Katalog

Cumhuriyet 2 oplumumuzdaki genel karmaşa yanında yasama çausmalanndakl düzenslzlUc ve tıkanıklığa da son veren 12 Eylül hareketiyle birlikte, hemen her alandaki yasanın yeniden ele alınarak topluma genel bir çekidüzen verilmeye çalışıldığı bir dönemdeyiz. Üç yıla yakm bir sure içinde özellikle vergl yasalarında yapılan zincirleme değişlkllklerle geniş kitlelerl doğrudan 11gilendiren belli bir dOzen sağlanmaya çalışılmıştır. Vergi yasaları kadar geniş kitleleri ilgilendlren ve ülkemizin çabçma yagamını dOzenleyen Sendikalar Yasası ile Tophı U Sözleşmesl, Grev ve Lokavt Yasası da yenl biçimleriyle 7 Mayıs 1983 gunlü Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe glrmiştlr. Şimdi sırada ts Tasası bulunmaktadır. Bu yasanın çıkmasını beklerken, yasakoyma tekniği bakımından kuçük ya da önemslz görülebilecek ama bizce gözden kaçırümaması gereken bir konuya değinmek istiyoruz. OLAYLAR VE GÖROŞLER 7 HAZİRAN 1983 I Genis Anlamda Ücretin Yeri 1927 VE 2320 SAYIU YAŞALARIN «GENİŞ ANLAMDA ÜC. RET» KONUSUNDA DÜŞTÜĞÜ YANLIŞLJĞA, YENİ İŞ YASA. SI'NDA DÜŞÜLMEMESİ DİLEĞİNDEYİZ. Av. Erkan YÜCEL yasadır. Bu biçimsel başarısının yanında; iktisaden güçlü olan isverene karsı. iktisaden zayıf olan işçlyi, devlet aracılığıyla dengeli olarak korumaya çalışması yönüyle de toplumsal öneml olduğu gözden uzak tutulamaz. Hiç kuskusuz yeniden dOzenlenecek bir lş Yasası'nda da önel ve kıdem ödencelerine yer verileceği gibi ücret tanımına da yer verilecektir. Umudumuz ve dileğimiz 1927 sayılı yasanın yaptığı ve 2320 sayılı yasanın sürdurdüğü yanlışlığın yeni yasada yapılmamasıdır. Bizce yanlışlık, geniş anlamda ücret tanımının 26. madde metninden çıkanlraıs olmasıdır. Yasanın ÜçüncO Bölümü «Ücret» genel başlığı altında otuz beş maddeden oluşmaktadır. 26. madde «Tarif» kenarbaşlığı İle ücreti çesitli anlamlarıyla tanımladıktan sonra ödeme suresi ile ödemede cinsiyet ayrımı yapılamayacağı konusunda llkeler koymaktadır. 1927 sayılı yasa ile maddeden çıkanlan 2. fıkra şöyleydi: «Ancak 13. maddenin (c) bendinde sözfl geçen ücretle 14. maddede sözfl geçen kıdem tazminatına esas olacak ücretin besabında, birinci fıkrada yazılı ücrete ilaveten işçiye saglanmış olan para ve parayla ölçülmesi mümkün akdl ve kanundan dogan menfaatler de ffözönflnde tutulurj» Bu anlatımla. önel ve kıdem ödenceleıinln hesabında esas alınacak genis anlamda ücret kavramı belirlenmekte ve mantık açısından da yerli yerine oturmuş bulunmaktaydı. Çünku 1, fıkra. dar, yalın ya da çıplak anlamda ücreti tanımlamaktadır. Geniş anlamda ücretin kapsamını çlziyor hem de bu anlamdaki ücretin uygulama alamnı belirtiyordu. Bu uygulama alanı, 13. maddenin (C) bendindeki önel ödencesi İle 14. maddedeki kıdem ödencesidir. Yani geniş anlamdaki ücret, iki değişik ödencenln hesabında gözönüne alınması gereken ücrettir. Bu ödenceler de değişik maddelerde yer almıştır. Değlşlk maddelerde yer alan 5dencelerin hesabına esas olacak genis anlamda ücretin yerl. hiç kuskusuz ücretin tanımını veren madde olmak gereklr. Nltekim süregelen uygulamada 13 ve 14. maddelerdekl ödencelerin hesabında çıplak ücretin değll geniş anlamda ücretin esas alınması gerektiği konusunda ne bir duraksama, ne de bir uyuşmazlık olmuştur Umudumuz, Dileğimiz 1475 sayüı ts Yasası'nın 26. maddeslnln 2. fıkrası değişmeden önceki llk biçimlyle, önel ödencesi ve kıdem ödencesine esas alınacak ücreti tanımlamakt?ydı. 931 sayüı ts Tasası'nda da aynı maddenin ayaı fıkrası yer alıyordu. 1975 yılında 1927 sayüı yasa ile tş Yasası'nda değlşiklik yapılmış, 26. maddenin 2. fıkrası aynı yasanın 14. maddesl metnine alınmıştır. Bu durum 2320 sayılı yasa İle yapılan değişiklikte de korunmuş bulunmaktadır. Ülkemizin Işçalıgma yaşantısını temel kurallarla düzenleyen ön^mli bir metin olan 1475 sayılı yasa, yasa koyma tekniği bakımından ve tüm olarak jaşanlıdır. Genel dizgesi, bölümlenmesi, ylnelemelerden kaçınması. gelisen, özleşen Turkçeyl akıskanlıkla kullanması yönflnden çağdaş bir Tüm bunlara karşın, ne gerekçeyle olduğu bilinmez, 1927 sayılı yasanın 5. maddesiyle 26. maddenin iklnci fıkrası yfirürlükten kaldırılmıştır. Çünkü geniş anlamda ücret 1927 sayılı yasanın 1 mad Yanlışlık 14. Maddeye Aktarmakta desiyle yeniden düzenlenen 14. maddenin 12. fıkrasına değişik bir anlatımla alınmış bulunuyordu. Böylece 1927 sayılı yasa. 26. maddenin 2. fıkrasını yürürlükten kaldırmakla geniş anlamda ücret konusunda yinelemeden kaçınmış oluyordu. Yinelemeden kaçmmış olmak bakımından haklı olan 1927 sayılı yasa, geniş anlamda ücret konusunu 14. madde metnine aktarmakla yanlışlık yapmıştır. 2320 sayılı yasa ile yapılan değişikltk sırasında sözkonusu yanlışlığı giderme fırsatı doğmus ise de, yasa koyucunun o andaki asıl amacı kıdem ödencesi konusunu dlsipline etmek olduğu için kanımızca bu aynntıyı önemsememiş olsa gerektir. Geniş anlamda ücret, 14. maddenin 12. fıkrasında şimdi şu anlatımla yer almaktadır: •13. maddenin (c) bendinde sSzfl geçen tazminat ile bu maddede yer alan kıdem tazminatına esas olacak ücretin besabında 26. maddenin 1. fıkrasında yazıIı ücrete ilaveten işciye saglanmış olan para ve para ile ölçübnesi mümkün akdl ve kanundan doğan menfaatler de göxönünde tatnlnr.» Aksaklık bu anlatımda açıkça görülmektedir. 14. madde özellikle kıdem ödencesini düzenlemektedir. Geniş anlamda ücret yalnız kıdem ödencesini ilgllendirmemektedlr. 13. maddede düzenlenmlş olan önel ödencesi ile aynı derecede ilgllidir. O halde geniş anlamda ücret kapsamının belirleneceği yer, 14. madde değüdlr. Açıklanmaya çalışılan nedenlerle önel ve kıdem ödencelerini ilgilendlren geniş anlamdaki ücretin yerinin, ücreti tanımlayan madde olması gerektiğidir. 1927 ve 2320 sayılı yasalann düştüğü yanlışlığa hazırlanmakta olan yenl İş Yasası' nın düşmemesi dileğimizdlr. İZMİR'DE İMZA GÜNÜ Nadir Nadi 8 haziran çarşamba günü AYDIN KİTABEVİ'inde (Kemeraltı, Şan Pasajı) saat 17.0019.00 arasında kitaplarını imzalayacaktır. yaşar kemal (DEL DUCA ÖDÜLÜ1982) sarı sıcak Toros Yayınlan H 8 c/opkı/mo BurhanİARFttD Kîtap...Ydyın... Kîtap...Yayın... Kltap...Yayın... Kltap... bütün hikajeler APARTMAN YÖNETİCİLERİ Nuruosmaniye Cad. Atasaray 206 Cağaloğiulstanbul "Günlük Yaşamla Tarîh İçiçe! eçen ay Türkiye'ye gelmiş olan UNESCO Genel Müdürü M'bow, incelemeleri 6irasmda yaptıgı açıklamada. 'lstanbul ve Göreme'nin feurtarıtmas% Türk tarihinin önemli iki yönünün birleftirilmesini sağlar.* dedi. Turizm ve Kültur Bakanı Evliyaoğlu da dünyanın hiç bir yerinde «Türkiye'deki gibi günlük yaşamla tarihin içiçe bulunmadıgını» ileri sürdü. Bakanın basmda yer alan bu sözleri, olumsuz açıdan yazık ki, dogrudur. Bir kaç örnek vereyim. Doğu Roma ımparatorlulgAinun surlannda kaçak atölyeler ve hayvan kesme yerieri çahstınlmakta, taşlar sökülüp yapı islerinde kullanılan surlar ' yıkılmaktadır. Otuz yıl önce şöylesine bir onanlmış olan surlarda hızlı bir yıkılma başlarruştır. Yakm bir gelecekte en son sur kalıntılan da öbek öbek taş yığınlan oluşturacaktır. Osmanlı Imparatorlugunun en güzel mimarlık eserlerinden Sebillerde boyalı sular satümakta, kahvecinin keyfine göre renkli tabelalar ve ampuller sallandınlmaktadır. Türk Istanbulun eşsiz siluetine damgasını vurmuş olan Topkapı Saraymm çok yakını kjyı, vapur iskelesi olarak kullanılmaktadır. Bu ters uygulama sadece estetik açıdan degil, yapı saglıgı bakımından da sakıncalıdır. Vapur bacalarının günün her saatmde çıkardıgı kara dumanlar Topkapı Sarayı' nın yapı malzemesıni tahrip etmektedir. Cumhuriyet Turkiyesi'nin tstanbul'da ilk simgesi olan Taksim Cumhuriyet Alanı çevresi, Anıt'ın saygınlıgına hiç de uygun duşmeyen alaca ilan tabelalan ve hantal ust geçitlerle zedelenmektodir. Şehrin pek çok yerinde tarih amtlan, dukkanlar .apartmanlar ve her çeşit kaçak yapüaşmayla sanlmıştır. Münar Kasun'ın o guzelim eserl Yeni Cami'nin Hunkar mahfelinde zeytinyagı satıbnakta ve her yanında renkli tabelalar gözü hırpalamaktadu\ Şisli Camisi'rün Osmanbey'e bakan dnyüzünde (geçen yıl ölen hattat Hamid'in) o güzeUm yazılannı hiçe sayan Belediye, gecekondu bir ekmek satış barakası oturtmustur. Bundan yakınan okurumuz Sekizoğlu: 'Bir özel girifimci orada büfe ve benzeri bir ifyeri açmah isteseydi Belediye izin verir miydi?* diye soruyor ve Taksim lnönü gezisinin yüzkızartıcı durumlarım bir bir sıralıyor. Jstanbul'a sahip çıkması gereken tstanbullular böylesine bir gidisin içindeyken, yabann çevre ve kuruluslann tstanbul'a ilgisi gün geçtikçe artıyor. Alman Doğu Biümler Enstitüsü'nun bu alanda çalışmalan umutlandıncı bir örnek. IstanbulZeyrek geleneksel yerleşim bölgesuün korunması için çakfmalar* adını taşıyan raporkitapta ilginç öneriler var. Çevrede yasayan insanleınn meslek durumları orantısı başta geliyor. Zeyrek'te yaşayan insanlarm meslek aynmı orantısı şöyle belirtiliyor Yuzde 26 küçuk esnaf ve el san&tlan, 14 gezgınci satıcılar ve pazarcılar, 10 isçiler, 8 memurlar ve hizmetliler, 5 garsonlar ve otel personeli, 6 hamallar ve taşıyıcılar, 4 tüccarlar ve toptancılar, 7 kapıcüar ve hademeler, ı nkademik meslekler, 1 din adamlan, 8 emekliler ve ev kadınlan, 10 işsiz guçsüzler. Alman Doğu Enstitüsü'aön Zeyreh Tasaruı'mn bir başka ilginç yanı da, şimdi orada yaşıyanlann başka yerlere göturulmesi ve yapdar onarüdıktan sonra çevrenın buyük fabrika ve işyerierinde çahşanlann yerieştirihnesi. Sözgelişi Tekel Tütün Fabrikası. Tekel Yaprak Tütün Deposu, Tekel Kutu Fabrikası, Tekel Genel Müdürlüğü, Merkez Bankası. Sosyal Sigortalar, Hıfzusıha Enstitüsü, Belediye Sarayı, gibi kuruluslarda çalışanlar. Bu öneri uygulandığında, on binlerce kişi, lstanbul un çok sıkışık trafiginden çekllecek ve insanlar sabah akşam bir çok saatini yollarda yitirmekten kurtulacak, günlük hayatlan saghga kavuşacaktır. 'Olmıyacak duaya amin!. Iş Bankası KültürYayınlan Ahmet Kutsi Tecer (V'ecıhı Tımuroğlu) Anılardan övküler (İ Zekı Burdurlu) Ataturk ve Halkçüık (Prof Dr Cahıt Tanyol) Atatılrk ve tktisat (Prof Dr YukselÜlken) Dünyada ve Bizde Gölge Oyunu (Prof. Dr Metın And) Eşref Üren (Turkçe) (Prof. Dr Türkkaya Ataov) Eşref Üren (Ingılizce) (Prof Dr Türkkaya Ataov) Fuat Bayramoğlu'nun Rubaileri (Fuat Bayramoğlu) Hoca Ali Rıza (Kemal Erhan) Kemalizm ve Kcmalizm Sonrasında Türk Kadını (Bernard Caporal) Kurtuluş Savaşında TürkBasını (Dr tzzet öztoprak) Mustafa Seyit Sütüven'in Tüm Şürleri (M. Seyıt Sütuven) Oyunlar "Gölgeler Çıkntaz" (A Muhıp Dıranas) ŞeyhGalip (Doç Dr SeditYuksel) ceıfı yayınevi Nazan İpşiroğlu Mazhar İpşiroğlu Kapıcınız ile ilgili. olarak iş kanunu bakımından bilmek istedlğiniz her şey Kat Mülklyeti Kanunu'ndakl son değlşiklikleri de kapsayan Uçtmde ve yasal olarak düzenlenmesl gereken bonkro ve çizelge ekleri ile birlikte Oluşum Süreci İçinde SANATIN TARİHİ BÜTON KİTAPÇILARDA BOlten yayınında, 1983 yılı sonuna kadar meydana gelecek defiSlklikler ücretsiz olarak aynca gönderilecektir. tsteme Adresi: Gokcek Vakıf tş Haaı K. 1 N * 101 Beyoftlu (Beymen mağazaa flstft) Tel 44 39 93 «Iş Kanunu Açısından Apartmanlarda Tönetid Kapıa Ilişkileri» Şürlerde Çocuk (OrhanUral) cem yayınevi sunar: İş Bankası Kultur Ya>nnlan İştanbul da Bgşıktaş, Erenköv, Kadıko\': Ankara'da Mesrutıvel. İzmır'de Konak satış mağazalannda lş Bankası şubelennde ve bellı başlı kitapçılarda ZAFER GENÇffîDIN resim serglsi 24maıps2ohaziran kibele sanat galerisi GJZI Mustafa Kemal Bulvarı 39/A Demırtepe / A N K A R A Kitap dostları i^in en sağlam gıhence. Cumhuriyet Yıllığı 12 Eylül 80 31 Araiık 82 841 günün olayları, haberleri, yorumları... Onemli günlerin Cumhuriyet'lerinin tıpkı basımları. 2 cilt 2000 lira btems adrasi: Turkocağı Cad. 3941 Ca$alo#uİ*tanbul. MİMAR Coğdaş mimarlık dergısi. SAKİR ECZACIBASI Anlar/Moments M e yayınlan sunar ABONE OUINUZ M M R derjtsi tek sjyı 1 A 1983 4 H/I abonei I983 4»yıö|rcnci 600. TL. 1900. TL I6S0.TL. SAYISI ÇIKTI Isteme Adresi: Nuruosmaniye Cad. Kardeşler Han 1/3 CağaloğluİST. Tel: 27 17 41 Yaprak Kltabevi Aîotürk bul.!27ankara YAZIN VE DİLBİLİM ARAŞT1RMALARI DERGİSİ 11. Sayı Çıkü tsteme adresi: Hacettepe Ünlversltesi Bdebiyat FakUltesi Fransız Dill ve Edebiyaü Anabllim Dalı Beytepe/Ankara Ankara, isUnbul ve tzmir'de büvuk. UUpcüarda. 225. Llra. FDE PAT Tüm kitapçılarda... Genel dağıtım: Özgür Dağıtım/lstanbul krtap deyince e yayınlan T.C. Anayasası Siyasi Partiler Kanunu Sendikalar Toplu lş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu HER KİTAP 100 TL. tsteme Adresi: KAYI MATBAACIUK Piyerloti Cad. No 33 Çemberlitaş lstanbul Tel: 22 18 94 PAT Bankacının Not Defterinden 24 Ocak hangi koşullann ürünüydü? 24 Ocak kararlan neyi amaçladı? 24 Ocak kararlan demokrasi içinde uy. gulanabilir mi? ORHAN TOPÇUOĞLU Emekli Bankacı Butun kitapçılarda e yayınlan P.K.12 • İştanbul • tetef»n 27 «7 28 24 Ocak Deneyîmî Uzerine Ederi: 250 TL. HİL YAYIN. Divanyolu Işık Sokak. ören Han No. 29. tstanbul OSMAN ULAGAY