Katalog

23 ARALIK 1983 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 SEVEMA ATtLLA DORSAY Vakit geçirtecek bir f ilm Firar (Breakout)/Yönetmen: Tom Gries/Oyuncular: Charles Bronson, Robert Duvall, Jill lreland, John Huston, Handy Quaid, Emilio Fernandez/Columbia filmi (Yeni Melek, Gazi, vs.) 1977'de ölen Amerikan yönetmeni Tom Gries'in 8 yılhk bir filmi, "Firar"... 70'lerin başında, uluslararası bir şirketin Meksika'daki Amerikah müdüru, işlemediği bir cinayetten suçlanarak tutuklanıyor. Genç ve guzel kansının tek amacı, onu kurtarmaktır. Bunun için, özel uçak işleten bir serüvenci ile anlaşıyor. Ancak kurtarma girişimleri, her seferinde başarısızlıkla sonuçlanıyor. Çünkü kadının avukâtlan, ashnda, tutuklanan adamın, şirketlerin asıl sahibi olan büyük babasının adamlarıdır ve büyük baba, rakibi ve politik düşünceleri dolayısıyla zararlı olarak gördüğü 'torun'dan kurtulmaya niyetlidir, vs, vs... "Firar", bir serüven filminin gelişimiyle, Amerika'nın Latin Amerika ülkelerindeki ve 'çokuluslıT şirketlerde dönen akıl almaz dalaveralara şöyle bir değinme çabasını harman etmeye çalışan bir film. Ancak 'politik' bir film olma savı pek ciddiye alınacak biçimde gelişmiyor, değinilen noktalar bir hayli havada kalıyor. Buna karşılık serüven filmi yanı hiç de fena değil. Özellikle 'hapisten adam kaçırma' bölümü, uzun zaman unutulmayacak denli çekici. Tom Gries, alçakgönüllü birkaç fılmine karşın, CYalıuz AdamWill Penny), "Öliimden Korkmayanlsr 100 Rifles, vs.) anlaşılan ilginç bir yönetmendi. "Firar" vakit geçirmek için iyi bir gösteri. Robert Duvall ve emektar Emilio Fernandez'in oyunları da aynca dikkati hak ediyor. Duyduk Gördük Paramıza çekidüzen vermek isteyvnler Yukarda üç tane madenL beş liralık görülüyor. Bunların "yazı" tarafım kâğıda basıp bize gönderen Malatyalı okurumuz Sayın Kemal Erdoğan, "Bakın bakalım, bir şey bulabildiniz mi?" diye soruyor. Bulamayanlar için ardmdan ekliyor: "1.1981 yılında basılmış olanında pek hata yok gibi. 2.1982 doğumlunun da görunürde bir hatası yok. Ama dikkatle incelendiğinde, tkisi arasmdakifark ortaya çıkıyor. Bir kere, 1981 tarihli paranın ayyıldızt sola bakıyor. 1982 tarihlıninkıyse sağa." Bunun üzerine, sayın okurumuzun aklına bir de 1983 doğumlu S liralığa göz atmak geliyor. Ama bakkal, garson, simitçi, dolaşmadık yer bırakmadığı halde bulamıyor. Sonunda bir simitçiyle çekişe çekişe, değerinin birkaç katına sattn alıyor. Hemen ardmdan da üç beşliği karşılastırıyor. 1983 doğumlu paranın 5 yazısu bu kez öburlerine oranla kalın. Aynca "lira" sözcüğünün harf araları daha açık. Ve Sayın Kemal Erdoğan yetkililere soruyor: "Bu 5 liralardan hangisi doğru? Aynca, her yıl bu paralann biçimi böyle değişecek mi? Turkiye CumhuriyetVnin parası bu kadar mı gözden çıkanldu'" Biz de, gunlerdir ' 'para faiz kredı" konulannda tozu dumana katan yeni hükümet yetkililerinden yantt bekliyoruz. "Hoşgörü toplumu"nun çirkejîne yolculuk aracı halinde kullanan, Aynlan Yollar (Hardcore) / Yönetmerv Paul sömürü en zayıf yanlanndan, en insanın Schrader / Oyuncular: George C. Scott, PeterBoy 'hayvansı' isteklerinden tüm bir le, Season Hubley, Dick Sargent, İlah Davis / Co kâr mekanizması tüm bir sanayi kuran bir anlayışı karşılaştırlumbia fîlmi (Emek, As) Son filmi "KediK«"ı geçenlerde izlediğimiz Panl Schrader'in 5 yılhk daha eski bir filmi karşımızda... Uzun yıllar senaryo yazarlığı yapan ve bu yanıyla "Taksi Şoförii", "Kıyamet" gibi filmlere katkıda bulunan Schrader'in ikinci yönetmenliği, yine kendi senaryosundan yola çıkıyor. Dinsel bir eğitimle büyüyen, sinemaya bile ancak 17 yaşında ilk kez giden Schrader, Maşıldığma göre bir hayli öz . ^şamsal öğelerden yola çıkmış. Kahramanı Jake Van Dorn, ortabatı Amerika'da, Amerika'yı sarmış çeşitli mezheplerin en tutuculanndan biri olan 'Kalvinist'lerden.. Ayrıldığı (kendisini terk etmiş olan) kansının ardından, çocuklannı, tüm çevresi gibi katı yöntemlerle, dinsel bir atmosfer içinde büyiiten bu küçük sanayici, kendi deyişiyle "orta sınıftan, Tann'ya inanan, kilise>e giden ve yaşamının sonunda odüllendirilecegini bekleyen" biri. Toplumun ve çağın gidişini beğenmeyen, her seyin "TV'den basına," bir "seks kü)türii"ne dayandığırn, "ahlakın yok olduğunu" savunan bir "püriten"... Bir okul gezisine çıkan yetişkin kızı Kristian eve dönmeyip kaybolunca, şaşkına dönen Van Dorn, onu aramaya girişiyor. Bir özel dedektiften kızının "porno fi)mciler"in eline düştüğünü öğreniyor. Bu filmlerden birini de seyrediyor. Artık Van Dorn için, onca nefret ettiği bu dünyanın içine kanşıp kızıru bizzat arayıp bulmaktan başka çare yoktur... Konunun özetinden Fılmin ilginçliği anlaşılıyor sanınm. Burada söz konusu olan, klasik dedektif filmi şemasmı izleyen bu 'arama' boyunca, iki ayn, zıt dünyayı, iki ters dünya görüşünü karşı karşıya getirmektir. Amerika gibi her gun bir değişimi, bir toplumsal devinimi yaşayan dinamik, değişken bir toplumda, eskiye, eski değerlere bağı sürdüren 'inançlı ve imanlı' tutucı bir kitleyle, ünlü "sessiz çogun)uk"la, 60 sonlanndan başlayarak patlak veren "cinsel devrim"i bir para kazanma, bir mak, çatıştırmak... Işte Schrader bunu yapıyor. tnsana hakkı olan cinsel özgurluğü, kalıplardan, yapay ölçütlerden sıynlmış, sorumlu ve hayata dönük bir cinselliği geri verme savıyla ortaya çıkmış "cinsel devrinT'in, gercekten de sonunda gelip nasıl bir yozlaşma noktasına dayandığı biliniyor. En 'hoseörülii' bilinen ülkelerde bile (ısveç örneği) bu konuda artık, 'sexshop'ların k a p a n m a s ı n d a n 'pornofilmMerin yasaklanmasına dek bir geriye dönüş egemendir. Cinsel özgürlilk yoluyla mutluluğa ulaşmak gibi eski bir düş, çağdaş toplumda ne yazık ki gerçekleşemeden dağılmış, tuzla buz olmuş gözüküyor. Schrader'in filmi, bu akımı, bu geriye dönüşü haberliyor sanki, çevrildiği 1978 yılından... Van Dorn'un soruşturması, seyirci için öncelikle paha biçilmez bir toplumbilimsel belge yerine geçiyor: Büyük Amerikan kentinin (San Fransisco'nun veya bir başkasının) 'günah diinyası'nın, tüm çeşitleri, sapıkbkları ve sömürü mekanizmasıyla koca bir USTA OYUNCU George Scott, "Aynlan Yollar"da, seksfilmcilerinineline diişen kızını arayıp kurUrmaya çalışan bir babayı oynuyor. Resimde Scotl, biiyük kentlerin 'gece yaşamı'nı keşfettigi sahneterden birinde görülü>or. Türk Einsteinh nüfus patlamasına karşı Gazeteler, günde yüzJerce kisinin başvurduğu, derdi olanın derman aradığı yerlerdir. Muhabirler ahskındırlar buna. Ama arada öyleleri gelir ki... Kadıköy Vergi Dairesi'nden emekli yoklama memunt Tuncay Berkoz'ün de derdi büyük. Derdi, bir türlü anlaşılamamasından kaynaklamyor. Kalktı gazeteye geldi, yıllardan beri bir türlü çözümlenemeyen nüfus patlamasına "Emstein" gibi çözüm getirdiğini soyledL Emekli memur Berkoz'e göre dünyadaki 4.5 milyarük nüfusu sabit bir durumda tutabüirdik. Nasıl mı? Şöyle: "Ailelerde eceliyle ölen ana ve babalarm, uyuşturucu madde, sigara ve kötü alışkanlığı olmayan çocuklarının, bir çocuk edinme koşuluyla olan Tuncay Berkoz'ün ilginç buluşlarından biri de, dünyaya sabit para birimini getirmek. Berkoz'e göre madeni paralann ön yüzüne Adem ile Havva resmi ve bir çocuk, arka yüzüne de değeri yazılabilir ve tüm dünyada bu paralarla alışveriş yapılabilir. Tuncay Berkoz. anlattı da anlattı, sonra ilginç buluşlarından her zaman yararlanabilmesi için muhabire telefon numarasını da verdL Tam çıkıyordu ki döndü ve şöyle dedi: "Aman ha! Telefona annem çıkabilir. Söylemeyin ona. Konuşmamızı engelleyebilir." Biraz durdu, düşündü ve şöyle ekledi sonra: "Annem benim uzerimde çok baskı yapar da.. Korkanm ondan.." Ve rahatlamış bir biçimde çıktı, gitti... 'seks sanayü'nin içine dalıyor, bu yeraltı dünyasının kapalı kapılannın ardına geçiyorsunuz. 'Cinsel devrim'in nerelere dek gelip dayandığı konusunda çok eğitici, öğretici bu sahneler... Özellikle filmde gösterilen 'cinayetli seks* filmleri çekiminin gerçek cinayetlere yol açtığı konusunda basına sızmış haberleri anımsadığınızda... ... Ve bu belgesel öğenin yanı sıra, George Scott, abartılmış oyunuyla bu dramatik, patetik iz sürmenin kahramanı oluyor. Sonunda kızını bulup "çirkeften çıkardtğında," onun da biraz 'kabahatlı' olduğunu öğreniyoruz: Kızını sert, katı kurallarla boğan, ona sevgisini bir türlü gösteremeyen bir baba olmamış mıdır? Ama Kristian, sonunda 'eve dönmeye' razı olacak, her şey mutlu sona bağlanacaktır. *Tutucu' bir sinemacı olarak nitelenen Schrader bildirisini vermiş, 'hoşgörü toplumu'nu mahkum etmiştir. Ancak bilinen hoşgörü sınırlarına ulaşmış, birer 'haı loplumu' haline gelmiş 'hedonist' Batı ülkelerinde bu geriye donüşün yeniden mutluluk getirip getiremeyeceği bir yana, mümkün olup olmadığı bile kuşkusuz tartışmaya açık bir sorudur. Tunca> Berkoz: Ortak bir para M rimi öneriyor... evlenmelerı sağlanır. Eğer çocuklar sakat ise veya kotu alışkanlıkları varsa, cvlendiklerinde çocuk yapmamalan oğıitlenerek, gezegenimizde nufus patlaması önlenmiş olur." 47 yaşında ve hiç evlenmemiş HAYVANLAR Ismail Gülgeç DA. SEH XP YBA$INOA BÖ* .. SOYL6 CONIMlz:ı NASiL TARİHTE BUGÜN Mümtaz Arıkan 23 Arahk MENEMEN'DEKİ GERİCİÜK OLAYI! TOPIANAKAK ÛEVLSTEICAfÇI SİLAULI EYLEUe GİRtÇrt.KOİ ÇX$İH<"M£HOİ"lLAHEP£H NAK(lB£WM TAgİKATI ÜYESİ DBevİÇ MBiMer'İHARKASINA TZKIUP ' BAŞLA&LAfi. BUHUN U2£glN£, KAZAPA YEPSİCSUSAYU&UI YAPMAtO* OLAN Ö6g£TU&J MUSTAFA FSHIAİ HjeİLAY, BİR MAAI6A A£KERİYL£ /CAB$ltAK/UA PİKlLPİ. OA6JLMAIARI İÇİN UYABIP, HAVAVA AT£$ACnRINCA, SALOlSAN YOBAZLAJZ. O*/U yABALAPtLAR.SON&A DA, 4 KİM KİME DUM DUMA Behiç Ak KöRBifi oesreeeYLE BA$#JI KESIP, YEÇ/L SANCAĞJN TEP£SİN£ 6BÇJR0İLE/İ.BU ABAPA İKİ 8EKÇJYİ ÖUMJ&DÜLElt. KtSA SÜKE İÇJNDE Y£TJf&V OROU BikLİKL&KJ DUBUUA E6EMEN OLACAK, YAKALANAN SUÇIMLA/ÜN ÇQğj,MA*£M£&e lCAMA MÜUİM 6/Y£Ç£/cri.. 5 0 YIL ÖNCE C u m h u r i y e t Fransız Kost tayyarechi memleketimize gelmektedir. Buradan Romanya'ya gidecektir. Kost şehrimize birkaç giin evvel gelecekti, fakat havalartn fenalığı dolayısiyle YeşUköy'e inememek korkusuyla seyahatini tehir etmiş, mamafih dunku muthiş havaya rağmen bilâarıza Yeşilkoy'e inmiş, orada tayyarecılerimiz ve Fransız sefareti erkânı, ataşemiliteri tarafından karşılanarak evvela Fransız sefarethanesine gitmiş, oradan Tokatlıyan otelîne inmiştir. 23 Arahk 1933 Tayyareci Kost, dün ıstirahatte bulunduğu otelinde bir muharririmizi kabul ederek şu beyanatta bulunmuştur: " Yeni bir tip tayyarenin reklammı yapmak için Paris'ten hareket ettim. Sıra ile evvela Roma'ya, sonra Atina'ya ve Selaniğe uğradım. Şehrinizde birkaç giin kaldıktan sonra havanın müsaıt olduğu bir zaman Bukreş'e hareket edeceğim." Tayyareci Kost şerefine bu akşam Ünyon Fransezde bir akşam yemeği verilecektir. 19331983 Fransız tayyarecisi Kost, tayyaresiyle dün saat 14.30'da Yeşilkoy Hava Meydanı 'na inmişlir. Kost, Fransa'nın en meşhur tayyarecilerinden biridir. Arkadaşı Bellond ile birlikte Bahrimuhit seferini yapan ilk tayyarecilerdendir. Bu seyahati bir Fransız tayyare şirketine propaganda yapmak için ihtiyar etmiş ve evvela Atina'ya uğramıştır. Yunanistan'dan Bugün Ziraat Bonkası denince Bankacıhkfa 110 tfilhk te<rube akla gelir. T.C. ZIRAAT BANKASI Gücüne erişilemez *P>