Katalog

31 ARALIK 1983 EKONOMİ CVMHURİYET/9 Günün Aynası Merkez Bankası reeskont faiz hadlerinde değişiklik ynpıldı ANKARA (a.a.) Merkez vmkası, reeskont ve avans işlemlerinde uygulanan faiz oranlarında değişiklik yapılmasını kararlaştırdı. Merkez Bankası'nın Resmi Gazete'de yayınlanan tebliğine göre, 19 aralık tarihinde belirlenen faiz hadleri şu şekilde değiştirüdi: Ziraat Bankası'nca kullandırüan tanm kredileri ve tanm kredi kooperatifleri kredileri yüzde 25, tanm satış kooperaıifleri birlikleri tanm kredileri için yüzde 37 ve Halk Bankası'nca küçük sanayici, sanatkâr, esnaf ve esnaf teşekküllerine kullandınlan mesleki kredilere yüzde 23 oranlarında faiz uygulanacak. Tanm kredilerine yüzde 25 faiz uygulanacağı belirtilen tebliğde, diğer bankalann Ziraat Bankası'nın tanm kredilerine uyguladığı faiz oranları üzerine kullandırdıkları kredilere de yüzde 25 reeskont faiz uygulayacakları belirtildi. Sağlıklı beslenme sağlıklı cüzdanlarm harcı oldu Mutfaktaki enflasyon bir yılda yüzde 35.5'e ulaştı 1983 yılındaki fiyat artışları, ilkokula yeni başlamış bir çocuğun daha bir yıl geçmeden, "benmakarnamn 55, yumurtamn 15, ayçiçek yağının 190 lira olduğu günleri bilirim" diyebilmesine olanak sağladı. Bir yıllık fiyat artışlarında şampiyon yüzde 71.4'le soğan, ikinci 71.1'le ayçiçek yağı oldu. Makarna yüzde 63.6 ile üçüncülüğü aldı. CENGİZ TURHAN "Dört kişilik ailenin sağlıklı bestenebilmesi için..." diye başlayan tanıdık cümleye, rakamlara baktıkça insanın, "pek umudu kalmadı " diye devam edesi geliyor. Mutfaktaki enflasyon bir yılda yüzde 35,5 olunca "saglıklı beslenme" ancak sağlıklı cüzdanlara "nasip" olur hale geliyor. Yani bugün için yaklaşık 40 bin lirayı yalnızca mutfak harcamalarına ayırabilecek, ev kirası, kışlık yakıt, çoluk çocuğun masrafları, yol parası vs. ile "yüzbine" göz kırpan ayhk geliri olanlara... 1983'de muttaktakı entlasyonun, mutfakta anarşiye yol açması kaçınılmazdı. Nitekim, önce, enflasyon sözcüğü ev kadınının sözlüğüne girdi. Ardından, "bu bütçeyk ne yiyip ne icsek " kargaşası mutfakları sardı. Kımi besin maddeleri bu kargaşalıkta, "fasulyeden daha nimetli" bir görüntüye büründü. Öyle ki, kilo fiyatı temel yiyecek maddeleri içinde en düşük olan soğan, bir yılda 35 liradan 60 liraya çıkarak yüzde 71,4'lük bir aruşla, "enflasyon şampiyonu" oldu. Ayçiçek yağı da yıllık yüzde 71,1'lik fiyat artışıyla ikinciliği aldı. Makarna da yüzde 63,6 ile üçüncülükle dereceye girdi. Kısacası, yanm ekmeğin yanına bir baş soğanı kırdığında da, bir lokma ekmeği yağa banıp uzerine tuz biber ve kekik ektiğinde de insanın aklına enflasyon gelir oldu. ENFLASYONU GERİDE BIRAKANLAR 1983 yılında yüzde 35,5'de karar kılan "mutfak enfiasyonu", dört kişilik ailenin mutfak giderlerini 27.750 liradan, 37.602.5 liraya çıkartırken bazı öııemli besin maddelerindeki fiyat artışjarının oldukça altında kaldı. Örneğin aralık 1982'den aralık 1983'e kadar beyaz peynirdeki fiyat artışt yaklaşık yüzde 45, sütte yüzde 50, yoğurtta yüzde 43, yumurtada yüzde 61, makarnada yüzde 63,6, soğanda ve ayçiçek yağında yüzde 71, zeytin yağında yüzde 40, tereyağında yüzde 53 oldu. Pek çok yiyecek maddesindeki yıllık fiyat artışlarının yüzde 30'lar civannda dolaştığı 1983 yılında, en az pahalanan yiyecekler olarak yüzde 9 ile bakliyat ve pirinç göze carptı. Cumhuriyet Ekonomi Servisi'nin Istanbul'un üç bölgesinde, Kadıköy, Eminönü ve Beyoğlu'nda yaptığı fiyat araştırmaları, yaprakların düşmeye yüz tuttuğu aylarda fiyatların yükselme kaydettiğini ortaya koydu. Ekim ayı mutfak enflasyonu yuzde 7,7, kasım ayınınki yüzde 5,4 oldu. Yılın diğer aylarında da özellikle ocak ayı yuzde 4,7 ile mayıs ayı da yüzde 5 ile "göz dolduran" pahalılık ayları oldu. Mevsim dönüşlerinde, hastalığa yakalanan fiyaılar, genellikle izleyen aylarda daha durgun bir seyir izleyebildiler. Mutfaktaki enflasyon ve kargaşalık bazı besin maddelerinin "sıra. saygı gözetmeksizin" pahalılaşmasından başka, "bizim zamanımızda ekmek 60 kuruşüı," diyebilenlerin yaş ortalamasını da giderek düşürmeye başladı. 1983 yılındaki fiyat artışları ilkokula yeni başlamış bir çocuğun, daha bir yıl geçmeden, "ben makarnanın 55, yumurtanın 15, ayçiçek yağının 190 lira olduğu günleri bilirim," diyebilmesine olanak sağladı. Gıda maddelerinin fiyatları t»ir yılda ne kadar arttı? Aralık 1982 Aralık 1983 Artış (%) 44,7 550 TL/kg 380 TL/kg Beyaz Peynir 15,2 380 TL/kg 330 TL/kg Zeytin 13,9 Şeker 90 TL/kg 102,5 TL/kg 30 650 TL/kg Çay 500 TL/kg 28,6 Ekmek (360 gr)20 TL (420 gr)30 TL 30,8 850 TL/kg Et 650 TL/kg 120 TL/kg 50 Süt 80 TL/kg 200 TL/kg 42,9 Yoğurt 140 TL/kg 60,7 Yumurta 14 TL/adet 22,5 TL/adet Un 100 TL/kg 33,3 75 TL/kg 170 TL/kg 63.6 110 TL/kg Makarna 190 TL/kg 8,6 175 TL/kg Pirinç 185 TL/kg 8,8 Bakliyat 170 TL/kg 60 TL/kg 33,3 Patates 45 TL/kg 60 TL/kg 71,4 Soğan 35 TL/kg 85 TL/kg Sebze 21,4 70 TL/kg Meyve 100 TL/kg 25 80 TL/kg Margarin 280 TL/kg 55,6 180 TL/kg Ayçiçek yağı 325 TL/kg 71,1 190 TL/kg Zeytinyağı 350 TL/kg 40 250 TL/kg Tereyağı 52,8 720 TL/kg 1100 TL/kg Tüpgaz 30,2 945 TL/adet 1230 TL/adet 4 kişilik ailenin mutfak gideri 27750 TL/kg 37602,5TL/kg 35,5 tSTANBUL (THA) Dışişleri eski bakanlanndan Hayreltin Erkmen, ihracata dönük olarak kuracaklan banka ile faizsiz kredi verebileceklerini açıkladı. Erkmen: Kuracağımız banka faizsiz kredi verebilecek Hayrettin Erkmen, kredi faizi ödeyemeyecek durumda olan dışsatımcılann mal bağlantılarına ortak olacaklannı, böylece "faizsiz kredi" olayının gerçekleşeceğini bildirerek, sağlayacakları diğer kredilerin piyasaya göre daha düşük faiz oranlanna sahip olacağını söyledi. Kurulması planlanan bankanın ortakları arasında, Ali Rıza Çarmıklı, Erdoğan Demirören, Uiusoylar ve 300 milyon lirahk bir katılım sağlayacak Gaziantepli işadamları grubu bulunuyor. 1984 TIR geçiş hakları ANKARA (ANKA) 1984 yılında ücretsiz TIR geçiş haklan konusunda komşu ülkelerle vanlan anlaşmaların bir bölümü belirlendi. Buna göre, karşıhklı muadeliyet esaslan çerçevesinde Türkiye, 1984 yılında aşağıdaki ülkelere ücretsiz TIR geçiş hakkı 'nıdı: belirlendi Yunanistan plakalı 500 taşıt, Romanya plakalı 2000 ta Belçika plakalı 1000 taşıt, Çekoslovakya plakalı 600 taşıt, Macaristan plakalı 3000 taşıt. Dört kişilik ailenin ayhk mutfak gideri 37.603 lira Ekoıtomi Servisi Dört kişilik ailenin sağlıklı beslenmesi için gerekli ayhk mutfak harcaması aralık ayında 37 bin 602,5 liraya yükseldi. Önceki aya göre mutfak masrafındaki artış yüzde 0,8 oldu. Aralık ayında temel maddeler içinde, beyaz peynir, yumurta, un, makarna, pirinç, bakliyat, patates, ayçiçek yağı, zeytinyağı ve tüpgazda fiyat artışı görüldu. Sebze ve meyve fiı yatlarında ise gerileme gözlendi. Kasım ayının yüksek zamlı günlerinden sonra aralık ayında mutfak masraflarına katkıda bulunan temel maddelerin fiyat artışlarının bir "soluk alraa" dönemi geçirdiği gözlendi. Ayçiçek yağı, yumurta ve beyaz peynir dışında pek çok malın fiyatlarında önemli bir artış görülmezken, sağlıklı bir beslenme için dört kişilik ailenin bir ayda harcadığı miktardaki artış da önceki aylarta karşılaştırıldığında önemsiz kaldı. Temel gıda maddeleri dışında kalan tüketim malları arasında en çarpıcı fiyat artışı deterjanda görüldü. Toz deterjan fiyatları bir ayda kiloda 110 TL. anarak 550 liraya kadar ulaştı. Ay sonuna doğru yapılan petrol zammı henüz fiyatlara yansımazken, perakende satıcılar, yılbaşına rağmen satışların beklenenin altında olduğunu, önceki yılla karşılaştınlamayacağını belirtiyorlar. Fiyat artışlarının duraklamasında da bazı stokların çözülmeye başlamasının etkisi olabileceği ileri sürüluyor. Aralık ayında 4 kişilik ailenin saglıklı besienebilmesi için gerek Gezgin: 1984 heyecanlı geçecek İstanbul'da Dört kişilik ailenin ayhk mutfak gideri 1983 İSTANBUL (a.a.) İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Nurullah Gezgin, 1983 yılının Türkiye'nin yeniden demokratik parlamenter sisteme geçişi bakımından önemli bir dönüm noktası oldugunu belirterek, "1984 yüı yeni bir heyecanlı dönemin büslangıcıdır" dedi. 1983yılım,siyasi olayların daha önceiik aldığı bir yıl olarak niteleyen Gezgin, siyasi olaylann önceiik aldığı bir dönemde de ekonominin bundan olumsuz yönde etkilenmesinin kaçınılmaz oldugunu söyledi. Nurullah Gezgin, "Nitekim 1983 yılına baktıgımız zaman, 1981 ve 1982 yıllart ekonomisindeki basarı performansının devam etmediğini görürüz. Bu yıllarda başanh olan ihracat, 1983 yılında beklenen hedefe varamadı. Öte yandan milli gelirdeki buyümenin de geçtigimiz iki yıla göre daha düşük bir rakamda gerçekleşeceği tında kalarak birtakım bekleyişler, birtakım gecikmeler ve tereddütler bu üç önemli konuda, ekonomi}i olumsuz yönde etkilemiştir" şeklinde konuştu. DIŞA AÇILMA ÖZLEMİ İhracatta sanayi ürünlerinin payının arttığına isaret eden Nurullah Gezgir.,"Bu,sana\inin ihracata entegre olduğunun ifadesidir. Bu 1981 ve 1982 yıllarındaki ihracatın tesadiifü olmadığını göstermektedir. Sanayiinin ihracata yoneldiğinin, dısa açılma özlemi ve arzusunun bir kanıtıdır" dedi. Nurullah Gezgin, 1983 yılında enerji yetersizliğinin sanayi üretimini de etkilediğini belirterek, elektrik enerjisini sadece hidro elektrik santrallcri ile izah etmenin, bir zamanlar tarımda olduğu gibi, elektrik enerjisinde de doğanın şartlarına bırakmanın hiçbir zaman ekonominin yararı bakımından öngörülmemesi gerektiğini söyledi. İstanbul Sanayi Odası Yonetim Kurulu Başkanı Nurullah Gezgin 1984 yılını değerlendirirken şöyle konuştu: "1984 yılını sanki Kırkpınar giires meydanı gibi kıran kırana bir miicadelenin geçecegi ve gerçekten zor bir müsabakanın yapılacagı bir >ıl olarak değerlendirmek mümkiindiir. 1984 yeıji bir heyecanlı dönemin başlangıcıdır. Yeni bir hükümetle yeni bir dönem başlatılıyor. Bu heyecanlı dönem içinde ben 1984 yılının daha olumlu geçecegi inancındayım." OOVİZ KURLARI Dövivn Cinsi 1 ABD Dolan 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 HoUanda Florini 1 tsveç Kronu I tsviçre Frangı 100 Italyan Lireti 100 Japon Yeni î Kanada Dolan 1 Kuveyt Dinarı 1 Norveç Kronu 1 Sterlin Döviz AI14 280.00 250.88 14.43 101.75 4.99 28.08 33.25 90.50 34.78 127.97 16.75 119.91 225.04 956.93 36.11 401.38 Döviz Satış 285.60 255.90 14.71 103.79 5.09 28.65 33.92 92.31 35.48 130.53 17.09 122.31 229.55 976.07 36.83 409.41 Efektif Alış 280.00 238.34 14.43 101.75 4.74 28.08 33.25 90.50 34.78 127.97 15.91 113.92 213.79 909.08 34.30 401.38 Efektif Satış 288.40 258.41 14.86 104.80 5.14 28.93 34.25 93.21 35.83 131.81 17.25 123.51 231.80 985.64 37.19 413.42 hesap edilmektedir. tstikrar önlemlerinin en önemli tıedefi olan enflasyon, tartışmasız yüzde 30'lann üzerine çıkmıştır. Demek ki, 1983 ythnda ekonominin genel gorüntusunc baktığımız zaman siyasi olayların etkisi al ÇAPRAZ KURLAR 19.4040 56.1122 8.4210 8.0506 1671.64 7.7802 1 ABD Avusturya Şilini Belçika Frangı Fransız Frangı tsveç Kronu İtalyan Lireti Norveç Kronu 1 Kuveyt Dinarı: 1 Sterlin: DOLAR1 2.7518 9.9892 3.0939 2.1880 233.70 3.5000 3.4246 1.4335 B. Alman Markı Danimarka Kronu HoUanda Florini tsviçre Frangı Japon Yeni S.Arabistan Riyali ABD DOLAR1 ABD DOLARI li gıda maddelerinin fiyaıları kilogram ve adet olarak ortalama şöyle oldu. Beyaz peynir 550, zeytin 380, şeker 102,5, çay 650, ekmek 30, et 850. süt 120, yoğurt 200, yu murta 22,5, un 100, makarna 170, pirinç 190, bakliyat 185, sebze 85, meyve 100, margarin 280, ayçiçek yağı 325, zeytinyağı 350, tereyağı 1100, tüpga? 1230 lira. Ereğli DenürÇelik Fabrikaları'nda demir satışları durduruldu ANKARA (ANKA) Ereğli Demir Çelik Fabrikaları'nda üretilen demirlerin satışı durduruldu. Ereğli Demir Çelik Fabrikalart Satış Müdurü Erdem Uzunyayla, konuyla ilgili olarak ANKA muhabirinin sorularını yanıtlarken,yıl sonuenvantersayımı ile kâr ve zarar belirlemelerinin yapılması amacıyla satışlann durdurulduğunu savundu. Bu arada, Uzunyayla, "Demir Çelik ürünlerine zam yapılabilir mi?" şeklindeki bir soruyu da, "Yönetim Kurulu zam karan alırsa zam yapılır" şeklinde yanıtladı. Erdem Uzunyayla, satışların pazartesi ya da sah günü yeniden başlayabileceğini belirtti. Öte yandan, Karabük Demir Fabrikaları Satış Müdüru Selahaltin Özkan ise satışlannın devam ettiğini ve herhangi bir zam karan alma durumunun olmadığını söyledi. Para Kredi Kurulu yeniden oluşturuldu ANKARA (a.a.) Bakanlar Kurulu, Para ve Kredi Kurulu'nun yeniden oluşturulmasını kararlaştırdı. Bakanlar Kurulu'nun Resmi Gazete'nin dünkü sayısında yayınlanan kararına göre, Devlet Bakanı, Başbakan Yardımcısı başkanlığmda oluşturulan kurulda, Maliye ve Gümrük Bakanı, Devlet Planlama Teskilatı Müsteşarı, Hazine ve Dış Ticaret Müsteşan, Merkez Bankası Başkanı, Maliye ve Gümrük Bakanlığı Müsteşan, T a n m Orman ve Köyişleri Bakanhğı Müsteşan, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Müsteşan görev alıyor. Kurul, para ve kredi polnikasının uygulanmasında koordinasyonu sağlamak, kredilerin plan ve program ilkelerine uygun olarak dağılımını ve finansman güçlüklerinin giderilmesinı temin etmek, destekleme fiyatları konusunda tavsiyelerde bulunmak, ödemeler dengesindeki gelişmeleri izleyerek gerekli önlemleri almak, ihracatta fiyat istikrar fonu ile ithalatta alınacak teminat ve fonları tespit ediyor. EV EKONOMISI ALTBN GÜMÜŞ FÎYATLARI Cumhuriyet Reşat 24 Ayar (gr.) 22 Ayar bilezik 900 Ayar gümüs Alış 24.700 26.000 3.700 3.370 86.50 Satış 24.800 26.500 3.710 3.550 88.50 Şaşkına dönen tüketicinin, yeni seçenekler karşısında acele etmemesinde yarar var 19 aralıkta faizlerin yükseltilmesiyle başlayan ve ondan sonra bombardıman gibi peşpeşe alınan ekonomik kararlar sokaktaki vatandaşı iyice şaşkına çevirdi. Yeni faizlerin cazibesinden hâlâ kurtulamayan, ama buna karşılık ceplerinde paralan da olmayan kimileri, ne yapıp yapıp bir yerlerden para bulup "ek gelir" sağlamaya çabalıyorlar. I982'de bankere para kaptıranlar ve paralarını kurtaramayanlar, daha bir ay öncesine dek o paranın geri dönmesinden iyice umudu kesmişken, şimdi paralarını bir biçimde kurtarıp yine ek gelir sağlamanın yollarını arıyorlar. Kimisi ellerindeki küçük birikimleri yıllardır düşledikleri ve şimdi dışalımı serbest bırakılan mallar için kullanmaya hazırlanıyor, komşusunda gördüğü bir "A>mpa" malı utü, mikser, buzdolabı ya da kendi özlemi olan bir başka mala sahip olabilmenin hesaplannı yapıyor. Bir bölümü de ekonomik paketlerin sadece "zam'" bölümuyle ilgileniyor ve "orta direği güçlendirme \aadiyle iktidara gelen Özal'ın ilk uygulaması, orta direğin belini biraz daha bükmek oldu " yorumunu getiriyor. Sözün kısası, vatandaş şu günlerde iyice şaşkın! Telaş içinde kendisine sunulan yeni seçeneklerden birine "vapışmaya" çalışıyor. Bu arada bizlere de s>k s\k başvurup parasını nasıl değerlendirmesi gerektiği sorusuna yanıt anyor. Bugun için bizim tüketicilere yapabileceğimiz tek öneri, biraz durup, alınan kararların biraz olsun yerli yerine oturnıa^ını beklemeleri. * Falıırülı >ıi!jaııı Yılbaşı'nın hemen ardından tüketici için belki de en fazla iı/erinde durulacak nokta, paraMnı nercde değerlendimıeMnden çok, laturalı yaşanıa ha/ııianması ve alacağı mallar için satıcıdan fatura almakta ısrar etmesi. Böyleükle, hem bu yıl yuzde 9 olarak saptanan vergi iadesinden yararlanmaya başlamış, hem de dukkân sahiplerinin daha fazla fatura vermekle devletten daha az vergi kaçırmalarına yardımeı olmuş olur. nedenle, yıllardır "başlarını sokacak bir ev" sahibi olmamn düşünü kurup da, ellerindeki enflasyon karşısında giderek küçülen birikimleriyle bunu artık sağlayamayacaklannı düşünenler için, şimdi yeni bir umut doğmuş görünüyor. Konut sahibi olmak isteyenlerin ellerindeki nakitleri bugünlerde kısa süreli gelir getirici ve gerektiğinde derhal paraya çevrilebilecek türde yatırımlarda değerlendirmelerinde (örneğin üç ayhk ihbarlı \adesiz banka hesabı gibi) yarar olduğu kanısındayız. HAZ1RLAYAN MERAL TAMER y kuttar, basarı ve mutluluklar dileriz. ANADOLU BANKASI Hazine Bankası » İtlıal nıaHarı İthali serbest bıraktlan malları gözu kapalı satın alnıak ise, şimdilik pek gerçekçi gözükmuyor. Nedenine gelince... Bir kere kararlar çok yeni: uygulamalar. vergi oranları, fonlar vs. yerli yerine oturmuş değil. Bu yeni kararların yarattığı belirsiz ortamdan yararlanmak isteyenler de mutlaka çıkacaktır. Yerlisiyle ithal edilenin kalite ve fivat farkı nedir, ithal edilen mala uygulanan gümrük ve fon doğru hesaplanmış mıdır? diye araştırmadan bu malları satın almamak gerektiği kanısındayız. * Yüksek faizli tahviller Aynca, son faiz kararlanndan sonra, bazı güçlü ve güvenilir şirketlerin de cazip faiz koşullanyla yeni tah\il ihraç etmeleri bekleniyor. Parasını daha uzun süreli değerlendirmek isteyenler için, bu yeni yüksek faizli tahvillerden yararlanmak ve bu faizler çıkıncaya dek yine derhal paraya çevrilebilecek kısa süreli yatırımlara yonelmek yararlı olabilir. Sozün kısası, bugün "şaşkınlasan tüketici" için en az yararlı olacak davranış, kendisine sunulan yeni seçeneklerden birinin •'pırıltısı"na enine boyuna düşünmeden derhal kapılıp, parasını yeterince değerlendirmeyi önlemesi gibi görunüşor. * konııt kredisi Bu arada iıhal edilecek nıallardan alınacak fonlar \e çeşitli maddelere yapılacak /amlardan elde edilecek gelirın bir bölumunün konut kredileri için ayrılacağı, küçıik \e ekonomik konut edinnıek iMevenlcre kredi \crebilmek iviıı kısa siırcde biv fon varaıılnıak istendici ortada. Bu