Katalog

Cumhurryet 1 skî yıldan yenı yıla geçerken, bir yandan önceki vergi yasalarnnızda yer alan, ote yandan vergi yasalan değişıklikleri ile geürilen, kimi kurallar yürurluğe. girdi. Yazımda, gelirden alman vergilere ilişkin yasalarımızda, 1983 yılı için yürürlüğe giren kurallan, birlikte vermek ve topluca değerlendlrmek çabasındayım. Bütçe sınıflamasında gelirden ahnan vergiler, 1982 yılı sonunda, dört tanedir: Gelir, kurumlar, gayrimenkul kıymet artışı ve mali denge vergileri. Son iki vergi, harçlar ve gelir vergisi yasalannda iz bırakarak, 1983 vıh başında kaldınlmıştır. Artık ülkemizde, gelırden alman vergiler iki tanedir. Dört vergideki 1983 yıh durumunu, yukarıdaki smıTlamayı tersıne çevirerek, gorelim. •** Mali denge vergisu Gelir, kurumlar, veraset ve intıkal vergilerine ek oran niteliğinde idi, bir de gayrimenkul satışlarmdan alınıyordu. Oran, %3'tü. Bu vergi, yavaş yavaş ölmüştür; kurumlardan 1980 yılı kazançlarını da kapsar biçimde 1981'de kaldınlmış; öbür yukumlülerde 1981 yılında % 3, 1982 yılında % z oranında uygulanmış; 1983 yılı için % 1 oranında yalnız gelir vergisinde iz bıra'tarak, sona ermiştir. Gayrimenkul kıymet artışı vergisiı Gelir vergisinin uzantısı niteliğinde bir vergi idi. Gayrimenkulleri, edinimden itibaren dort yıl içinde elden çıkarma gelir vergisine, bu süreden soora elden çıkarma söz konusu vergiye bağlı idi. Bu vergi, harçlar yasasmda satıcı % 4 oranında harç öder biçiminde iz bırakarak (başka bir verginin bıraktığı izle alıcı da ayrıca % 4 harç öder) 1983 yılı başından jtibaren, sona ermiştir. Kurumlar vergisindeı 1983 yılı başında, yürürlüğe giren kuısllan sıralayalım: • 1S82 yıh için vergi oranı % 4O'tır. Böylece, kurumlar vergisi % 10 oranında azalmaktadir. • Vakıfların, kazanç paylarının vergi dışı kalmaSı kuralı, Silahh Kuvvetleri Güçlendirme Vakıflan iie sınırlı olarak, daraltılmıştır. • Menkul kıymetlerin itibari değerlerinin altında satışında, doğan zararlar ile ödenen komisyonlar ve giderleri, yasalann belirlediği miktarlar dısında, gider yazılamayacaktır. • Kurumlar vergisi kesintisi oranı, gayrimenkul sermaye iratları için % 25'ten % 30'a çıkarılmış, kurumlar ve gelir vergisı kesintilerinîn birlikte yapılması önlenmiş, kesinti oraniannı yarıya kadar indirme yetkisi Bakanlar Kurulu'na verilmiştir. • Vergi: Nisajn, temmuz ve ekim aylarında, üç taksıtte ödfnecektir. Böylece ikinci taksit süresi bir ay geriye alınmıştır. Gelir vergisindes 1983'te yürürlüğe giren kurallan da sıraıayalım: OLAYLAR VE GÖRÜŞLER kesinti, dagıtmama durumunda, kurumlar vergisi gibi üç taksitte ödenecektir. • Bakanlar Kurulu'na, telif kazançlan ve gayrimenkul sermaye kazançları istisna miktarlarını; küçuk çiftçiye, götürü ticari ve zirai kazanca ilişkin rakamlari; uç mıslıne kadar artırmy. yetkisi verilmiştir. • 1983 yıh gelir vergisi oranları, önceki yasalarda idi, bu oranlar % 1 mali denge vergisi ile birleştirılmiştir. birleştirilmiş oranlar % 38 ile % 65 arasmdadır. • Vergiyi, erken ödemedekı indirim kuralı ile peşin ödeme kuralı kaldırılmıştır. Götürü usul ı:ın geçiş kurah konuhnuştur. îşten çıkma taîminatlan için, geomiş doneme ilişkin bir kural getirilmiştir. • Ferdi işletmenin devri ve nevi değiştirme değerleme yöntınden, Ticaret Kanunu'na değil, Vergi Usül Kanunu'nun yeniden değerleme kurahna baglanmıştır. * Bu konuya, bir diger yazımda. ayruıtılı değineceğtm. 12 OCAK 1983 E Gelirden Alman Vergilerde 1983 «Otuz yılhk bilgime göre, ülkemizdeki gibi ücretlilerin hem yasalarda, hem uygulamada, kurumlardan, kira veya faiz geliri elde edenlerden daha fazla vergi ödediği bir başka ülke daha yoktur. Değer artışlarının vergilenmesi ve bütün gelir türleri için kazanırkcn ödeme kurallan, ülkemiz dışında, öbür ülkelerde vardır.» Serbest Bölgecilîği Yeterince Inceledik mi? Serbest bölge konusunu yıllardan beri bu kösedte açıklamaya çalışıp, kimi kaygılarmıı dlle getirmiştim. Bunlardan birlsi 7 ağustos 1976 günlÜ Cumhurîyet'te çıkan yazımda şöyle vurgulanıyor:' « Serbest bölgeler bir dizi limam ve toprak parçasmı Türklye'nin bütünlügünden kopatacaktır. BU kopma; ttlusal, hukuksal, siyasal, ekonomik ve sosyal açılardan gittikçe derinleşecektir. Yarın öbürgün bu serbest bölgeler yüzünden Türkiye'nin parçalanmasım isteyenlerin planları kolaylıkla tşlerlik kazanacak bir güce erigebilecektlr.» Denebllir ki: • Haydi canım sen de! Ulusal açıdan aşırı duyarhk nedeniyle ülkeye çok yararlı ve ekonomiye katkıh bir girlşlmi raîa mı kaldıralım?. Hayır... Ama konu üzerinde önyargısız düsünellm; burnumuzun dibindeki «serbest bölge cennetl Ltibnan»ın nasıl olup da bugünkü duruma düştüğiinü anımsayalım; Türkiye'de serbest bölge olmaaı 1«tenen kesimlerîn hangi duyarh il ve Umanlarda, odaklaştığım da gözden ırak tutmayalım. • Konuyu «milllyetçilik» açısmdan bir yana bırakıp Anayasa hukuku bakımmdan irdeledlglmizde bir soru daha ortaya çıkıyor. Eskl ve yeni anayasalarımızda artık hepimlzin ezberledigl blr temel ilke var: « Türkiye devleti, ülkesl ve mllletiyle bÖlünmez bir bütündür.» BöIünmezHk ilkesi bizimkinden başka bir anayasada var mıdır? Ben Pransız anayasasmdan gayrı bir belgede bölünmezlik llkeslne raslamadım. Şimdi bir de hukuk bakımmdan serbest bölgelerln ne anlama geldiğini araştırmak zorundayız. Çünkü bu bölgeler Türkiye'nin gümrük duvarlarının ötesinde kalacak: geçerli genel yasalann dısında özel hükümlere bağlanacaktır. Bu konuyu da devletln uzman hukukçu ve yetkllllerlnin özenle inceleyip bir karara varmaları gerekmektedir. • Olaya uluslararası gelişmeleri gözeterek yaklaştığımızda bir soru daha ortaya çıkıyor. Batı'nm yıllardan beri yaşadığı ekonomik bunalımdan kurtulması için kimi çözüm yolları ortaya atılmaktadır. Bunlardan blrisi «zengin sanayl ülkelerl» ile «gelişmekte olan ülkeler» arasmdaki iş bölümüdür. «Serbest bölgeler» bu is bölümü planlamasını işleyenlerln fikridlr; yeni bir şey değlldir. Türkiye'de bu alanda epey yaym yapılmış; kltaplar çıkarılmıştır. «Belge Yaymlan»nm «Uluslararası Yeni tşbölümü ve Serbest Bölgeler» admdaki ilginç kitabı ttim boyutlarıyla sorunu ele alıyor. Üç Alman uzmamnın yazdıkları bu kitabı okuyan klsi; dünyadaki serbest bölgeler, işlevleri ve sonuçları konusunda aydmlanabilir. Batı kökenli ve kaynaklı belgelere dayanması, kltabın nltellğinl ayrıca bellrllyor. Serbest bölgelerin yeryüzündeki işlevlerlni iylce anlamadan Türkiye'de uygulamaya geçmek doğru mudur? Bir de bu ekonomik yaklaşımla konu lrdelenmelldlr. • 1920'lerln sonuna doğru Türkiye'de serbest bölge glrişlnıleri vardı. Raporlar ve yasalar hazırlan«"'naştı. Atatürkçü yöntemlerle planîı devlet ekono£»miEl WQ'larda yjirürlüğe girlnce serbest bölge gl" rlşimleri rafa kaldırıldtî 1950lerde yeniden can, landırıldı; ama uygulamaya konamadı. Bugün yeniden gündemdedlr serbest bölgeler... Ne var ki sosyallst blok smırında ve Ortadoğu'nun çok duyarh bir kesiminde Yunanlstan tsraü parantezi arasmda bulunan Türkiye: ayrıhkçı akıtnların da baskısı altındadır. Bunun için yalnız ekonomik değil: aynı zamanda bağımsızlıkçı, stratejlk ve toplumsal yaklaşımlarla serbest bölgeclliği târtıp tartışmak ulusal görev nlteüğine dönüşüyor, Prof. Dr. Salih ŞANVER • Gayrimenkule ilişkin değer artışı kazançları vergi dış: bırakılmaktadır. Edinimden itıbaren bir yıl geçmışse, menkul kıymete ilışkın değer artışı kazançları da vergi dışıdır. • Telif kazançları istısnası 300.000 liraya, yurt dışı ,çin 600 000 lıraya çıkarılmıştır. Konut kirası istısnası 120.000 liraya çıkanlmıştır. Harcırah yasası dışmdaki yukumlülerde gerçek yol giderleri işletmenin gideri sayılmıştır. tş'te özel indirim yılda 54.000 liraya çıkanlmıştır. önceki yasada yer alan, genel indinmin 1983'te artırılacağı yolundaki kural. boşlukta kalmıştır. Beledlyeye ilişkin vergılcrın gider yazılabilecegi kuralı ile, tau konuda uygulamada açıkhk sağlanmıştır. • Birden fazla ışverenden ücret alanlara toplama yaptna ve beyanname verme zorunluluğu getirihmştir. Üç milyon lirayı aşan ücret artı toplamı üç milyon lirayı aşan gayrimenkul ve menkul sermaye iratlan için de toplama yapmak ve beyanname vermek zorunlu olrauştur. îsteğe bağh (ihtiyarl) toplama kuralı da, bu rakamlara göre değiştirilmıştır. 9 Kurumlann vergıden .bağışjk Imuaf) menkul kıymet gelirleri, dağıtılmazsa, kesintiye girmoz kuralı getirilmiştir. Tam mükellef kurumiar da. 1983'ten itibaren ihraç edilecek tahvıl faizleri için, vergi kesintilerine bağlı olnıuştur. Kesintide. hesaben ödeme kavramı içinde yer alan, ödeyende gider yazıltna ilkesi, kaldınhnıştır. Kaldırma, geriye dcgru geçerli kılınmıştır. • Üç ayda bir muhtasar beyanname verme kuralı; vırmivi aşmayan sayıda hizmet erbabı çahştıramaı şubat. mayıs, ağustos ve kasım aylannın 20. gününe kadar muhtasar beyannamo verirler biçiminde; değişttrilmişür. • Tahvıl ve mevduat faizlerinde. nama yazıh ve diğevlerı ayrımı yapılmış; bu faizler ve faizsız xredi kâr payları için kesinti oranlarının % 40 olduğu kuralı getirihniştlr. Bakanlar Kurulu'na, kesinti oraniannı yarıya kadar indirme yetkisi verilmiştir. Bakanlar Kurulu, oranlan, nama yazılı faizlerde ve faizsiz kâr paylarmda % 20, diğerlerinde 7o 30 oranında saptanmıstır. • Asgari gaynsafi hasılat kurahnda takdir komisyonlannın yetkisi kaldınlmış, bu yetki inceleme elemanlarına verilmiştir. Inceleme elemanlan yıl içındeki saptamalanna göre kuralı uygulayacaklardır. • Hayat standardı adı ile bir özdenetim kuralı daha getiriimıştir. Bu kural 1978 tasarısında vardı. Zirai kazanç beyannamesi verenler ve Iı sınıf tüccarlar, yılda 90.000 liradan az; serbest meslek kazancı beyannamesi verenler ve I. sınıf tüccarlar yılda 120 000 liradan az gelir beyan edemıyeceklerdir. Her özel araba için. ışletmede kayıth olsa bile, sillndir hacmine gore 80.000 veya 90.000 veya 180.000 lira; kullanılan her bina (bagımsız bölüm, kat, yazlık Isayfiyel ve dinlannıe evi) için, mülk ise yılhk emsal kira bedelinin yarısı, kiralanmış. ise (tatil için gidilen otel, motel, benzerleri dahil) 60.000 liras her hava taşıtı için 800.000 lira; her aeniz taşıtı İçin, türüne göre, 600.000 lira veya 120.000 lira: özel hizmetlerde devamlı çalıştırılan her bir şoför, mürebbiye, aşçı, hizmetçi, bahçıvan ve benzerleri için 120.000 lira; çalıştırılan kaptan ve pilot için ö O O lira; yarıg atı yetişO. O O tirenlerde her bir yarış atı için 120.000 lira; turistik yurt dışı her seyahat için 180.000 lira; en az gelir miktarına eklenecektir. Bu eklemeler; yükümlu, eş, çocuklar ve yükumlünün baktığı kiçilerin her biri için ayrı ayrı yapılacaktır. Hayat standardı göstergelerine gore oalınan vergiye itiraz, tahsili durdurmayacaklır. öbür özdenetlm kurallan ortalama kâr. en az zirai vergi, gider esası, servet beyanı hayat standardı kurahndaki mıktarların aşıldığı durumlarda uygulanacaKtır. Hayat standardı kuralı 1982 yıh için de geçerlldir. • Vergi, mart. haziran ve eylül^aylarında, uç taksıtte odenecektir. Böylece, ikinci taksit bir ay geıiyc üçüncü taksit iki ay geriye alınmıştır. • Kurumlarda, kurumlar vergisinden bagışık Cmuaf) kazanç ve iratlarda yapılan *•• 1983'te yürürlüğe giren kurallan ayn ayn degil topluca delerlendirıyorum: Kurumlar, dağıtmıtma durumunda. % 40 vorgl oderkea; gelir vergis) yükümluleri, % 36 ile u % 65 arasında ergi odemektedir; böylece kurumlann vergi yüku avantaiı vergi duzenimızde surmsKtedır. Üç milyon lira ücret geliri olan Kişi % 36 oranında vergi oderken, uç milyon hra kira geliri olan kişi % 20 oranmda veı gt odemektedir. Ücretlerin vergisi yıl İçinde, kurumlann vergisi izleyen yılda ödendiginden, % 30 bir iskonto ile, ücreüinin vergi yüku en az % 46'dır, kurumun vergi yükü ise % 30'dur. Değer artışlarının vergilenmesi ve kazanırken ödeme. bir vergi düzeninin iki temel kuralıdır. Bu 'ki temel kural, ülkemizde, aynı vergi bürokratlannca, iki yıl içinde, bir konulmuş, bir kaldırılmıştır. Ûtuz yılhk bilgime göre, ülkemizdeki gibi ucreüilerin, hem yasalarda hem uygulamada. kurumlardan, kira veya faiz geliri elde edenlerden daha fazla vergi ödedigı bir diğer ulke dalıa yoktur. Değer artışlarının vergilenmesi ve bütün gelir türleri için kazanırken ödeme kurallan. ülkemiz dısında, diğer ülkelerde vardır. Yazımı, bir buyük maliyeciden, Haller'den yaptığım alıntı ile sonuçlandırıyorum. Amaçları, kuşkusuz. politikacının bagımsız kararı belirler.. Belli amaçlann ne sonuçlar verecegini, amaçlann gerçekleştirilmesinde hangi yollann uygun oldugunu, politikacıya. yalnız bllim adamı söyllyebillr.. Bilim adamı politikacıya, günlük işlerin kargaşası i(,tnde varamadıgı, temel düşünceleri sunar... llişkileri temelden düşünmede, yeterli me&afeye ve zamana yalnız bllim adamı sahiptir... Bilim, politlkayı yavaş yava» aydmlehr.» CVCT şAKBAt Birini Yakalamak! «hjö* siftjîlo JK**»« S iReşitCANBEYLİ anlıların oluşumu ve kalıtımı konulannda hızla artan bilginin pratik ürünlere donüîmesi son yıllardabüyük boyutlara ulaşmış bultmuyoa^Genelde genetik .mü ; hendisligi dlye adlandınlan bu alanın tartışma konusu olduğu bir gerçek. Ne var kı canlıların genetik kontrolü haklı ve yaygm tartışmalara konu olurken, yararlı bazı buluşlann gerçekleştirilmiş olduğu da yadsınamaz. Bu alandakl önemli ge lişmelerin biri de çeşitll amaçlarla kullanılabilecek, etkinlik alanları oldukça özgül bakterilerin üretilmiş olması. Gıda konusunda özel«zevk leri» olan «obur» bakterilerin üretilmesinde en önemli aşamalardan biri de 1972 yılında petrol tüketen bakterilerin geliştirilmesiydi. Bir Hintli biyologun ürettiği bu tür bakteri, batan tankerden sahile yayılan petrol tabakasını ortadan kaldırmakta yararh oluyor. Bu alandaki yeni buluşlar sayesın C ,îî Obur bakteriler Gıda konusunda özel «zevkleri» olan «obur» bakterilerin üretilmesinde en önemli aşamalardan biri 1972 yılında petrol tüketen bakterilerin geliştirilmesiydi. Bu bakterilerin, fabrikalann çevreyi kirleten ve değişik. metaller içeren kirii sularını biyolojik bir filtre gibi anndırabilmeleri bekleniyor. Aşırı miktarlarda çevreye zararlı olan tanm ilaçlarınt ve çevre kirlenmesine yol açan endüstri artıklannı zararsız maddelere dönüştürebilecek bakteriler üzerinde de yogun araştırmalar var. Zararlı bazı organik maddeleri tüketlp, zararsız yan ürünler üreten bakteri türleri şimdiden geliştirilmiş durumda. Bıızdan ÇlkaiElmro \ Birini yakalamak!.. Ne anlam tasır birlnl yakalayıp cezalandırmak? Hiç!.. Buna olsa olsa göstermelik iş yapmak denir. Ama böyledir bizde, hep böyledlr. Herkes yapar, o buna, bu ona bakarak ,yasaları çlğner; yasalara aldırmaz; yasalara uymamanın joiunu bulur; sonra bir olay olur, bir facia, acılarla dolu günler yaşanır, o zaman eyleme geçer, 'blrinl' yakalarız. Işte auçlu, işte cezalandırılacak kişi!.. Diyarbakır'da koskoca bir apartıman birdenblre çöktü. Bir gece sabaha karşı kendiliğlnden birbiri Uzerine yıkıldı katlar... Uykuda yakaladı ölüm insanlarımızı... Beş değil. on değil, seksenden çok ölü, kırktan çok yaralı. Bir sürü kaçak yapıdan ancak biri! Türkiye'nin değişik kent ve kasabalarında daha nlce kaçak ve çürük yapı var. Binlerce!.. Yalmz Istanbul'dakileri saptasalar, göreceksiniz, akıilara durgunluk veren bir sayıya varır Bu çoğu kaçak, bir bölümü de yasalara uygun görünümde yapılmış, ama gerekll önlemler alınmadan bitirihııiş yapılar... Tam §u sıralarda da af çıkaracaklardı kaçak yapılara!.. Yazgının oyunu derler. bu 'at' söztinün etkisiyle olacak koca yapının çökmesi!.. Blr yararlı belirtl belki de... Konuya dikkatleri çekttgi, çürük ve kaçak yapıların bir an önce saptanması, hiç değüse bundan sonra 'kaçak' yapılara göz yumulmasınm önlenmesi için... Hepimlz biliyoruz, 'rüşvet' canavarı Türkiye'nin kamru emmektedir. Geçen günkü yazımda da belirtmiştim, 'rüşvet' Arapça bir sözcük, Türkçede karşılıgı yok. Eskl Türklerde 'rüşvet' olayı yokmuş ki, kendl diliralzde bir söz bulamamışız. Osmanlınm çöküşunde rüşvetle elde edilen görevlerln, rüşvetle Devlet işlerinl yönetmenin büyük payı olduğu keslndir. Günümüzde de rüşvet ttim işyerlerinde, devlet kapılarmda sihirli bir anahtardır. Göz yumulmasına, ses çıkarılmamasma, kötülüklerin brtbas edilmesine yarayan blr çözümdür rüşvet... Diyarbakır'da blr gecede yıHüan apartıman, önceleri kaç kez mühürlenmis, yapımı durdurulmuş, ama mühürler çözülür, yapı sürdürülür. kaçak yapıya su, elektrik, havagazı veriUr, telefon bağlanır, katlar satışa çıkarılır, Tapu'larda lşlem yapılır, insanlar yerleşir. Sonra da durup dururken seksenüç yurttaş bir sabah saatinde çöküntü altında bu dünyadan göçüp gldiverir. Ya bir de deprem olsa, şöyle azıcık slddetlice bir yer sarsıntısı, o zaman görün kentlerin, kasabalann durumunu! Şu îstanbul kentinde ^>ıkı bir araştırma yapılsa. yüzlerce. binlerce yasadışı yapı, kaçak yapı, gerekll donatımdan, sağlamlıktan yoksun yapı ortaya çıkacaktır. Bunu en sıradan yurttaştan kentln en başta gelen sorumlusuna kadar heplmiz bllmiyor muyuz? Tam da Surlye'ye kaçacakken ele geçirmlşler 'Müteahhlt* beyl... Yandı şlmdi! En ağır cezalar onu bekleyecek elbet. Yurttaş duymalı, Adalet yerini bulmalı ki içimlz rahat etain. Birini yakaladik. Tamam herşey bltti! Her işte, her alanda oldugu gibi 'biri'ni yakalamak, örnek olarak onu c(valan<iırmak yeterli sanıyoruz. Yalnız bu tür işleıJe ml? Hayır. Her alanda böyle... Diyeltm kl yazarsınız, gazetecisiniz, bir sorun üstünde düşüncecUl açıklamışsınız, başkaları da yazmış, söylemiş. Hem de sizden çok daha ağır, kesin, açık biçimde... Onlara klmse dokunmaz, şu ya da bu yönden onlara göz yumarlar, slzi görürler Adalet onüue... Birini yakaladık, görevlmlzl yaptık, dlye... Ama bakın Surlye'ye kaçarken yakalanan MUtaahhlt Kerimo ne demlş: «Sadece ben! suçla sayanlar yanılıyorlar. Eğer ortada auçlu varsa bu suçun ortakları da vardır. Ve bu ortaklann sayısı oldukça çoktur.» Yalan mı? Koskoca yapı göklere yükselirken, hem de lkiüç kez yapım durdurulup (Arkası İ L Sayfada) de bakterilerin evrün sürecini hızlandınp belirli maddeleri tüketmelert sağlanabiliyor. Bu gibi özel bakteri türlerinin geliştirilmesi ile çevreye zararlı bazı metallerin ve zehirli maddelerin biyolojik yöntemlerle ortadan kal dınlmalan olanaklı. Örneğin yeni bir tür bakteri, suda bulunan bakır. nikel, demir ve benzeri metalleri belirli koşullarda tüketebiliyor. Bunun için de bu «metalobur» bakterilerin amonyak. fosfat ve karbondioksit içeren asitll bir sıvı içinde bulundurulmalai'i gerekiyor. yakıt t Metan: Hidrat Y Kahkaha sismanlatıcı mı? eni enerji kaynaklan aranırken en çok ilgi yi çeken ya günej e nerjisl ya da yeraltında ya tan klasik karbon yakıt re zervleri olmuştur. Son yıl larda ise ilginç ve umulma dık blr enerji kaynağı llerisi içln umut veriyor: metan gazı ve sudan oluşan metan hidrat. Bir hidrokar bon olan metan gazı don muş su moleküllerinin oluş turduğu bir çeşit kristal ka fesin içinde sıkışmış durum da yer altında ve Okyanus diplerinde bol miktarda bu lunuyor. Laboratuvarda ilk kez 1800'lerde gerçekleştirilen metan hidrat kristallerinln doğal olarak Sibirya'nm erimeyen buz tabakalannın (permafrost) altında bulun duğu ortaya çıkmış. Dünya çapında incelemeler me tan hidratın yalnız buz tabakalarmda değil, aynı zamanda basıncm yüksek ve ısının düşük olduğu ok yanus diplerinde de büyük miktarlarda bulunabileceği ni gösteriyor. Yapılan bir değerlendirmeye göre dünyada bilinen bütün kömür, petrol ve doğal gaz rezerv lerinin üç misline yakın bir enerji, hidrat şeklinde bu zul tabakalarda ve okyanus derinliklerinde yatıyor. Uzmanlara göre yerkürenin içlnden sızan veya bit kilerin bakteriler tarafından çürütülmesi sırasında elde edilen metan gazı su dan oluşan kristalin tutsa ğı olmuş. Metan hidrat kris tali eridiğinde oylumunun yaklaşık yüz misli kadar gaz salıveriyor. Böylece, özelllkle kararda buzlar içinde gömülü gazı çıkarmakla çok zengin blr ener ji rezervi daha devreye gi recek. Gazı elde etmek için metan hidrat rezervini bu harla eritmek çok pahalı bir lşlem. En ekonomik yön tem bu tabakalarmda açılacak deliklerle gazm kaçı şını sağlamak olacak. Elde ki sondaj teknolojisl bu yönteml uygulamaya yeter 11. Yeni bir petrol krizi veya petrol fiyatlannda artış metan hidrat rezervlerinin ekonomik olarak iş.letlme açılmasım hızlandıracak. Cumhuriyet Sahlbi:Cumhuriyet MatbaacılıkveGazeteciIik T.A.Ş. adına NADİR NADİ Cenel Yayın Müdürü Müessese Müdürü YazıişJeri Müdürü HASAN CEMAL EMİNE UŞAKLIGİL OKAY GÖNENSİN AHMET KORULSAN YALÇIN BAYER ALİ ACAR K ilolarını ve beden öl çülerint belirli smırlar içinde tutmağa ça lışanların zaten yedlklerinin kalorisini sayma konusunda başları dertte. Şimdi bu sorunlara belki de bir başkasmı eklemek gerekecek: Kahkaha saymak. Eğer son zamanlarda yapılan birkaç deneyin tümüyle insanlar için geçerli olduğu arrlaşılırsa beklenilmeyen bir sonucu kabullenmek ge rekecek: Kahkaha atmak şişmanlatıcıdır. Son yıllarda yapılan birçok araştırma, beyinde sal gılanan ve morîine benzeyen endorfinlerin yemek yemekle ilglsi olduğunu göstermlştir. Bunlardan ö zellikle beta endorfinlerinln tok hayvanların bile gereksinmelerinden fazla gıda almalarına yolaçtığı blliniyor. öte yandan insanlarda yapılan ölçümlerde kahkahanın kanda beta endorfin düzeninin yükselmesine neden olduğu da bulunmuş. Beyinlerin de değişik nedenlerde be ta endbrîin salgılayan böl geleri zedelenmis insanla rın ise kahkaha atma yete neklerinin önemli ölçüde azaldığı da saptanmış (böy le bir genellemenin yapıla bilmesi için beta endorfin salgılamasmdan başka za rarları olan beyin tümörle rlnin ve patolojilerinin in sanda gtilme yeteneğinl ay nı ölçüde azaltmadığınm saptanması gerekir.) Bu verileri değerlendlren bazı biyologların Washlngton'da yaptıkları bir konferansta ileri sürdüklerl sonuç şu: Gülmek, kahkaha atmak in sanı acıktınr. Eğer bu sav doğruysa ki şinin aklına başka bir so ru takılabilir. Gülmek Insanı acıktırırsa, somurtmak veya kederll olmanm etkisi nedir? Hemen herkesin bildiği gibi aşırı üzüntü, in sanı yemekten soğutabilir ve kilo kaybma yol açabi llr. Hattâ çok özel bir durumda yemekten kesilme çok uzun süreler devam edip psikolojik / psikiyatrik tedaviyl gerektlrebilir (ano rexla nervosa). Yine de bu konuda aşırı genelleme ya pılamaz. Çünkü yaygın ola rak bilinen bir başka gerçek de lnsanların sıkıntıh anlannda (stres altında) a şırı yemek yedikleridir. • Yazı Işleri Müdür Yardfmcısı HaberMerkezi Müdürü Mizanpaj Yönetmeni • TEMSILCILER • ANKARA : • İZMİR : • ADANA : SCRVİS ŞEFLERf • YALÇIN DOĞAN HİKMET ÇETİNKAYA MEHMETMERCAN BAŞSAGLlCj Değerli üyemiz Elk. Müo. istanbul Haberleri:Selahat»in GÜLER Dı$ Haberler : Ergnn BALCI Ikonomı. Osman ULAGAYYurt Haberlerı. Barbaros GENÇAK Kültür: Aydın EMEÇ Magazın : Yalçın PEKŞEN Düzeltme : Konur ERTOP Araştırma: Şahin ALPAY BÜROLAR KonurSokak No. 24/4 Yenişehir ANKARA Tel: 17 58 25 17 58 66 Idare: 18 33 35 Halit Zlya Bulvan No: 65/3 İZMİR Tel25 47 091312 30 ' Atatürk Caddesi, T.H K Işhanı Kal 2/13 ADANA <} it~'A . Tel1455019731 Basanve Yayan: . > CUMHURİYETMatbaacılıkve GazetecilikT.A.Ş. Türkocağı Cad. 39/41, CağaloğluİSTANBUL P.K.: 246 İstanbul, Tsl: 2097 03 (5hat) TAICvİM İMSAK 6.40 GONEŞ 8.24 ÖĞLE 13.21 İKİNDİ 15.45 OCAK 1983 AKŞAM 18.00 YATSI 19.37 KAZIM DtREK'i elim bir trafik kazası sonucu kaybettik. Kederli ailesine ve tüm dostlanna başsağlıgı dileriz. ELEKTRİK MÜH. ODASI İSTANBUL ŞUBESİ DUYURU Veteriner Hekimler Derneği'nin kuruluşunun 53. yıhnda «Veteriner Hekimlik, Hayvancıhk ve Beslenme» konulannda 1982 yılı basın ödülü verilecektir. Konuyla ilgilenen gazete, dsrgi ve gazetecîlerin 25 ocak 1983 tarihine kadar yayınlanan yazılan ile dernegimize başvurmalan duyurulur. Adreaı Sıhhlyı, Sağlık Soh. Nos Zl TU: 31 8Z 74 31 02 73 ANKARA ^ |,,^ ... •! f Özelvegüzet 'elsanatlan hediye »sı 384S35 arayanlar için.