yöntemi bakımından geliştirilmesi görevi ise F.Yağcı kadar, öteki bilim adamlarımıza da düşmektedir. (•)T.Bulutay (1967) Ekonometrik Bir Deneme, Ankara SBF; U.Korum (1969) Ekonometrik Modeller ve Tiirk Ekonomisi İçin Bir Deneme, Ankara SBF; S.özmucur (1980) Türkiye'nin Ekonometrik Modeli: 195074, tstanbul BÜ. Antonio Gramsci ve Sivil toplum Antonio Gramsci (18911937) Marxçı sosyalizmin hümanist ve demokratik bir türünün arayışı içindeki akımların başlıca ilham kaynaklanndan biri olan bir düşünür. ttalya dışındaki hemen tüm komünist partilerinin fikirlerinden pek hoşlanmadıkları bir siyaset adamı. ttalya'da ise Gramsci, Komünist Partisinin izlemekte olduğu "Avrupa komünizmi" ya da "demokratik komünizm"in fikir babası saydığı iki kurucusundan biri. Duyduk Gördük GOVERNMENTS INVITED TO SOLVE THEIR PROBLEMS THE WORLD GOVERNMENT OF THE AGE OF ENLIGHTENMENT ANNOUNCES its readiness to solve the problems of any goverament regardlcss of the magnitude and nature of the problempolitical, economic, social, or reügious; and irrespective of its systemcapitaüsm, commu Bir iktisat öğrencisine daha ilk ierslerde, seçtiği 'bilim' dalmda, Fizik, kimya gibi fen bilimlerinien farkh olarak, koşulları kontrol altında tutarak deney yapılatıayacağı anlatılır. Iktisadın ölpüp biçmeye hevesli bir kolu 3İan 'ekonometri', özellikle bil?isayar denilen hızh ve yanlışsız ışlem yapmakla ünlü hesap makinalarının geliştirilmesiyle, bulun kesin bir doğru olmadığını Sösteriyor. Bundan otuz yıl ka"Ekonometrik modellerin yararları iar önce ilk denemelerini Tinkısa dönemli tahminlerle sınırh bergen, Klein, Goldberger gibi iktisatçıların çabalarıyla gerçekdeğil. Ülkenin iktisadi yapısını leştiren 'ekonometrik model' daha iyi anlamamızı; üretim, kurma çahşmaları, bugün pek yatırım, fiyatlar, dışalım, işsizlik, fok ülkede büyük ilgi topluyor. Bu konu tek tek kişilerin değil, enflasyon gibi çeşitli değişkenler üniversiteler, araştırma kurumarasındakı etkileşimi görmemizi ları, kamu kuruluşlan, planlama örgütlerinde oluşturulan 'ekip'sağlıyor." lerin elinde artık. Laboratuarlarnırlı değil. Herşeyden önce ülke nominin nasıl işlediğini gösteren da hava basıncını ve nemi belli 'davranış' denklemlerinin sayısı nin iktisadi yapısını daha iyi andüzeylerde tutup bir maddeyi şu 15 tane. Model kurulurken önlamamızı; üretim, yatırım, fiyatkadar derecede ısıtmca nasıl bir ce bu denklemler belirlenmiş, lar, dışalım, işsizlik, enflasyon değişme gösterdiğini inceler gigibi çeşitli değişkenlerin birbir anlamlı olabilecek açıklayıcı debi; kurulan bu modeller aracıhğişkenler saptandıktan sonra bülerinden hangi yönlerde ve hanğıyla, örneğin Türkiye'de 1983 tün denklemler birarada çözülegi ölçülerde etkilendiğini görmeyılında tarımsal üretim artışının rek bu açıklayıcı değişkenlerin °!o 3, taban fiyatı artışının V» 20, mizi sağlıyor. Böylece izlenebietki düzeylerini yansıtan katsadevalüasyon oranmın "?o 30 ola lecek bir iktisadi politikanın ne yılar tahmin edilmiş. Böylece cağı varsayımlanyla, büyüme hı gibi sonuçlar doğuracağı öncekarşıhkh etkileşimleri içeren bir zının < 5,2, enflasyonun <o 28, den kestirilebiliyor ya da, konu% 7 model elde edilmiş. ya tersinden bakacak olursak, dışsatımın 6,6 milyar dolar ola Ihmale uğramış bir büyük düşünür: tbni Haldun NtHAT FALAY Ibni Haldun (13321406) Doğu toplumlarının yetiştirdiği en büyük toplumbilimci ve tarihçi olduğu halde, ihmale uğramış bir düşünür. Hakkında yapılan incelemelerin sayısı azdır ve bunların çoğu da Batı'da ortaya çıkmıştır. Denebilir ki, Ibni Haldun'a gösterilen ilgi, değerinin ve etkisinin çok gerisinde kalmıştır. Türkiye'de Ibni Haldun ile ilgili yayınların başında, bunlann en geniş kapsamh ve metodik olanı Ümit Hassan'ın tbn Haldun'un Metodu ve Siyaset Teorisi (1977,1982) gelir. Daha sonra zikredilmes'i gereken Nihat Falay'ın tbni Haldun'un İktisadi Görüşleri (1978) ile H.Z. Ülken ve Z.F. Fındıkoğlu'nun tbn Haldun (1940) adlı çalışmalandır. ö t e yandan temel eseri Mukaddime'nin bugüne kadar üç ayrı cevirisi yapılmıştır. Z.K. Ugan cevirisi M.E.B. Yayınları arasında 1968'de, T. Dursun cevirisi Onur Yayınlan arasında 1977'de yayınlanmıştır. S. Uludağ'ın çevirisinin 1. cildi geçen yıl, 2. cildi de bu yıl Dergah Yayınlan arasında çıktı. Bu vesileyle Ibni Haldun ve temel görüşlerine kısaca değineceğiz. İSLAM DÜNYASININ EN ETKtLt DÜŞÜNÜRÜ tslam dünyasında Ebu Yusuf, Farabî, tbni Sina, Gazalî, Nasır alDin Tusi toplumsal ve ekonomik sorunlara kendi zamanlarınia değinmiş olmakla birlikte, tbni Haldun metodu, tarih anlayışı ve toplumsal olayları ele alma ve yorumlama açısından hepsinden d^ha farkh ve etkilidir. Toplumsal olaylan açıklarken iktisadi ve siyasal nedenlerin ve sonuçların toplumun kendisinden doğduğunu belirtmiş ve iktisadi olan ve olmayan toplumsal bilimleri Evrimci ve determinist tarih teorilerini, ekonomik düzeydeki değişmeleri kültürel düzeydeki değişmelerin nedeni olarak götçinde yaşadığmuz zor günlerren (özellikle Engels'e maledilen) de dünyada sıkıntısı olmayan, anlayışı reddetmesi; Lenin'in bunalımlarla karşılaşmayan tek parti ve devrim teorilerine çeşitbir hükümet yok gibi. Yıllardır li açılardan karşı çıkması, da bir yığın insan, sistem tartifGramsci'nin düşüncelerinin ması yapar, toplumların düzen önemli yanlarını oluşturuyor. sorunlarını çö'zmeye çaltşır. Ama "Sivil toplum" kavramına verartık bütün bu dertler sona erdiği anlam açısından Marx'tan di. Bugün ABD'de yafayan ve da aynlan Gramsci'nin bu konubütün dünyada Transandantal daki fikirleri, iki Batılı bilim Meditasyon hareketinl örgütleadamının makalelerini kapsayan Gramsci ve Sivil Toplum (N.BobbioJ. Texier, Çev. A. tpekK. Somer, Savaş Yayınları, Ankara, Kasım 1982, 90s.) Geçenlerde sonuçlanan A vruadlı kitapta tartışılıyor. pa Güzellik Yarışmasmm finalistlerinden Aysun Külah gazete1921'de Togliatti ile ttalyan Ko mize, üzerine 10 liralık damga münist Partisi'ni kuran Gramsci pulu yapıştmlmış bir tekzip (!) 1926'da İKP'nin kapatılması yolladı. Gazetemizde yayınlanan üzerine tutuklandı. 1934'e kadar bir yazıda "Tarabya Otelinde süren hapisliği sırasında hastakampta bulunan güzellerin civaIandı ve kısa süre sonra da öldü. rında erkek sinek bile uçmadı" Büyük bölümünü hapishanedeyşeklindeki sbzlerimizl tekzip ken yazdığı eserlerinin tamamı 2. eden "Adana'mn tek finalisti" Dünya Savaşı'ndan sonra Külah, bu tekzip yaymlanmadı(19471954) 9 cilt halinde yayın ğı takdirde başka yollara başvulandı. The Modern Prince and racağını söyleyerek bizi tehdit de Other Writings (1957), Letters etti. Bu korkunun etkisi altında from Prison (1973), Selections tekzibini (biraz uzun olduğu from Political VVritings: 1910 için) kısaltarak yayınlıyoruz: 1920 (1977) Gramsci'nin Ingiliz"Türk halkı ve Türk adaleti ceye çevrilen yazılarını kapsayan başlıca kitaplar. Türkçeye çevri bilmelidir ki... gazetesiyönetilen yazıları işe şu kitaplarda bu cileri, fmalistleri, ne bir sıkı dilunuyor: Hapisane Mektuplan sipline tabi tutmuş.ne de koru(Çev. A. Tokatlı, Gerçek Yayın yucak herhangi bir güvenlik terübatı almışlardır.. Kaldı ki ... ları, 1966,80 s.), Aydınlar ve Toplum (Çev. V. Günyol gazetesisahiplerinden... BeyfiF.Edgü B. Onaran, Çan Yayın nalistleri köşküne davet etti. (Bu ları, 1967), Felsefe ve Politika davet diğer bastn organlannca Sorunlan (Çev. A.Cemgil, Payel yayınlandı) ... Bey içkili sarhoş vaziyette bir profesör beye işte Yayınları, 1975) ve Çocuklanma Mektuplar (Çev.M. ve C.Erez, sana 16 tane güzel hepsi senin demek suretiyle ki bu finalist Belge Yaymları, 1979). kızlann birisinin de babası veya Şimdiye kadar neredeydin Maharişi? yen HintliMaharişi Maheş Yogi, gazetelere verdiği bir ilanla, "tüm hükümetlerin tüm sorunlarını çözeceğini" açıkladı. 12 ağustos cuma günü "International Herald Tribune" gazetesinde çıkan llanda şöyle deniliyor: "Aydınlanma Çağı Dünya Hükümeti, sorunun büyüklüğüne ve niteligine sosyal, ekonomik toplumsal ya da dinsel olabilir ya da hangi sistem altında olduğuna kapitalizm, komünizm, sosyalizm, demokrasi yada diktatörlük olabilir bakmaksıztn, tüm hükümetlerin sorunlarını çözmeye hazır olduğunu ilan eder. Aydınlanma Çağı Dünya Hükümeti, hükümetleri, ücretleri hedefe ulaşıldıktan sonra alınmak üzere sorunlarını çözmek amacıyla kendisiyle ilişki kurmaya çağırır..." Üstellk, llanda başvurulann son derece gizli tutulacağı da beürtiliyor. Eh, artık bütün sorunlar halloldu. Ama Maharişi bu dünyaya biraz geç geldi galiba. Yoksa tarih boyunca insanlar bu kadar canlarını sıkmaz, bu kadar kan dökülmez, can yakılmaz, işler kolaycactk hallolurdu. Neden bu kadar geç kaldın Maharişi?.. Adana temsilcisi GüzelHn tekzibi çok yakın akrabası olması gerekir ki ilk eleme ve son büyük jüri toplantısmda resmi elbise ile hazır bulunmuştur. Bu kız da 16 finalist içinde ve o kelimeler 16 finalistin şahsına hitap ediliyor idi. Bu profesör beyde hiç de yaşına, ak saçlarına ve hatta bizim yaşlarda kız torunlannın da olduğunu düşunmeden terbiye hudutlarını aşan davranış ve konuşmalar yapmıştır ki benden bazı finalist arkadaşlanmdan kendisini terbiyeye davet eden cevaplar almış ama utanmış mıdır? Utanmamış mıdır? Orasını kendisi bilir. Hiç çekinmeden müessif olayın tanıklığını yapar ikenen babamm az sonra ziyaretime geleceğini bildiği için bütün işini gücünü bırıkıp benimle ilgilen babacığım bu olaydan sonra Tarabya Otelinde benim odamda kalmıştır. Hem de gazete yöneticilerine ben burada kalmadığım takdirde kızımı yanşmadan çekerim demiştir. Zira ben çekilse idim bir çok finalist yanşmadan çekilecek... gazeteci defiyasko ile karşı karşıya kalacaktı..." ANAPlılar balınıza sahip olun Süreyya Savun adlı sabıkah bir hırsız Bursa'nın Çarşamba Pazarı semtinde bir bakkaldan çaldığı 50 kiloluk balı satarken yakalandı. Süreyya Savun tfadesinde, "Balı çok seviyorum, görünce dayanamıyorum" dedi. 18 Ağustos TARİHTE BUGÜN Mümtaz Ankan ASVA'YI SARSAN L/DERL 1227'DE BUGÜN,&ÜYÜK KUHUCUSU CEN6İZ »AN, 72 YAŞ/NDA ÖLDÜ. S/R MOĞOL BEYİNİN OSLU OLAN 77MUÇ/M'İN(SENÇ. LİK ADÎ), ÇEVBEOEKİ OYMflKLARt g/#LEŞTİXMEK İÇİN BAŞLAD/61 USRAŞ, GİDEREK DEV 8IR İkAPARATORLUK KUBAA4YA DEĞ/fi/ BÜYÜDÜ. f202'DE, TÜM MO&OL VE THTARLAIZlN HANI OLARAK TAHTA Ç/#r/ VEKURULTAYCA X£N DIS/A/E "CEN6IZ*(HANLAR »AN/) ADı {/ERILDI. DAHA SONRA, Ç.İN'İ,TÜRKİSTAN'I, İRAN'I VE KAFKASYA'YT ALARAK DEV BIR LUK OLUÇTURPU. ASKERÜKTEKI SAŞARF LARı VANıNDA YASALARF ILE DE Ü/JLÜYDÜ. "CBNSİZ YASAIAR/" YÜZY/LIAR CA UYGUtAMA AIAAII BULACAKT/... kUltUrbilimi çerçevesinde senteze tabi tutmuştur. Bu yaklaşımıyla toplumsal bilimlerde pozitif görüşü ilk uygulayan düşünürdür. Ibni Haldun'a göre tarih, uygarhkların çözümlemesidir; olayların ve kralların yaptıklarının hikâyesi değil. Toplumların başlıca varlık nedenleri iki unsura dayanır: "asabiyyet" ve "iktisadi siireç". Dayanışma ve srup duygusu, birleşik eylern, kollektif davranış anlamına gelen "asabiyyet" kavramı, bir toplumun birleşerek kendini dışa karşı koruması olarak da tanımlanabilir. öte yandan, egemenliğin sürdürülmesinin temel amacı ekonomiktir. tktisadi unsur, "kavim ve nesillerin hallerinin başkalığı ve çeşitliliği, onlann geçinme şekil ve usullerinin birbirinden başka olmasından ileri gelir" ifadesi ile temellendirilmiştir. Bu üretim tarzı farklılığıdır. lçinde bulunulan Üretim tarzına göre toplumun yaşayışı, ürettikleri mallar ve gelişimi belirlenir. tKTİSADt GÖRÜŞLERt "Kazanç ancak çahşmak ve emek sarfetmekle elde edilir...her kazanç ve mal, kuvvet veemek sarfetme'yi gerektirir." Insanların iş görmek ve çalışmaktan başka sermayeleri yoktur...maksat yalnız iş ve amel olmadığı gibi, iş ve amel ihtiyaç vakti için muhafaza edilecek birşey de değildir...az veyahut çok nisbette olsun kazanç ve kârdan iş ve emeğe hisse ayrılır" ifadeleri biraz daha gelişerek önümüze emekdeğer teorisi halinde çıkar: "Kazanç iş ve emeğin kıymeti sayılır...kazanç ve kâr ile elde edilen para ve malların hepsi yahut çoğu kişilerin iş ve emeklerinin kıymetidir." Ibni Haldun, artıkdeger teorisini de sezinler gibidir: "Emek ve çalışmanın çoğalmasıyla...servet ve para...o cemiyette çoğalır." lbni Haldun'a göre, bireylerin yarattıkları ürün, harcadıkları emeklerinden çok fazladır ve büyük kazançlar, başkalarının emeklerinin veya başka toplumların varhklarının ele geçirilmesi ile oluşur. BUHRANLAR TEORİSt lbni Haldun'un en çok ilgi çeken görüşleri, her toplum için geçerli ve her toplumun geçirmesi kaçınılmaz gördüğü politikaekonomik devreler ve buhranlar ile ilgilidir. Buna göre, yeni vt güçlü bir kavim ortaya çıkmca, egemenliği altındaki toprağı genişletir. Giderek, şehirde yerleşme ve nüfus artışı başlar. Çeşitli zanaatlar ve işbölümü görülür, bu da üretimin artışına, pazarın genişlemesine ve yaşam düzeyinin yükselmesine bağlıdır. Lüks tüketim ve rahat yaşam tarzı, kavimin dinamizmini kaybetmesine yol açar. Yani, refah artışı ile toplumsal çöküş de başlayacaktır. Bu zayıflama ve çökme, genellikle üçüncü veya dördüncü kuşak sonunda görülür. En sonunda bu süreç, toplumun daha ilkel şartlara dönüşü, yani kendini tahribi ile noktalanır. tbni Haldun bu tavırlar nazariyesi ile toplumların doğup geliştiği, olgunlaştığı, durakladığı, gerilediği ve sonuçta çöktügii görüşünü getirmiştir. TARtH FELSEFESt Bu genel toplumsal ve iktisadi görüşleriyle tbni Haldun, toplumsal işbölümünü A.Smith'den, emekdeğer teorisini D.Ricardo'dan, nüfus teorisini Malthus'tan ve devletin ekonomi içindeki rolünü Keynes'ten çok önceleri ele almıştır. Öte yandan, tarih felsefesinde toplumların değişmez bir tarihî yasaya göre oluşumu, gelişimi ve çöküşü üzerinde durulur; fakat ilerlemenin izahı veya çaresi yoktur. Bu, toplumlarda hiç gelişme olmayacağı ve "önlenemez bir devri daim"in geçerli olacağı gibi, toplumsal şevki kırıcı ve kaderci bir görüşü yerleştirir. Ancak tbni Haldun'la ilgili olarak belirtilmesi gereken, önce öğrenilmesi, sonra eleştiri terazisinde tartılması gereğidir. 50 YIL ONCE Cumhuriyet Reisicumhur Hz. Reisicumhur Hazrelleri di'm sabah Yalova'dan şehriınize avdet buyurmuşlardır. Gazi Hz. öğleden sonra Dil Cemiyeti merkez heyeiinin Dolmabahçe saraymda toplandığı odayı teşrif ve heyetin içtimaına uzun ınüddet riyaset etmişlerdir. Reisicumhur Hz. akşamüstü motorla Boğaz'da bir tenezzüh icra buyurmuşlardır. Dil Cemiyeti merkez heyetinin dünkü içtima hakkındaki tebliğ şudur: tstanbul 17 (a.a.) T.D.T. Cemiyeti umumt merkez heyeti bugün umumî kâtip Ruşen Eşref Beyin reisliği altında Dolmabahçe Sarayı'nda toplanarak iki celse yapmıştır. Bu toplanışlarda Osmanlıcadan Türkçeye karşılıklar kılavuzu için ankete konulmuş olan sözlerin karşıltkları araştırılmıştır. Cemiyetin Hâmi Reisi Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Hazretleri Cemiyetin müzakere etmekte olduğu odayı yanlarında muallim Afet Hanım, Meclis Reisi Kâzım Paşa Hazretleri ve kâtipleri Hikmet Bey olduğu halde lutfen teşrif 18 Ağustos 1933 ederek uzun müddet toplantıya riyaset buyurmuşlardır. 19331983 Yeni mensıtcat fabrikaları Kayseri, 17 (a.a.) Burada kurulacak büyük bez fabrikası hakkında tetkikatta bulunmak üzere şehrimize gelen İktisat Vekâleti Vekili Muhlis ve Sümer Bank Müdürü Nurullah Esat Beyler dün vilâyeti ziyaret ettikten sonra öğleye kadar fabrika işiyle meşgul olmuşlar ve fabrika yerinin istimiâk muamelâtmı tekemmül ettirmişlerdir. Kirahk köşk Fevkalide mantara • h.r tUrlU esbabı Utlrahatl caml Yakacıkts Ayaıma caddaslnde Clhan otall ittUallnda 4 yatak odası, bir bUyUk aalen alafranga banyo, ofla va mutbaktan Ibarat kflglr mUcaddel bir K ö f K maa bahçe. MOracaal Yakacıfcta bakkal Mahmal Kimll afafldly* TtUtoa ı Kartal 7 Kısa...kısa Korkut Boratav / İktisat Politikalan ve Bölüşiim Sorunları Belge Yayınları, tstanbul 1983, 313 s. Değerli bilim adamı Korkut Boratav 19691981 yılları arasında çeşitli dergi ve gazetelerde çıkan politik iktisat yazılarını bir kitapta topladı. Yazılar, "tktisat Teorisi ve Sorunları," "Üretim Bölüşüm llişkileri ve Tarımsal Yapılar," Dünya Ekonomisi" ve "Cumhuriyet Türkiyesi'nde İktisat Politikası Arayışlan" konularına ayrılıyor. Mülkiyeli öğrencilerine" ithaf ettiği kitabını sunarken Boratav şöyle diyor: "Bu derlemedeki yazıları yeniden okuduktan sonra, onları yeni baştan yazacak olsa idim, pek az değişikliğe gerek duyamayacağımı farkettim. Bu da bu yazıların kapsadığı onüç yıl boyunca, temel tahlillerimin ve dünyaya bakış tarzımın değişmediğini gösteriyor. Bunun bir meziyet mi, bir kusur mu olduğunu zaman ortaya koyacaktır," diyor. Sürekli araştıran ve değerli ürünler veren bu seçkin toplum bilimcimizin yazılarının biraraya getirilmiş olması önemli bir kazanç. Boratav'ın kitabıyla ilgili bir yazıyı önümüzdeki haftalarda yayınlayacağız. Zeyyat Hstipoğlu / Rantlar, Gelişme ve Ekonomik Analiz tstanbul 1983, 260 s. tTÜ tşletme Fakültesi eski öğretim üyelerinden ve halen Arap emirliklerinden Bahreyn'de Gulf Polytechnic okulunda ders vermekte olan iktisat profesörü Zeyyat Hatipoğlu, Türkiye'nin 1970'ierde sağladığı milli gelir düzeyini koruyamayacağını, bu düzey düşürülmeden iktisadi sorunlarımızın çözülemeyeceğini savunan görüşleiyle tanmıyor (Bk. Ekonomide Diyalog, Cumhuriyet 7. 8. 1983). Prof. Dr. Hatipoğlu'nun tngilizce olarak kaleme aldığı gelişmekte olan ülkelerin ve özellikle Türkiye'nin iktisadi gelişme sorunlarını inceleyen son kitabı Rents, Development And Economic Analysis adını taşıyor. Hatipoğlu'nun Şimdi Türkiye Nereye Gidiyor başhklı kitabı geçtiğimiz yıl yayınlanmıştı. Bertrand Russell / tktidar Çev. Erol Esençay, Deniz Yayınevi, tstanbul 1983, 243 s. B. Kussell'ın Türkçeye yeni kazandırılan kitaplarından biri Power: A New Social Analysis 1983 adlı eseri. ünlü düşünürün Mehmet Harmancı tarafından Çevrilen siyasal tdealler (Political Ideals, 1918) adlı yapıtı da aynı yaymevi tarafından yayınlandı. Bu Türkce basımlarda Russell'ın bu kitaplarının hangi tarihlerde ve düşünsel gelişmesinin hengi evresinde yazıldığına dair kısaca da olsa bilgi verilmeyişi önemli bir eksiklik olarak dikkat çekiyor. TURIZM CfJTfA 100! 528 66 29 522 89 97 Ozal Otobüsle Her Cuma Testete 1 hafta Vanm PSın»tyon ortur turızm sunar S'fİYATIuARI SBKetUü. rvrnıfr MAJtMARkS \ y TtiRKİYE'N.N EN LVKS FERİBOTU M/FANKARA Milturia MARMAMS MARU HOTEL 47.500 Bodrum Gtımbtt SAMİ MOIEL 38000* Borfru TMT TATI1. KÖV« 10 gtln 9 gec» h«r Cun.a k«sin htrekat TAM PANSIYON 30000Altıntttuk26.400. c S. T.MJ OTfL yarımpansıyon 36500 MARTJ "•• •lA*OO4N OTtl •AANVft < • * (? f (b)îrru£ t~ *•* >X< 4ki*lllk r«MAN MuauHH Kurban Bayramı'nda (1326 Eylül) İstanbulPireMaltaTunusPalma De Majorca Barcelona Nice CenovaCivita Vecchia (Roma) İstanbul Deniz yolları işletmesi yetkili satış acentası Mlltur İSTANBUL Cum Cad 135 Elmadağ Tel 146 04 20 (4 hat) ANKARA Tunus Cad 6/4 Bakanlıklar Tel 18 20 15 18 57 48 İZMİR Kızılay Cad 1/B Tel 21 87 13 Ff THİVI SeKETUH OTEL 2 9 5 0 0 ALAlfYA OLAAOOİM 0MI2O5OO Her Pef ş«mbe 8Gün/7Gece Yarım Panslyon Qim« OOMEOTEÜ DATTÇA 55000 AKTUR VİLLALARI IOGı»i9G*ct Mtt CunuKııınHjrtktt FıvJtlarımtu oıtl otobııs 4Ikrdmtar < Rehberınu < Scf vıs ve Vrrvıler djhıldif 49000 Olm* ACAPULCO TATIt KÜYU G»ıı Masu $ALAMİS BAY OTELİ 40.000 4 2 özal otoöu», Ortur Ikramları, Mrvıt va vargı fiyatKrımn* dahlldtr. Barbaros Bulvırı, 35/5 Ba»tkta» T.1.16110 74 İSTANBUL 161 82 ?6 161 22 81 Tlx : 26105 oror $37 51 07 \ BODRUMTOUR TURİZM İLÂNLARINIZ PAZARTESI VE PERŞEMBELERI BU KOŞEDE Cumhuriyet Cad.22 Elmadağistanbut 1416818*14736811401860 Talox:22723bototr