Katalog

6 TEMMUZ 1982 KÜLTÜR YAŞAM Cumhuriyet 5 Fsstiva.de bir "klasîk ,,: Dikmen Gürün UÇARER abalar ve Oguliar ın vazılısı Çarlık Ftusvasının onemlı bır toplumsal degışımın oldugu yjllara rast Ondokuzuncu yüzyıl ortalannda, Avrupa külturünün etkısınde Batılılaşmayı amaçlayan hoşgorulu (liberal) sovlularin vanı sua, Rusya'da koktencı (radıkal) bır aydın kesım doğuyordu Insan haklarının koyu savunucusü olan bu kesım Rus ihtılâlınin temellenm atıyor du Üçuncü ve önemsız bır grup da bu ıki sınif arasmda kalan kararsızlardı Politık gelişmelere paralel olarak 1845 1905 yılları arasında Rus edebıvattnda gerçpkcılık akımı etkınlik ksznmr Gogol'un satınk na turalızminden ve George Sand un duygusal gerçekçılığmden tamamen aynlır bu yenı akım. Yaşam, mutlu ve mutsuz insanlanyla oldugu gıbi ele ahnır Amaç, o günun Rusyasını yansıtmak, olaylan o günün şartlanna gore yorumlamaktır. Bu akı mın temsilcilermden Turgen yev Batı'nın llgisini çeken ilk Rus yazandır. Onun gpr çekçıliğinde «Babalar ve O&ullar»da göriüdügu gibı. şiırsel ve romantik bir yön vardır. Olaylar lirik bir atmosferde gelişir. Yazan Tolstoy. Dostoyevski, Goncharov gibi çağdaşlarından ayıran da bu özelliğidir. Babalar ve Ogullar Uluslararası "Yomiuri Karikatür,, yansmasına katılma kosulları beili oldu ANKARA, (Cumhuriyet Büıosu) Her yıl Japonya'da yapümakta olan «Uİııslarurası Vomiuri Karikntiir Yanşmasmnın bu yıl yapılacak olan dördüncusune katılma koşullan açıklandı Her yıl oldugu gıt>ı bu yıl da yarışmanın ıkı bölumde yapılacağı, birinci bolümdekı konunun, yarısma komitesi tarafından îvçıldiKi, ıkınci bölümdeki konunun ise yanşmacı İHr farafından saptanabıleee*ı belırtıldı. Bu yıl yarışma komitesi «kahraman lar» konusunu seçti. Vapa lan sçıklamada «Doğnnun ve Batının en çok etkilen diği konulardan biri kahramanlık ve kahraınanlaı> la UgiU konulardır. Ama günümüzün insaıu giderek kahramanlara esklsi gibi hayran olmayı, onlara ben zeme Istegini bir yana bırakmava başlamıştır. Eski kahramanlar artık lıavallerde yaşatılmaktadır. Onların verini veni kahraman lar, yeni Rİincel Rel?eç kahramanlar almaktadır. Bu önemli dıırmn. insanm değisimiyle kosut bir çörünüm icermektedir Bu nedenle, bu v'«n konusunu «Kahramanlar» olarak belirledik» denildı. 30 ekım 1982'ye değın ka tılma süresi tanınan yanş manın sonuçlan kasım ayında Rçıklanacak ve somıçlann avnca «'Vomi"I Shumhıın'un Eki»ndP de duvurulacajîı bflirtildi. ÇARLIK RUSYASINDA IYtYDI Nure^e\: «Rus balesi çdktü artık. Bale, Çarlık Rusyasında iyiydi, ihti>anilıydı...» Sanatçi, Nejat Eczacıbaşı ile görülüyor. (Fotoğraf: Kemal KtÇUK) Nureyef Batı'daki hayatından "memnun,, "Rus balesi, geri vitesi bile olmayan bir buldozerdir /A Saüm ALPASLAN Basm toplantısının yapılacağı salonda, belirlenen saat epey gende kalmıştı. «Çılgı nın biridir. Bırakm toplantıya gelmeyi, aklına esti mi sahneye çıkmaktan bile bir anda vazgeçer, uçağa atladığı gibi...» dedıkleri^aklımı/a gehyor, gecenın bu saa tme kadar boşu boşuna bekledıgımizı duşunuyorduk kı, kapıda gorunüverdı Rudolf Nureyef. Havaalanındakı kadife takımı, rengârenk kazağı, bır kulhanbey gibi. 'lafıfçe yana yıktığı deri kasketi, yerıni daha cıd dı bır kıyafete bırakmıştv Bir znmanlann niodası dik yakalı bır ceket gıymiş, bıraz uzunca olan boynunu da bahkçı yaka. be yaz bir kazak sıkı sıkıya sarmıştı Ünlü konuğu «sıkmamak» için başta, havadan sudan sorular yöneltildi. «Türkiye' ye daha önce geldiniz mi?.. Beğendiniz mi? Nerelere gittiniz?..» gıbılerd?n Yanıtlar da buna göreydi Istanbul Kultür ve Sanat Vakfı Yonetim Kurulu Başkanı Dr Neıat Eczacıbaşı san^ıtcmın sÖ7İprinin Türkçeye çevrılmesinde vardımcı oluyordu•Daha evvel iki defa geldim Cenuba gittim. Âşık olunacak yerler... Buraları, en çok beğendiğim sahil şeridi oldu. Ylrmi senedir gelmek istiyordum. Şimdi fırsat bul duğuma sevindim.. Insallah gösterim, te maşa zevkinize hitap eder.» • Nurevpf adı nerpden kaynaklanıyor' • «Babam Tatar orijinli Nuri, annom de Feride. Nureyef oradan geliyor.» Ilk «ciddi» soru klasik baleden modern baleye geçışı üzerıneydı Klasikten bıkmış mıydı ki. moderni yapmava başlamıştı? •Toplumların yaşamlarında muhtelif cereyanlar oluyor. Ayn fikirler. ayrı düşünceler.. Edebiyattan dinlere kadar böyle bu. Hepsl de blr hoşgörü içinde. Modern bale ile klasik bale «rasındaki küskünlfik giderildi. Klasik bale modern balenin hudutlarma geçti. Blrbirlerine artık toleransla bakıyorlar.» Balenin beşıği Sovvetler Bırliği'nden. ünlü koreografların «randevu» yeri haline gelen Amerikasma kadar «çeşitli bale mer kezlerinde» bulunmuştu Bir değerlendırme yapabilir miydi?.. •New York'ua üzerine yok, Imkânları başka yerlerde bulunamayacak kadar çok. Beş ayn yerde bale gösterisiyle perde açılması bunun ispatı değil mi? Dış dünya ya açık olmaya borçlular bunu, Doğuya gittikçe temaslar azalıyor, azaldıkça kapalı kalıyorlar, kapalı kaldıkça d a ge riliyorlar. Ozellikle Rus balesi için mev zu bahis bu..» Salonda çıt yok! Bir soru şöyle geliyor. «Rus ya da daha doğru deyişle Sovyet balesinin geri kaldığını söylüyorsunuz. Günümüzde de en iyi balet / balerinler bu ülkeden çıkmıyor mu?...» Katiyyen. Doğru değil, katılmıyorum fıkrınize. Rus balesi çöktu artık. Ba le Çarlık Rusyasında iy/ydi, ihtişamhydı. Rus balesi artık bır buldozer gibı. Geri vitesi bile olmayan bır buldozer. Aşılara kapalı. şohretini yitiren bir buldozer. He le Bolşoy Balesi... Ama Kırov öyle değil. Onlar dışanya daha açıklar. « Peki balede ekol diye bir olguya Inanıyor musunuz?..» Bana kalırsa ekol yok, aralarmda iyısı var, kotüsu var. Mılletler meyıllerıne gore aynlıyorlar Meselâ Ingıhzler muntazam Amerıkalılar daha heyecanlı. Yanî karakterleri neyse baleleri de o. «Batıya iltica eden, ünü sizinkine yakm bir başka balet. Mikhail Banşnikov hakkında ne düşünüyorsunuz.. Geçen yıl Bolşoy'dan aynlan Galina Çurşlna'yı 1tanır mısmız... Batıya iltica istekleri, kapalı olan Sovyet balesi yerine 'aşılara' açık Batı balesl nm yeğlenmesinden mi yalnızca... SSCB'de ne kazanıyordunuz, ?imdi ne kazanıyor sunuz.. Son olarak Avusturya vatandaşhğına geçtiğiniz, böylece çifte pasaport taşı1 dığmız söylenfyor, ne derece dogru... Ya şınızın artık bale için epey ilerleineye başladığı, bu nedenle de huylarınızın de ğîştiği anlatılıyor..» Bu ve buna benzer sorular, iki arada bir derede yapılan toplantıda, zamansızlıktan sorulamadı, yanıt lanamadı Nureyef yorgun argın gelmlş, ayağının tozuyla düzenlenen bu basm top lantısmm da fazla uzamaması için da •ricada» bulunulmustu. Açıkhava'da Lond ra Festival Balesı'nin gösterisi. televi7vonda PolonyaSovyetler Birliği maçı. sonra dan söylediler. Nureyef'in de bir «arkadaşı» ile randevusu vardı.. Müşl'ik Kemer, Ayhan Kavas, Yıldız Kenterve Mübeccel Vardar, oyunun bir sahnesinde lesmış: karakter özellikleri bu ortamda çizilmiştir. Bu önemli romanın tiyatroya uygulanmasındaki başarı kuşkusuz, Melih Cevdet Anday'ın kurgusu kuvveth bir oyun yazan ve dil ustnsı bır şaır olmasıyla bağl«ntılıdır, Anday, zengin ve dpngeli diliyle romanı ıkı saaflik bir süre içine sığdımnış. Bunu yaparken de detaydan kaçarak romanın hemen her bölumunü oyunun bütünü içine en uygun bilıst bır eylem adamıdır. tşlevinin öncelikle «ortalığı te mizlemek», yapmak ıçin yık mak oldugu goruşundedir. Pervasızdır. ofkelıdır. Inandığı dava ugruna her şeyı vapabılecek guçtedır. Duzene karv çıkan Bazarovun bır arıstokrat kadına aşık olması onun en buyuk çelış. kısıdır. Bazarov'un oz çızgısınin uzanışı Anday'ın kurgusunda dıyalektık ıçenği etkıleyen önemli bı> basamaktır. Belırtmek gerekir ki Yevgeny J3azarov rolünde Muşfik Kenter diyaloglara bır yorum getıren ve bu yorumu tek taraflı olarak oyuna dönuşturen kişiydı. Soyluluğun bır prensıp ol duğu tezını savunan mırasyedı arıstokrat Pavel Petrovı ç güç'e karşıdır. Aristokra sınin eşıtlik getirdiği ınancındadır. Materyalist dünya göruşunün karşısındadır. Davranısları. düşunceleri. inançlarıyla tam bır soyludur. Bazarov ve Pavel Petro vıç arasındaki çatışma eserin özünu oluştururken sah ne üstünde bu sürtüşmenuı gerektiğince aksiyona dönuş memesi yorum açısından bir eksiklik olarak belirlenebilir. Bu ikili arasındaki tartışmaiar o günün Rusyasındakı fikir avnlıklannı işlemesi. soylulann yanlışlarını vurgulaması bakımmdan önemlidir îki insanın kavgasından çok iki ayn dünya görüşünün çatısmasıdir. Nikolay Petrovlç de zayıfIıgına, yumuşakhğına, silıkliğine karşın yine de bir de rebeyidir. Bu sınıfa has belirgin özellikleri taşıması ge reklidir. Gerek Petroviç kar deşlerde gerekse Bazarov'un göruşlerine adeta roman tik bir tutkuyla kapılan Arkady'de yansıianması gereken sınıfsal nitelikler üzerinde pek durulmamış Bazarov gıbı bır adamın buyük bjr tutkuyla baglandığı, oyunda pek tanıma fır suını bulamadığımız. Anna Sergeyevne ise koketlığe ozenen genç guzel ve zengin bir soylu olmaktan çok ıhtıraslı, ıradeli, guçlü zekı bir kadındır Anna'nın sahne vorumunda ortada bırakılan işlevi, ona aşık iki er keğın, Bazarov ve Arkady'nın, dolaylı olarak da Pavel'ın sınıfsal ılışkılerıni etkılemesı bakımından onemlı dır. Pek çok başarılı yapıtları nı ızledığimiz Kent Oyuncu Jarı «Babalar ve Oğullar>ı yorumlamak yerine sadece sergilemişler. «Babalar ve Oğullar» soluksuz, yaşamayan bir oyun. Bırkaç duygu sal tuzağın dışında durağan ve renksiz bir sahne duzenlemesi göze çarpıyor. Bu oyunun neden Hisar'.da sahnelendiği tartışılabılır. Hisar'ın özelliği salt bir tiyatro sahnesı olarak değil de tabii dekor olarak kullanılabilmesıdir Onun bu yönünden yararlanmayan bir dekor anlayışı içinde sahnelenen oyunlar ne dereceye kadar başarılı olabilir'? Kaldı ki «Babalar ve Oğullar» çağdaş bir yorumla ele alınmadığı surece zaten klasik bir salon oyunu olabılir Ayrıca pek etkinlıgi olmayan dekorun yapımında da tiüzlik gösterilmedıği dikkati çekiyordu YAZAN: tVAN TURGENYEV TÜRKÇEYE ÇEVtRİP OYUNLAŞTIRAN. MELÎH CEVDET ANDAY / YÖNETEN: YILDIZ KENTER / OYNAYANLAR: SERHAT AKKAŞ, MEHMET BİRKİYE. AYHAN KAVAS, MÜŞFÎK KENTER, SUAT ÖZTURNA, ŞÜKRAN GÜNGÖR. GÜL ONAT, NERGtS ÇORAKÇI, YILDIZ KENTER, MÜBECCEL VARDAR, DEFNE HALMAN, MÜŞFİK UZUN. HASAN ÇALKI, MELtH EKENER. KÂMRAN YÜCE, SUZAN AKSOY, AYTEKÎN ÖZEN. DEKORs REFÎK EREN / GİYSÎ. HASAN BtTNEL. HALE EREN / IŞIK< «Sanatın Doğruluğu» Sergisi'nden bir tablo çalındf Sanat Servisi Istan bul Resim ve Heykel Mü zesi Halil Dikmen Galeri sı'nde yer alan Sanatın Doğruluğu» konulu sergının açılışı sırasında, Yabancı Yapıtlar Salonu'ndan bir resmın çalındığı bıldirıldi. Muze yetkililerinın verdiği bilgiye göre Bonington adlı bir ressam tarafından yapıldığı sanılan portre resim 27.5 X 215 Cm boyutlannda olup tuval üzerine yağlıboya olarak yapılmış îlgıliler tablonun çerçevesinden sokülerek alındığmı bildirdiler. •Babalar ve Ogullar* liberal âoylulârla radikal aydınlar arasındaki çelişkiler üze rme oturtulmuş bir roman. Arkady Kirsanov'un temsil ettiği kararsızlar ise silik bir romantizm içinde yön değiştirmeye hazır zayıf kişiler olarak bu çatışmada kenardakı verlerinı alırlar Bir diyalog oyunu olan yapıtta o günün Rusvası Slavofilızm, Batılılaşma, Sanat ve Bilim kavramlan üierine yapılan tartışmalarla yansıtılmış, kuşaklar ve sınıflar arasındaki farklılaşmalar aksiyonla bağlantısı olmayan bu diyaloglarla belirgiD çim ve özle oturtmus Turgenyev'in yapıtlarında karakter analizlenne gıt mediği ama karakterlerın konudan daha önce geldiği düsünülürse. romandan tamdığumz kişilenn sahne ustünde de aynı etkinlikte olmalarını beklemek doğaldır. Elesttrmenler .eserlenndeki kadın kahramanlara daima dikkatı çeken lurgenyev'in, tüm estetik değerlere karsı cıkan nihilist Bazarov'unu da en az onun kadınlan ka dar çarpıcı bulurlar. Yenl degerlerle iyi düzenlenmiş bir toplumun gerekliliğini savunan bu genç materya Nerede,nevar?. Ingıltere'nın en iyi bale topluluklanndan Londra Festival Balesi bu akşam Açıkhava Tiyatrosu'nda üçüncü göstertsine çıkıyor. Bu akşamki gösterinin önemli yanı. ünlü dansçı Rudolf Nuroyev'in de yer alacak oiması. «Saat 2130, fiyatlan 1500. 1000, 800. 800. 400 TL.) ',., ,,;,., \, t „ ENTELLEKTUEL LONDRAFESTİVAL BALESİ Yirmidort sanatçıdan kurulu Berlın Oda Müzıği Topluluğu, Atatürk Kültur Merkezı'nde Mozart, Haydn ve Grieg'ın bestelerini yorumlayacak. Topluluk Berlin Filarmonl Orkestrası'nm solisi ve üyelerinden kuruju. (Saat 1B.30, fıyatlar: 1000, 800. 600 TL.). ODAMÜZİCİTOPLULUĞU BIE SORUN BIZIM MUESSES& A/UDU0JMÜ7 yDKCAMIM UZERİND£ VAZ6ECERSE.NİZ srzi KİM KİME D U M DUAHA İIERLEYELİM /«KflLflR Behic AK latbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okul u mezunlan törenden sonra Ressaın Hasan Kavruk ve Okul Müdürü Tankut Öktetn ile (sağdan, ayakta 1. ve 3.) (Fotoğran Kemal KUÇUK) diploma töreni yapıldı Sanaf Servisi Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulundan mezun o!an ogrencllere ('iplomaları, okulda düze> 'rnen bır tbrenle verildi fıkul bahçe smdeki töreııde bir konuşma yapan Okul MUdürü Tankut Öktem. ögrettmini. ögretmeninden öğrencisine büyük bir özverl ile sürdür msye çalışan okulun, bu yıl da çeşitli dallarda mezun verdlğini belirterek, okulu bittren öğrencilerin Türk sanayilnin çeşitli dallarında üretilen mallara sanat olgusu katmsda yararlı ola caklarına inandığını bellrt ti. Daha sonra Tekstil, Sera mik, Graflk. Dekoratif Resim ve Mobily&. îçmimarlık bölümlerinden derece alarak mezun olan öğrencilere dlplomalan, Tankut öktem tarafından verildi. Törende ayrıca, okula uzun yıllar hlzmetl geçen Ressam Hasan Kavruk'a bir onur belgesl verildi. D.T.G. s:Y.O. salonlarmda açılan ve okulun tüm bölümlertnde öğrencilerin bir yıllık çalışmalarını kapsayan ser gller 30 temmuza kadar açık kalacak. ILEPYELIHM AKK/t 60QMP0$ /