Katalog

21 ARALIK 1983 EKONOMİ CUMHURİYET/9 Günün aynası Dışsatımın dışahmı karşılama ıranı vüzde 72.5 e düştü ANKARA, (ANKA) fckım ayında 566 milyon 184 bin dolarlık dışsatıma karşın, 792 milyon 58 bin dolarhk dışalım yapıldı. Buna gore dışsatımın dışalımı karşılama oranı yuzde 71,5 oldu. Geçen yıl dışsatımın dışahmı karşılama oranı yuzde 74,9 duzeyinde bulunuyordu. Devlet İstatistik Enstitüsü'nden yapılan açıklamaya gore, 1983 ekim ayında yapılan dışsatımda geçen yıhn aynı donemıne gore yuzde 1.1 oranında artış kaydedildi. Bu donemde yapılan dışsatımda tarım urünlerinde yuzde 7.7, madencilikte yüzde 16.6 artış, sanayi urünlerinde yuzde 2.9 oranında azalma olduğu bildirildi. Ekim ayı dışalımı ise geçen yıhn eşdonemine göre yuzde 6 oranında arttı. Bu arada, yapılan dışsatımın yuzde 48.1'i OECD, yuzde 45.9'u lslam, yuzde 4.7'si sosyalist, yüzde 1.3'u diğer ülkelere yapildı. Ekim ayında gerçekleştirilen dışalımın ise yüzde 44.7'si OECD, yüzde 43.6'sı Islam, yüzde 9.5'i sosyalist ve yuzde 2.2'si de diğer ülkelere yapıldı. HUKUMET PROGRAM YE FAIZ KARARINASIL KARŞILANDl? Kııruç: Orta direk edebiyutı var> ücret yükseltici önlem yok Ankara Siyasal Bilimler Fakultesı oğretim ü>elerinden Prof. BH«a> Kuruç. yeni hukümet programının ekonomık bolumune 'iı^kın gorüşlerini su noUalarda topladr. 1 Ozal hukumetinin programının ekonomik bolümu, kanımca bir başlangıç anlamını taşımıyor. Eskiden kulaklanmızın dolgun olduğu 197879 döneminin kötulenmesi ve 198182'nin ilk yarısının övülmesine ağırlık veren genişletılmiş bir seçim bildirgesi niteliğinde. 2 Somut onlemler fazla değil. Çunku program 5 yıllık uzun bir vadeve yayılmış. Buna bir çeşit azami program denebilir 3 Turkıye'nin kalkınma konumu çok baMte ve 'ek bir b4>uta indirgenmiş p. "'gram'da • Ihracat gelışirse Tuıkıye de gelişir şeklinde bir kalkınma anlayışı goruluyor. 4 Bu program içinde sanayıe hiç yer verilmemiş. 5 Kurumsal değişiklik olarak kamu kesiminin tasfiyesı goze çarpıyor. Tasarruflann kamu kesıminden çok, büyuk ban^cltilebilır, ama çalısan kesimın esnafın emeklinin gelirının artırılması uzun vadeye ertelenebilir gorüntusu var. 7 Enflasyonun kokenine inilebileceğinı sanmıyorum. Ama 1981 ve 82'de olduğu gibi enflasvon bir sure bastırılabilir. Ama enflasyonun bu sekilde bastırılması, buyuk kitlelerin satın alma guçlerinın azalması \e işsizliğin buyumesi bahasına gerçekleştirilebilir. 8 Akaryakıt fonunda yapılan değişiklik, doviz kuruyla oynamayı kolaylaştırıcı ve devaluasyonu hızlandırıcı niteliktedır. Bu durumda iç piyasada da fi>at yukselişleri hızlanacaktır. 9 Programda yabancı sermayeye bel bağlandığı dıkkati cekiyor. Enerji mrJenuılık ve tarıma dayalı sanayüer vabancı sermayeye açılmak istenmiyor. Ama bir ulkede yatırını y^pma karartnı yabancı sermaye kcndisi verir ve bu alanları yabancı sermayeye açmak istediğimiz halde, yabancı sermaye üç yıldır nazlanıyor. Gelir mi, gelmez mi zaman gösterecektir. Narin: Hür teşebbüsü destekleyen bir yaklaşım yok Program anahatlanyla guvence vericı vaadleri yerine getirici ve dengeleri koruyan bir nitelikte. Ancak ekonominın ağırlığını taşıyan muteşebbis, yatınmcı ve ıhracatçıya programda fazla yer verilmemesi bir eksikliktir. Programda tcşebbus azmi teşvık edılerek geri kalmış yorelerden başlayıp, ıhracatı arttırma yani "büyük üretim, büyük artış, buyuk ihracat" fikrine ağırlık vermiş. Ancak, bunlan gerçekleştirecek olan hur teşebbüs ve işverenin destekleneceği korunacağına dair herhangi bir yaklaşım getirilmemiş, muteşebbisin bugunku buyük mali yuklerinin azaltılmasına dönuk herhangi bir tedbirden bahsedilmemiştir. Orta direk için programda yer alan yaklaşım sevinç verıcıdir. Ama, büyuk uretim ve ihracatı hedefleyen bu hükumet programına yazılmamış olsa bile, işverenin bu yeni donemde yalnız ve desteksiz bırakılmayacağını diliyoruz. Para politikasına gelince.... Para politikası şok tedavisi sis* temıyle başlamışiır. Şokun, enflasyonun yukselmekte olan rakamına karşı duşunulduğu açıktır. Halkın tasarruflannı çekebilmek için en yüksek faiz politikası, en akılcı bir şekilde devreye sokulmuştur. Bu durumda ilk 3 ayda hemen enflasyon geri çekilecek, her türlu arsa ve bina ve altın fiyatlan düşecektir. Yalnız bu donemde yatırımlann daha da fazla gerilemesi, üretimlerin stoklara dönuşmesi buyük bir ekonomik bunalımı ortaya çıkarabilir. Geçmiste beklenen kararnamelerin zamarunda çıkanlamaması, çok olumsuz sonuçları beraberinde getirmiştir. Bu kez, yuksek faiz politikasının ardın Bankalarda kasım sonu mevduat 2.674 nıilyar Ekonomi Servisi Bankalar daki toplam mevduat 25 kasım tarihi itibariyle 2 trılyon 674 milyar lırayı buluyor. Yılbaşına gore toplam mevduattaki artış yuzde 11 'in altında kahrken, bu oran vadeli mevduat içın yuzde 14'u, vadesiz tasarruf mevduatı TOPLAM MEVDUAT: TASARRUF MEVDUATI: Vadeli hesap Sertifika Vadesiz hesap TtCARİ MEVDUAT DtĞER MEVDUAT ıçin yuzde 52'yi buluyor. Vadesiz ticarı mevduatta ise yüzde 13'ün üzerınde bir gerileme gorulüyor. Bankalardaki mevduatın son duzenlemeden once geçerli mevduat türlenne göre dağılımı 25 kasım 1983 tarihi ıtibariyle şövle: Mevduat 11 aylık artış (milyar lira) 2.674 % 10.6 1.776 1.231 108 % % % % % % 21.5 33.8 57.7 52.0 13.4 11.2 Bilsa> Kuruç kalann egemen olacağı banka kesimine aktanlması amaçlanıyor. Bu tasarruf anlayışını da geçmiş uç yıldan biliyoruz. 6 Gelir boluşümü konusunda orta direk edebiyatı yapıhyor. Ama çahşanların gelirlerini somut olarak yukseltecek bir önlem getirilmemiş. Prograrnın en belirgin özelliği belki de burada yatıyor. Programda fiyatlar ve faizler içın onlem \ar, ama gelirler için yok. Fıyatlar ve faizler hemen a\arlanabilir ve vük Gezgin: Kredi kullananın hangi maliyetle çalışacağı açık değil İSO V önetim Kurulu Başkanı Nurullah Gezgin: Alınan faiz kararı, enflasyonu aşağı çekme yöntemlerinden biridir. Birikim sahibini tasarruf a yöneltmek, tuketimi kısmak ve parasal onlemlerle enflasyon oranını düşurmek amaçlanmıştır. Bu önlem, aynı zamanda bankalara kısa vadede kaynak transferi de sağlar. Önemli olan, bankalann bu kaynak transferini hangi yönde kullanacağıdır. Öte yandan yeni uygulamanın, kredi maliyetlerine nasıl yansıyacağı, kanımca açıklık kazanmış değildir. Kredi maliyetleri sanayici kadar toplumu da ilgilendırecektir. Kararlar mevduat sahibi açısından açıktır. Ancak kredi kullanacakların hangi maliyetlerle çalışacakları henüz açıkhkla gorülmemektedir. Bankalar, mevduat sahiplerıne kendi ceplennden bir şey verecekler midir? Eğer vereceklerse bu yeni kaynağı kimden ve nereden alacaklardır? Çünkıı ekonomiyi ve orta direği asıl ilgilendiren kredi maliyetleridir. Kaldı ki, bankalardaki mevduatın gerçekten sokaktaki vatandaşın birikimlerinden mi oluştuğu da ayrı bir tartışma konusudur. 438 576 322 Kafaoğlu: Faiz gelîrlerini arttırmak en büyük antisosyal adınıdır Sayın Özal'ın programı, klasik hukümet programlarından pek az farklı. Bu farklılığın başında, sosyal yönu eksik olan bir uygulamanın sanki bu yonu yüksekmış şibı gosterılmesı gelmektedır. Örneğin, ücret ve maa^ duzenlemelerine değin, vanı emekçilerin yıllardır bozulan durumlarını doğrudan doğruya duzeltecek uygulamaların yer almamasına karşın; vergi iadesı gibı en ıyi olasıhkla bir yıl sonra yarar sağlayacak bir uygulamayı ve mevduat faizleri artışını ornek gosterıp programa sosyal bir gorunuş gosıermedeki becerisıne değinilebilır. Aslında, faiz gelirlerini arttırmak en büyük antisosyal adımdır. Orneğin, İngiltere Gelir Vergisi Kanunu'nda faiz \e temettu gelırleri en antisosyal gelirler sayılarak, ticari kârlar ve sanayi kazançlanndan miştir. Faiz oranlannı arttınrken çıkmazda olan banka sistemini rayına oturtmak için alınmış bir onlem soz konusudur. Boylece, devleün alacağı vergıler feda edilerek, yeni bir kurtarma operasyonuna girilmiş sayılabilir. Programın diğer ekonomik zayıf tarafları ise, sanki Hazine ve kamu harcamalannda sıkışık bir durum yokmuş gibi durmadan devlet gelirlerınden fedakârlık vapılacağının çeşitli şekillerde ıfade edilmesidir. Oysa, içinde bulunulan ekonomik durgunluğa en buyuk neden, kamunun ceşitli yerlere olan borçlannı odemede geç kalması ve hatta bazı aylarda maaşları ödeyebılmek için para basma yoluna gidilmesidir. Ayrıca, ihracattakı faiz avantajlarının da azalacağı son faiz tebliğlerinden anlaşılmaktadır. TtSK Başkanı Halit Narin dan, kredi maliyetlerini bankalann ınsiyatifine bırakmayan ve bankalan disipline edici, duraksamaya başlayan ihracatı teşvik edici ve hemen hemen unutulmuş gorunen yatırımları ozendirici kararnamelerin suratle devreye sokulmasını bekliyoruz. Hükumet programı, calışmadan yuksek faizle geçinme programı değil, daha çok uretim ve ihracata donuk bir program olduğuna göre, bu tur kararnamelerin suratle devreye sokulmasını diliyoruz. DISBANK Turk DrsTicartf Bankası DÖVİZ KURLARI üdvizin Cinsi 1 ABD Doları I Avustralya Doları 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 tsveç Kronu 1 İsviçre Frangı 100 llalyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kanada Doları 1 Kuveyt Dinan 1 Sorveç Kronu 1 Sterlin 1 S.Arabistan Riyali Döviz Alış 276.95 242.05 14.22 100.15 4.92 27.66 32.81 89.18 34.18 125.52 16.50 117.80 221.74 945.04 35.56 393.13 79.58 Doviz Satış 282.49 246.90 14.50 102.15 5.01 28.21 33.47 90.96 34.87 128.03 16.83 120.16 226.17 963.94 36.27 400.99 81.17 Tuncay Ârtıın: Kredinin sanayiciye maliyvtinde 10 puanlık bir düşüş olabilir Efektîf Alış 276.95 229.95 14.22 100.15 4.67 27.66 32.81 89.18 34.18 125.52 15.68 111.91 210.65 897.78 33.78 393.13 75.60 Efektif Satıs 285.26 249.32 14.64 103.15 5.06 28.49 33.80 91.86 35.21 129.28 17.00 121.33 228.39 973.39 36.62 404.92 81.97 Arslan Baser Kafaoğlu da ağır oranlarda vergilendirilir. Oysa Özal, bunu sosyal bir uygulama gibi sunmuş ve bazı çevrelerce de bu sunuş kabul edil Halit Soydan: Sanayici krediler açısından belli ölçüde rahatlayacak Yen» faiz kararları konusunda benim tahmın ve beklentilerım bıraz iyımser. Ben bu kararHan sonra, bankalara fon gırişinin hızlanacağını tahmin edi.orum. Faizler yükseldiği için bankalann fon maliyetleri artacaktır. Ama, bu maliyetlerin sanayiciye verilecek kredilere yansımayacağı göruşundeyim. Çunku, yeni kararnameler, bankalann mah yuklerinde ciddi iyileşmeleri de beraberinde getirmiş bulunuyor. Gider vergisinin yüzde I5'ten yüzde 3'e indirilmesi, faiz farkı iade fonunun yüzde 15'ten yüzde 7.5'a duşürulmesi ve bankalann munzam karşılıklanna Merkez Bankası'mn piyasa oranlan üzerinden faiz verilmesi, bankalann mali yuklerini hafifletecektir. Bankalar, yeni kredi faizleri konusunda henuz bir karar almış değiller. Ama benim sezgım, yeni belirlenecek kred\ faiz oranmın. maliyet açısından sanayiciye bugunküne gore daha az yuk yaratacağı yolundadır.Sanayici bu durumda ayrıca kredilerde belli bir ferahlama ve artış olacağı için de ferahlayacaktır. Çunku, sanayici ıçin en pahalı kaynak, hiç olmayan kaynaktır. Yapı ve Kredi Bankası Genel Müdur yardımcılarından Tuncay Artun Yeni hükümetin faizlerle ilgili son kararı bankalann mevduat yapılannda köklü değişiklikleri de beraberinde getirecektir. Ticari ve resmi mevduata da diğer mevduatlar gibi faiz uygula' ması, bir yandan bankalann' mevduat yapısını değiştirirken, diğer yandan da kaynak maliyetlerini büyük ölçude arttıracaktır. Faizlerin yukseltilmesinin, bankalarda mevduat akışını hızlandıracağını ise pek sanmıyorum. Faiz kararının kredi maliyetlerine yansımasına gelince... Kredilerde faiz farki iade fonu w o 15'den °?o 7.5'a, gider vergisi ise % 15'den Vo 3'e indirilmiştir. Bu durumda, kredinin sanayiciye maliyetinde ortalama on puanlık bir duşuş beklenebilir. Yani, bugun % 70'lerde olan kredi maliyetleri °7o 60'lara düşecektir. ÇAPRAZ KURLAR / ABD DOLARI 19.4760 Avusturya Şilini 2.7653 56.2906 Belçika Frangı 10.0126 8.4410 Fransız Frangı 3.1055 8.1026 tsveç Kronu 2.2064 1678.48 ttalyan Lireti 235.10 1.24898 Kanada Doları 7.7882 3.4801 S. Arabistan Riyali 1 Avustralya Doları: 0.87398 1 Kuveyt Dinan: 3.4123 1 Sterlin: 1.4195 B. Alman Markı Danimarka Kronu Hollanda Florini tsviçre Frangı Japon Yeni Norveç Kronu ABD DOLARI ABD DOLARI ABD DOLARI Taciroğlu: Bu olumlu program, çok zenginleri rahatsız edecek İSO ve tTO Meclis Üyesi Ali Zafer Taciroğlu: Türkiye'nin genelde tum sorunlarına değinmiş olan hükumet programınını, ulkemizde guçlü bir altyapı oluşturulması ve uzun vadede tabandan zirveye her kesimin milli gelirden daha fazla pay almasını amaçlamaktadır. Programda sadece orta direk değil 10 bin lira geliri olan asgari ucretli için de onlemler duşünülmuştür. Benim kaygım bu programa kısa vadeli ve miyop gozlüklerle yaklaşacak bir kısım üst kademe bürokratları ve çok zengin tabakanın programı engelleme yoluna gitmelerıdir. Oysa Turkiye'deki piramidin bu en üst kesiminde yer alan ust burokratlar ve özel sektörun en varhklı kesimı, işi uzun vadeli duşunseler, bu programın kendi çıkarlarına da uygun olacağını göreceklerdır. Alınan onlemler çok zenginler için kısa vadede kotu olabilir. Ama uzun vadede yoksul bir Türkiye yerine varhklı bir Turkiye'de yaşamak kuşkusu onların kârlarını da arttıracaktır. Yine ust kademe burokratları da, kendi ellerindeki güçlerinin ahndığı anlamını çıkaracaklardır. Oysa bu programın temel esprisi uretentn kazanması ve devlet yoluyla kâr transferlerinin minimize edilmesidir. Program konusunda hukumetın tiüzlikle uzerine eğümesi gereken konu ise vaat ettiği gibı tekelleri ortadan kaldırmasıdır. Gerek ozel sektörde gerekse dış ticarette tekellere yer verilmemelidir. ALTIN GUMUS FIYATLARI Cumhuriyet Resat 24 Ayar (gr.) 22 Ayar bilezik 900 Ayar giimüş ALIŞ 24.500 26.000 3.760 3.440 87.00 SATIŞ 24.800 26.500 3.780 3.615 89.00 Garanti Bankası Genel Müdurü Halil Soydan İhracatçı Tekstil Sanayicilerini Dikkatine. A krilik lifleri işleyip mamulünü proje bazında ihraç eden firmalara, dahili satış fiyatlanmızdan 1OO.TL/kg. tenzili ve 3O.TL/kg. Gider Vergisi muafiyetiyle toplam 13O.TL/kg. eksiğine hammadde temin etme imkânlarını sağlamış bulunuyoruz. Sayın Sanayicilerimizin bilgilerine sunarız. Seçiciler Kurulu, değerlendirme toplaniılan sonucu ödül kazananlan şöyle bdirledi; JÜRİ BCYÜK ÖDÜLU BİRİNCİLIK ÖDÜLU IKINCİLİK ÖDÜLÜ ÜÇtNCLLÜK ÖDULÜ MANSÎYONL\R ENDER DANDLL TULAY SOYDAN METIN AROYO M. ADİL GÜR YURDAGÜL ÇETIN HAYRI\E KOÇ ALEV GÖZONAR HALENUR DİKSOY SERPİL ATU dekanlıklanna, Seçiciler Kurulu nun değerlı üyeleri Prof Beyhan Saldıray, Şahın Yagan, Ayien Sürür, Prof Sümer Saldıray, Atıla Ergür, Ayla Salman. Bahattin Şeber e, Yanşmaya kaülan bütün öğrencılerimıze teşekkur edenz. esen Yarışm Sonuçlandı. Eski hesap uzmanı Bulent Soylan Soylan: Yine de tasarruf sahibi lehine gelir bölüşümü olmayacak Banka faizlerini yukselterek dar gelirliye refah sağlamak fikri, yaşamış olduğumuz faizli dönemden sonra, daha da ihtiyatla karşılanması gereken politik bir müjde kabul edilmelıdir. Olay, basite indirgenirse, kendisine refah vaadedilen yurttaşm elinden birikımi alınıp, bankalarca iyi bir şekilde değerlendirilecek ve bu değerlendirme sonucu elde edilecek kazançtan kendisıne pay verilecektir. Pekiyi, bu pay verilirken, mılli geürde kimin payı kısüacaktır? Artık kurtarılmasından vazgeçileceği ve kendi hallerine bırakılacağı bıldirilen sanayinin mi? Durumu meydanda olan bankaların mı? Yoksa devletın mi? Bu faız politikası ile \eni bir gelir böluşumu, hele tasarruf sahibi lehinde bir gelir bolüşumu tablosu hiç ortaya çıkmaz. İlerıde daha yüksek bir duzeyde seyredecek enflasyonun getıreceği yeni bolüşum dengeleri, bu tasarruf sahiplerinın eline geçen parayı rakamsal olarak artıracak, ama reel olarak geriletecektir. Gelir elde ediyorum derken, far1 kında olmadan aııa p^ralarını tuketenlere enflasvo'i oıanlarını kendilerine gore hes>aplamalannı otıeririm. Epengle "^ınşması Yanşmanın esenlıkle sonuçlanmasında gereklı çalışma ortamıru yaratan. Mımar Sınan Ünıversitesi. Marmara Cniversıtesı. 9 Eylül Ünıversitesi rektörlüklen ıle adı geçen universitelerm Güzel Sanatlar Fakültelen OdOt Da£mm Kokte\h X 12 1983 Pazartesı euna Isıanbul Dedeman Oldl nde \apdacaknr DOŞEMELİK KLM4Ş S4\4Yİ ve TİCARET A.Ş. İsumbul:İM.Ç l Biok So IS36UnkapanıTel. ;2SS80SS:651U6 Tekx :S141Epentr inkan : Karacakaya Cad \o 85St!eterTet 48 94 324S94J3 Sayın Doktorlara BASDÖNMESİNİ DURDURAN Günde üç öğün yemek. A v d a b İ r k İ t a n . C,m.kMi<;.öuıd.,,.yık]atam 109.36ğün ., • * ^rnıevı lu», ııi)uuııu\oruz! V\<la lnrkn.iptaıı \~ıî<)a )»<; (*k.ujıı.nı hej> urnjtııyını?' AKSA AKSA AKRİLİK KİMYA SANAYİİ A.Ş. Beşiktaş. Spor Cad. Acısu Sok. faşlık Apt. No:19, İstanbul Tel: 161 53 42 Antivert tablet SİĞİL İLACI i.L. 33 NASIRlLAC! Nasıral Eczanelere dağıtıldı. • Nutus huvıyet cuzdanımı kaybettim. Geçersizdir. YAKÜP TORUN Hedef: 5 mıl\on ^alan garcteler. 1 milvon satan kilaplar Işıl ışıl bjrTurkı>e < 610 000 Aı.'djF Kamfianmı 'ta i.anl>n KİMF batıiittiiıı k rop >{m