Katalog

Cumhuriyet 6 EKONOMİ 22 TEMMUZ 1982 EKONOMİDE GÜNÜNAYNASI Güneydoğu Tanm Satıs maas ödeyemedi / ANKABA, (Cumhuriyet Bttroau) Güneydoğu Tanm Satış Kooperatifi nin çahşanlanna içerisinde bulundugu mali kriz nedeniyle maaş ödeyemediği öğrenildi. Edinilen bil giye göre, Güneydoğu Ta rım Satış Kooperatifinin 1100 dolaymdaki çalışanına şubat ayından bu yana maaş ödenemiyor. Altın bir ayda yüzde 13 prim yaptı ISCININ Altının son bir aydaki geliri en cömert bankeri bile kıskandırdı Ekonomi Servisi Aylık yüzde 10 12, hatta yüzde 4 5 faiz veren bankerler birbiri ardından sahneden çe kilirken tasarruf sahipleri bankalann ayda yüzde 2.5'i biraz aşan. faizlerine kalmış görünüyorlardı. Işte tam bu sırada geçmiş yılların gözde yatınmı altın bir kez daha sahneye çıktı ve kendine umut bağlayanlan son bir ayda yüzde 13 gelir sağ ladı. Örneğin 21 haziran gü nu 11.600 liradan Cumhuriyet altını alma olanağı buİan bir kimse aynı altını 20 temmuz günü 13.100 hradan satabildi. Böylece en cömert bankerin bile sağlayamadıfı bir aylık gelir oranı» saglamış oldu. Ne var ki sürekli bir aylık gelir peşinde koşan tasarruf sahiplerinin altın fiyatlanndaki bu günlük iniş çıkışları öngörerek altına umut bağlamalannın mümkün olmadığmı da altın fiyatlarının son yıllardaki seyri açıkça ortaya koydu. Örneğin 21 haziranda 11.600 lira olan Cumhuriyet altını yılbaşında da aşagı yukarı aynı fjyattaydı ve parasını yılbaşmda altına bağlayan bir kimse bunu altı ay elînde tutmakla hiçbir gelir sağlamamış oluyordu. Altın fiyatlanndaki son ha reketlenme büyük öçlüde dünya altın fiyatlanndaki canlanmadan kaynaklandı. Bu arada. Kastelli olayı ve Almanya'dan gelen işçilerimizin talebi de fiyaüan olumlu yönde etkiledi. Altına yatınm yapacak olanlann içerde ve dışarda çok sayıda ekonomik ve politik göstergeyi yakından izlemeleri ve ona göre karar vermeleri zorunlu. Özellikle para politikasının gevşetildigi, tanm ürünlerine iyi ve peşin para verildiği ve enflasyonun yük selme belirtisi gösterdiği dö nemlerde altının bir başka parütısı olduğunu da bu arada unutmamak gerekiyor. CUMHURİYET ALTINININ 1982'DE FİYATI 4 ooak 27 ocak 16 şubat 21 şubat 21 mart 25 nisan 29 mayıs 20 haziran 2 temmuz 8 temmuz 20 temmuz 11.550 11.650 11.900 12.100 12.30012.400 12.150 12.250 11.60011.650 11.800 12.050 11.600 • 11.700 11.500 11.600 11.675 11.725 12.100 12.200 13.100 • 13.300 Şükran KETENCi Anayasa, Anayasa Taslağı.. Bütün haberler, değerlendirmeler, tistelik aynı klgiler tarafından birkaç kez aynı konuda yapılırsa, bu ne gazetecilik, ne de okurlar lçin çekicidir. Ama önümUzdeki metin, Anayasa taslağı olarak karşımızda durdukça, klmsenin yapablleceği başkaca birşey yok. Maddeleri tekrar tekrar okudukça, artan karamsarlığımızdan, olumsuzluğumuzdan sıyrılma ça bası ile, mantıkhhğına güvendlğimiz Iş hukukçusu bilim adamlarımıza başvuruyoruz.. Gazetelerden izliyoruz; «Sendikaların varhğı tehlikeye düşer. Giiçlü sendikacılık şöyle dursun, var olan sen dikalar dağılır. Bu maddelerle toplu sözleşme özerkliğinden söz edilmez. Bu maddelerle grev hakkının kullanılabilmesi söz konusu degildir. Sen dikal hak ve özgiirlükler büyük darbe yer. 19481er öncesl sendikacılık sistemine dönüş var. Zorunlu tahkim slstemi geliyor. Anayasada, yasalarda bîle düzenlenmesi sakıncalı, toplu sözleşmelere bırakılması gereken konuların yer alması son derece sakıncalı. Gelişmenin en fazla olduğu işçiişveren ilişkilerinde, dondurulmuş katı kurallar, olumlu dahi olsa, olumsuz sonuçlar verir. Bu taslak geçerse, ya sendikal yaşam sona erer, ya da çıktığı gün işlemez olur. Ya da uygulamada siyasal iktidarların egilimlerine bağlı işletilerek, sendikalar, demokrasilerdeki sosyal denge işlevlerini yitirmiş, dernekleşmiş kuruluşlar olarak kalırlar.» diyorlar. Biz degil. en tarafsiz, hatta sendlkacılar gözünde, birazcık da işveren yanlısı bilim adamlarımız bile bu değerlendirmeleri yapıyorlar ve kesinkez «Bağlı oldugumuz uluslararası anlaşmalara, İLO ilkelerine aykın» sonucuna vanyorlar, ülkemizde bulunan ÎLO temsilcileri de aynı yargıyı paylaşıyorlarsa?. Türkiye, Batı demokrasl modell içinde, uluslararası anlaşmalanna bağlı, Avrupa, İLO içinde kalacaksa, Anayasa tasarısındaki demokrasi, İLO ilkeleri ile çelişen, özgür sendikal dü zeni zedeleyen hükümler, tasarıdan çıkanlacaktır. Ancak tasan maddeleri incelendiginde, sorunun blriki ilke, ya da hükümde olmadığı görülüyor. Anayasa ilkelerini değil. işçilşveren Ilişkilerinin bütününü, donmuş kalıplar içinde düzenlemeyi hedefleyen taslağm, bütünü, mantığı sorun olarak karşımıza çıkıyor. Her maddesi, her hükmü, bir başka anlamda özgür sendikal düzeni zedeliyor. Çözüm?.. Olsa olsa bu taslağı bir kenara atıp, 1961 Anayasasmdaki hükümlerin baz almması ve onun üstünde, temel hak ve özgürlüklerl zedelemeden. geriye değil. ileriye dönük zorunlu değişikliklerin yapılriıası. En kolay ve en sağhk h çözüm, daha da önemlisl özlenen gerçek demok rasi yolunda ilk adım olabilir. «Özgür sendikal düzensiz bir demokrasiyl, sosyal barışı, düşünmenin, beklemenln, olanaksızlıgını» bir kez daha, altını çizerek vurgulamak istedik. "Çanakkale Seramik Bayramı,, kutlanıyor Ekonomi Servisi Çanakkale'nin Çan ilçesindo Çanakkale Seramik Fabrikalannca 252627 temmuz 1982 günleri Seramik Bayramı olarak kutlanacak. 25.'sl kutlanacak olan Seramik Bayramı uluslararası bir seramik sempozyumu yanında kültürel ve sanatsal etkinlikleri de kapsıyor. 1982de °/o 4,6 GSMH büyüme hızı bekleniyor ANKARA. (ANKA) Devlet İstatistik Enstitüsü. ilk geçici tabminlere göre. 1982 yılı büyüme hızının yüzde 4.6 olduğunu açıkladı. Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığının, yıhn ilk üç ayındaki verilere dayanarak yaptığı «Gayrı safi milli hasıla geçici tahmini»ne göre, 1982 ulusal geliri cari piyasa fiyatlanyla 8 trilyon 561,7 milyar lira olarak, 1968 yılı sabit fiyatlanyla da 223 milyar 163 milyon lira olarak gerçekleşecek. Buna göre, ulusal gelirde, cari fiyatlarda meydana gelecek büyüme hızı da yüzde 32.8 olarak hesaplanıyor. DÎE açıklamasma göre, kişi başına düşen ulusal gelir ise. sabit fiyatlarla 4.819 lira olarak tahmin edildi. Buna göre, ki şi başına düşen ulusal gelir 1981'deki 4.737 liraya göre yüzde 1.7 oranında artmış olacak. 21 temmuz Cumhuriyet 13.350 13.450 Reşat Kulpsuz 13.250 13.750 24 Ayar 2.015 2.025 22 Ayar bilezik gr. 1.810 1.910 900 Ayar gümüş gr. 36.00 38.00 20 temmuzla fark 150 lira arttı Fark yok 510 lira arttı 10 lira arttı Fark" yok Türkiye'de büyük, dünyada büyük. Uluslararası bankacılığın ünlü dergisi "Euromoney dünyanın 500 bankasını seçti, inceledi.T.C.Ziraat Bankası da bu değerlendirmede yer aldı. 91* • ArslanBaserKafaoğlu Kastelli den sonra ekonomiye bakı$ 119 yıllık tecrübesi, 1058şubesive30bini aşkın personeliyle T.C. Ziraat Bankası Türkiye'de olduğu gibî, Dış örgüt önerîleri yarar degîl, zarar getîrir 71979 bunaılmı nedense iyi niyetçiler tarafından da fazla abartılmıştır. Oysa 1979 bunalımı bütün yıl süren bir bunalım değildi, ekonomik alanda. Bir de bunalımm portesi 3400 müyon dolarhk bir kaynak eksikliğidir. Bu şurdan belli ki, 1979 mayısında gelen 640 milyon dolarlık işçi dövizi mayıs ve haziran aylarında hemen bir îerahhk sağlamıştı. Sanayi, tanm, banka yapıların da bir sallantı yoktu. Rekor fiyat artışları (bu rekorlar o güne kadardır, 24 ocaktan sonra bu rekorlar kınlmıştır) o lan aylar 1979 eylül ve ekim fiyatlandır. Neyse, konumuz 1979'un ekonomik politikasım savunmak değil. Ama, 1979 yıhndaki güçlüklerin bir temel nedeni vardı: Ne yapacağım bilmemek. Aslmda ne yapacaftım bilen bir iktidar olsa bunalım orada kesilebilirdi. 1979 hazlran aymda, 1979 mart aymda alman önlemlerin yararlı sonuçları almmadan ve bilinmeden, dolar 26 liradan 47 liraya çıkartıldı. Bundan 7 ay sonra da 47 liradan 70 lira ya yükseltildi. îşte bunalımın doğuş nedeni 7 ay içinde doian n 26 liradan 70 liraya çıkartıhp KİT ürünlerine de 7 ayda aynı oranlarda zam yapılırken, firmalarm «yenlden üretlm» 1çin gerekli Türk parasını nereden bulacakları Uzerinde hiç durulmayışından doğmuştur. Dış para değerterinin yükseltiIirken, gerekli iç paramn nere den bulunacağı bugünün de sorunudur. Alternatif politika da buradan çıkartüabilir. Bunu 1979 yılında haziran devalüasyonu yapılmadan anlattık, yine anlatalım. Gerçekten 1979'd& Eoevit hükümetl ekonomik lstikrar önlemleri ahıfeen, ülkemizi 1977' den 1979'a getiren nedenleri anlatmıs ve o zamana göre ,alınması gerekli önlemleri belirt mistik. (Bakınız: 2529 mart 1979 gttnlU Cumhuriyet «Petrol Zamtan Ta da • Ekonondde Törklye Ne yapmalı?»). Daha sonra, 12 Eylül'ü izleyen dönemde, 24 ocak kararl». nnın yapbğı tahribat yıkım dü aeyine varmadan Wr değil, bir kaç alternatif bir arada belirtildi. Biz bu nedenle «alternatif rösterilmiyor ki» şeklindeki eleştirilerden hiç bir sorumlululc duymuyoruz. Burada losaca, «24 ocak 1980'de ne yapıla bfllrdi, simdl ne yapüa sorularını yanıtlayacağız. İlk yapılacak ?ey, kredl ve mevduatta, vergide. daha ttnem lisi döviz fiyatlannda selektit • önemine göre seçici ve ayırıeı bir uygulamadır. Yine bu gazetede bir çok kez belirttlği. miz gibi tMF, Dünya Bankası ve Uluslararası GUmrtik ve Ticaret Anlaşması örgütti (GATT), sadece dış ticaretin daralmaması ve uluslararası ilişkilerin ekonomik yönünde üllcelerin rollerinin ve yerlerinin değişmemesi esasına göre, kurulmuştur. Bunun en önemli kanıtı sanayici ülkelerle, bizim gibi ülkelerin arasındakl birey başına gelir farkmın gitgide açılmasıdır. Bugün bir Batı Almanya ile aramızdakl gelir farkı bire karsı onbirtlir. 1950'de bu oran sadece birs karşı üç idl. Bu durum yuka> rıda adı geçen kuruluslann dış ticaret ilişkilerinde girdikleri sanayi ülkelerini tek taraflı korumalarından ileri gelmekte. dir. Hatta bunu gellşmiş ülkeler temsilcileri de bazı uluslararası toplantılarda kabul ederler. «Acaha ne yapsak dm slzlerl de lnırtarsah?» diye ?eni örgütle'r kurarlar ve bu örgütlerde hiç de samimi otmayan tartışmalara girerler. Oysa durum açık, Bu kuruluşların uyguladıklan ve bizim gibi ülkelerin geri kahşını en çok körütoeyen ilke 'uluslarası dış ticaretteki serbestliktir. İMP ve GATT bunun demir köstek gibi ilkelerini koymuşlardır. Bu ilkelerden biri dövize tek kur çizmek, tek öıçü vermektir. Gümrükleri ve sana yimizi koruyacak kısıtlamalara bir sımrlama getirmektlr. Bun lar öyle sınırlamalardır W buglin yine İMF ve GATT'ın izînleriyle uygulamalann hafîfietilme zorunluğu ortaya çıkmaktadır. Örneğin bugün tek döviz kuru yoktur. Dış satımda bazı ihraç ürttnlerinden alınan primler, bazı ihraç ürünlerine yapılan vergi iadeleri bunun en belirgin örneğidir. Bunun gibi bir çok sanayi dalını korumak için ahnmıs ithal yasak ları da GATT tarafından bugün bile hoş görüluyor. GELECEK: Kath kur »lternstif I dünyada da büyük bankadır. * "Euromoney1 dergisinin Haziran 1982 sayısı: ^ Euromoney Five Hundred, The Annual Ranking ofîhe WorldsLargestBanhs Dünyada 500 büyük bankaiçinde: TW<n Kârtıhkta büyük: Yüz büyük arasında birinci. "Âktlfiertae oranla kâriılıkta büyük: Yüz büyük arasında beşinci. Gellrlerini büyütme hıanda büyük. Yüz büyük arasında onuncu. Özvarlığı île büyük: 500 büyük banka arasında 398'nci T.C. ZİRAAT BANKASI Büyük Türkiye nin dünyada da büyük bankasf Sevgiye, dostluğa, güzelllğe, türn insanlara merhaba. H. OZAN StHAI 14 Temmuz 1982 ADANA EMEL AYDIN SİHAY