Katalog

PERDE ARALIĞINDAN Nadir Nadi Çağdaş Yayınlan Türk Ocağı Cad. 39/41 Cağaloğlu tstanbul, 150 Lira. Cumhuriyet 60. Yıl Sayı: 21127 Kurucusu: Yunus Nadi 40 TL. 21 Haziran 1983 Salı önümüzdeki Cuma günü IMF Yönetim Kurulundan geçmesi beklenen yeni IMF anlaşmasına temel olmak üzere, IMF tarafından hazırlanan rapor bir yıl süre ile geçerli olacak yeni ölçütler getiriyor. 1983 Haziranı ile 1984 Haziranı arasında yürürlukte kalacak yeni bir yıllık IMF anlaşması parasal büyükluklere yeni sınırlar getiriyor. Kamu kesimine Merkez Bankasından yapılacak transferleri sınırlıyor ve bu arada dış ticaret açısından çok önemli bir karan açıklıyor. Türkiye'nin tüm dış ticaret sistemini değiştirici nitelik taşıyan yeni adımların haberlerini veriyor. Dış Ticaret sistemini tümden değiştirici nitelik taşıyan nokta ithalat rejiminde yoğunlaşıyor. Raporun 15. sayfasında yeni anlaşma çerçevesinde öngörülen ithalata ilişkin ilke kararmda aynen şöyle deniliyor: "Hükümet 1983 sonundan önce ithalat üzerindeki kısıtlamalan beş yıllık bir süre içinde tümüyle kaldırmayı amaçlayan bir formül geuştirecektir. Aynca, bir sayılı liberasyon listesinden iki sayılı liberasyon listesine önemli olçüde mal aktannası yapacaktır. Bunlara ek olarak 1983 sonundan önce itbalat teminat oranlannda yüzde elli indirlm yapılacak ve teminat oranlan uygulaması 15 Haziran 1984'e dek tümüyle kaldınlacakür". tthalat teminat oranı Türkiye'nin dış ticaretinde çok uzun süredir varolan bir uygulama, herhangi bir kişi herhangd bir mal ithal edeceği zaman, ithal edilecek malın değerinin belli bir (Arkası Sa. 11, Sü. 7'de) NURIÜLAH ATAI Meral Tolluoğlu Çağdaş Yayınlan TürH Ocağı Cad. 39/41 Cağaloğlu IstanDul, 100 lira UVLPy göre Kastelli çökünce parasal sıkıntılar bü IMF'nin Türkiye raporunda ithalat teminat oranlannın yıl sonuna kadar yüzde 50 düşürüleceği, 15 Haziran 1984'te tümüyle kaldınlacağı, ithalaün da 5 yıl içinde tümüyle serfoest bırakılacağı bildiriliyor. ANKARA (Cumhuriyet Biirosu) Türkiye'nin 1980 Haziranından sonra üç yıl içinde uyguladığı ekonomik programın sonuçlanna ilişkin bir dtğerlendirme yapan IMF heyeti yazdığı raporda Turk yetkilileriyle yürütülen görüşmeler sonucunda "lthalatın beş yıl içinde tümüyle serbest bırakılacağını, ithalat teminat oranlannın 1983 sonuna dek yüzde elli indirileceğini gelecek yüın 15 Haziran'ına kadar ise teminatlann tümüyie kaldınlacagım" vurguluyor. IMF raporu ayrıca varolan parasal sıkıntılara değinerek "Kastelli'nin çöküşunün parasal sıkıntılan büsbıitiin agırtaşürdıgı ' yargısına vanyor. e Papandreu, ABD'den güvence koparamıyor STELYO BERBERAKİS ATİNA Yunanistan Başbakanı Andreas Papandreu, ABD ile sürdürdükleri üs görüşmelerinin çıkmaza giriş nedeni olark, NATO ile ABD'nin Yunanistan'a Türkiye karşısında "minimum güvence" vermemesıni gösterdi. Papandreu, "Türk Silahh Kuvveüeri'nin modernizasyonu ve silahlanması için çok bırslı programlann yapıldığı bir zamanda NATO ya da ABD'nin minimum gnvencesi olmaksızın ulkemizde yabancı uslerin varlığını kabul etmemiz imkânsız", dedi. Yunan Başbakanı, ABD'den anlayış göremezlerse üsler konusunda "tek yanlı kararlar almaya" zorlanabileceklerini söyledi. Papandreu'nunYunanistan'ın 6 ayhk AET dönem başkanlığı sırasında Kıbns sorununun gündeme getirilmesi önerisini içeren bir muhtırayı AET Başkanlar Doruk Toplantısı'na sunduğu bildirildi. Yunanistan Başbakanı, Federal Almanya'nın Stuttgart kentinde yapılan AET Başkanlar Doruğu'ndan dönüşünde Atina'da Yunanlı gazetecilerin katıldığı bir basın toplantısı düzenledi. Papandreu. 8 aydır suren üs görüşmelerin iktidar partisi (Arkası 7. Sayfada) Partiler, EvrenHn birleşme önerisini benimsiyorlar MDP: Cumhurbaşkanımızın görüşüne yürekten katılıyorum SODEP: Giresun konuşmasından herkesin gereken uyarıyı alması gerek. HP: Siyasette birleşme her zaman mümkiin . ANA. P.: Cumhurbaşkanının tavsiyelerine uyulursa koalisyonsuz bir parti başa gelebilir. ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Siyasi parti yöneticileri Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in aynı felsefeyi paylaşan partilerin birleşmesine ilişkin önerisini değerlendirdiler. Milliyetçi Demokrasi Partisi Genel Başkanı Turgut Sunalp Evren'in önerisini "isabetli bir göriiş" olarak niteledi. Sodep Genel Başkan Yardımcısı "Cezmi Kartay "Cumhurbaşkanımızın yaptığı konuşmalardan herkesin gereken uyanyi alması dognı olur" dedi. HP Genel Başkan Yardımcısı Niyazi Aras "Siyasette birleşme her zaman mümkiin olabilir" dedi. Anavatan Partisi Genel Başkan Yardımcısı Halil Şivgin ise, partilerin birleşmesi konusunda görüsbildirme yetkisinin genel başkan Turgut Özal'a ait olduğunu söyledi. MDP Genel Başkanı Turgot Sunalp "Saym Cumhurbaşkanımızın Giresun'daki degertendirmesinin isabetine yürekten katürvoruz" dedi. Turgut Şunalp "Cumhuriyet" muhabirinin konuya ilişkin sorusunu şöyle yanıtladı: "Sayın Cumhurbaşkanımız, ilk giinden beri ortaya koyduğn isabetle teşhislerinden birisini de Giresun'da dile getirmişür. (Arkası Sa. 11, Sü. 2'de) Kafaoğlu Iran ile anlaşma için JMF'den onay istedi ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Iran ile yapılan takas anlaşması UluslararasıParaFonu ile Türkiye arasında ciddi bir anlaşmazlığa dönüşürken, Türkiye söz konusu anlaşmanın süresinin uzatılmasına onay verilmesi için resmen IMF'ye başvurdu. Uluslararası Para Fonu'nun takas anlaşmasının yürürlükten kaldırılmasını istemesi Maliye Bakanlığı yetkilileri ile Washington'daki IMF yetkilileri arasında yoğun bir telefon diplomasisine yolaçtı. Bu arada, teknisyenlerin Washington ile telefondayünittükleri temasların dışında Maliye Baka(Arkası 7. Sayfada) Kıbns konasuoda AET Başkanlıtını kullanacak. Ankara "güvence" için hassas Haber MerkeziYunanistan ile ABD arasındaki üs görüşmelerin vardığı aşama Türkiye'yi çok yakından ilgilendiriyor. Çünkü birçok kaynak, Yunanistan'daki 4 ABD askeri üssü ile 20 dolayında tesisin geleceğinin ele alındığı görüşmelerde birkaç temel nokta dışında anlaşma sağlandığını, tartışma konusu noktalann da Türkiye ile ilgili oldugunu bildiriyor. Ankara bu nedenle üs görüşmelerinin gelişmesini büyük bir duyarlıkla izliyor ve çeşitli girişimlerde bulunuyor. Dışişleri Bakanı Ilter Türkmen, 13 Haziran günü yaptığı basın toplantısında, TürkYunan ilişkilerinde "üçüncü bir ülkenin etkide bulunmaması gerektiğinin ABD'ye en üst düzeylerde bildirildiğini" söylemişti. Hemen ertesi günü Dışişleri Sözcüsü Büyükelçi Nazmi Akıman konuyu bir kez daha vurgulama gereğinin duyulduğunu şu sözleriyle gösterdi: "ABD ile Yunanistan arasındaki görüşmelerin TUrkiye ile bir iigisi olmaması gerekir. Amerika'nın Yunanistan ile ilişkilerinde ban avantajlar sağlamak uğruna Türkiye ile ilişkilerinde ciddi sorunlann ortaya çıkmasına razı olacağını zannetmiyorum." Papandreu'nun dünkü sözleri üzerine görüşlerini sorduğumuz Dışişleri yetkilileri, ABD'nin Yunanistan'ın isteği gibi bir güvenceyi vermesinin Ankara için "kabul edilemez" olduğunu bildirdiler ve Türkiye'nin bu konudaki tutumunun Washington'a "bundan önce diploMfnMa Reagan yönetiminin Türkiye'nin yaklaşımını "yeterince bildiğini" hatırlattılar. Papandreu'nun dünkü açıklamasında özel önem vererek vurguladığı, "Ege'de güç dengesi" ve "minimum güvence" konulan, ABD'nin Türkiye ve Yunanistan'a yaptığı askeri yardımlarda 10'a 7 oranının korunması ve Ege'de Yunan sınırlarının ABD ve NATO guvencesi altında olduğunun belirtilmesini ifade ediyor. Şimdi gelinen aşamada, Yunanistan'daki üslerin ABD için büyük önemi, dolayısıyla ABD'nin, Yunanistan ile üslere ilişkin bir anlaşmayı gerçekleştirebilmek amaayla Papandreu'nun bazı isteklerini kabul edebileceği biliniyor. Papandreu'nun artık "anlaşmanın koşulu" haline getirdiği isteklerinin en önemlıleri de doğrudan Türkiye'yi ilgilendiriyor. Sağ kanatta 3. parti: Yeni Doğuş ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Sağ kanatta eski milltevekillerinden Sezai Akdağ ve 13 arkadaşı"Yeni Doğuş Partisi" adıyla üçüncü partiyi kurdu. Kuruluş bildirgesi ve öbür belgeler dün 16.15'de Akdaş ve arkadaşları tarafından tçişleri Bakanlığı'na sunuldu. Akdağ, partinin adının 12 Eylül 1980'deki yeniden doğuşun paralelinde "Yeni Doğuş Partisi'olarak belirlendiğini partinin ambleminin bir dair ıçerisinde yeralan bir Türkiye haritası üzerindeki seçim sandığından oluşuyor. Sezai Akdağ, "Neden yeni bir parti kurma gereği duydunuz?" sorususa"BUtün sorulannıın cevabı programımızda var. tddialı bir programdır. Öbür partüerinkilerle karşılaştınmanızı bilhassa isterim"yanıtı verdi. Akdağ, ANKA muhabirinin sorulannı cevaplandınrken, partinin kurluşu için Celal Bayardan izin aldıklarını söyledi. Parti kuruculan arasında Demokrat Parti'nin 6 eski milletvekili de bulunuyor. Bunlar Sezai AKdağ, Muhittin Güven, Şefik San, Halil Turgut, Baki Erden, Talat Alpay. Celal Bayar'ın eski basın müşaviri Samim Tara da kunıcular arasında. Diğer kurucular ise şöyle: Burhan Ulutan, Burhanettin Taş, Hüseyin Aksakal, Şenay (Arkası 7. Sayfada) • Fransa 'da banş bayramı kutlandı • Papa, Dayanışma Sendikası 'nı desteklediğini açıkladı 3. Sayfada • Fen Liseleri sınavını kazananlar açıklandı • Rogers: Türkiye'ye NA TO yardımı yetersh 8. Sayfada • Sağlam: Gizli dershanelere asla müsamaha etmeyeceğiz 12. Sayfada RAPOR IMF YUriitme Kurulu'nca hazırlanan Türkiye raporunun girişi. Raporia ilgili gönişme yann yapılacak. Özel uçağıyla Ankara'ya geldi ^ Kissinger Reagan'a rapor verecek Ankara(Cumhuriyet Bürosu) Kendi ifadesiyle "Türkiye'deki durumu oğrenmek üzere" dün Ankara'ya gelen ABD'de Richard Nixson Türkiye'dehükümet yetkillileri ile yapacağı temaslardan edineceği izlenimleri Reagan yönetimine aktaracak. (jüvenılır kaynaicıardan edinilen bu bilgiye karşılık, Kissinger'in Reagan Yönetimi'nden herhangi bir meraj getirmediği bildirildi. Kissinger, "kendi şahsı" adına Turkiye"ye geldiğini belirtmekle birlikte, ziyaretinden Beyaz Saray ve Dışişleri BakanUğı'nı haberdar ettiğini açıkladır Kissinger, "Türkiye'>ie ziyaretım ABD yönetimince olumlu karşılandı" dedi. Ankara'da bulunduğu sure içinde Cumhurbaşkanı Kenan Evren, Başbakan Bülend Ulusu tarafından kabul edilecek, aynca Dışişleri Bakanı tlter Türkmen ve Milli Savunma Bakanı Ümit Haluk Bayülken ile de göruşmelerde bulunacak olan Kissinger, belli bir gündemle gelmediğini, ele ahnacak konuların Türk tarafınad bağlı olduğunu söyledi. Türkiye'nin sağlıkh değerlendirmeler yapabilecek bir konumda olduğunu kaydederek "Türk liderlerin görüşlerini ilgi ile dinleyeceğim" dedi. Pr. Kıssinger'in bir hafta kadar sürecek olan Türkiye ziyyareti, dün özel uçağıyla Fransa'nın ünlü tatil kenti Nice"den Ankara'ya gelmesi ile başladı. Kissinger, beraberinde boyunun kendisinden oldukca uzun olmasıyla dikkat çeken eşi Nency Kissinger ile oğlu yale Üniversitesi (Arkası Sa. 11, Sü. l'de) Mehmet Yazar yeniden devrede ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Türkiye Odalar birliği Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Yazar"ın parti kurma girişimlerini somutlaştırması bekleniyor. Bir süreden beri çalışmalarım sürdüren Yazar ve arkadaşları sağda yeni bir parti kurulmasının gerekliliği üzerinde görüş birliğine vardılar. Yazar'ın Parti kurma çalışmaları konu sunda yann bir acıklama yapması olasılığının güçlü olduğu öğrenildi. Edinilen bilgilere göre, bu açıklamasını yapmadan önce Yazar'ın Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından kabul edilmesi de söz konusu. Sağda yeni bir parti kurma girişimlerini sürdüren gruplar arasında arabuluculuk görevini üstlenen Deniz Kuvvetleri eski Komutanı Hilmi Fırat temaslarını (Arkası 7. Sayfada) Boğaziçi StT alanı kapsam dışı tmar af fı için son gtin İstanbul Belediyesi 21 haziran tarihini taşıyan iadeli taahhütlü başvuru formlanmn geçerli olacağını bildirdi. tstanbul Haber Servisi Kamuoyunda imar affı olarak bilinen 2805 sayıh yasaya göre, imar ve gecekondu mevzuatına aykırı yapılar için başvuru suresi bugün çalışma saati sonunda bitiyor. Hastalık ve görev gibi mazereti olanlar 21 Eylul 1983, yurtdışında çalışanlar da 21 Mart 1984 tarihine kadar başvurabilecek. Yasaya göre, mazeretsiz ola(Arkası 7. Sayfada) 28 SANIK Banş Derneği davasının 28 sanıfı duruşmada. Dunkü dunışmayı Federal Almanya Başkonsolosluğu Kültür ve Basın Ataşesi Liselotte Cyrus ile Uluslararası tnsan Haklan Federasvonu, Uluslararası Avukatlar Birliği, Uluslararası Katolik Hukukçular Hareketi, Fransa Avukatlar Sendikalan Konfederasyonu temsilcileri olan Paris Barosu a\ukatları Christian Bournazel ve Mario Stasi izlediler. Barış Derneği Davasında Savcı: Barışın beyazı ile komünizmin kızılını örttüler tstanbul Haber Servisi Banş Derneği davasında Askeri Savcı esas hakkındaki görüşunü okumaya başladı. İstanbul Sıkıyönetim Komutardığı 2 nolu Askeri Mahkemesi'ndeki duruşmada Askeri Savcı Mustafa Gül, esas hakkındaki görüşunü 56. sayfasına kadar okudu ve duruşma 23 haziran perşembe günune ertelendi. Dünkü duruşmaya fîrari iki sanıkla başka davalardan tutuklu bulunan Nurettin Ydmaz ve Gündoğan Gürsev katılmadılar. Askeri Savcı Gul, esas hakkındaki görüşünün başlangıcında, Barış Derneği hakkında 27 ekim 1980'de Adli Muşavirliğin isteği üzerine soruşturmaya başlandığını, 18 mayıs 1982 tarihli iddianame ile derneğin 30 yöneticisi hakkında dava açıldığını hatırlattı. Askeri Sava Gül, Banş Komitesi Derneğinin kurulmasına karar verdiği tarihten faaliyetleri durduruluncaya kadar SSCB'nin en faal cephe örgütü olan Dünya Banş Konseyi ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi 'nden aldığı talimatlar doğnıltusunda banşı kullanarak yasal dernek faaliyetleri adı altında yurt içi ve yurt dışı komünist cephe kunıluşlan ve kişilerle devamh ilişkilerde bulunduğunu ileri sürerek şunları söyledi: "Türkiye Cumhuriyetini mevcut meşra Anayasal düzeni yıkmayı, bunun yerine MarksistLeninist bir düzen olan komünizmi Türkiye yönetimine getirmek için; aynı amaç, aynı gayeyi gnden muhtelif ideolojik snçlan nedeniyle >urt dışına kaçan şahısların Batı ve Doğu Avnıpa memleketlerinde Türk devletine ve Türk milletine fanatik ve ideolojik nedenlerle duşman olan yabancılarla birlikte faaliyet gösteren vıırt dışındaki kişi ve kuruluşlarla, yurt içindeki siyasi partiler, dernekler, sendikalar, mesleki teşekkül ve kuruluşlarla cephe birliği yapıp, Marksist fikirlerin daha geniş kitle ve yığınlara yayüması için geceler, kongreter, mitingler, yürüyüşler, (Arkası 7. Sayfada) Yurda dönen Çağlayangil Çanakkale'ye gönderildi İstanbul Haber Servisi Eski Parlamenter Ihsan Sabri Çağlayangil, yurda döndü. lhsan Sabri Çağlayangil'e M ; 'li Güvenlik Konseyi'nin Çanakkale ilinde mecburi ikametgaha tabi tutulma karan Emniyet Müdürlüğü'nce tebliğ edildi ve Çanakkale'ye eönderildi. UĞUR MUMCU GOZLEM Devlet sırn nedir? Anayasa, bu konuda "devlete ait gizli bilgiler" diye çok genel ve soyut bir çerçeye çizmiştir. Basın Yasası tasarısı da aynı tanimı benimsemiştir. Eğer, "devlete ait gizli bilgilerin ifşasını yasakJayan kanunlarda yer alan suçlar"ın işlendiği kuşkusu belirirse, yayın organları, sulh ceza yargıcının, "gecikmesinde sakınca bulunan hallerde" ise Cumhuriyet Savcısının karan ile toplatılacaktır. "Devlet sırrı" ceza yasamızın 132'nci maddesi ile korunmaktadır. Yas?nın suç ögelerine göre, "deyletin emnıyetine veya dahili veva bevnelmilel siyasi menfaatterine taalluk eden" (Arkası Sa. 11, Sü. 7 'de) OLAYLAREN ARDINDAKI GERCEK Suskunluğun Nedenleri Ekonomik tşler Yüksek Koor duğu dönemlerde her yıl buğday dinasyon Kurulu, ekmeklik buğ fıyatlannm saptanmasmdan ondayın taban fiyatını bu yıl 26 li ce coşkulu demeçler verilir, ön ra olarak saptadı. Gazeteler ha goruler baştar, yüksek duzeylerberı buyutmeden gösterdıler; Üs de beklentiler pompaianırdı. telik çok ilgiienmediler; Zıraat Buğday fiyatları saptandıktan Odalarından şu veya bu biçim sonra da tartışmalar sürer, eleşde etkili bir ses yükselmedi; ye lirmelerin sonu gelmezdi. Üretini kurulmuş siyasal partiler za ci örgü'tleri verilen fiyatları hiçten bu gibi konulara girecek du bir zaman yeterli bulmaz; buğrumda değıller; basında incele day fıyatlannm saptanması (bümeler, irdelemeler, eleştiriler yer almadı. Oysa siyasal hayatın canlı ol (Arkası Sa. 11, Sü. l'de) Devlet Sırrı (Sağda üçüncü parti için zaman kalmadı) Basın... J