Katalog

Cumhuriyet 6 EKONOMİ 29 AĞUSTOS 1982 SORU Saym Bulutoğlus özellikle son bir • IH yü Içlnde dünya ekonomistnde gözlenen pek çok gelişme, örneğin sanayileşmiş ülke ekonomilerindeki durgunluk, dolarm değer kazanması ve altın fiyatlannın geritemesi gibi pek çok olay, hep ABD'deki faiz oranlannm yüksekligine bağlandı. ABD faiz oranları neden bu kadar önemli dünya ekonomisi açısmdan? BULUTOGLU Efendım ABD'deki faiz hadleri, ulusIararası likiditenin, yani uluslararası paralann çok yakmdan izlediği, çok hassas olduğu bir gösterge. Bu uluslararası paralar özellikle OPEC zamlarmdan, 1973 ve 1979 da yaşanan birinci ve ikinci petrol şoklarından sonra çok büyuk mıktarlara ulaştı. Her yıl 80300 milyar fazla veren OPEC ülkeleri kendi ekonomilerinde massedemedikleri bu dev fonlarm yönetimini uluslararası para yönetiminde uzmanlaşmış bankalara bıraktılar Bu bankalar da bu paralan uluslararası faiz oranlarma göre en yuksek faizi getirecek şekilde yönlendirmeye başladılar. Dolayısıyla da büyuk mik EKONOMİDE DİYALOG Kenan Bulutoglu kimdir ? 1931'de dogdu. Istanbul Universitesi Hu kuk Fakültesini bitirdikten sonra Parls Üniversıtesi'nde ıktisat dohtorasırıı verdi. Istanbul Universitesi Maliye feıirsusiı profesörü olan Bu~ lutoğlu. Boğaziçi Üniversıtesi'nde de bğretim uyeliği yaptı. Prof. Bulutoglu mılletvekıli seçıldi ve Işletmeler Bakanlığı gorevinde de bulundu. Prof. Kenan Bulutoğlu (sağda) Ulagay'la görüşürken.. 1 Yüz milyarlarca dolar boyutundaki uluslararası paralar ABD faizleri yükselince dolara doğru kayıyor ve doların değerini yükseltiyor. ABD faizi düşünce de bu paralar dolarda bulamadığım, altında arıyor. rayı cebinde tutmak istiyor ve bu da tabii dolann değerini ariarıyor. SORU Bir de Türk parasının dolar ve diğer sağlam paralar karşısındaki durumu var tabii bizi yakından ilgilendiren. Bu konuda önümüzdeki dönemde neler beklenebilir? BULUTOĞLU Şımdı bu konuda bir beklenti ifade edebilmek için önce Türk parasının çeşitli paralar karşısındaki değerinin nasıl belirlendiğini bilmemiz gerekir. Bunu ben bümiyorum, Türkıye'de bunu bilenm kim olduğunu da bılmiyorum. Eğer bu bilinseydi işletme sahipleri, ihracatçılar da bu konuda bir fikir sahibi olabilir, tahminde bulunabilirdi. Sanırım hangi para değerlenmişse o para Türk lirasına gore pahalılaşıyor, diğerlerinin değeri aynı bırakıhyor. Böylece bir kriko mekanizması işletilerek Türk parasına yabancı paralar karsısmda devamlı değer kaybettiriliyor. Bu, ihracatta rekabet gücü kazanmak için yapılan bir uygulma olabilir ancak bunun formülünün bilinmesi şarttır. Çunkü işadamlan karar verecek. ihracatçı hesabın ı . kitabım yapacak, daha çok Almanya'ya mı ihraç etsin, dolarla mı ihraç etsin, hangisinden daha karlı çıkanm hesabını yapacak... SORU Efendim benim size bir de ihracatla ilgili sorum vardı simdi yeri gelmisken sorayım. ABD faizlerindeki düşüşün dünya ekonomisini canlandmcı bir etki yap tarlardakı bu para kıtlesının. dolar faizi yukseldığı zaman hızla Atlantığin obür kıyjsına yani Amerika'ya doğru akması olayıyla karşılaşıldı ve buyuk miktardaki paranm bu yondfeki akışı dolann değerini yükselten bir etken oldu.. SORU Bu uluslararası paralann hacmi konusunda bir tahmin yapmak lmkânı var mı? BULUTOGLU Ben bu konuda bir tahmin yapmak istemiyorum, çünkü farkh kaynaklar bu konuda farkh rakamlar veriyorlar. Ancak çok kaba bir tahminle bu paralann 500 . 600 milyar dolar dolaymda olduğunu tahmin edenler var. Miktarlar bu kadar buyuk olduğu için küçük bir faiz oynamasından bile büyük kârlar sağlamak mümkun ve bu nedenle bu paralar faizlerdeki oynamalara karşı çok hassas. SORU Peki ABD'deki faiz oranlannm uzunca bir sfireden beri genelllkle yüksek seyretmesi hangl nedenlere dayanıyordu sizce? BULUTOGLU Birinci neden ABD'de Başkan Reagan'ın izlemeye çalıştığı sıkı para politikası. Bu polıtika nedeniyle ekonomide likidite ihtiyacı artınca ABD'de faiz oranları yukseldi. tkinci neden ise şu: Reagan'm izlediği ekonomi politikasının bir ikinci yönü kamu harcamalannı ve vergileri azaltarak tnillı geliri artırmayı amaçltyordu Ancak Ulagay sordu, Bulutoglu yamtladı: "ABD'de faizler düşünce dolara hücum.allına hücuma dönüştü,, pon yeninin değer kazandıgı görülüyordu. Ayrıca Almanya ve Japonya'da enflasyon oranmın ABD'dekinin altında olması da mark ve yenin değer kazanacağı beklentisıni guçlendirıyordu. Ancak son yılda da Almanya ve Japonya'da enflasyon ABD'deki enflasyonun altında kaldı, buna ragme dolar marka ve yene karşı yukseldi. Işte burada bence ABD'deki yüksek faiz oranlan ve bu faiz oranlarma karşı hassas olan kısa vadeli uluslararası para hareketleri belirleyıci rolu oynadı. SORU Şimdi geçtiğimiz haftalarda ABD faiz oranlaruun bu kez belirgin biçimde gerilemeye başladığını ve ikl yıldan bu yana en düşük düzeylere indiğini görüyoruz. Bu arada, uzun zamandan beri ilk kez ABD faizlerindeki bu gerilemenin kalıcı olacağı ve süreceği yolundaki iddialar da güç kazanıyor. Sizce ABD faiz oranlarındaki bu gerileme eğilimi sürecek mtf Yoksa bir kez daha geçici bir gerilemeyle mi karşı karşıyayız? BULUTOGLU ABD faiz oranlarında bu sefer meydana gelen duşmenm ayn bir özellığı var; daha onceki duşuşler gıbı sermaye piyasasmda kendılığinden olan bir olay d6ğıl. Bunu hükumet tahrik etti ve o bakımdan kalıcı olacağı kanaati de yaygınlaştı. Sıkı para politıkasmdan piyasa ıhtıyaçlarına uyumlu bir para politikasına geçişin belirtisi olarak kabul edildi bu. Bir ikmcı sebep de Reagan1ın yeni bir vergi paketi hazırlayarak Kongre'ye sunması ve şaşılacak bir hızla bunu geçirmesi oldu. Böylece bütçe açıklannın kapanacağına ve faizİ6rin artmayacağma inanç arttı Bu da tabii dolann değerinin faizlerle birlikte duşmesine yol açtı. SORU Daha uzun vadede bu egiümin sürmesi beklenebilir mi? BULUTOGLU Şımdı Amerika Merkez Bankası durumunda olan Federal Rezerv reeskont haddini bugünkü duzeyde tutacak ve Carter doneminde oldugu gibi ABD dunyayı dolarla dolduracak mı? Bu olduğu taktirde tabii ABD'de iç fiyat seviyesi yeniden yükselecek ve faizler de uzun vad6İi enflasyon beklentisini yansıtacak şekilde gene yukselecek Ancak buna imkân verileceğini pek sanmıyorum çünkü Amerikalılar da aslında yüksek faizden ve dolann yuksek değerinden rahatsızdılar. Bu Amerika'nm ihracatım zorlaştıran bir etken olduğu gibi içerde de yatınmlan caydırıycr, insanlar ev gibi. otomobiı gibi taksitle aldıklan şeyleri alamaz hale gehyorlardı. Inşaat ve otomotiv gibi sek+orler bunalıma girince de işsizlik çok büyük boyutlara vanyor ve çok ağır bir fatura ödenmiş oluyor. SORU Ben bir de sunu sormak istemiştim: bütfln bu ABD'de faizlerin düşmesi nedeniyle dünya ekonomisinde meydana gelebilecek olan canIanma Türkiye'nin ihracatmı da olumlu yönde etkileyebilir. Ancak 67 milyar dolarlık tabii ihracat seviyesine ulaştıktan sonra Türldye'nin ihracatmı artırması daha zor olacaktır. ması halinde bu olay bizlm ihracatunızı da olumlu yönde etkileyebilir mi? BULUTOĞLU ABD faizlerindeki bu düşüs, ABD ekonomisindeki çok gecikmiş olan canlanmayı başlatabilir. Bu da dünya ekonomisinde bir canlanmaya neden olabilir ve gelişmekte olan ülkelerin hammadde ve yan mamul madde ihracatmı olumlu yönde etkileyebilir, Bu arada, Türkiye'nin de bundan yararlanması muhtemeldir. Avrupa ekonomileri canlanırsa, Avrupa'nın bizim ihraç mallarımıza karşı bugunkü kadar mızmız omıayacağı, korumacı eğilimlenn azalarağı da düşünülebilir. ÎYani ABD faizlerindeki düşüşün Turkıye'nin ihracatmı olumlu yönde etkılemesi beklenebilir. : SORU Yani önümüzdeki dönemde Türkiye ihracatmı daha da artırmayı ümit edebilir mi? BULUTOGLU ihracat Türkiye için çok önemH ve bence 67 milyar dolara kadar artaçak. Dünya konjonktürü daha iyi olsaydı daha da çabuk bu seviyelere gelirdi ihracatımız. Ancak şunu da hemen ifade edeyim ki. son yjllardaki hızlı ihracat artışı. biz şımdiye kadar ihracattaki normal yerimizi almak istemediğimiz için bu ölçüde büyuk olabilmiştir. Türkiye ihracattaki tabii yeri olan. tabii seviyesi olan 67 milyar dolan bulduktan sonra ihracatmı artırmakta zorlanacaktır, asıl bu seviyelerin üstüne çıkmak zor olacaktır. SORU Bir de ABD faizleriyle gelişmekte olan ülkelerin ve bu arada Türkiye'nin dış borçlan arasındaki iliski önemli galiba. Faizlerdeki düşüşün bu alandaki etkisi ne olabilir? BULUTOĞLU Gelişmekte olan ülkeler ve Türkiye ABD'de faiz oranlan Başkan Reagan'm sıkı para ve gevşek maliye politikası nedeniyle son yılda çok yukseldi. Şimdi Reagan'ın geri dönüş yapmasıyla faiz oranlarında gözlenen düşüşün sürekli olması beklenebilir. bu gerçekleşmedı çunku Başkan Beagan kamu harcamalarını gerçekte fazla kısamadı. Bazı sosyal programlan epeyce kıstı ama askeri harcamalan daha çok artırdı ve iki uç senelik tahminler yapıldığı zaman görüldü ki bütçe açıklan. hazinenin açıklan azalmayacak, artacak. Bu da haunenin sermaye piyasasma gelip 50 milyar dolar gibi 80 milyar dolar gibi büyuk miktarlarda para toplama çabasına girmesi sonucunu doguracak. tşte bu beklenti, yani hazinenin büyük bütçe açıklannı finanse etmek için sermaye piyasasma gireceği beklentisi de uzun vadeli dolar faizlerinın yüksek kabnasına neden oldu. SORU Şimdi bir yandan galiba «sıcak para» deyijnlyle de adlandmlan uluslararası paralann. faîz oranlarındaki değlsmelere karşı çok duyarlı olması, diğer yandan ABD faiz oranlannm saydığınız nedenlerle yüksek kalması nedeniyle son zamanlarda uluslararası para hareketi genellikle dolara doğru bir hareket oldu ve bu nedenle de dolann değeri yukseldi... BULUTOGLU Başkan Carter doneminde ABD'de geniş para politikası izleniyor ve dünya likidıtesinı besleme işini dolar üstlenıyordu. Ve o zaman Alman markı ıle Ja Bugün aşırı değerlenmiş olan dolann, mark ve yen gibi paralar karşısında bir miktar değer kaybetmesi beklenebilir. Türk lirasmın geIeceğine ilişkin tahmin yapmak için ise önce TL. değerinin nasıl saptandığım bilmemiz srerekiyor. faktörler hesaba katılarak dolann gelecekteki değeri hakkında ne söylenebilir? BULUTOGLU Efendım dolar demtn de söylediğim gibi öncelikle ABD faız haddmden etkileniyor. Eğer ABD faiz haddı Avrupa'daki oranlarla hizaya gelirse dolan yükselten etmenlerd6n biri ortadan kalkmış olacak. O zaman dolann uzun vadedeki değerini ABD'deki iç fiyat artışlanyIa diğer ülkelerdeki fiyat artışlan arasındaki fark belirleyecek. örneğin eğer ABD'de enflasyon % 10'un üzerindeyken Almanya'da % 5 ise dolann marka karşı yüzde 5 dolaymda değer kaybetmesi beklenebilir. İkinci bir etken ise verîmlilik artışlan; bu Amerika'da Almanya'dan daha hızlı artarsa dolarm marka karşı değerini koruma şansı artar.. SORU Bu faktörler de hesaba katıldığında dolann marka karşı erişmiş oldugu değeri. yani 1 dolar = 2.50 mark 9 doğerini koruması beklenebilir mi? BULUTOGLU Dolann bugunkü tabii değeri bence 2.25 2.30 mark .dolayında satm alma güçlerine göre. Yani dolar bugun aşm değerlenmış durumda olduğundan gerilemesı beklenebilir. Ancak dolann para olarak marka karşı bir üstünlugü olduğunu da kabuı etmek gerekiyor. Dolar daha vaygın kullanılan bir uluslararası para. herkes o pa Sovyetler ve Giiney Afrika, altın satmak zonında kaldığı sürece dünya altın fiyatlannda büyük artışlar beklenemez. Ancak Sovyetlerin Avrupa'ya doğal gaz satma projesi gerçekleşirse bu olay altın fiyatlanm da olumlu yönde artırabilir. "* * ^ * açısmdan önemli bir etken de dış borç faiz yükünün azaiması olabilir. Değişken faiz haddine bağlı olan borçlanmızın ki böyle olan borçlanmız hayli fazladır faizlerinde bir ölçüde rahatlama olabiür. Bu arada, Türkiye Sınai Kalkmma Bankasmdan değişken faizle borç alıp kur faizi riskini taşıyan sanayiciler de bu düşüşten yararlanabilirler. SORU ABD faiz oranlanndaki düşüşün dünyada ve Türkiye'de altın fiyatlan üzerinde de önemli bir etkisi oldu galiba.. Dolar faiziyle altın fiyatlan arasındaki ilişkiyl nasıl açıklıyorsunuz Sayın Bulutoglu? BULUTOGLU Son günlerde görüldüğü gibi dolar düşünce altm yükseliyor. ABD faizİ6ri yükselirse dolara hücum, faiz düşerse altma hücum oluyor. O demin sözunü ettiğlmiz büyük paralarla spekülasyon yapanlar bu ke& dolai'da bulamadığım altında arıyor. Ancak ben altınm dünya fiyatınm çok fazla artacağmı sanmıyorum. Çünkü iki buyük altın ureticisi olan Sovyetler ve Güney Afrika'nın dış odemeler açıklan büyuyor ve bu açıkları kapatmak içm alün satmaktan başka çareleri yok. Sovyetler'in yalnız tahıl alımlarını karşılamak için yılda 400 ton altın salmalan gerekiyor. Yani altın arzında bir duşuş beklemek zor. Talep açısmdan baktığımızda da bir kere OPEC paralan suyunu cekmeye başladı. Bunun dışında Japonya'da, Uzakdoğu'da, Hindıstan ve Türkiye gibi ulkelerde bir altın talebı var ama bu çok büyük miktarlara varmaz... SORU Yani siz altının dünya fiyatı konusunda en azından görünür vadede büyük bir artış beklemiyorsunuz? BULUTOGLU Bu beklentiyi değiştirebilecek faktör Sovyetler Birliği'nin Avrupa'ya doğal gaz satma projesidir. Sovyetler'deki doğal gaz Avrupa'ya ulnştığı anda bu EKONOMİDE Banker malları satısa cıkarılıyor Banker mallarınm değerinin altında satışını önlemek için devlet de ihalelere katılacak ANKARA, (Cumhuriyet Biirosu) Maliye Bakanhğı Adalet Bakanhgı Başbakanlık ıızmanlanndan oluşan «Alt Komlte» banker kararnamesını gorüşüyor. Karamamemn onümüzde. ki hafta Bakanlar Kurulunda gorüşülmesi beklenırken. tasfiye kurullan da bankerlenn mal varlıklannın satılmaya baş lamlmasma karar verdı. Kastelüzedelenn alacaklarının bir «Programa» bağlanma. sından sonra, diğer bankerzedeler içlnde kararname çıkanl ması için çalışmalar sürüyor. Bu amaçla Maliye Bakanhğı, Adalet Bakanhğı, Başbakanlık ve uzmanlardan oluşan bir «Alt komite» kuruldu, «alt komite» tasfiye kurullarınca hazırlanan «banker raporunu» inceledıkten sonra kararname taslağmı Bakanlar Kuruluna sunacaK. Kararnamenin de en geç on gun içinde Bakanlar Kurulu"nra ele alınarak kesin biçimmı alması bekleniyor. Öte yandan banker mallannın satış işlemlerinın baslamasıiçin 3. Aslıye Ticaret Mahkemesl Başkanı İle Tasfiye kurullan başkanları toplandılar. Toplantı sonunda bankerlerın m a l l a r ı ile bankerlere borçlu olanlarm rnallannm salı günden i t i b a r e n satışa çıkartılması kararlaştırıl dı. Bu amaçla taşınmaz mallann «rayiç bedellerinin» belırlenmesı içın bılirkışıler salı gtınu göreve başlıyacaklar. Mal ların değerleri saptandıktan sonra «Kademelis olarak satışa çıkartılacak. Bankerlerle ılgilı kararname henuz çıkmadığından satış ışlemlen eskı usul lere göre yapılacak. Bu arada taşmmaz malların bir bölümunün satışımn Ankara'dan yurütuleceği öğrenildı. Taşımr mallan ise ya bulundukları yerler de ya da mezat salonunda satısa çıkartılacak. Bu arada hazırlanmakta olan kararnamede yer almasa bile satış sırasında «Devletln devreye ğirmeslnin» ılke olarak benimsendlği öğrenildi. Tasfiye Kurullan Komitesi Başkanı lcra Iflas Hukuku pro fesörü Burban GUrdoğan da bu ilkenın «alt komite» tarafmdan da benimsendiğı belirtilerek şunları soyledi: «Banker mallannı dpğprinln altındn kapatraak isteyenlcr var. Bunun öniine (fpçmck için devletfn ihalelere glrerek malların rayiç bedel altında satılmasııu önlem«Rİ gerekmektedir.» GÜNÜNAYNASI Piyasadan 7,3 milyar lira daha çekildi ANKARA (ANKA) Merkez Bankası. 13 20 ağustos tarihleri arasında piyasadan 7,3 milyar lira para çektl. Boylece eraisyon hacmi 480.7 milyar lira düzeyine geriledi. Ağustos ayının ilk haftasmda piyasaya 28 milyar lira sürülerek emisyorî hacminin 494,8 milyar liraya genişlemesi üzerine, önceki hafta da 6,7 milyar llralık kâğıt para geri çekiimiştir. Böylece ağustosun İlk haftasında plyasaya sürülen paranm yansı geri çekildi. Liranın dolara karsı değer kaybı yüzde 2 3 ü buldu ANKARA (ANKA) Agus tos ayında, Türk Urası'nın ABD dolan karşısınuakj değer kaybının yüzde 2 oranın da oldugu hesaplandı. Temmuz ayı sonunda 167,5 lira duzeyinde olan dolann bu ay sonuna kadar 170 lira 90 kuruş üzerinden işlem göreceğı açıklandL Vapılan tıesaplamalara gore, son bir ayda îsviçre frangı, Hollanda florini ve IngU» sterlını karşısında yüzde 3 oramnda değer yıüren Türk lirası, Batı Alman markı, tsveç kronu ve Danimarka kronu'na göre de yüzde 2 oranında düsürüldü. Bu arada, yılbasmdan bu yana, Türk lirası'nın dolar karşısındaki değer kaybı yuzde 23'e ulastı. yılbaşmda dolar 132,3 lira düzeyindeydi. TL, bunun yanısıra, 8 ayhk sürede Batı Alman markı, Hollanda florini ile îngilız sterlini karşısında da yüzde 17 oranında değer kaybına uğradı. Dr. Bagrıaçık: "Parasal genişleme protestolu senetleri azaltıyor,. var: Bunlardan birincisl destekleme alımlanna aktarılan (on, lkincisl Türk işçilcriniıı ve yabancı turistlerin getirdiklerl dövizler karşılığı aldıklan Türk parası... Bunun sonucunISTANBUL <UBA> istan şey soylemenın mumkun olma da flrmalara talep yöneldi. Sa tışlar arttı ve borçlanmn vade bul Ticaret Odası'ndan Dr. A dığını kaydederek, ancak tem«i gelen firmalar bunları ödetilla Bağnaçık, temmuz ayın muz ayı rakaıntanna babacafc yebilecek dııruma geldiler. daki parasaj genlşlemenin pro olursak protestolu senet sayıs» testolu senetlerin sayısını azalt nın düştüğünü açıkça görebiliAğustos ayında da aynı tctığını belirterek, protestolu se riz.» dedi. Dr. Atılla Bağnaçık, mel etkenler olacağuı» e'öre, net ve karşılıksız çek sayısın özetle şöyle devam ettı: ve desteklcme alımlan da oda gönılen azalmanın ağustos «Temmuz ayında proteıtolu dendiğine göre, a#ustos ayında ayında da sürebileceğını söyle senet sayısının azalmasuun e da oatışlann te«vik görmesl so di. kunomik açıdan yorumunu ya ni'cunda protesto olan senetDr. Bağnaçık, rakamlarm ay pacak olursak, tenunnz ayında lerde azalma mnhteınel çörülara göre inişli çıkışlı olduğuparasal genişletne oldu. Bu ge liiyor. nu, bu ytlzden istikrarlı bir Bunun yamnda protestolu se nişlemenln ikl tcmel nedeni Frof. Bagrıaçık: Enflasyona imkan vermeden üretim teşviklerinin artırıbnasıyla protestolu senetlerdeki azalma devam edecektir. Fiyat iarkı az bulununca TMO'ya fahıl saiısı azaldı KONYA (LIBA) TMO'ca Konya bölgeslnde 23 hazlrandan bugüne kadar 726 bin ton hububat alımının geıçekieijtinidıgı bıldirilöı. Konya Valisi Lütfl Tuacel derı alınan bılgıye göre, alınan hubuDatın 451 btn tonunu arpa. 251 bin 400 tonunu buğday, gerıye kalanıtıı da çavdar ve yulaf ürünü oluşturuyor. Konya bölgeslnde hububat alımlanna 53 merkezde tatil günlerı de devam edildigi belirtildl. Bu arada hububat fark tlyatlarıoın açıklanmasından sonra Toprak Mahsulleri OfiM'ne hububat gellminde azalma gozlendfği öğrenitdı. netlerle karsüıkmı çekler arasında fark yok. Onlar için de aynı etkenler söıkonusu. i»unın bundan sonra ne olabilir? Firmalar artıU yeni şartlara uyum için çaba harcıyorlar. KaHteU ve düşük maUyetle iirctim yapmaya çaba gösterîyorlar. Öt. sennayelerini de genişletip zor duruma düşmemeye çabşıyorlar. Temmuz ayında protestolardakl azalmayı İTOya yapılan tasfiye basvurulannda kaydedllen düşnıe de gösterlyor. Enflasyona imkan vermeden flretlm teşviklerinin arttmlma»ıyfc» da protestolu senetlerdeId azalma devam edecektir.* Türkiye'de faiz olayı bittiği için altma ilgi yeniden arttı. Bu nedenle altınm iç fiyatı dış fiyatını aşarsa Türkiye bir kez daha kaçak altın ithalatcısı halbie gelebilir ve yüz milyonlarca dolarlık dövizi bu yolda harcamak zorunda kalabilir. olay petroi ve attın fıyatlannı da yakından etkileyebilir. Petrol bir daha öyle yuksek fiyatlara tırmanamaz, buna karşılık doğal gaz satarak önemli olçude döviz geliri saglayacak olan Sovyetler' Birliği, altın satmaktan vazgeçebilır ve bu da altın fiyatlannın yukselmesıne neden olabilir. Ayrıca Sovyetler Bıriiğf nin alım gucünün doğal gaz nedeniyle artması halmde Avrupa'nın ve Türkiye'nin Sovyetler'e ihracat imkanlan buyük olçude artacaktır. Bu nedenle biz bu olaya Amenka'nm göru? açısmdan bakmaktan kurtulup Avrupa açısmdan ve kendi çıkarlanmız açısmdan bakmayı oğrenmeliyız. SORU Şimdi bir de altın fiyatlannın Türkiye'yi nasıl etkileyeceği konusunu ele alabilir miyiz? BULUrOGLU Türkiye'de altma yeniden bir yönelme olduğu son günlerde açıkça görüluyor ve bu sürecektir de. Çünkü bizde faiz meselesi bitmıştır... SORU Yani bu bankerlik olaylanndan eonra... BULUTOGLU Evet; bence son olaylardan sonra Türkıye'de fa.z meselesi kapanmıştır. Parası olanlar dana iyi. daha güvenceli yatırım arama yoluna girmiştir. Şimdi Türkiye'de alt'na yönelme olunca altm fiyatlan tabii yükselecek özellikle önümüzdeki dönemde mahsuHın idrakiyle ve altmdaki yukselmenin süreceği beklentisiyle. biraz da halkın birbirini izlemesi psikolojisi içinde altına ilgınin artması beklenebilir. SORU Bu olay ülke ekonomisi açısmdan ne gibi sonuçlar yaratabilir? BULUTOGLU içerde altın fiyatlan dünya fıyatlarından hızlı artarsa bu olay Türkiye'ye kaçak altın aınşini tekrar caniandırabılir. Bu geçmiş yıllarda biîıyorsunuz oldu ve bazı yıllarda 100 tona yakın altın girdi ülkemıze. Bu tabiî ülke ekonomisi açısmdan son derece olumsuz bir geüşme. iyi işleyen bir bankacılık sistemimiz. bir sermaye piyasamız olmadığı için vatandas parasını belki gene &1tına yatıracak Bu yüzden de Türkiye kaçak altın ithalatını finanse elnek için belki milyar dolara varacak dövızini harramış olacak TEKEL yas üzüm alımlanna basladı İZMİR, (a.a.) îzmir Te kel Sarap ve Ispirto Fabrıkasınca yaş uzum alımlanna başlandı. Yaş uzümun çeşit ve kalitesine göre, kilosuna 1837 lira arasmda ödeme yapıldığı bildirildi. Bu yılki alım doneminde 6 mılyon 300 bin kilo yaş üzüm almmasınm planlandığını belirten yetkililer, bunun 2 milyon 350 bin litre şarap ve 10 milyon litre rakı üretiminde kullanılacağı nı açıkladılar. Îzmir Tekel Şarap ve tspîrto Fabrikası' nın alımlan ekim ayına kadar devam edecek. Tarım ürünleri ihracatı artarken döviz geliri gerileme gösteriyor ANKARA (THA) 198182 sezonunda tarım «rünleri ihracatında mtktar olarak genel bir artış olurken, ihracattan sağlanan döviz geliri gerileme gösterdi. Devlet îstatistik Enstitüsü verilerine dayanarak ya pdan hesaplamalara göre, 1981 / 82 sezonunda 1980 / 81 sezonuna kıya&la buğday ve lit pamuk ihracatı geriledi. Buna karşılık tütun, çekirdeksiz kuru üzüm, kuru inciç, fmdık ve zeytlnya ğı ibracatı arttı. Bu arada yalmzca tütün Ihracatmdan sağlanan döviz geliri önceki sezona göre yükselirken diğer tüm ürünlerin ihracatından sa* lanan gelir azaldı. Cumhuriyet altmi 600 lira birden düsfü Ekonomi ServJsi Cuma günıi 16.800 lıradan alınıp, 17 bin liradan satılan Cumhuriyet altuıı dün 600 lira duşerek 16.200 liradan alınıp 16 400 liradan satılmaya baş ladı Kapalıçarşı'da Sarrdllar önümüzdekı hafta lçınde altınm dalgalanmasmı sürdü recegim tahmm edıyorlar, Dün İstanbul'da altın fiyaüa n şöyle oldu. Cumhuriyet 16.200 16.400 Reşat Kulp. 16.750 17.250 24 Ayar 2400 2420 22 Ayar bilezik 3.250 2.350 Buğday Lif parnuk Tütün Kuru üzüm Kuru incir Fındıfe Zeytlnyağı Miktar (bin ton) 198081 198182 451.9 265.2 190.6 190.5 105.8 56.1 79.7 65.1 30.0 36.9 81.8 108.6 17.9 15.1 Döviz geliri (milyon dolar) fark (%) 198081 198182 40.4 74.6 46.5 342.4 263.1 0.1 88.6 332.3 171.3 22.4 99.4 90.0 22.9 34.9 35.6 324.7 32.7 240.3 26.3 *15.6 30.6 fark ( % ) 37.7 23.2 88.6 7.8 1.8 26.0 14.0