Katalog

m 19 TEMMUZ 1982 ••** Cumhuriyet 11 Cengiz ÇflNDQR (Baştarafı 1. Saytada» otomobılin radyosundan Beyrut'ta ateşkesin çok kısa ötnürlü olduğunu, başkentin Israil savaş uçaklan tarafından bombalanmakta olduğunu dinledik. Aley kasabası, Lübnan Dagının Beyrut'a ve denıze bakan yaınacının en üzerinde şinn bir Dürzi yerleşim merkezi. Beyrut'a 20 kilometre. Şimdi Israil işgali altında. Bizim geçtiğimız 13 hazıran pazar günü uçak bombardımanının bırpaladığı binalan. tenha tedırgin sokaklan ile göze çarpıyordu Kasabanın rueydantnda gruplaşmış birkaç genç otomobile yaklasıp bizl uyardılar Israil, Aley'e 3 kilometre uzakhkta Cumhur adh köye ulasmıştı. Aley'den Beyrut'a Iki yoldan inilir. KahhaJe. Baabda ve Hazmiye özerinden dimdik tnerseniz 15 20 dakikada ulaş.ırsmız. Bu yolda Falanjistlere raslamak mümkündür. Fihstinliler ve Suriye uyruklular blr Falanjist kontrol noktasında arabadan indırilip öldürülmek korkusuyla diğer yoldan gittnek isterler. Aley'den sola kıvrılıp Suk ElGarb ve Şueyfat'ı izleyen yol. Halde ve Uzai üzerinden. havaalanınm kenarından yani güaey yönünden Beyrut'a erirer. Aley'de edindigimiz bilgiyle bu ikind ve güvenli» yolun Israll'in eline geçtiğini öğrenmiş olduk. Falanjfst mmtıkasmdan geçerek Beyrut'a kestirmeden Kitmekten başka seçeneğimiz yoktu. Ama Falaniisfleri Israillilere oranla •tercihe şayan bulmayan bir Filistinli ve bir de Ürdünlü otomobilden Infp Alpy'dfi kalmayı yeğlediler. Arabada tki fübnanlı pszetprı doitla birlikt© uç kişi kaltnıştık... G87eteci arkadaşlardan bin Dürzi kökenli idi ve Nasırcı bir haftalık derglnin Yazı Işlerı Müdürüydü Israıl haflanndan geçerek Beyrut'a fcirmekten yana çıktı. Marunilerin bölgesi Falanfistlerin kalelerinden biri olan Kahhale'den geçmeye korkuyordu Lübnan tarihinın geleneksel Dürzi Maruni çekışmesı aklı başında bir ınsana IsraıTi tercih ettırtprpk ksdar stuçlüydü demek ki... m DÜRZİ MARUNİ CEKİŞMESİ * BOMBARDIMANI SEYREDERKEN Sofor. kestırmeden Bevrut'a gıtmekte ısrar ettı ve tekrar vola kovulduk Bırkaç dakıka içınde Kahhale've ulaştık Başkem, Kahhale'den bakıldı£ında demze doğru «enış bir üçgen biçiıninde kuşbakışı güzel bir göruntu verir. Oysa bu kez 13 kilometre aşağımızdakı Beyrut'u görmek' mümkün degildı. Kesif bır duman tabakası şehri öylesine . kaplamıstı ki, sanki koca Beyrut sisli blr havada kaybolmu$tu. Arada bir uzaklardan duyulan tnfilâklarla Beyrut'ta zalım bir hava saldırtstnın sürmekte olduğunu anlıyorduk. Ofomobil benzin almak için beklerken, biz de Kahhalelilerm gladyatör dövüşü seyreden Romalı asıDer gibı hazla izledikleri. bombardıman altındakı biraz sonra «ırecegımiz sehre bakıyorduk. Şehrin tumünü orîen karagrl durrçanlar sol tarafımı/dan yükseliyordu Besbellt M\' 'havaalanr cevfesi. Burc El Bara|ni'deki. Bir Hasan'daki, Sabra'daki. Şatila'daki Fılistin mülteci kamplan bombalanıyordu Ülke toprakları böylesine zalimce saldın altmdayken. Falanjfst egilimli Kahhalelilerin keyfi. alaylı gülücükleri asap bozucuydu Yola koyulduk. Haflfçe aşağıya süzülerek şimdilerde Phillp Habib'in mesken tuttuğu Yarze'yi. onun heıtıen altında Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın btılundugu Baabda'yı Önümüz;ve nihavet Hazmiye'yi ardımızda bıraktık deki 100 metrelık yokuştan aşağıva indigimizde Beyrut'un girtşinde sokaklar bomboştu. Evlerin önünde kaygılı bakışlarla havayi tarayan tektük tnssnlardan, kücük coruklardan başka kimseler yoktu. Şehre Rirer girmez o ana dek çok soğukkanlı ve kerdinden emin olan şoförümüz şaştrdı. Arabayı nereye sürecekti? Sola sapsa Burc El Baraini. Düz gltse Bır Hasan. Saga sapsa Şatila ve Marraa Bulvan'na giden yol. Hepsi de bombardıman altında. Gideceerimiz vön sağa sapmayı gerektiriyordu. Saga saptık Şatila Meydanı'na doğru ilerlerken tepemizdekl duman tabakasının aralandıgını ve arahkta siyah bir F16 ailuetinin otomobilimizin Herledtftl ydnde alçalarak daldıgım gördük. O anda Şatila Meydanı'na varmıştık. Meydanın köşelerinde ve tam göbeginde kamyonlar özerine kurulu ucaksavarlar yaylıtn ateşı açnuslardı Fki kamyonun yani iki uçaksavarın arasından hızla geçerken sarsmtıdan gofftr arabanın kontrolönö kaybetti Akrobatik hareketlerden sonra yine hakim oldu ve bomboş caddede bir ambulansm peşine takılarak son sürat üerledik Mazraa Bulvan'nın başlangıc noktasına yaklaşırken. Bulvar'ın köşesinde vflksek bina dumanlar arasında yok oldu Birkaç saniye sonra otomobitimiz alevlerin tutuşturduğu bu binanın yanmdan geçerek Ras El Nabaa ve Basta semtlerinın nisbeten Kalabahk sokaklanna daldı Bu semtlerin sokaklannda da »raç voktu. ama Insanlar sokaklara dökülmüş uçaklan ve uçaksâvar atesini seyredlvorlardı Nihayet Hamra yakmlanndaki hedefimi7e. Lübnanlı arkadaşlanmızdan birintn evine geldik. Beyrufa girebiltnistık Artık Bevrut'tavdik. Bir saat sonra artık Bevrut'tan kımıldayaıtiayacagımuı. kuşatılmıs bulundugumuzu öğrendik. I,übnan Radyosu akşamustü haberlerinde fsrail birliklerinin bizim bır saat Önce geçtiKimiz Baabda'ya ulagtıklannı. başkenti sardtklannı bHdiriyordBı. Filtstin Kıırtulus örsrutü önderlen ve 100 bini Filistinli. 500 bin Lfıbnanlı sanlmiştı Israil kuvvet1"H M Falanlisf kontrolundeki Beyrufun Dngu kee çiml ve Akdenı? arasında kistınlmışlard». Bundan böyle. Filistin MuKavemet Hareketi'ntn. ve yü?binlerce ktginın tarihi serüvenl başlıyordu. Vp rtr. şans: bu serüveni vagayacaklar arastnda biz de vardık .. # BEYRUT'TAYIZ m VE SARILDIK YARIN: İSRAİL'îN ÖT.DÜAÜNÜ HABER VERDİĞİ LİDERİN EVİNDE birliksan BÜRO MAKtNALARI TAMİR MKRKEZİ • Her marka yazı. hesap. teksir, kasa ve elektronık hesap makinalan tamir ve bakımı. • Abone hubul edılır • Kullanılmıs nıakma alınır . . Yüksekkaldınm Cad, Oliva Hen No: 30 Kat: 3 No. 15 KARAKOY 43 72 59 (Baştarafı 1. Sayfada) sendikaların denetimi, hak uçok detavlı ve ç'ok sınırlayıcı. yuşmazlıklarında grev ve lolıatta geıiye goturücü bir blfinı kavt yasağı gibi. Fakat bazı dede düzenlenrniştir. ği^ikiiklcı iyin aynı şeyi söylemck güç. Toplu i$ sözle>mcleOaha önce vasalarda bile >er rtnin mnhtevasuun smır>audıalmıvan aynntı olarak gdrülcn rılmaüi, lokavtııı Aııayasa'da d:i konulara özelllkJe Anavasa'ıla zen;eıımesi. \uaya,iada belirtiljer verümek suretivlc seııdikanıel; istenen grev ve lokavt tell larııı uzun süre etkisiz h»le ditlerinin açık olmaması, 10 işeelmelpri. varlıkJarını yitirmeçi çalıştıran iş yerlerinde çalışleri arzulanır izlenimi yaratmaktadır. Tasarıda i$veren ku ma şartlarıııın düzeıılenmesinin Bakaniar Kurulu'ııa bırakılmaruJuşlarınm j'illardan beri söysı gibi diğer taraftan bir kısun ledlklerl ve raporlarında yer isabedi çözümlerin hepsinin Aalaıı isteklerin bulunduğu özclnayasa ile düıenîcıımesine geIfkle göze çarpmaktadır. Ornerek olup olmadığı da tartışma ğin «Sendikalar sivasi amaç götürür. {Birden fazla scndlkagüdemezler, siyasi faaliyette ya üye olunamaması. birden bu/unamazfar» cünılelerinde sıfazla toplu sözleşme yapılama nırı anlamak mümkün değilması, kanun dışı grev ve lodir. Sendikalar icin her ola.v kavt hallerinin Anayasa'da clüsfyasi faaliyet veya slyasi azcnlenmesl, greve k.itılnıayanmaç sayılabiür. Kisflere göre larin çalışmasına llişkin hüde değişebilir. Ayrıca sendikaküm, asgart ücretin bölgesel lar temsil ettikleri işçilerln eolmaaının kahulıı gibi.) konnmik lıaklarını savunacakATEŞ'tN SÖZLERI larına göre, ülke ekonomisi Sıyasal bilimcı, profesör Tok hakkmda görüş ve önerllerde bulunacaklar. tıygulayıcıları u tamış Ateş, THA muhabirine yaracaklar, iilkenin daha Rağ yaptığı açıklamada, Anayasanın toplumsal gelişmelerın bir so lıklı bir ckonomik vapıya k&nucu olduğunu ifade ettı. 1961 vusması İçin katkıda buluna Anayasası'nın 1950 1960 aracaklardır. Bu da Kivasî faaüyet sındaki özgurluklerin kısıtJan»ayılmaktadır. Aslında sendika mış olduğu döncme bir tepki ları tamamen siyaset dışında bıçimınde ortaya çıktığmı betutmanın defişik sakıncaJarını lırten Ateş, «bu bakundan 1982 da görmek gereklr. tşçilerin otaslağının da beürli blr tepkiluşturchığıı sendikalarınm drnin dile getlrilişi olmasi doğal mokrasinin vazgpcilmezliğini. dır vp bekleniyordu.» dedı. parlamcnter sistemin savunuAteş, «1982 Anayasa taslagmculuğunu, daha etkitı bir biçim da özgiirlüklerfn kullanımmda de anlafabrlmesl için Anayasa \e örgüilenme özgürlüğünde çizgisi içlnde ve ölcülü de olb" kısıtlanıaıun açıkça görülsa siyasi olaylara katkısının oldügiinü» söyleyerek «ancak uması umudunun kırılmaması nutmamak gerekll kl, Anaya.ia daha gerçekçl ve vararlı olalar da deği^mez metinler değil caktır. Bir diğer nnemll Örnek dir> dedı. sendJkalan ekononıik açtdan PROF. ULKEN'İM SOZLEBI yıkrtıa anlamına eelen SN. mad Profesör Yiikseı Üiken de de değişikliğidir. THA muhabirine yapfığı açıUlamada yenj Anayasa mctrunde Sonuç olarak değişikliklerin 1961 Anayasası'nın boşluklarıbütünü özgiır pazarhk llkesini ns doldurma eğilimının afr tamamen nriadnn k.tidırmakta. bastığmj s&vundu «Bu nedpn grev vapma mümkün güriil le gerefcin'.ien lazla şişmiş, faz memektedir. Güclü ve dislplinla nyrıntılara glrd'ği içlıı geli sendikaların ülke ekonomisi reksiz tartışıııalara açık bir «ıc, sosyal ve sivasal Istikrarın metin bazırlanmı^tır.» dcdi. sağlanmasma. demokratlk ve parlamenter sistemin ayakta kaimasına olumlıı katkısi olacağına inanıyorum nanışına (Ba$(arafı 1. Meclisi'nde bıınlarm tartı^ılamından yola çıkan ta>arı. oc a e i ı Heili madrielerlıı düzeltoritpnin kötüye kullanılmatilrcefini umınak istivorum sına karsı giivente «ramaAksi haJrie adı olan fakal hivııııtj. Bu(ün yüksek yaıgı orbir etkinliği n'mıvan kurulııv ganlarının başkan ve üyclerilar haline celcn sendlkaların. nin seciıninde CunıhurbaşkH ülkemlte varar «tlıvacagı kanına geniş yetki verilmesi nısında degilim.» yargının bagtınsızlıgt ve yarPROF. METİN KUTAL ( t ş gıç güvencesi jlkelerini zedeHukukçusu): Kamuoyuna açık leyicidir. Bunun sonucunda lanan blçlml (le yeni Anayasa tasarısı sendikacılık ve toplu crklerin ayrılıgı ilkesl işlemeyecektir.{.azarlık düzenini ülkemizdeki Sav. anayasa tasansı ile 17 yıllık uygulamasına bir tepki niteligi tasımaktadır. Üzellikle meslek kuruluşlanna getirilyyeren çevrele'inde zaman za len degişıklıklere de e"egıneman ortaya atılan, büimse] ger rek. Denıokratik bir örgütçeklere uymadığı gerekçeıl ile lennje modeli olan ve çoğulyasal diizeyde bile dikkate alnı mayan bazı Iddialar, Anayasa cu demokrasinin vazgeçiltaslağına konulmuştur. Tam mez kurumlanndan olan ^nlsmı Ue bir tepki Anayasası mesfek kuruluşlannın bağım niteliğinl taşıyan bu belgenin sxt butünlügrö yok edllmissosyal barışı saglaman kanım tir» biçiminde konuştu. ca çok şüphelidlr. Türkiye Barolar Birligi Her maddesl üzerinde geniş Başkanı Atilla Sav, anayaaçıklamalar vapılm:ısı gereken. sa ıle kıırulması ftngörülen ku^kusuz vapılacak olan, hu «Türk Dil Akademisine ıliştasan hakkmda geııe! hatları kın olarnk şunları söyledi. ile şimdilik şunlar söylenebilir: «Çok yanlış. Atatürkçülük Anayaaa gibi çok öneınli bir ^ «n ' belgetle, avrıntılara girilmeme tcn yola çıktıshnt HeH • • « si, bunlarm vasama orgıınına anayasa vapımcısı icin. Atabırakılması gerektiği halde, ta türk'ün bas'attı&ı dil devrisarıda doğruluğu şüpheli bır mfne aykindır.» çok ayruıtıya girilmlştir. OrtıeMümtaz Soysal gln üveiik aidatının işçi tarafından dnitrudan doğrııva senSBF Anayasa Kürsüsu Procllkaya yatırıl'n»sı :••«! K ıp. fesorİPrinden Miımta? Soyrinde birden fazla toplu sözleş sal. Türk halkı 20'inci yüzme yapUa!na:r<dbi, ;.», < vıj jo yılın son ceyreglnde böyle kavt 1haklarının kullanümasın ( ı. "i t knıallarıııa uyulraa bir anayasaya mahküm edisı, birden fazla sendikaya üye lecek kadar grri ve cagdışı olunamaması bunlardan sadece bir halk depildir dedı SBF ögretim üyesi Mümbazılarıdır. Bu düzenlemelerin yasa! düzeyde ele alınmaları taz Soysal. anayasa tasanile çok tartısmalara neden ola sma ilişkin olarak ANKA Acağı kuşkusuz Iken, bunları A (ansı'na yaptıgı açıklamada. nayasal diizeyde ele almak ;a •Slmdi Danısma Mecllsi Ge sa tekniğı açısından kaıumca nel Kuruiu'na ve sonra da çok sakıncalı ve cclecek için endişe vericidir. Ote yandan Milli Güvenlik Konseyi'ne ta geçtiğimiz dönemln olumsuz Iz rlhsel bir görev dü^üyon Bu layık lenimleri sendikalar sleyhine metni Tfirk halkına yorumlanmış ve tasanya bir bir duruma getirmek» şekçok kısıJtayıcı büküm konul linde konuştu. muştur. Bunlardan bazıları geAnayasa Komisyonunun ftz niş biçimde yorumlanmaya elvertşli, siyasi faaliyet yasafı, gürlükler ve haklar düzeni sertdlkaların idari ve mali açı ni geriye götürücüIOgunün dan denetlenmesi, 1» işçi ayırı akil almayacak boyutlara nuna dayaııılarak küçük islet vardığına değinen Prof. Sov melerin toplu pazarlık düzeni sal. şöyle devam etti: dışında tutulması sayılabilir. «Komlsyon üyeleri TfirklBunun gibl grev ve lokavt fonye'nin en acımasız Işveren ları, grev ve lokavtta toplum zaran gibi esaslar getlrilerek, çevrelerindeki özlemleri dile zuruniu tahkim dfizenine önero getirmek İçin degil. Törktli bir adun atümıştır. Nihayet ye'nin ezilen insanlannı atoplu iş sözleşmesine yasa htt nayasayla bafelayan blr hukümlerıne aykırı, bunları değiçj kuk slsteml çerçevesindc ko tiren hükümleriıı konulamaya rıımak icin oraya secildiktecağına dair tasarının 57. mad rlnl unutmus gibidirler. Tadesi toplu pazarlık düzeninin san siyasl vaşamm kuralladayandığı temel ilkelere, hatta varoluş nedenine tümfl Ue aykı rı bakımından da bunalım n dfişmektedir. Çfinkü toplu giderlcl degll. bunalım getipazarlık, mevcut yasa hüküm rici hükümlerle doludur.» îerini işçiler yararınu değiştir mek için vardîr. Bu hakkı An» yasa ile smırlamak çok ciddı (Bavtarafı ı. Savfadıı) bir endi$cnin kaynağı oütıalıAnayasa'nın halkoyuna sudır. Bu açıkladığım hususlar nulup kabol edilmeslnden kadar önem taşıyan, üzerinde söz söylenmesi zorunlu pek sonra Konsey üyesi olması çok hüküm Ualıa vsrdır. bekleniyor. Devlet Danışma Konseyi'KEMAL OÛUZMAN (Iş Hu nin Anayasa Mahkemesi es kukçusu): ¥eni Anayasa Usuki Başkanı olarak doğal ürısının, sosyal ve ekononıik yeleri olması gereken kişihakJar ve ödevleri düzenleycn ler arasında Muhittin TayUçünctt kısnıı ve özellikle işçiIşveren flişldlerini iigilentiiren Jan, Kâni Vrana v e Lütfü maddeleri, 1%1 Anayasası'na Akadlı var. Anayasa Mahke nazaran önerali degişiklikler mesi Başkanhgı gorevinı getrmektedir. Ueneblilr ki bu surdürmekte olan Şevket kısun Anayasada en çok degiMüftügil'in yaş haddinden 7 şikliğe uğrayan kısımdır. Geagustosta emekliye ayrılreltçesi yayuılanmadıfı için değişikliklerin ne sebeple yspıl ması sözkonusu. Ancak yeni djğını öğrenebUmlş değillz. tlk Anayasa tasansının 180'noi intlba, geçtiğimiz donemde (şçimaddesinde Anayasa Mahisveren illşkilerlni düzenleyen kemesi üyelerinin emeklilik çeşitU kanunlann dzellikle 21i smın olan 65 yaşının 67'ye sayüı Sendikalar Kanunu ve çikartılması Müftügil'in gö275 sayılı toplu iş sözleşmesi revinl İki yıl daha sürdürgrev ve lokavt kanununun uymesine olanak tanıyor. rulattmasrndan doğan sorunisra ve görüs ayrılıklarına ATasanya göre, Devlet Danayasa İle çozüm getirllmesi nışma Konseyi'ne eski Gearzusu hakim olmuştur. nelkurmay Baçkanı olarak Blzc* çözümlerin blr kısmı Semih Sancar'jn da üye olisabetlidir. Issizliği önleme, ması gerekiyor. Yılmaz: Sendikacılık TASARIDA DEVLET ka deyunie, «.sağlıklı ve düzenii keııtleşme» ıçm seyahat özgurlu gu sınırlanabıliyor. Kentleşıue tümuyle ekononıik bır olgu. Insanlar ış bulamadıkça topraklai'i kendilerinı doyuramacükça, jş tiulmnk ve y&şamak ıçın kentlere göçuyor. Turkıye'de de bdyle. dünyada da boyle. Kent leşmeyı önlemfk için seyahaf Ö7gtirlüğün(i sınırlamak yaşama nasıl geçılebilecek, gerçekteıi uzermde düşünmeye de6er? Grev ve lokavt haklarının dü zenlandigı 58, maddenm ücüncu fıkrasında, «grev esnasmda, grev uygulanan işyerinde, ı>çilerin vp sendikaların yaptıkıarı zararlaıdan, sendika sorutn ludur» deniliyor Pekı, lokavt esnssmda 'okart uygulanan i.şyerinde ışçilerın ugrayabilecegı zararı feım ödeyecek?.. Bunun anayasada vurgulanması gerekmez mı'.. Madde madde gıderek yeni anayasa tasarısinda, «devlet • vatandaş dpngesini» daha da avrıntılanyla irdelemek mümkün. Tüm maddelerin anlamını kavramak ve söz konu su dengenin nıteliklerinı görebilmek içm. aslında anayasanın herhangi bır maddesıni mutlaka bir sonraki maddesıyle bırlikte okumak gerekiyor? Ancak, bunlarm üstünde boyle bir dengenin bır başka can alı cı notctasını, «vatandasın seçme ve yönetilme hakkı» oluşturuyor. Burada da .tasarının 126. madesinde dile getirilen «Başbakanın Meclis dışından da atanabiune» kuralma bakmak gerek. Başbakan yüriltme nin önctisü olduğuna, yürütme Tasarının 17. maddesinde, de Meclis içinden seçilecek Ba«hiç kimse rorla çalıştınla kaniar Kurulu'ndan oluşacağımsz» denildikten sonra, bazı na ve «Türk ulusu adına yühaller sayılıyor ve daha sunra rütme erkinl» kullandığma göda,« .. olaganfistü hallerde va re. başbakanın meclis dışından tandaşlardan istenecek hizmet Cumhurbaşkamnca, atanabilme ler, ülke lhtiyaçlarının zonın ilkesı vaoandaşın. «kendi seçtilu bırakıldığı alanlarda Öngörü gi üyelerce yönetilmesi» kuraİen vRtnndaşlık ririe\1 nitelljln lıyla nasıl bağdaşacak?.. Başba. deki beden ve fikir çalışmaiarı kan «Mtlletvekill» olmazsa, zorla çalıştırma sayilmaz» ku uluî adına yüi"ütme görevıni ralı getiriliyor. Böyle durumlar nasıl kullanabilecek?.. CumhurUa devlet vatar.daşa «istediği başkam başbakaıiı seçerken görevi vereblleppk mi»? Ve bu hsngi ölçülerı esas alacak?.. t z e verılecek gorev tasarıya gore, rınde t^k tPk durulması «ercken aııçarya va da zorla çalı>tır •r.addo'erı içeren yonı tpsarınm, ma savılamavacak mi?». Oysa tartışmaya açılmasından ddha IP'il Anaya=?sının avnı kor.uyu doSal bir kura1 olaruaz. Bu kura isloyen i'i 'îjadripsinöoki cieyırn lı önce Danısma Meclisi 2 agu.s aynAn şöyie «'femlP'cPt îhtitos'dan baçlayarak yerine gntıv9çlarının znrdiıltı kıMıgı »lanlarria, vatan'iaslik iidevi nîti'li recck. Daha sonra dn, MGK gi alaıı hpden vpxa rikir çalı> ele alacak Bu arada lıeı vaniRfarınm şekil vp sartları. rip tpndp5 da elbette düşündüğünii söyleyecpk Anrak. buraria mokratik e'aslara u.rgun olarak belli sınırlamalor Ret.tren 52 sa kanunla di?Pnlenir.» yılı büdin var. Daha önre çeBuradaki fp.rk çok açık ön sıfli yetki.'i!erce, «Anayasa tarce 1961 Anayasası «kanunla» tısmaları sırasında özgiir bir dıizenleniyor. Sonra da, «ça tartışma ortamı vara>abilmek hifmanın şekil ve şartlannı de amacıyla 5'i savılı hildfrfnfn yiı mokratik c«îaslara» bağlıyor. muşatılmn.iı gereği» üzerinde Yeni tasarıda böyle bir kural duıuHiuştu. yok. Yrnı fssarının ?0. maOde Tartışmayı cok boyutlu sürsınrip, «heıkes seyalıat özgiirliı diirmek ve rİRmokratik nitelikğüne salıiptir» denildikten snıı leri sağlam bir anayasayla yöja, «bu özgürlük, suçun önleıı neiMJmek için herkesin tertışmesl. sosyal ve ekonomik ge m^ya katkıda bulunması son lişnjeyî veya sağhklı ve düzen derece doga!. Bu açıdan bakılH kentleşmeyl jrerçpldeştirnıek dığmda, 52 sayılı MGK bıldirıyahut kamu raallannı korunıak amacıyla kamınla sınırlanabl sinin yumuşatılması bugünlerde lir» kuralı getiriliyor. Bir baş belki de sanıldığmdan daha çok yarar sağlayabillr . (Baştarafı 1. Sayfada) anayasa» sorusu olabılır.'.. Va da böyle bu anayasada vatandaşJann hak ve ozgurlük.'en nssıl korunabilir?.. Tasarının maddelerındeıı yola çıkarak bazı macldeJen e!c almak sorunu aydınlatmak açısından son derece yararn olabılirOrneğm 19. maddede, «klşi güvenligi» ele alınıyor. Maaclenin beşino fıkrasında, «\<ıkaItınan ve tutuklanan kişi, tıılulma yerine en yakm mnlıkpmeye föndprîlmpsi için frtrekli süre tıariç en geç I saat ve X toplu oiarnk i^ienrıı suçl.irda en çok 15 gün içinde iıaki'm önüne çıkartılıyor. Kimse bu süreler »eçtikten sonra. hakim kerarı olmaksmn öz.TÜriii^iinden yoksun bırakılamar.» deıniiyor Burada, «kişi güvenligi> ı!e ilgılı çok çarpıcı bır durum var. « En yakın mahkemcye gönderilmesi için gerekli t>üre hariç» ne dempk?.. Bu süreyı kim beıirlej'pcek'.. Vakalandıktan sonra. 48 ssatlik surerın işlemeye baslamasından dahu dogal ne olabilir?.. Kaldı kı, «tutuklama» ancak yargıç karan ile mümkündür. Oysa, maüdeda önce «yakalanan veya tııtuklnnan» den:vor Yargıç önüne çıkmadan tutuklamayı kim yapacak?. Ve ondan sonra da, «hakim karan olmadan kimse özgürlütilnden yoksun bırakılamaz» denıiıyor. Böyle bir uygulama pratikte nasıl geçerlik kazanacak?. Ayrıca bu durum da, «tutulma yeıine en yakm mahkrmeye gönderilmesi için gereklt süre » 48 saati açarsa ne olacak'. GÖZLEM (Baştarafı 1. Sayfada) 13.'uncu madde şoyle başlamaktadır. Bu anayasada yer alan hak ve özgürlüklerden hiçbiri devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmak, Türk Devletinin veya Cumhuriyetin varlığını tehlikeye düşürmek, temel hak ve özgürlükleri yok etmek, devletin bir kişi veya zümre tarafından yönetilmesini veya sosyal bir sınıfın diger sosyal sımflar üzerinde egemenligini »ağlamak veya dil, ırk. din ve mezlıep ayırınu yaratmak ya da sair herhangi bir yoldan komünîzme, faşizme veya dini temellere dayanan bir devlet düzeni kurma araacıyla kullanılamaz. Bu amaçla kullananlar, kötüye kullandıkları o hak ve özgürlükleri kaybederler. Hak kaybı hüknıü muhakemelerce veril/r... Bu hüküm. 1961 Anayasası'nın 1971 degişıkliği ile oluşan ll'ncı maddesinin iyice katılaştınlmış ve hukuk ilkelerine aykırı biçlme sokulmuş halidir. Şöyle kı«Ulke bütünlüğünü bozmak» diye tanımlanacak eylemler. ceza yasamızın 125'inci maddesiyle başInvan maddelerle yaptınmlara bağlanmıştır, «Devletin bir kişi veya zümre tarafından yönetümesinf veya sosyal bir sınıfın diğer sosyal sımflar üzerîne pgemenliğini sağlamak veya din ve mezhep ayırımı yaratmak» gibi eylemler, ceza yasamızdan alınıp, anayasaya taşınmaktadır. Bunlar, 141142 ve İB^üncu maddelere giren suçlardır Bu maddeler. ceza yasasmda öteden beri var oldugundan, bunların ceza yasasına taşınmış olması pek önemlj bir değişiklik sayılmaz. Buraya bir nokta koyup. devam edelim. Tesarı. ceza vasasında yazılı bu eylemlerl sıraladıktan sonra şoyle sürüyor: Ya da Sair herhangi bir yoldan. komünizme. faşizme veya dinl temele dayanan bir devlet düzeni kurma amacıyla kullanılamaz... Bu taslak maddede yer alan eylemler ceza yapfınmı İçeren suç türleridir. Bilindiği gibi ceza yasamızın ve ceza hukukunun evrensel ılkelerinden biri, «Kanunun sarih olarak suç saymadıgı bir fül îçin kimseye ceza verilemez» diye tanımlanır. Bu tanım. ceza yasamızın birinci maddesinde yer ahr «Sosyal bir sınıfm ötekl sosyal sımflar üzerinde egemenllk sağlaması ceza yasamızda 141 ve 142'inci maddelerle yaptınma bağlanmıştır. «Devletin bir kişi veya zümre terafmdan yönetilmesi» eylemi de 141 ve 142'inci maddelerin îkinci fıkralannda tanımmı bulan suçlardandır. «Irkçıhk» yine 141 ve 142'inci maddelerde ceza yaptınmına baglanmış suçlardandır. Bunun gibi. dinsel amaçlı siyasal eylemlerde bulunmak suçlan da ceza yasasmın 163'üncü maddede tanımmı bulmuştur. Peki. tanımı ceza yasasmda yer almış bu suçlar dışında. «sair herhangi bir yoldan» diye tanımlanacak herhangi bir suç çeşiti bulunabilir mi?... Ve böyle bir tanımın anayasal ve hukuksal içeriği ve anlamı olabiîir mı?. . Ceza yasası, komünizm(, «Sosyal bir sınıfın öteki sosyal sımflar üzerinde» egemenlik kurulması biçiminde tanımladıgına ve anayasa taslaği da bu tanımı. ceza yasasından enayasa aktardıgına göre, «Ya da sair herhangi bîr yoldan komünizme, faşizme veya dini temellere dayalı devlet düzeni kurmak» diye bir suç çeşidi yaratılabilir mi? Yaratılırsa bunun ölçüsü ve sımn ne olabilir? Ceza yasasında tanımmı bulan suçlar dışında, «Sen bunlar dışında sair herhangi bir yoldan komünizme. faşizme ve dini temellere dayanan bir devlet düzeni kurmak amacındasın» denirse. yurttaş kendısıni nasıl savunacaktır? Ceza yasasmda neyin suç olup, neym olmadığı bellidir. Komunizmin. faşizmin ve dinsel temellere dayalı devlet düzeni kurma eylemleri, bütün suç öğeteri ile bilinebilir. Bu tür suçlann siyasal dönemlere ve bakış açılanna göre değişik «Suç öğeleri» oluşsa bile. bunlar önünde, sonunda yasada yer almıştır. «Sair herhangi bir yol» diye geniş bir suç elanı îşaret edersek. bu alana girmeyecek herhangi bır siyasal parti. sendika, işçi v işveren kuruluşu © olamez Istenirse «Sair herhangi bir yolla suç işledin» dıye. ceza yasasmda yer alan kavramların dışında da suç ögeleri cluşturabilir. Bu da demokrasinin özünu ve sözünü yok eder. Taslak metnınde, ceza yasasmda yer alan tanımlar yer aldığına göre, ayrıca Sair herhangi bir yol» denmekle bu yasakların daha da genişletilmesi mi istenmektedir? Ceza yasası, herhangi yollarla suç iFİenebiIeceğini öngormüştür. Oyleyse. «Sair herhangi bir yol» ne demektir? îvfedir bunun anayasa hukukunda ve ceza hukukundaki yeri? Devam ediyoruz; madde bu hakkı kötüye kullananiar için bakm nasıl bir yaptırım getiriyor: Bu amaçla kullananlar, kötüye kullandıkları o hak ve özgürlükleri kaybederler. Hak kaybı hükmü muhakemelerce verilir... Bu hükmün de anlamı şudur: Söz gelışi. basın yoluyla 142 ya da 163'üncü maddeye giren bir suçu işleyen gazeteci, bu suçtan sonra bir daha gazetecilik yapajnaz. Caza ve ceza yargılaması lıukukuna göre ağır cezalık suçlara çarptırılan bir kişi kamu haklarını kullanmaktan da yasaklanır. Taslak, bu yasaklan bunun da dışına kadar genişlet^ mektedir. BÜ hüküm, Federai Alman Anayasası'nın 13'inci maddesinin «Hakkın kaybına ve ölçüsüne Federai Anayasa Mahkemesi karar verir» hüknıüne benzetilmek istenmiştir. Federai Alman Anayasası'na göre düşünce, basın, toplanma, dernek kurma. haberleşme özgürlükleri ile mulkıyet ya da sığınma hakkmın kötüye kullanılması lıallerinde »hakkın kaybına» Federai Anayasa Mahkemesi karar verr mektedir. Bizım 13.'uncu madde yalnız ıdeolonk nıtPİıktekı suçları saymakta, bununla da yetinmemekte. avrıca «sair herhangi bir yol» diye hukukla yeri olmayan bir kavramı Anayasaya yerleştırmektedir Federal Anayasa'da, hangi haklarm kaybına karar verileceğı, tek tek yazılmaktadır Bi7im 13 uncu mad de ise bu suçlarla ilgilı genel sözlerden dem vurmakta. ayrıca sair herhangi bir yol diyerek, oldukça soyut ve geniş bır alana gırmektedır Söz gelişl, Federai Anayasa. «Mülkiyet hakkının kötüye kullanılması halinde bu hakkın kaybedilecegi» voiunda açık hükum getirırken bızım 13 'uncu madde mülkiyet hakkından hiç söz etmemektedır Acaba mülkiyet. hakkı kötüye kullanılma7 mı' Kullanıhrsa hakkın kaybına karar verilmesi duşunulmez mi?... Bizim 13. uncu madde, ,«Hak kaybı hükmü.nun mahkdmelerce verilecegıni söylemekte Federai Anayasa ise bu kararın «Federai Anayasa Mahkemesince» verileceğini beiirtmektedir. Bu önemli bir farkBunun içindir ki. «Benzer hükümler, Batı Anayasalarında da vardır» yollu savunmalann Inandıncı bir yönü yoktur. Batı ülkelerinde her türlü siyasa) düşünceye söz ve örgütlenme hakkı verılir Bizde ise verllmez. îkiyüz yılı aşan anayasal geçmışımizin vardığı bu nokta Türk düşünce hayatı ıçın gerçekten acı ve hüzün vericidir. Özgurluklerin ÖZGÜR SENDIKÂL (Baştarafı 1. Sayfada) llge uğrayan, bUtüııüyle deglçen bölUmüdür. Herşeyden önce, sen dı.^al iıak ve oziUiiuklerı uibenleyen 'j!r A>rp«ı> mfrnindon cok, işçi işveren ıliskilerinı, yfmlar \<s hatta sözlesmeler düzeyinde düzenlemeyi, kalıplar içine almayı amaçlamış bır mctin ile karşı karşıya bulunuyoruz. Eir başka snlatımla, işcıisvoren ilişkilerinin. «özgür spndikal ve toplu sörîesme düzeni» ıçinde düzonlenmesinden vazgrçılnıış, bu ılışkiler Anayasa içinde dondurulacak kurallarla biçimlenmek istenmiştir. Batı der>ıokras;lerındp Anayasa çerçe^esınde en az yer verilrneye çalışılan konu, işçiışveren ilışkileridir. Gerçek biitün demnkrasilerde. su ya da bu farkhltklar'n, tüm Anayasalar «öîgür spndikal ve toplu sörleşme diizenlnl» g=t!rmpkle. bu hakları tanımaK'a yetinirler Sosyoekonomik yapıya, koşullara bağlı olaıak değişkenlik gristeren ışçiişveren iüşkilerinde, sosyal barsa ulasma için, yasalarda bile aynntılı düzenlemeler sakıncalı görtümüs, ılişkilerin biçimlenmesı özgür sendıka ve toplu pazarlık düzenine bırakılmı?tır. Anayasa taslağı, sosyal barışıh, demo^rasılerin bu temel ilkesi ile çelişkili bir anayasal düzenîemeyi içeriyor. Sendikaların varlıŞı, çalışma kosulları. sö^lesme kosıütarı, faaliyet sımr'arı fopiu sözlfişmp . grev smırlan Ansyasada belirlenıyor Taslağm getirdjği bağlayıcı hükümlerle özgiir sendikal ve" toplu pazarlık düzeninin varlıgmdan söz etmek olanaksızdır. Bir ttir bağlayıcı fzorunlu tahkim) sistemı gelmiştir. Sımrlamalar sendikalara üyelikten başlamakta, toplu pazarlık düzeninin her aşamasında yeni ve daha büyük boyutlar kazanmaktadır.. özgür sendikal düzenin amaç ve anlamı ,işçiişveren iliştaierinhı, güçlü sendikalar eliyle, toplu pazarlık düzeni içinde biçim lenmesi, böylece sosyal patlamalann önlenmesi, sosyal barışm saflannıası iken, üyelik, aidatlara, ilişkin getirilen sınırlamaiar dahi, işin başında, güçlü sendikacılıgı fiüen önlemektedir. 17 yıllık uygulama Anayasa taslagında yer alan sadece aidata ilişkin düzenlemenin, sendikalanmızm tiili örgütlUlüğtinü yok etmeye yeterli olduğunu ortaya koymaktadır. # NEYİ TIKIYOR? Sosya ekonomik koşulların gerektirdigi degişiklikler, haklar öncelikle toplu iş sözleşmelerine girer. Denenir, yapıya uyuyorsa, sosyal banşı getıriyorsa, sözleşmelerde uygulana uygulana genelleşir. Sonra yasa koyucu, aynı hak ve dUsrnlemeden *üm çahşanların yararlann,ası için, söz konusu ilkeyi yasaya dönüştürür. Demokrasinin, özgiir sendika! ve sözleşme düzeninin işley:şı, anlamı böyle iken, Anayasa taslağında, «yasalar üstündp sözleşmelerle hak getirilpmiyeceği» hüArmii yer almıştır. Bir anlamda özgür toplu sözleşme yapmanın, hak ve ilKeleri geliştirmenm yolu tıkanmaktadır. Devlet # SİYASET KONUSU Demokrasilerin en önemll güvencesi sendikaların varlıgı siya,9i amsçİJdır. Sosyal patlaTialan önleme, sınıflararası çatıjmanm keskinleşmesini sınırlamak işlevine sahip olan sendîkaları siyesetten soyutlamak fiiien sö« konusu değildir. Çünkü toplu iş sözleşmesi yapılırken. iicre; istemlerini belirleme. sendikaların siyasete ilişkin hiçbir şey söylememeleri dahi sıyasettir. Sendikaların siyasi partılerle organik ilişkilerinin kesilmesi gerekji ve yararlı görüliiyorsa, !3ncak bu cerçavede ve yasalar içinde olnwsı gerekra bir âüzenieme, Anavasa taslagı ^.Içtnde düzenlendıgi şekiiyle, ya sendikaların varlığı ile dogru^an işlemez bir hüküm hslme gelecek, ya da siyasal iküdarların efilimlerine göre ,sendikalsra karşı taraflı tehlikeii bir silah olarak kullanılabilecektır. tır. # GREV HAKKI NEREDE Anayasa taslağmda toplu sözleşmenm her aşamasma bir dizı sınırlama getırilmiş, bir yasa için dahi sakıncalı aynntılı düzenlemeler ve hiikiimlerle, topitı sözleşme özerkliği pek çok yara almıştır. Tabii toplu söz'.eşme düzeni en büyük darbeyi grev hakkına getirilen sınırlamalarla yemiştir. Grev hakkına, siya&al iktidarlann ekonomik gerekçelerle müdahalesi başta olmak üzere, proseaür, süre açısından öylesine boyutlu smırlamaîar, yasaklamalar getırllmiştlr ki, gerçek anlamda bir grev hakkından sö^ etmek olası değildir. Tabii giev tehditi, gücü olmadan sendikaların toplu pazarlık düzeninde pazarhk gücünden nasıl söz edilebilecektır? • BU MADDELER GEÇMEZ Taslak üzerinde fazlaca söz söylemeden, Türk Iş Genel Sek reteri aynı zamanda Sosyal Giivenlılt Bakanı oîan Sadık Şıde mn, taslak açıklanmadan 3 gün ö^ıce, Türktş üyesi sendikacılarla yaptığı toplantıda söyledigi sözlprln gerçek olmasını düemtk en ıyisi galiba «Taslagın cloğruiuğuna inanmayuı. Doğru olsa sendikalar olmaz. Panige kapılmayUım. Taslak iki ay tartışüacak, sonra Konseyden geçecek. Bakau olarak size güvence veriyorum. Bu macîdeler secmevecek..» Medi'den Haber Bugün aranızdan ayrılalı tam bir ytl eldu. Biliyorurn hep yanmızdaydım. Köydekı evim bu yıl bıtıyor. Orada buluşacağız. Hepinize sevgller. , MEDİHA ZENGÎNGÖNÜL