Katalog

Cumhuriyet 6 EKONOMİ 18 TEMMUZ 1982 SORU Başka ne öneriyorsunuz tasarruf sahibi olup da parasını çahştırmak isteyen vatandaşa? ARASLI Parasını çalıştırmak mecburiyetinde olan vatandaş için birinci önerim, demin de söylediglm gibi on defa düşünerek karar vermesi. îkinci önerim ise, parasmın tumünü katiyen bir işe, bir yere, bir sisteme bağlamaması. Anadolu tabiriyle bütün yumurtaları aynı küfeye koymaması. SORU Özellikle Kastellizede ya da bankerzede diye anılan vatandaşlara bir öneriniz var mı? SOHU Sayın Adil Arashî slzln uzun süreden bert verflldiginiz ilanlarla tasarruf sahiplerlnl, para çahştırmak isteyenleri uyardığınızı, bu arada konuyla ilgill bir de Idtap yaymladıgmızı biliyoruz. Şimdl son yıllarda çeşitli banker badirelerinden geçen tasumıf sahîpleri bugün tam bir gaşkınhk içindeyken onlara ne öneriyorsunuz? ARASLI Şimdi tasarruf sahibinin gayesi nedir? Önce buna bakmak lazım. Tasarruf sahibi önce elindeki parayı enflasyona karşı korumayı amaçlar. îkinci emeli ise geçimine yarduncı olacak bir gelir temi n etmektir. Para atıl durduğu sürece hem değerinden kaybeder hem de sahibine bîr gelir sağlamaz. Bunun için tasarruf sahibi mutlaka şu ya da bu şekilde parasım çahştırmak zorundadır. SORU Peki ama nasıl çalıştırsm, tüm bu yaşanan olaylardan sonra? EKONOMİDE DİYALJOG Adi! Arasiı kimdir? 1912'de aoğdu. Türkiya'ye aüesı ıle göçmen olarak gelerek Kars'a yerleşen Adil Arasiı or îa egıtımini İstanbul Ku leli Lisesı'nde yaptıktan sonra Harp Okulu'no girdı. 1930'do Horp Okulunu bıtiren Arasiı buradan Fen Tatbikat Tehmk Okulu'na gitti. Ordu'da çeşitli kademe lerde görev yaptı. Ordudan kendı ısteği ile oyrüarak SH yü once emlâh komisyonculuğuna basladı. Halen emlâh ve yatırım muşavırlıgı yapan Arash'nın bu honularda yayınlanmış beş kitabı bulunuyor Vdil Arasiı (solda) ile Osman Ulagay görüşürken... 0 Vatandaşa birinci önerim tasarrufunu kendisi bir iş yaparak çahştırmasıdır. Tiirkiye'de bugünkü şartlarda para çahştırmak en büyük hatadır. ARASLI Benim birinci önerim öteden beri şudun Ben vatandaşa diyorum ki, sız kendi tasarrufunuzla kendiniz bir iş yapm. Birinci tavsiyem budur; herkes bir iş sahibi olabilir diyorum. Vatandaş az veya çok tasarrufuyla mesela beş kilo portakal alsın bunu satsın, bundan bir para kazansın veya daha büyük işler yapsm. Fakat bazı vatandaslar, sağhk durumlan, içtlmai durumları, yaş durumları, şu veya bu sebeple iş yapamayacak durumdaysa o zaman mecburen paralarmı çahştırmak zorundadırlar. Dikkat edin burada mecburen diyorum, çünkü Türkiye'de bugünkü şart larda para çahştırmak bence en büyük hatadır... SORU Neden bu sonuca varıyorsunuz? ARASLI Çünkü para çalıştırmakla aslmda bir şey kazanmış olmuyorsunuz. Herkes bir şey kazandığını zannediyor. Ama alınan faizle yahut sağlanan gelirle enflâsyon ve devalüasyon arasmdaki çizelgeyi tetkik ederseniz göruyorsunuz ki aslmda para çalıştıran vatandaş kayıptadır.Yüzde 60 faizle para çalıştıran vatandaş bile bugün enflâsyon yüzde 45'de kahrsa ancak başabaş gelir, yanl gerçekte bir kazanç sağlamış olmaz.. SORU Bir de bu bankerlik olaylarmin yarattığı kuşku ve güvensizllk havası var şimdi.. ARASLI Evet ama, demin de söyledlğim gibl bazı va^ tandaşlar, emekliler, dullar, bunun gibi vatandaşlar para çahştırmak zorundadır. Bu vatandaşm durumu nedir? Neden bugünkü duruma düşmüştür? Şimdi bu konuda, faiz Emlâk piyasasmda birden canlanma olmaz. Parasını Kastelli'den yahut başka bir yerden kurtaracak vatandaş önce bir tereddüt dönemi geçirecek ondan sonra karannı verecektir. Ulagay sordu, Adil Arasiı yanıtladi: Parasını isletecek vatandaş bundan sonra on kez düsünmeli let Bakanı Ozal olsun, benim hatırladığım kadar defalarca uyardılar, fazlasmı da yapamazlardı zaten. Vatandaş tüm bu uyanlara aldırmamışsa kabahati biraz da kendinde aramah. SORU Ancak bir de devlet televizyonu, radyosu da kullamlarak çok yoğun reklâm kampanyaları yapıhyordu ve bu da vatandaşm tercihini etkiliyordu, değil mi? ARASLI Reklâma uymayacaktı vatandaş. Benim o zamanki uyanm şöyleydi: «Devlet garantisi olmayan hiç bir sistemde VB hiç bir müessesede asla para çalıştırmayın, başınız bir gün mutlaka derde girecektir.» Bu ilan 1970'dan beri defalarca gazetelerde çıkmıştır. Daha sonra banka teARASLI Dediğinız gibi evini satanlar bile oldu, pek çok kişi bunu yaptı. Evvelce yapmış oldugu yatırımları nak te çevirip bankere, yüksek faize yatırmaya başladı. Bu tabii emlâkm aleyhine oldu, emlâk satışı durdu. En sonunda boyle bir hırs sardı ki vatandaşı kolundaki bileziği bile satıp faize yatıranlar oldu.. SORU Bu durumda emlftk fiyatlan da düştü her halde? ARASLI Tabıı, satan çok olunca fiyatlar düşer. Ben o zaman da mutlaka emlâk ihtiyacı olan yahut ıleriye dönük yatırım yapmak isteyen vatandaşı uyardım, «kelepir mülk almanın tam zamamdır», dıye ilânlar verdim. Buna rağmen ahm çok olmadı. Bugün hâlâ îstanbul'da 3040 bin daire müşteri bekliyor. SORU Peki ef endim son zamanlardaki gelişmeler ve özel likle de Banker Kastelli olaymdan sonra emlâk piyasasında bir kıpırdanma, bir canlanma olduğu ileri sürülüyor. Gerçekten oldu mu böyle bir canlanma? ARASLI Bu gibi olaylar emlâk hakeretıne oyle biriki gün de intıkal etmez. Ama bunların mutlaka etkisi olacaktır. Şim di vatandaş daha Kastelli'de veya falanda veya falanca bankadaki parasını kurtarma çabasmda. Kurtardıktan sonra da bir müddet düşünecek. Tekrardan nasıl hata yapmayayım diye düşünecek. Bu parayı eline aldıktan sonra bilo vatandaşm kararsızlıgı, huzursuzluğu biriki ay daha devam edecek. SORU Bu durumdaki vatandaşa yol gösterecek kuruluglar da yok galiba bizde? ARASLI Maalesef yok ve mutlaka olması lazım. Şimdi bu kadar acı derslerden sonra vatandaş parasım tekrar eline geçirdiğinde arlık çok düşünmesi lazım. Ben eskiden karar vermeden biriki defa düşünün derdim vatandaşa, şimdi en az on defa düşünün diyorum. Îşte bu konuda vatandaşa yardımcı olacak müesseselerin kurulması şart. Mesela emekliye ayrılan bir vatandaş alalım, denizden çıkmış balık gibi, eline almış bir miktar para, ne yapacağını bilmiyor. Ben emekli olacak kimselerin, emeklilikten önce iş hayatma dair bir kursa tabi tutuhnalarmı oneriyorum. £ Bankalar düşük faizle yıllar yılı vatandaşı îstismar ettiği için halk parasını bankerlere götürdü ve bu yaşanan olaylar meydana geldi. ARASLI Bu vatandaşlar bir kere devletin yaptığı büyüklügü kabul etmelidirler. Dünyamn hiç bir yeıinde zannetmiyorum ki vatandaşm düştüğü bu çaptaki bir hatayı devlet telâfi etmeye çahşsın. Bu ancak Türkiye'de olur. Bu vatandaşlara benim şu andaki önerim şudur: Evvela ellerindeki sertifika ya da tahvilin sıfîhatli olup olmadığmı anlamak için bunu çıkaran kuruluşa kadar gitsin, bunu kontrol etsinler. Sonra oturup vadelere göre hesabını yapsınlar, devletin uygun gördüğü îaizi almak mı daha avantajlı yoksa bekleyip ana parayı almak mı, onu hesaplasınlar, ona göre karar versınler. SORU Peki emlâke yatırım yapmayı düşünenlere ne tavsiye edersiniz? ARASLI Emlâk piyasası eninde sonunda mutlaka açılacak ve halk öncelikle ihtiyacı olan emlâke dönuşü mutlaka yapacaktır. Ancak emlftke yatırım yaparken de halkımız hatah davranıyordu, bir daireye ihtiyacı varsa dört dair© birden ahyordu. Ben bunu hiç bir zaman tavsiye etmedim, gene de etmiyorum. Çünkü yatırım için yahut irad için zaten değerlenmiş bulunan emlâke yatırım akılhca bir iş değildir Bu tür mülkün değeri belki rakam olarak artar ama gerçekte artmış olmaz, olsa olsa para değerindeki kaybı karşılar. Yatırım için emlâk alacak olanın bu bakımdan dagerlenmig emlâki değil ham emlâki tarcih etmesi gerekîr. SORU Hem emlâk deyince ne anlaşıhyor? ARASLI Dağbaşmdaki araziden tutun da yeni inşaata başlanan semtlerdeki arsalara kadar, bunlar hepsi ham emlâk sınıfına girer Mesela gecekondu faaliyeti olan bölgede bir senede yüzde 2050 arasmda fiyat artışı olabilir. Mesela Boğaz Köprüsü yeni yapıhrken Beylerbeyi sırtlarında fiyatı 4 milyon olan bir arsa bugün 400 milyon ederse aynı tarihte 4 milyon eden bir daire bugün ancak 40 milyon eder. SORU Bugünden sonra emlâk piyasasmda fiyatlar nasıl gelişir? Bu konuda bir tahmin yapmak mümkün mtt? ler konusunda ashnda çok doğru bir karar ahndı fakat tatbikatı yanhş yapıldı. Ben 28 yıldır bu işlerin içinde olan bir kimse olarak sermaye piyasası kanummun çıkartüması için en çok tavsiyede bulunanlardan biriyim. Ancak bunu çıkartırken çok esash tetkik yapm ve esaslı önleyici tedbirler alm demiştim. Faizler konusunda da, pek çok banka genel müdüriı dostum olmasına rağmen açık söyleyeyim, bankalar meydanı boş buldıilar, hakikaten vatandaşı istismar ettiler. îşte asıi kıyamet bundan koptu. Devlet bankalara makul bir faiz oranmı emretseydi, yahut telkin etseydi bankerlik olayı doğmayacaktı ve bu yaşanan olaylar yaşanmayacaktı. Bankerlik müessesesmin kanuna karşı doğup gehşmesine bu tutum yol açtı, devletin ve bankaların burada. bankerliğin böyle gelişmesinde muhakkak ki payı var. SORU Siz bankerlik olayraın bu noktaya gelebilecegini başından beri görmüş müydünüz ? ARASLI Ben bankerlik hadisesi yayılmaya başlar baslamaz, yanl 1979 yıhndan beri, 28 yıllık mesleki tecrübemle bunun nereye gideceğini gördüm ve başladım vatandaşı uyancı ilânlar vermeye.. SORU Ama bu uyarılannız o günlertn havası içinde fazla etkili olamadı galiba? ARASLI Bence bütün bu hadiselerde para çakgtıran vatandaş da kabahatlidir. Neden? Çünkü uyanlara aldırmamıştır. Şimdi diyorlar ki, «devlet blzl uyarmadı, bankerlerin kucağına attı.» Hayır. Mah'ye Bakanı Erdem olsun, Dev £ Yatınm için emlâk alanlar mutlaka ham emlâki tercih etmelidir. Daire almayı düşünenler ise mevcut daire stoklan tükendikçe fiyatların çok artacağını hatırdan çıkarmamalı. ARASLI Emlâke ilgi birdenbire değilse bile artacak, emlâk fiyatlan da hızla değil ama eldeki stok emlftkın tükenmesiyle birlikte artma eğilimi gösterecektir. Önceleri ahcı bulamadığı için yaptığı dairelerin bir kısmını maliyetinin bile altında satmaya razı olan inşaatçı, ahcı buldukça önce maliyetine satmaya başlayacaktır, ondan sonra da kârmı koyup satacaktır. Ayrıca bu inşaatçının, ilk hesabma göre mesela kânnı da koyup 10 milyona satmayı planladığı bir daireyi bugun, artan maliyetlerle yerine koyamayacağı için, ahcı bulduğunda 15 milyona satmak istemesi de normaldir. Yani mevcut inşaat yahut daire stokunun erimesiyle birlikte daire fiyatlannda büyük artışlar beklemek gerekecektir. SORU Emlâk alacaklara başka öneriniz var mı? ARASLI Son olarak Toplu Konut konusunda da vatandaşları uyarmak isterim. Devlet gerekli önlemleri tam olarak almazsa bu konuda da bazı açıkgözler. vatandaşlan zor durumlara sokabilir. Türkiye'de vaktiyle inşaat kredilerl kötüye kullanılmıştır. turizm kredilerj,böyle olmuştur, bugün ihracat kredileri böyle olmaktadır. Açık bulduğu kapıdan giren bir açıkgöz smıf hep vardır ve olacaktır. Bunlara karşı vatandaşı korumak için devlet, o sınıftan daha açıkgöz olmayı öğrenmek zorundadır. $ Para çalıştıracak vatandaşm eş • dost tavsiyelerine ve özellikle de reklamlara kanmadan şartlan iyice düşünmesi ve bütün parasını tek bir yere, tek bir sisteme bağlamaktan kaçınması gerekir. Bu konularda vatandaşa yol gösterecek kurumlann eksikliği giderilmelidh. minat mektuplannı kötüye kullanmaya başlayan bir müesseseye karşı da halkı uyardım, «banka teminat mektubunu sizin admıza değil de size vekalet veren bir firma adma verenlere karşı uyanık olun», dedım. Bu uyanma uymayanlar da büyük kayıplara uğradılar. Yani burada diyeceğim, eşin dostun tavsiyesiyle ve bilhassa reklâmların tesirine kapılarak para çalıştırmanm doğru olmadıgını vatandaş artık anlamalı. Ayrıca vatandaş, kim bir kuruş fazla faiz veriyorsa, bunun vadesinin ashnı esasmı araştırmadan. bu faizi nasıl verebilecegini düşünmeden, götürüp parasını oraya vermiştir.. SORU Bu fazla faiz alma, fazla gelir sağlama çabası İçinde evini barkmı satop bankerlere yatıran da oldu galiba. Bu olay emlâk piyasasmı nasıl etkiledi? GENÇ YÖNETİCİ ADAYLARINA ÇAĞRI Ülkemiz bankacılığında sağlam ve emin adımlarla ilerliyen Bankamız, genç yonetici adaylarına KAMBIYO konusunda yetişme fırsatı tanımaktadır. DIŞ İŞLER UZMAN YARDIMCISI olarak almması planlanan elemanlar; özel programlarla eğitilecek, Bankamızın. uyguladığı yeni değerleme yontemleri ve insangucü planlaması çalışmalan ile yonlendırileceklerdir. KSözkonusu görev için aramlan nitelikler aşağıdadır: T C. vatandaşı olmak, 30 yaşmdan büyük olmamak, Erkeklerde askerlık gorevini yapmış veya 4 aylık kısa donem askerliğe karar aldırmış olmak, (1982 yılı içinde terhıs edüeceğıne dair belge ibraz edenler de sınava katılabıleceklerdır.) ' Sağhk" durumu, Turkıye'nin her tarafmda gorev yapmaya , elverişli olmak, îngılizce, Fransızca veya Almanca' dillerinden birini iyi derecede bilmek, Işletme, Ekonomi, Hukuk,îdari Bilimler ve Sıyasi Bilımler gibi bankacılıkla veya uluslararası konularla ilgıli bir' dalda yuksek oğrenim aormuş olmak. B Baraj nitelığinde olan yazüı yabancı dıl smavı 7 Ağustos 1982 tarihınde îstanbul'da BahçekapıEğitim Müdurluğu dersliklerınde yapılacaktır. C Mesleki bılgi smavlan; Genel Ekonomi Işletme ve yonetim bilimi FmansmanMuhasebe 1 Hukuk (BorçlarTicaret) konularmda 1415 Ağustos 1982 tarihîerinde îstanbul'da yukarıda belırtilen yerde yapılacaktır. Başarı gosteren adaylara, mulâkat tanhleri ayrıca bildirilecektir. D Durumları yukarıdaki koşullara• uyan adaylarm, sınava katılabilmeleri için; TÜRKİYE GARANTt BANKASI A.Ş. Personel Müdurluğu Mıhçıoğlu Han Beyoğluîstanbul Tel: 49 58 87 43 12 00 için alınan görüşler • komisyoncanazırlanan taslak • değerlendirme KİTAPCILARDA ANAYASA Düzenleyen; Prof. Yaşar Gürbüz 7. Kuruluş Yıldonumd Türk Resminde Insan ve Portre'' sergisiyle kutlanıyor Kasım 1982 riçfcı Kuttuluş Cad. 191/B Sinemköy 40 47 83 OLAĞANÜSTÜ GENEL KURUL'A ÇAĞRI • AtLE ZtRAt ÜRÜNLERİ SANAYİt VE TÎCARET ANONİM ŞtRKETt İDARE MECLtSt BAŞKANLIĞINDAN Şirketimizin aşağıdaki gUndem maddesinl göruşmek Uzere yapacağı OlağanüstU Genel Kurul toplantısı S ağustos 1982 perşembe günü saat 14.00'do Neoatibey Cad. 16/5 Sıhhiye / ANKABA adresinde yapılacaktır. Toplantı tarihinden bir hafta önce tüm ortakların (asaleten veya vekâleten) veya veklUerlnin aşağıdaki vekâlet brnekleriyle beraber şirket merkezine müracaat ederek giriş kartUu rını almaları önemle rica Olunur. Sayın ortaklarunızı nbilgü*rino arzolunur. TÖNETtM KÜRCLU GtîNDEM: 1 Açüış ve yoklama, 3 Divan başkanlığınm teşkl11 ve Genel Kurul tutanaklanıu imzajama yetkisinin verilmesi, 3 Işletme sermayeslnin t«şkili hususunda görüş ve temenniler, ir Anasözleşmenin 3. tnaddesi 12. şıkkuun değisikliği hakkında genel görüşme, 5 Kapanış. DEĞIŞtKÜK METNt ESKİ METİN AMAÇ ve KONTJ: MADDE 3: 1234567891011 12 iç ve dış örgüt, kurum ve bankâlardan her çeşit kredileri saglamak her çeşit tahvıllerı çıkartmak. 13 14. YENt METÎN AMAÇ ve KONU: MADDE 3: la3+567891011 12 Şirket atnacmı gerçekleştir mek için iç ve dıs örgüt, kurum ve bankâlardan her çeşit kredileri saglamak her çeşit tahvilleri çıkartmak ve ay» TEŞEKKÜR Ot'ğerll Eşlm, Seugill Annpmiz, Baboannemlz Anneannemiz, Kardeşim ue Halamız NEBAMTGÜLER ın Hosialığı sjrasında yakın ilgilerini hiç eksik etmeyen Sayın Sayın Sayın Sayın Sayın Prof Dr. NEDİM ZEMBİLCI'ye Prof. Dr. HAKKI OGAN'a Prof. Dr. MU2AFFER GÜRAKARa Dr. ADEM TÜLİN KÖŞLU'ye MÜCAHİT YILMAZER'e Vefatındo bizim en acılı anımızda yardımımıza koşan cenaze merasimine iştirak eden, eolmize gelerek başsağlığı dileyon, çelenk gonderen. hayır kurumlanna bağışta bulunan, telefon, telgraf ue mektupla aamızı paylaşan eş, dost ue çahşma arkadaşlanmıza nıinnet ue şükranlanmızı sunartz AİLESİ .•<• ACI KAYBIMIZ ' 1953 . 12.7.1982 Gazl Eğltim, mezunu Matematik Öğretmeni, Butun ^ıbaUrıınııı kat«uı v^ırt Iç» vr \\irt dı^ımUkı ttın Pl ^ I l k S \ s \ II \RI A vt dn^ru olaı*k (robıl Ouvurultnmıt. «ervUlor* •ctrbllmck için hııgdnr kirtaı ala)&m*dı£ıma tdretlerlnı icıhlt rtmek MOvono t C T F E N RİZK AURE.St.Nl2l BİLDİKİR MİSİNİ2 ' SAVIIM SANATCM AR adresine en geç 5 Ağustos }982 Perşembe günü akşamı saat 18.00'e kadar ıki adet vesikalık fotoğraf ve oğrenim belgeleri ıle birlikte şahsen veya mektupla müracaatları gerekmektedir. METE'mizin kaybmın üzuntüsü lçerlsindeyiz. ANNE . BABA ve KARDEŞLERÎ GARANT1 BANKASI TÜRKİYE . rıca ktr ve zarar ortakhğı belgesl çıkartmak. 1814. DOSTLARINIZA StGARA İKRAM ETMEYİNİZ StGARA İÇMEYENLER DERNEĞt URABT SAfVVT GALLftiSl •fci"i unut