Katalog

ÇAĞDAŞ YAYINLARI ' Perde Aralıgından NADİR NADİ 3. BAS1 EDEBI: İSO TL. Isteme AdresU Türkocağt Cad 39/41 CAĞALOĞLU ISTANBUL Cumhuriy 59. Yü; Sayı: 20819 Kurucusu: Yunus NADİ ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Türkiye Cumhurlyeti'nin beşinci yazılı Anayasa tasansı açıklandı. «Türkiye devletl bir Cumhuriyettir» hükmtiyle başlayan 200 maddelik anayasa tasansı, tek meclisi öngörürken, «Devlet Danışma Konseyi» adlı bir organın kurulmasım da öngörülüyor. 20'si Cumhurbaşkanı'nca, «devlete ve mUle» te iistün hizmetlerde bulunmus kişiler arasınclan» seçilecek ve en az 30 üveden oluşacak. «Dev let Danışma Konseyi» üyelerl 6 vıl süreyle, yeniden seçilebilme koşuluyla görev yapacaklar. Tasanya göre, 21 yaşını dolduran her Türfc vatandaşına seçme hakkı tanınıyor. Sıyasi partilerle ilgili düzenlemelerın yasa Ue yapılacağını belirten tasanda, sınıf ve zümre esasını, komünizml. laşizmı, teokrasiyl ve hernangı bir diktatörlüğü Türkiye'de savunmayı ve yerleştirmeyi esas alan sıyasl partilertn kumlması yasaKlanıyor. Seçimler her 5 yılda bir yapılacak. Tasarmm, temel hak ve özgürlükleri tanımlayan 11. mad desinde teme! hak ve özgürlttk lerin «Klsinin topluma, alleslne ve difer klşilere karşı 5dev ve sorumluluklannı da içer ö DÖRTLER^ DERSANESI Beklemelıler 4/13 Ektaı Lise'den 23 Ağustos 1/11 Eylül 20 TL. 18 Temmuz 1982 Pazar teT22 2460 Cağaloğlu ist Anayasa tasansı açddarah Cumhurbaşkanı, Meclîs dısmdan da atayabîleceğî Başbakam görevden alabilecek difi» belırtıliyor. Temeı hak v« özgürliiklerin sınırlandırümasına ilişkin maddede ıse, sırurlamalarm, «demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırt olamayacağı ve öngördüklerl amaç dışında kullanılamayacağı» belirtillyor. Temel hak ve özgUrlukler savaşta, sıkıyönetımde, ya da ola ganüstU hallerde kısmen ya da tamamen durdurulabüecek. Tasanda aynca, kimseye işkenoa yapıiamayacağı, kımsenm insarı onuru ile bağdaşmayan bir ceza ya da muameleye tabl tutulamayacağı da öngörülüyor. Ay m maddede öldürme fiilinin, meşru, müdafaa, yakalama, tutuklama kararlarınm yerine getirilmesı, bir tutuklu ya da hü kümlünun kaçmasmm önlenmesi. avaklanma ya da isyanın bastırılması, olaganüstü ya da sıkıyönetim hallennde yetkılı merciın verdigı emırlerin uygulanması nedenıyle raeydana geımiş olması halinde, bu mad clede belirtilen anayasal hakkın ihlâl edilemeyeceği hükme bag lanıyor. Tasaruıe getiriyor? I En az 30 üyeli «Devlet Danışma Konseyi» kurulacak. Üyelerden 20'si Cumhurbaşkanınca, yeniden seçilebilme koşuluyla 6 yıl süreyle seçilecek ) MiUetvekili seçimleri 5 yılda bir yapılacak; seçmen yaşı 21 olacak. | Komünizmi, fasizmi, teokrasiyi ve her hangi bir diktatörlüğü savunma ve yerleştirmeyi esas alan partilerin kurulması yasaklanıyor. ) Sendikalar, siyaset yapamayacak, siyasi partileri desteklemeyecek ya da siyasi partilerden destek göremeyecek; dernekler, meslek kuruluşlan ve vakıflar ile ortak hareket edemeyecek. ) «Siyasal amaçh grev ve lokavt, dayanışma grev ve lokavtı, genel grev ve lokavt, işyeri işgali, verim düşürme ve direnişler» yasaklanıyor. Küçük işyerlerine grev ve lokavt yasağı konuluyor. ) «Basın hiirdür, sansür edilemez» denildikten sonra, devletin iç ve dış güvenliği, ülkesi ve milleti ile butünlüğünü tehdit eden, ya da suç işlemeye, ayaklanma veya isyana teşvik niteliğinde olan veya devlete ait gizli bilgilere ilişkin bulunan haber ve yazdann, yasa hükmüne göre, suç oluşturacağı belirtiliyor. ) Düşünceyi açıklama ve yayma özgürlükleri, «suçların önlenmesi, suçlulann cezalandınlması, başkalarmin şöhret veya haklannın*, özel ve aile hayatlannın ve meslek sırlannın korunması, devlete ait gizli belgelerin açıklanmaması ekonomik hayatı etkileyecek gerçek dışı veya zamansız haberlerin önlenmesi, yargılama görevinin ama cına uygun olarak yerine getirilmesi ve gençliğin zararlı akım ve davranıslardan korunması için» sınırlanabîlecek. I Dernekler; siyasi amac güdemeyecek. siyasi oartilere destek olamayacak. sendikalar, meslek kuruluşlan ve vakıflarla ortak bareket edemeyecek ler; dernekler, kendi konu ve amacları dışında «toplantı ve gösteri yürüyüşü» yapamayacaklar. > «Başbakan, Cumhurbaşkanmca TBMM üyeleri veya milletvekilî seçilme yeterliğine sahip olanlar arasmdan atanır. Usülüne uygun olarak Cumhurbaşkanmca görevine son verilebilir» hükmü getiriliyor. I «Düşürülen Başbakanın seçimlerin yenilenmesini istemesi ve yeni Bakanlar Kurulu'nun 30 gün içinde kurulamaması halinde Cumhurbaskanı TBMM Başkanı ve Cumhuriyet Konseyi Başkanına damşarak, seçimlerin yenilenmesini isteyebilir» hükmü tasanda yer ahyor. ı Genelkurmay Başkanı, hükümctin önerisi üzerine Cumhurbaşkanmca atanacak. ı Merkez Bankası Başkanı Cumhurbaşkanhğı tarafmdan atanacak. îkî ayı geçmemek üzere tüm yurtta veya bir ya da birden çok bölgede, Bakanlar Kurulu, Cumhurbaskanı Başkanhğında toplanıp olaganüstü hal ilân edebilecek. İlk Bakısta Valcın DOĞAN ANKARA Anayasa Komısyonu Başkanı ProL Orhan Aldıkaçtı'nın dun Anayasa tasansım açıklarken söyledıği çok önemlı bır söz var: «1961 Anayasası'nda fert hak ve özgürlükleri lyl düzenlenmişti. Ancak, bazı boşlukları vardı. Bizim komisyonumuz yeni Anayasa tasansında fert hak ve hürrlvetlerinl düzenlerken. 1961 Anayasası'nın ruhuna dokunmadan bu boşlukları doldurmaya çalışmısiır.» Işte örümuzde duran yenı Anayasa taslağının «Ruhunu ve özünü» ortaya koyan bu sözlerden vola (Arkası 9. Sayfada) # Sendikal haklar Çalışma ile ılgılı hükumlerin yer aldığı bölümde; işçiler ve işverenlerin önceden izin aimaksızın ssndika ve Üst kuruluşlar kurabüeceklert bellrtılıyor, ancak, ışçi ve İşverenlerin blrden fazla sendikaya üye olamayacakları koşulu öngörülüyor. Sendlkalara siyasi laaliyet yasağı geüren yenı ana yasa tasarısında aynca, bu kuruluşlann siyasi amaç güdeme yecegi, siyasi partilerden destelc görmeyeccği ve destekleyemeyeceği .demekler ve kamu kurumu nlteliğindekl meslek ku ruluşlan ve vakıflar ile ortak hareket edemeyecegi kaydedlldl. «Sendikal {aaliyet» basükh 58' ncı maddede, sendikal faallyette bulunmanın işyerlnde çahşmamayı haklı gösteremeyeceği belirtildi. (\rkası Sa. 11., Sü. 3 de) IKİSÎ DE MEMNUN Anayasa Komlsyonu Başkanı Orhan Aldıkaçtı (sağda). DM Başfcanı Sadi lrmak'a. Hocam. Anayasa ta9arı sını size sunuyorum» dedl, bir dosya Içerisinde 200 maddeden oluşan Anayasa tasansım alan Danışma Meclisi Başkanı Sadi Irmak da, «Memleketimize. hayırlı uğurlu olsun» dedi... (Fotoğrafı THA1 Aldıkaçtı: Yürütme kuvvetlendirildi ANKARA (Cumhuriyet Büro•u) 10 aydır çahsmalanm •Urdüren Anayasa Komisyonu'nun hazırladığı 1982 Anayasa Tasansı dün Komisyon Başkanı Prof. Orhan Aldıkaçtı tarafından düzenlenen basın top lantısı ıle açıklandı. Prof. Aldıkaçtı, Anayasa"yı «Banş ve huzur Anayasası» olarak nttelendirdi ve Türkiye'de 30 40 yıldır gerçekleştiriimesine çahşjlan bans ve huzur ortannm saglavacak', gelecek yönetlcıiere yol göstend nitelikte bir Anayasa hazırlamaya çaustıklannı söyledi. Anayasa'nın Atatürk'ün yol gösterıcılığinde, Atatürk ilkelerinden feaynaklanarak hazırlandığını belirten Pföf. AldıkaCtı, Anayasayla bazı yeni kurumlann getirildiğinl söyledi. Devlet Danışma Konseyi, Ekonomils ve Sosyal Konsey, Yüksek Hakem Kurulu, Devlet Denefleme Kurulu ve TUrk Dil Akademısi gıbi yeni kurumlann Anayasa'da yer aldığını bildlren Aldıkaçtı, "îüce Dıvan' ın, Yargıtay'a bağlandıgını sby ledl. Gençliğın sorunları spor, yurt dışındaki işçıler. sakatlar ve yaşlılara ilişkin yeni hüküm ler getırıldiğini bildiren Prol. Aldıkaçtı, 1961 Anayasası'ndakl sosyal devlet kavramuıın olduğu gıbı korunduğunu söyledi. Prof. Orhan Aldıkaçtı Anayasa Komısyonu üyeleriyle bırlık te dün saat 09.30'da komisyon odasında bir basın toplantısı düaenledi. Çok savıda yerli ve yabancı basın mensubunun lzledıği basın toplantısmda Prot. Orhan Aldıkaçtı, sözlerine şöyle başladı: «23 kasun l«81'de kurulan koraisyonumurun amacı yeni bir Anayasa bazırlamaktı. Hanrlanan tasarıyi Danışma Mec list'ne son sekllni aldıktan son ra da MGK"ye sunmaktı am«cı mız. Aradan 10 ay geçtl görevlni tamamlamı* insanlann hururu jçfnde siılere ve Türk Kamuoyuna metnl sunuyoruz. 10 ayda yeni bir Anayasa yapmanın heyecanı ve kamuoyuna duyurma tutkusu çeşitli görüşleri ortaya çıkardı. Hepsini şükranla karşılıyoruı. Amacımız, milletin snsadıgı Anayasayı hazırlamaktı. Atatürk' fin gösterdlği volda. bize yardımcı olacak yeni bir Anaya8a'nuı hazirlanması başlıca amacımizı teskil etmistir.» îleride çıkabllecek sorunlar karşısında bu Anavasa'nın da degiştirUebilecegine isaret eden Prot. Orhan Aldıkaçtı, önceki gece saat 03.30'da çalısmalannı tamamladıklarmı anlattı Prot. Aldıkaçtı, Anayasa'nın çatısı hakkında şunlan sövledi: (Arkası Sa. 11., Sü 1 de) Grev süresi 60 gunie smırlanıyor ANKARA (Cumhuriyet Bflro. sn) Yeni Anayasa tasansında sendikal hak ve özgürlükler ve toplu sözleşme düzenl Ue ilgili bir dizi yeni dü«enleme getlriliyor. Bunlar a. rasmda dikkati çeken bir yenılik grev süresinin bir isyerinde yapılacak grevin en fazla 60 gUnle sınırlanması ve bu sürenin bitiminde YHK"nun ve receği kararın kesin sayılması. Anayasa'mn bu bölumünde işçiler ve işverenlerin ekonomik ve sosyal hak ile menfaatlen(Arkası Sa. 11., Sü. 7 de) 1941 ANAYAŞAŞI NASIL DEĞİŞTİ Yarın Cumhuriyet'te NE KADAR KAPTIKDI ACABA? • Arslan Başer Kafaoğlu Kastel Ii clen sonra ekoııOHiıye bakıs "Devlete ait gizli belge,, yayınlamak yasaklanıyor Anayasa tasansının Basın Ozgürlüğü'ne ilişkin maddesinde süreli yayınların geçici ve sürekli kapatılmasına ilişkin hükümler getiriliyor ANKARA, (Cumhuriyet BUrosu) Yeni Anayasa taslağının 28. maddesinde basın özgürlüğü konusunda llginç hükümler yer alıyor. «Basın hiirdür sansiir e~ dilemez» dlye başlayan madde şöyle devam edlyor: «Oevletin Iç ve dış gttvenliginl, ülkesinln mUletiyle butünlüğünü tebdit eden ya da suç Işlemeye, ayaklanma veya isyana " tesvik eder nitelikte olan veya devlete ait gizli bilgilere Ilişkin bulunan her türlu haber ve yaztyt hangl sıfat la olursa olsun. yayınlanma sı amacıyla başkalarma verenler ve bunları aynı amaçla basanlar ve bastıran lar, da|rıtım gerçeklesmese blle bu suçlara ait kanun hiikttmleri uyarınca sorum 1u olurlar. Bu hallerde tedbir yoluyla da dajhtım önlenebilir.» Basın özpürlügö İle (lsill maddede «Tayım yasagı konulamayacajrına» İlişkin blr hüküm de yer alıyor. Maddede «Yargılama çöre vinin etkilenmeden yerine getirilmesi amacıyla hakim tarafmdan verllen karar sakh kalmak üzere, olaylar bakkında yayım yasağı konamaz» denlllyor. Süreli veya süresl» yaymlann toplattınlmasma İlişkin anayasal yaptınmlarda ise şu yaklaşımlar yer alıyor. «Süreli veya süresisç .yîyınlar suç soruşturma' veya kovuşturmasına çeçllmiş olması taallerinde hakim kararı İle devletin «lkpsl ve milletiyle hütflnlüğünfln. roilli ıriivenlisin. (Arkası Pa. U., Sü. 7 de) Yüksek f aiz, üretici tesisleri azalttı 36ir sanayi kuruluşunun en ozlediği şey. malıto plyasada batabılnıek ve bu yoüa gelecektekı üretlmin finansmanım saglayabilmektır. Tüketımı normal olmayan yol larla kısmak ve bunu bankalardan kredlye yansıtmak. bir çkonomide en ters ve en pahalı tinansman yoludur. Bir ekonomık yonetim, barcamayı son tablilde ttifeetim ban(Ah » S f d a ) İsrail Kıskocındaki Basın Özgürlüğü... Anayasa taslagı beraberinda birçok tartışma konusu getiriyor. Bu konulan elimizden geldigl kadar tartışmaya çalışacağız. Bugun ilk aşamada, tasannın basın özgurlügu ile ilgili bölümlerine degineceğiz. Tasarmm 26'ıncı maddesinde «Dflşünceyl açıklamı V9 yayma özgürlflğu»nun sınırlanması ile ilgili (Arkam Sa, 11,1 de) Affrika röportajlan Cengiz CANDPfl Yarın Cumhuriyet'te YUKARI VOLTA Hıfca TOPUZ BüGÜN 8. SAYFAIM