Katalog

11 EKİM 1983 EKONOMİ CUMHURİYET/9 , • Günün Aynası Yeni ürün çıkıncaya kadar TARİŞ zeyrtinyngı fiyntını sabit tutacak İZMtR (Cumhuriyet Ege Bürosu) Ham zeytinyağı fiyatlannın spekülâtif hareketlerle yükselme eğilimi göstermesi üstüne Tariş, yeni ürün çıkıncaya dek fabrika çıkış fiyatlannı sabı t tutraa karan aldı. Edinilen bilgilere göre, bir süredir 5 asitli zeytinyağı fiyatların 220 liraya dek yükselmesi üslüne ihracatçılar bir açıklama yaparak fiyat istikrarının sağlanmasını istediler. Fiyatların 220 lira sınırını aşması durumunda ihracatın duracağını, bunun hem uretid, hem rüketici, hem de ihracatçının zararına olacağına işaret eden ihracatçılar, Tariş'in denge unsuru olmasını istemişlerdi. Bu istem üstüne Tariş, yeni ürün piyasaya çıkıncaya dek fabrika çıfcış fiyatını 240 lira olarak sabit tutma kararı aldı. Tariş'ten edinilen bilgiye göre, ihracat kapısının açık kalmasını sağlamak ve fiyatlann 220 Hrayı aşmasını önlemek üzere bu kararın ahndığı oğrenildi. Tariş yetkilileri, zeytinyağı kooperatifi elinde Türkiye tüketimine yetecek miktarda zeytinyağı bulunduğunu belirterek, "Spekülâtif hareketlerin fiyatları etkilemesi önlenecektir. Bu şekilde sağlanaeak fiyat istikran ttretici tüketici, ihracatı üçliisünün yaranna olacaktır." dediler. Bu arada piyasa yetkilileri bazı firmaların spekülâtif uygulamalarla fiyatları 250 liraya değin yükseltmek niyetinde olduğunu. böylece yeni ürün döneminde ihracat olanağının ortadan kalkmasıyla bu kişilerin ucuza zeytinyağı kapatmaya çalışacaklannı öne sürdüler. Piyasa yetkilileri, Tariş kararının fiyat yükselmelerini önleyeceği kanısında olduklarını sözlerine eklediler. Karşılama oranı geçen yıl yüzde 84'ü bulmuştu İhracat ve işçi dövizi ithalatın ancak dörtte üçünü karşıladı Ekonomi Servisi Bu yılın ocaktemmuz döneminde dışsatım ve işçi dövizi girişinden elde edilen döviz, dışalımın yalnızca yüzde 76.4'ünü karşılayabildi. Geçen yılın eş döneminde ise karşılama oranı yüzde 83.7 düzeyindeydi. nemde yüzde 26 oranında azaldı ve 854 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bu gelişmeler sonucunda ocaktemmuz döneminde bu iki kalemden sağlanan toplam döviz miktan yüzde 5.5 oranında gerileyerek 3 milyar 80 milyon dolara düşmüş oldu. Geçen yılın eş Dışsatımdaki yavaşlama ve işçi döneminde ise ihracat ve işçi dödövizindeki gerileme eğilimi bu vizi girişinden toplam 4 milyar iki kalemden elde edilen döviz 100 milyon dolar sağlanmıştı. miktannın azalmasına yolaçıyor. Döviz gelirindeki azalmaya Dışsatım, yılın ilk 7 ayında yüzde 2.5 oranında artabildi ve 2 karşın dışalım bu yılın ilk 7 ayınmilyor 952 milyon dolardan 3 da yüzde 3.6 oranında genişleme milyor 20 milyon dolara çıktı. kaydetti ve 4.9 milyar dolardan Yurt dışında çalışan işçilerimizin 5 milyar 80 milyon dolara çıktı. yolladığı döviz tutan ise aynı döBöylece, dışsatımla işçi dövizi YORUM YALÇIN DOĞAN 900 Bin Lira Değil, İnşaat Firmaları AşılmalıL. Konut kredisinin 600 bin liradan 900 bin i'ncy?. çıkartılması konut sorununa bir çözüm getirebilır mi?.. Sigorta kredilerinin 900 bin liraya çıkartılması yerine, konut alanında son yilların en başanlı yasası olan "Toplu Konut Yasası"nın işletilmesi daha akılcı olmaz mı?.. Turkiye'de şu anda net birbuçuk mılyona ulaşmış konut açığı var. Buna her yıl 300 bin konut açığı daha ekleniyor. 1955 yılından bu yana da Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) tarafından verilen kredi ile yapılan konut sayısı gerçekten güiünç: 28 yılda ancak 200 bin konut gerçekleştirilmiş. 200 bin konutun yapımı için 4 bine yakın kooperatif kurulmuş. Verilen toplam kredi miktan da 54 milyar lirayı buluyor. Bu rakamlardan ortaya şöyle genel bir sonuç çıkıyor: SSK şemsiyesi altında yaklaşık 4 milyon 600 bin hane var. 28 yılda bu 4 milyon 600 bin haneden ancak 200 bini konut sahibi olmuş. Dolayısıyla sadece bu rakamdan bir başka sonuca daha ulaşmak mümkün: SSK'nın verdiği kredi miktarını arttırmak konut sorununa çözüm getirmiyor. En azından sigortalı çalışanlann konut sorununa çözüm getirmekten uzak kalıyor. Bu nedenle sigorta konut kredisinin 600 bin liradan 900 bin liraya yükseltllmesine umut bağlamak gerçekçi değil. Ayrıca düşündürücü. Konut kredisi 600 bin lira iken yıllık fiyat artışları yüzde 80 dolayında idi. Son 2 yılın fiyat artışlarını toparlarsak yine yüzde 70'leri, 80'leri aştığını görürüz. Oysa, konut kredisindeki artış yüzde 50. Bir başka deyimle, konut kredisinin artışı fiyat artışlarının gerisinde kalıyor. Kredinin yetersizliği nedeniyle de, kooperatiflerin gerçekleşmesi yılan öykülerine dönüyor. Yıllar yılı uzuyor da, uzuyor. Bitmek bilmeyen, msanı usandıran kooperatif öyküleri gazete kolleksiyonlarının hiç eksilmeyen haber türleri arasında yer alıyor. Kooperatifin yapımını üstlenmiş müteahhitler verilen parayı başka yerde kullanıyor, bazen yurt dışına kaçıyor, sürekli maliyet artışlarını bindiriyor, bir konutun üzerinden 5 kış, 6 yaz geçiyor, kooperatif binalan hâlâ yerinde sayıyor. Ve asıl önemli nokta işte burada düğümleniyor. Müteahhite karşı konut sahipleri hiçbir yaptırım uygutayamıyor. Çünkü, yasaiar müteahhitlerden yana işliyor. Konut sahibi olmak isteyen sigortalılar da ellerı kolları bağlı beklemek zorunda kalıyoriar. Ama, bu arada, konut kredisi 600 bin liradan 900 bin liraya çıkıyor. Ne işe yarar! Yapıyı bitirmeyen müteahhitlere yasal bir yaptınm, güçlü bir ceza getirmedikten sonra, ne işe yarar paranın arttırılması... Öte yandan, yapılan hesaplara göre bugün Ankara'da 100 metrekarelik bir konutun "yapı maliyeti" yaklaşık 2 milyon lira dolayında. Oysa, Ankara'ya gelin, görün. 100 metrekarelik bir konutun satış fiyatı 89 milyon liradan aşağı değil. Ne oluyor aradaki fark?.. Müteahhitlerin cebme iniyor. İnşaat kesiminde kârlar bugün inanılmaz boyutlara ulaşıyor. Konut fiyatları inanılmaz derecede yüksek olunca, kiralann da yanına yaklaşılmıyor. Dolayısıyla, günümüzde konut alanında iki gerçekle karşılaşılıyor. Birincisi, müteahhitlere yasal yaptınm hemen hernen yok. Adamlar sigortalıları peşlerinden koşturup duruyorlar. İkincisi de, konut satış fiyatlarına mutlaka bir sınır getirmek gerekiyor. Dolayısıyla da, kiralara bir sınır getirmek, günün en "acil meselesine" dönüşmüş durumda. Özetlenen gerçekter varken, Sosyal Sigortalar Kurumu'nun konut kredisini 900 bin liraya çıkarması ne ifade eder?. Çok birşey ifade etmediği ortada. Peki, o zaman ne yapmalı?.. Çok açık bu sorunun yanıtı. Toplu Konut Yasası işletilmeli. Son yılların en iyi yasası olan Toplu Konut Yasası iki yıl önce yürürîüğe girdi. Ama. nedense bir türlü işlemiyor. Acaba, hangi firmalar bu yasayı değıştirmek için İmar Bakanlığı koridorlarını aşmdırıyorlar?.. Acaba hangi firmalar yasanın değiştirilmesinden neler umuyorlar?.. Bunlar bir yana, Toplu Konut Yasası'nın bugünkü biçimiyle işletilmesi, konut sorununa geniş boyutlu çözüm getirebilecek nitelikler taşıyor. Yeter ki, işletilsin. İlgili bakanlıklar büyük inşaat firmalanna ve müteahhitlere yenik düşmezlerse, dolayısıyla Toplu Konut Yasası'nı işletebilirlerse, konut sorununu çözume götüren yolu bulabilirler... Ocak Temmuz döneminde dışalım • dışsatım ve işçi dövizi (milyon dolar) Dışsatım İşçi Dövizi TOPLAM Dışalım Dışalımı Karşılama Oranı (Vo) gelirlerinin dışalımı karşılama oranı önemli bir gerileme kaydetti. Geçen yılın ilk 7 ayında yüzde 83.7 olan bu oran bu yılın eş döneminde yüzde 76.4'e düştü. Bu gelişme, Türkiye'nın dış borç ödemelerinin artacağı 1984 yılı öncesinde ödemeler dengesi 1982 2.953 1.152 4.104 4.902 83.7 I983Değişim (%) 4.902 2.5 854 25.9 5.5 3.880 3.6 5.081 76.4 açığında beklenen ıyileşmeyi sağlamanın giderek zorlaştığını ortaya koyuyor. Ayrıca, 1984 yılı büyüme hızı için yapılan iyimser tahminlerin gerçekleşmesi de başlıca döviz kalemlerindeki bu gerileme karşısında çok zor görünüyor. Murteza Çelikel, tarınnda ABD sermayesine karşı çıktı Lokomotif ihalesi son aşamada ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Acil gereksinim için ithalatıvıa karar verilen dizel lokomotif ihalesinde son aşamaya gelindi. Son seçime kalan iki ABD firması General Motors ve General Electric firmalannın aynı fiyatı vermesi nedeniyle, seçimin "kalite" esasına dayalı olarak yapılacağı oğrenildi. İki fırmanın manevra dizel lokomotif için 900 bin dolar fiyat önerdiği saptandı. Ulaştırma Bakanı Prof. Dr. Mustafa Aysan Cumhuriyet muhabirine, "Manevra lokomotif ihtiyacımız en kısa zamanda çözümlenecektir" dedi. Acil gereksinim nedeniyle önce ihale yapılmaksızın sürdürülen ahm görüşmelerinde, bir tek General Motors firmasından öneri alındı. tlk teklifte bu firma 1200 beygirlik manevra lokomotifi için 1.2 milyon dolar talep etti. Ekonomik Kurul üyelerinin ihale ısrarı üstüne bu kez dizel lokomotif yapan tüm firmalardan teklif alındı. Daha sonra General Motors fırmasına ek olarak General Elektric firmasının da öneri getirdiği görüldü. Halen iki firma 900 bin dolar karşıhğında 2400 beygir dizel lokomotifi satımı için öneri yapmış bulunuyorlar. Kararın seçimler oncesi verileceği oğrenildi. "Tarımı yabancıya açarsak toprak ağalamnı ararız" Ekonomi Servisi Istanbul Sanayi Odası Meclis Başkanvekili Murteza Çelikel, yabancı sermayenin tarım kesimine girmesine izin verilirse küçük uretici ve köylünün bugün şikâyet ettiği toprak ağasını arar hale geleceğini söyledi. Ülkemizde bulunan ABD yatırım heyetinin öncelikle tarım yatınmlarıyla ilgilendiği yolundaki haberlerin yaygınlaşması üzerine bir açıklama yapan Çelikel şöyle dedi: "Son giinlerde resmi gerekse özel kesimde büyük teşvik ve kolaylık gören yabancı yatırımların, Türkiye'nın gerçek ihtiyacı olan sanayi alanından ziyade tanma yöneldiği goriılmektedir. Amerikan Tarım Bakanlığı temsilcileri ile iş adamlanndan oluşan OPIC heyeti Tiırk tanmına yapılacak yatınmın kendileri için çok kârlı bir iş olduğunu acıkca bildirmişlerdir. ABD'li tanmcılann Türk sanavii yerine, kârlı ve kolay bulduklan tanm alanına kaymalan ilginçtir. Nüfusunun S 70'inin tarımla uğraştıgı ve üretime ilişkin önemli sorunlan bulunmayan Türkiye'ye yabancı yatınmın sağlayacagı imkânlar, Türk halkından ziyade elbette kendi çıkarlan ile ilgilidir. Türkiye'ye tanm göriicüliığüne geldiği ilan edilen OPIC heyetinin arabuluculan yanlış adres seçti. Amerikan tanm heyetinde 250 bin Amerikan çifçi ailesinin ortak olduğu tanm kooperatifi temsijcüeri bulunduğu halde, ülkemizde bunlara 5 tane aynı soyadı laşıyan aile holdingleri muhatap. 1 ürk çiflçi ailesi vok.Türk köylusunün ortak oldugu tanm kooperatiflerinin adı sanı yok. Türk koylusünün sabanı ile, çapası ile, hayvanları ile ailesinin bütünleşerek yapabildiği tel^başanlı meslek tanmdır. Bu başansı kimseye mubtaç ofanadan, devlett sosyal ağırnk vermeden, kendisinin ve ülkesinin kamını doyurmasındadır." "Ömürierinde saban ve tırmık görmemiş holding şehzadeleri"nin bu kez tarımla ilgilenmelerinin dikkat çekici olduğunu kaydeden Çelikel, tanmda küçük işletmelerin tekellerce tasfiye edilerek ABD damgalı çiftlikler oluşturulmasının sakıncalanna değinerek şöyle devam etti: "Yabancı yatınmın o ulkeye sağladığı yarar, istihdam sorununa ve ekonomiye vapacağı katkıdır. Bu nedenler var olmadıgı takdirde yabancı yatınm ulke çıkarlanna lers düşer. Türk koylusunun geleneksel ugraşısını, yabancı şirketlerin Türk holdingleri ele kuracaklan tekellere terk etmesinin sakıncalan, getireceği \arardan daha vahimdir. Bu \atınmlann lanmdaki mevcut teknoloji, istihdam hacmine hicbir katkısı olma yacağı gibi. tanm ekonomisine getirecegi olumsu? etkileri gozden uzak tutmamak gerekir. Küçük tanm işletmelerinin olume mahkum ederek, köylümüzü yabancı yatınmcının tekeline terk etmek, esasen yabancı sermayenin teşvik edilmesi amacının dışındadır. Yıllardır tanm ve toprak reformunu her yönetimden bekkyen topraksız köylünün karşısına bu defa kendisini kökten tasFıye edecek yerii ve yabancı tekellerin ekonomik güçbirliği çıkartılmaktadır. Bu hem ekonomik, hem de politik bir yanlış olur. Yabancı sermayenin mihmandarlan ve holdingler bile bu işbirliğinin neticelerinin ne belalar doguracağını uzun uzun tartmalıdırlar." Kanada\xı borçlanmız ANKARA, (ANKA) Ba' a n l a r Kurulu, Kanada ile ı973'te imzalanan kredi anlaşmasından doğan borçların ertelenmesini öngören anlaşmayı onayladı. Anlaşma uyannca, telekomünikasyon malzemesi ahmında kullanılmak üzere Kanada'dan ertelendi sağlanan 9.8 milyon Kanada Dolan (yaklaşık 1.9 milyar lira) tutanndaki kredinin kalan bölümü ile buna ilişkin faiz oderneleri 1985 yılmda başlayacak. Ödeme 2003 yılında sona erecek. Bakanlar Kurulu Kararı, Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Murteza Çelikel Dikmen: Hazır formüllerle enflasyon geriletilemez İSTANBLL, (ANKA) Ik tisadi Araştırmalar Vakfı (İAV) Başkanı Prof. Dr. M. Orhan Dikmen, Turkiye'de enflasyon oranının yüzde otuzu geçtiğini, bu oranm Japonya'dakinin yaklaşık on katı olduğunu söyledi. Dikmen, enflasyonu kontrol altına almak için uygulanan IMF polıtikalarının başarıya ulaşmadığını belirterek şunları soyledi: Ekonomik ve sosyal dengelerin kurulmasını sağlamış olan hazır formüller ile enflasyonun istenilen düzeye indirilmesini beklemek hayaldır. Enflasyon oranının önünde koşturulan iürekli devalüasyon, üretimi frenleyen yüksek faiz uygulamaları ve sözüm ona sıkı para politikası ile Cargill, Türkiye''de Jarım Araştırma Merkezi kuracak Dünyanın 5 büyük tahıl tekelinden biri olan Cargill'in Avrupa Bölümü Direktörü Jacques Lesgourges, "Bir hafta içinde ilke anlaşması sağlanacak. Aralığın ilk haftasında da kesin anlaşmayı imzalamaya geleceğim" dedi. Ekonomi Servisi Amerikan yatınm heyeti içinde yer alan Cargill firmasının Avrupa bölümü direktörü Jacques Lesgourges, Turkiye'de tarım araştırma ve geliştirme merkezi kuracaklarını söyledi. Dünyanın en büyük 5 tahıl tekelinden biri olan ve 48 ülkede 500 yan kuruluşu bulunan Cargill'in ülkemizde ayrıca ayçiçeği urününün kalitesini yükseltme ve soya uretme konusunda temaslan olduğu belirtildi. Cargill Avrupa Bölümü Direktörü Lesgourges Turkiye'de tarım geliştirme ve araştırma merkezi kurulması konusunda iki Türk firmasıyla pazarhk halinde olduklarını ve bu nedenle iki rakip firmanm adlarını açıklamasınm sakıncalı olabileceğini söyledi. Yatınmın mali portesi konusunda da aynı nedenle açıklama yapmaktan kaçınan Lesgourges, gelecek hafta firmalardan biriyle ilke anlaşmasına varmış olacaklarını kaydetti. Turkiye'de varacağı ilke anlaşmasını Cargill firmasının merkezine ileteceğini kaydeden Lesgourges, aralık ayının ilk haftasında kesin anlaşmayı imzalamak uzere yeniden Türkive'ye geleceğini söyledi. Cargill firmasının Avrupa'da iki ülkede tesisleri bulunduğunu belirten Lesgourges, bunlardan birinin İspanya'da ayçiçeği geliştirme ve üretim merkezi, diğerinin ise Federal Almanya'daki tahıl merkezi olduğunu kaydetti. Lesgourges, "Türkiye, ayçiçeginde Ispanya'dan sonra Avrupa'nın ikinci büyük üretitisi, soya konusunda büyük potansiyele sahip, ama şimdiye kadar bu konu ihmal edilmiş. tlk etapta fide ve tohum geliştirme çalışmaları yapmayı, daha sonra da tarım sanayii tesisleri kurmayı düşünüyoruz" dedi. I enflasyon kontrol altına alınmak şöyle dursun, tam tersine beslenmektedir. ABDli yatırımcılarla varılan anlaşmalar yarın açıklanacak İZMİR (Cumhuriyet Ege Biirosu) Amerikan Denizaşırı özel Yatırımlar Örgütü (OPIC) heyeti üyeleri dün lzmir'de ikili görüşmeler yaptı. Görüşmeler bu sabah da sürecek. OP1C Finansman Bölümü Başkanı Daniel Roberts ikili görüşmelerin sonuçlarmın yarın Ankara'da düzenlenecek bir basın toplantısı ile açıklanacağını bildirdi. Bir süredir Turkiye'de incelemelerde bulunan OPIC üyeleri önceki gün geldikleri İzmir'de ikili görüşmeler yaptılar. Devletin iç borçları 1.2 trilyona ulaştı ANKARA (ANKA) Bu yılın ilk yansı itibariyle devletin toplam 1 trilyon 229 milyar lira tutarında iç borcu bulunduğu belirlendi. Maliye Bakanlığı'nca derlenen verilere göre, iç borçların 891.6 milyar liralık bölümü vadesi bir yılı aşan ve genel bütçeden ödenecek borçlardan, 337.1 milyar liralık bölümü ise hazinenin kefalet verdiği kamu sektörü borçlarından oluşuyor. Genel bütçeden ödenecek borçlar arasında 477.6 milyar lira ile kur farkları ilk sırada yer alıyor. Söz konusu borç, Türk Lirasının yabancı para birimleri karşısında değer yitirmesi sonucu, Merkez Bankası'ndaki döviz mevcut ve açıklıklarının yeniden değerlendirilmesinden kaynaklandı. Bütçe açıklarını kapatmak amacıyla çıkarılan devlet tahvillerinden oluşan 280.8 milyar liralık borcun yanısıra, 19 milyar liralık hazinece devralınan belediye ve belediyelere bağlı işletmelerin borcu bulunuyor. Ayrıca, 1979 yılında Karadeniz Bakır işletmeleri A.Ş.nin 1982 yılında Asil Çelik Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin hisselerinin devrahnması karşılığı. verilen devlet tahvillerinden dolayı da devlet 9.9 milyar lira borçlandı. Kamu kuruluşlarından bazılannın bir kısım kısa vadeli borçlannın konsolide edilerek hazinece üstlenmesinden doğan devlet borcu ise 104.3 milyar lira düzeyinde bulunuyor. Hazinenin kefaletinden doğan devlet borçlannın ise 207.2 milyar liralık bölümü KİT borçlarından, 58.5 milyar liralık bölümü katma bütçeli kuruluşlann borçlarından 462.9 milyon liralık bölümü belediyelerin borçlarından kaynaklanıyor. Ayrıca, banka tahvillerinden de de devletin kefalet verdiği 71 milyar liralık borç bulunuyor. Öte yandan devletin söz konusu borçlarından dolayı 558.4 milyar liralık da faiz borcu bulunuyor. HİKMET ÇETİMKAYA Orta Vadeli Krediler Semineri Ekonomi Servisi Çözum •viali Müşavirlik Ltd. Şirketi "Orta Vadeli Kredi Analizi Teknikleri" konulu bir seminer duzenledi. Bankaların konuyla ilgili uzmanlanna açık olan seminer 17 ekirn tarihinde başlayacak ve 28 ekime kadar sürecek. İstanbul'da Etap Marmara Oteli'nde düzenlenen semineri Prof. Dr. Cevat Sankamış yönetecek. Seminerde teorik bilgiler yanında uygulamalı çalışmalar da yapılacak. Tariş peşin ödeme yapmadığı için tüccar, üzümü ucuza kapatıyor On yıl önce "ilkel bağcılığın" egemen olduğu Gediz Ovası'nda açılan sulama kanaHarı üzüm üreticilerini kuşkulandırmıştı. Meksika buğdayının koşullandınlmış tutkusu, üzüm bağlarının sökülmesinde etken olmuştu. " O yıllar Turgutlu'da kendisini "üzüm tanmına" adamış bir yürekli kişi, Dr.Süleyman Bagcı sayfalar dolusu "çöziim getiren" raporlar hazırlamıştı. Bu "çıkmazdan" kurtuluşu on yıl önce arayan, şimdilerde kapah yerlerde üzüm kurutma projesini geliştiren Dr.Süleyman Bağcı, şöyle diyordu on yıl önce: "Üzüm çıkmazının üç nedeni var. Birincisi üretici ülkelerin amansız rekabeti. İkincisi ülkemizde gittikçe artaıi enflasyonist baskı. Üçüncüsü ise ilkel tanmın kusurlan." Aradan geçen on yıl, hatta onbir yıl üzüm üreticisi açısından gelişme dönemidir. Kırsal kesimde yaşama koşullan azımsanmayacak bu süre içinde yükselmiştir. Artık Gediz Ovası'nda modern tanma geçilmiştir. Salihlı'de açılan iki kanal ovayı ikiye bölmüş, sulama sorunu ortadan kalkmıştır. İlk beş yıl (19721977) üzüm üreticileri su kanallarının neden olduğu nem ve rutubet yüzünden güç duruma düşmüşlerdir. Bu nedenle 130 milyon kilo olan kuru üzüm rekoltesi 90 milyon kiloya düşmüştür. Ama 1978'de yeni bağ alanlan açılmış, TARİŞ'in verdiği guçlendirme kredisiyle bu tarım kesimi tefeciden kurtulmustur. Bu yıl bir söylence olarak ortaya çıkan, İcimi gazetelerin haberröportaj konusu yaptığı bir olaya değinmek istiyorum: "Parasız kalan üreticiler, aJtınlannı ve bileziklerini satıyor". Üreticiler özellikle tütün ve üzüm her yıl artan enflasyon nedeniyle ekonomik zorluklara düşerler. Bir kez, Ziraat Bankası'nın tanm üreticilerine uyguladığı "çevirme" kredisi çok düşüktür. Ziraat Bankası bu yıl üreticiye dekar başına 1100 lira vermiştir. Bu kredi ipotek karşıhğında verilmektedir. Tüm bunlara karşın, üreticiler ne altınlannı, ne de bileziklerini "borcumuzu ödeyemedik" diye satmışlardır. Köylümüz altınını ve bileziğini satmasma satıyor, ama salt borcunu ödemek için satmıyor. "Ya ne için satıyor?" Anlatalım: "Oğlunu, kızını evlendirmek, çocuğunu sünnet ettirmek için..." Bir de, bir de traktör, minibüs ya da Murat almak için. Bugün Gediz Ovası'nda en küçük düğün 500 bin liraya çıkıyor. Şimdi kimileri, "canım üreticiler çok mu zengin ki?" ya da, "Demek üründen iyi para kazanıp köşeyi dönmüşler" tümcelerini sıralayabilirler. Öyle "zengin olduklan" filan yok. Köşeyi de dönmemişler üstelik. Ancak, tanmsal sanayinin gelişmesi, özellikle üzüm üreticilerinin 1978'lerde ceplerinin para görmesi onları bu yıla dek getirmiş. Seksenden bir yı! önceye dek durumları " f e n a " değil. Ama bu yıl? Evet bu yıl, biraz suskun, biraz da düşünceliler. DOVIZ KURLARI Dövizin Cinsi 1 ABD Dolan 1 Avustralya Doları 1 Avusturya Şilini 1 Batı Alman Markı 1 Belçika Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 Isveç Kronu 1 İsviçre Frangı 100 ttalyan Lireti lOOJapon Yeni 1 Kanada Doları 1 Kuveyt Dinarı 1 Norveç Kronu 1 Sterlin 1 Suudi Arabistan Riyali Döviz Alış 243.40 223.S8 13.45 94.25 4.62 26.03 30.77 83.97 31.49 116.07 15.52 105.07 198.05 841.04 33.49 368.99 69.94 Döviz Satış 248.27 228,36 13.72 96.14 4.72 26.55 31.38 85.65 32.12 118.39 15.83 107.17 202.01 857.87 34.16 376.37 71.34 Efektif Alış 243.40 212,69 13.45 94.25 4.39 26.03 30.77 83.97 31.49 116.07 14.75 99.82 188.14 798.99 31.81 368.99 66.45 Efektif Satış 250.70 230.60 13.85 97.08 4.76 26.81 31.69 86.49 32.44 119.55 15.99 108.22 203.99 866.28 34.49 380.06 72.04 Eiif, üzüm dolu küfeyi sergiye götürüyor. Yine de "Iyi olur inşallah" diyorlar. Almanya'daki gurbetçi her yaz ayında bu ovaya geldiğinde üç dört dönüm (dekar) üzüm bağı alır. Ramazan Demir yıllardır Almanya'da işçi olarak çahşıyor. Her yıl Alaşehir'e geldiğinde parasını üzüm bağma yatırmış. Uk aldığında dönümüne 60 bin, en son 800 bin vermiş. Sosyologların bileceği iş, ama sanayileşmiş bir ülkede kent kültürü Ramazan Demir'i topraktan koparmamış. Uzmanlara göre bu yıl kuru üzüm rekoltesi 113 milyon kilo. Oysa rekoltenin doksanbeş milyon kilo olarak belirleneceği bildiriliyor. Uzmanlar saptamayı "Doksanbeş milyon kilo" olarak yapsalardı, taban fiyatın 159 liranın çok üzerinde olacağı bir gerçek. Üzüm bağlarının can damarlannı yiyip bitiren böceklere karşı tanm ilaçlan kullanıhr. Ancak yabancı patentli ilaçlann dolarlık yükselişiyle birlikte değerleri artıyor. Dört ay önce bin lira olan bir ilaç bugün ikibin liraya yaklaşmış. Mehmet Akdağ, Raşit Göve ve Mustafa Akkoyun "guçlendirme" kredisinin tekrar veril mesini istiyorlar. TARİŞ'in kilo başma verdiği bu kredi o yıllar ekonomik olarak üreticiyi gerçekten güçlendirmişti. Üzüm üreticilerinin "taban fiyat" ötesinde istemleri var. Çünkü TARİŞ üreticiden aldığı ürünü dörtbeş payla ödüyor. Bu ödeme süresi beşaltı ayı buluyor. Üreticiler anlatıyor: "Biz bu dunım karşısında üzümü zorunlu olarak düşük fiyatia tüccara satıyoruz. TARİŞ, paramızı peşin ödesin." Taban fiyatının altında olan satışla üreticinin değil, başkalarının yüzü gülüyor. Geçen yıl 132 lira olan üzümü 80 liradan tüccara satmış Piyade köyü üzüm üreticileri. Bugün TARİŞ'in Üzüm Birliği'ne ortak 15 bin 139 üyesi var. Bu yıl ortak üyeler yukarıda anlattığım nedenden ötürü, TARİŞ'e uzüm vermek istemiyorlar. DÜNYADA NELER OLUYOR? Alman sanayiinde işler açıhyor F. Almanya'nın sınai ürünlerine olan iç ve dış talep belirgin bir artış gösteriyor. İlkbaharda imalat sanayiine yönelik siparişlerde gözlenen durgunlaşma yaz ortasıyla birlikte kırıldı ve temmuzlaağustos aylarında sipariş sayısı hızla yükseldi. Ağustos ayı verileri siparişlerin yüzde 3 oranında arttığmı gösteriyor. İç siparişlerdeki artış yüzde 3.5'a ulaşırken, dış siparişler de temel >"• temmuzdaki yüksek düzeyini korudu. Siparişler özellil^: "••«<•' ve ara mallarda yoğunlaşıyor. ÇAPRAZ KURLAR 18.0966 52.6839 7.9103 7.7294 1568.29 3.4801 / ABD Avusturya Şilini Belçika Frangı Fransız Frangı tsveç Kronu Italyan Lireti S. Arabistan Riyali DOLARI 2.5824 9.3507 2.8986 2.0970 231.65 7.2678 0.9198 3.4554 1.5160 B. Alman Markı Danimarka Kronu Hollanda Florini İsviçre Frangı Japon Yeni Norveç Kronu. ABD DOLARI ABD DOLARI ABD DOLARI AHD"de ııoel satışları patlayacak mı? ABD'nin 5 büyükmağazazincirininsatışlarında4 aydır süren canlanma eylülde de devam edince, noel satışlannda patlama beklenir oldu. Eylülde en büyük perakende satış mağazası Sears Roebuck'un satışları yüzde 28, Dayton Hudson'un yüzde 23, K. Mart'ın yüzde 25, Zayre'nin vüzde 18, Troy'un yüzde 9 oranında yükseldi. 1 Avustralya Doları: 1 Kuveyt Dinarı: 1 Sterü'n: ALTLN GUMUŞ FİYATLARI Cumhuriyet Reşat 24 Ayar 22 Ayar BUezik Gıimüş Alış 27.450 27.000 3.710 3.375 91 Satış 27.550 27.500 3.720 3.485 93 HERGUfl /RBflH KWftAflfil 7Ayda TümİNGÎÜZCE YABANCI DIL KURSLARI 1613158 Ortahahce Cad. No 11 Besıktas Te! 1 60 77 46 YARIN: ÜZÜM BAĞLARINDA KADIN İŞÇİLER