Katalog

Cumhuriyet 6 EKONOMİ 6 HAZİRAN 1982 iddialı olarak vergl kanunlarrada yapılan yenl dtizenleme lerden sonra dıırumda bir degişme olabildi mi? Ya da şöyle sorayım; yapılan değişiklikler, vergi denetiminin etkin ligini arttırabildi mi? KESLER Ülkemlz'de önemli boyutlar gösteren bir vergi kaçakçılığı vakıası, maalesef blllnmektedlr. Ancak, bu olgu, Kamuda sanılanın aksine, sadece denetim noksanlığından kaynaklanmamaktadır. Vergi slstemlnin kendinl denetllyememesi, yani otokontrol eksikliği ve yeterin Geçtiğimiz perşembe günü 37. kuruluş yılaTSnümünu kutlayan Maliye Bahanhğı Hesap Uzmanlan Kurulu'nun geçtiğimiz mart ayında emekli olan en kıdemli uyesi Nusret Kesler'le, Osman Ulagay'ın geçen hafta yapmış olduğu söyleşiyi bugün swnuyoruz SORU Saym Kesler; Maliye Bakanlıgı Hesap Uzmanlan Kurulu'nun 37. kuruluş yıldönümünde, Kurulfleyaşıt hizmet vermiş bir kişi olarak sizinle bir söyleşi yapmak istedik. Bu konuşmamızda hem Hesap Uzmanlan Kurulu glbi Türkiye'nin en önemli vergi denetün örgutünun çalışması ve işlevini, hem de Türkiye'de vergicillgin ve vergl denetiminin bazı sorunlarını ele almak istiyoruz. Bize llk olarak Hesap Uzmanlan Kurulu'nun kurulusu lle devlet örgütü içindeki yerini ve islevini özetler mlsiniz? KESLER Hesap Uzmanlan Kurulu'nun doğuşu ve gelişmesı, modern vergi sıstemınln ülkemlzde de uygulanması amacı ıle yapılan çalışmalarla blrlikte olmuştur. Bllindiğl üzere, Türk Vergl Reformunun hazırhk çalışmalan 1943 yılında başlamıştır. Yapılan reformun konusunu, Czde, Gellr ve Kurumlar Vergıleri teşkil ettiğinden ve bu tür vergiler beyana dayandığı gıbi geniş bir mükellef kitleslni kapsamma aldığyıdan vergi denetimine tabi tutulacaklarm sayılannm çok fazlalaşmasmı gerekli kılmıştir. Mevcut denetim orgütü ve metodlan ise, beliren ihtiyaca cevap vermekten uzak kaldığından, inceleme tekniğlni çok iyi bflen, yüksek mesleki bılgi ve ihtisas sahibi, görevmi tam bir bağımsızlık ve tarafsızlıkla yapabilecek nitelikte elemanlardan oluşan, Batıdaki örneklerine uygun, bir vergi denetim örgütünün kurulmasını kaçmılmaz hale getirmiştlr. Işte, böyle bir zorunluluğa yamt olmak üzere, 29 mayıs 1945 tarihinde 4709 sayılı özel kuruluş kanunu ile, Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanlan Kurulu kurulmuştur. SORU Kurul'un tek Işlevi vergi denetiml ml oluyor Sayın Kesler? KESLER Hesap Uzmanlan Kurulu, 37 yıllık görev dönemmde yapmış olduğu, başta yurt çapmda ve en üst düzeyde vergi denetimi olmak üzere, vergi yasa tasarıları hazırlama, genel vergi politikasma ilişkin çalışmalara katılma, Vergi Hukuku, Maliye, Iktisat, İşletme, Muhasebe bilgisi gerektiren çeşitli konularda inceleme ve araştırmalarda bulunma şeklinde özetlenebilecek faaliyetleri lle, gerek Maliye Bakanlığı içinde, gerek diğer Bakanlık ve Kuruluşlarda, kendinl her bakımdan kabul ettiren, her kesimde saygmlık uyandıran bir kuruluş haline gelmiştir. Kurul, Kuruluş Kanununda ve Yönetmellğlnde öngö EKONOMİDE DİYALOG Nüsret Kesler kimdir? 1917 yılmda doğdu. t.U. Iktısat Fakültesi'ni bıtırdı. Hesap Uzmanlan Kurulu'nda Baş Hesap Uzmanı, Muşavır Hesap Uzmam. Istanbul Grup Başkanhğı ve Danışma Komısyonu Başkanhğı vaptı. Mart 1982'de emek h oldu. Hesap uzmanlannın kücümsenmeyecek bir bölümü ekonomik zorunluluklarla görevlerinden aynlmışlardır. Bu istifa erozyonu obnasaydı bugün çok daha güçlü bir Hesap Uz manlan Kurulu oluşmuş olurdu. Ulagay sordu, KesBer yanıtladı ccOto kontrol eksikliği ve eleman kaçısı vergi denetimîni aksatıyor» • NÜSRET KESLER t. Ü. İKTİSAT FAKÜLTESİ'NİN ÎLK MEZUNLARI ARASINDA YER ALDI. nan, milyonlarca liralık vergl matrahlan üzertade İnceleme yapmak mevkünde kalan hesap uzmanlannın, memleketin mali otoritesini temsu ltibariyle, her türlü etkıden uzak, özel bir karaktere ve müstesna moral nıteliklere sahip olmaları gerekir şeklinde lfade edilmlş bulunmaktadır. Gerçekten denilebilir ki, Kurul'un 37 yıllık başarısınm temelinde, bu yönetim biçiminln büyük yeri vardır. SORÜ Yant bir vergri incelemesi için herhangl bir idari etki, bir yönlendirme olmakta mıdır? Konuya dışarıdan bakanlar içinsanınm merak edilen konulann basmda bu gelmektedir. KESLER Demin belirtmeye çalıştığım yönetim yapısı, Kurul mensuplarının nıtelikleri ile bırleşince, soylediğiniz etkilert lmkânsız kılmaktadır. Kural olarak, vergi incelekişi ya da çeşitli verilere ve ^ 37. yıldönümünü kutlayan Hesap Uzmanlan mesine alınacak dairelerinde kuruluşlar,dosyalanndaki bilbu arada vergi bulunan Kurulu başta en üst düzeyde vergi denetimi gilere dayanılarak doğrudan hesap uzmanlannca seçilır. olmak üzere vergi yasa tasanlarmı hazırlama, Bu konuda herhangi bir telkin, ya da etkinin incelemeyi ve genel vergi politikasma ilişkin çalışmalara yapan uzmana ulaşması, ülkenın en bunalımlı günlerinde bile, sözkonusu olmamıştır. Diğer bir yaklaşım ile. ilgilikatılma gibi görevler de yapıyor. ler, politikamn devlet kuruluşlarına girmlş olduğu dönemlerde dahi, Kurul'un sıradan bir kuruluş olmayışınm ağırrülen gorevleri yanmda, Türk Parasmın Kıymetini Koru lığmı hissetmişlerdir. ma Mevzuatı, Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu, Petrol SORU Hesap Uzmanlannın bu üstün niteliklerl taşıma Kanunu, Yatırım İndirimi, Mali ve Ekonomik Bünye Tah sı gerçekten de zorunlu. Ancak, genelde Türkiye'de Devlılleri, Bılirkişılik ve Ekspertız îşleri gibl çok değişlk ve let kesiminden özel kesime yoğun bir göç olması nedeniyçeşitli alanlarda, özel bilgi, ihtisas ve deneyimi gerekti le, soruyorum, Hesap Uzmanlan Kurulu, bu göçe rağmen ren çalışmalar yapan bir denetim kuruluşu olarak da, niteliğini ve nitelikli elemanlarım koruyabiliyor mu? KESLER Kurulun yapısınm ve Hesap Uzmanlannın üsmümtaz bir mevkıye ulaşmıştır. SORU Ben sizden bir de Hesap Uzmanlan Kurulu'nun tün nitelikli olmalarınm kökeninde, büyük bir titizlikle devlet «rgütü içindeki işleyiş biçlmini ögrenmek istiyo yapılan gırış ve yeterlik smavları ıle, hızmet içi eğitimin, rum. Kurul yönetim biçimi açısından nasıl çalışmakta, ustaçırak ılişkisinın ve bu ilışki içerisinde verilen meslek ahlâkı yer almaktadır. Maalesef Hesap Uzmanlan'nm da nereye bağlı bulunmakta ve nereden görev almaktadır? KESLER Hesap Uzmanlan Kurulu ve dolayısiyle He küçümsenemiyecek bir bolümü, ekonomik zorunluluklarla, sap Uzmanlan doğrudan Maliye Bakanı adına görev yap görevlerinden aynlmışlardır. Ancak, yapının ve geleneğin maktadır. 4709 Sayılı Kuruluş Yasasınm yürütülmesi yet sağlamlığı, ayrılmalara rağmen, Kurul mensuplarının ve kisinin, emsallerinden farklı olarak, Bakanlar Kuruluna Kurulun niteliğinin belli bir düzeyde kalabllmesinl mümbırakılmış olması o dönemde yasa koyucunun bu konuya kün kılmıştir. Tabiidir ki sözü edilen istifa erozyonu olmaverdığl önemi göstermektedir. Böyle bir düzenleme ile, sa idı, bugün gerek sayıca, gerekse nitelik itibarile çok davergi denetiminin bağımsızlığının sağlanmasınm ve de ha güçlü bir Hesap Uzmanlan Kurulu oluşmuş ve bu da netiminin Maliye ile mükellef arasmda, tamamen müsta Türkiye'de vergi sorununun çözümünde önemli ferahlıkkil bir şekilde gerçekleştirilmesinin, kısaca hesap uzman lar sağlamış olurdu. lannm çalışmalarmda özel bir güvence ve özgürlükle do SORU Meslegin yorucu ve yıpratıcı olmasımn da bu natılmasının amaçlanmıis olduğu açıktar. Bu ihtîyaç ve ayrılmalarda herhangi bir etkisi âüşünülebilir mi? zorunluluk anılan Kanunun gerekçesinde de, her gün iş KESLER Denılebilirki, Hesap Uzmanlığı kadar yorucu âleminin bırbırinden ayn ahlak ve karakter yapısındaki ve yıpratıcı meslekler çok azdır. Gerçekten, resmen sekiz mükellef grubu ile devamlı surette temas halmde bulu saat olan çalışma süresi, Hesap Uzmanı bakımından fii len yirmidort saate yayılmış durumdadır. Zira, konunun, masa başından çok zihinde işlenmesi, Hesap Uzmanımn gittlği her yere, isini de beraberinde götürmesini adeta zo runlu kılmaktadır. Ancak, Hesap Uzmanlan bu özverllerinın müstesna zevkinin daima bllincl içinde olmuşlardır. Bu itıbarla, yorucu ve yıpratıcı çalışma koşullarımn aynl malar bakımından herhangi bir etkisi bence söz konusu değıldlr. Kural olarak vergi incelemesine alınacak kişi ya da kuruluşlar, çeşitli verilere ve bu arada vergi dairelerindeki dosyalarmda bulunan bilgilere dayanılarak doğrudan doğruya Hesap Uzmanlannca seçilir. SORU tzin verirseniz bir başka konuya geçmek istiyorıım. Zaman zaman gazetelerin de yazdıgı glbi, TUrkiye' de bir vergi kaçakçılığı olayı var. örnegin deniyor kl denetleyiciler vergi kayıplarmm ancak yüzde üçünü inceleyebilmektedirler. Acaba, son iki yılda, hayli hazırhklı ve ce organize olamamış ekonomik yapı. vergl kaçakçılığınm temel nedenlerinl teşkil etmektedir. öte yandan, vergl ida resinin gerek eleman, gerek ekipman bakımından yetersiz kalışı da, kaçakçılığı önlemede büyük boşluklar yaratmak tadır. Sözünü ettiğlniz son düzenlemelerin, getirdlğl kanıtlama ve ekonomik delil gibi yeni müesseselere ve belge düzeninde gerçekleştirdiği iyileştirmelere rağmen, yu karıda değindiğimiz dar boğazlar dolayısile, kaçakçılık sorununu tamamen önleyeblleceğlni soylemek pek mümkün olmamak gerekir. SORU Eleman yeterslzligl derken neyi kastettlğlnizl b! raz daha açıklar mısınız? Eleman yetersizliğlni, sadece denetim örgiitlerlnln ve vergl idaresinin eleman bulmali takl güçlükleriyle sınırh olarak anlamak mümkün mü? KESLER Bilindiğl gibi, Vergi Idaresi, denetim örgütle ri ve genel idare hepsi bir bütündür. Vergi hlzmetlerini doğrudan yürüten Maliye Bakanlığının llgili birimlerinin yanı sıra, diğer ilgili birimler ve bu arada özellikle vergi yargısı da aynı sorunlarla karşı karşıyadır. SORU Son olarak sunu soracagım: Sayıca daha yeterli bir Hesap Uzmanlan Kurulu için neler yapılmalı? KESLER Hesap Uzmanlan, çok geniş boyutlarda denetim ve danışma görevl yaptıkları için, yalnız özel sektoı tarafmdan değil, kamu sektörünce de büyük ölçüde ararı makta ve istenilmektedir. Yani ayrılma olayı çift yönlüdür. Ancak, kamu sektörüne olan akımı, diğeri gibl değeı lendirmek biraz yanlış olur. Çünkü. gerek Maliye Bakanlı ğının gerekse diğer Bakanlık ve kuruluşlann üst yöneticlliklerinl yapmak üzere Kuruldan ayrılan Hesap Uzmati ları, bu görevlerde gösterdiklerl etkin çalışmalarla da ya rarlı olmaktadırlar. Ancak, hem bu ihtiyacın karşılanması, hem de Kurul'un fonksiyonlarının etkinlikle yerine ge tirile"bilmesl için, özel sektöre Hesap Uzmanı transferin' asgariye indirmek zorunludur. Bunun için yapılması gere ken de, yabancı ülkelerde olduğu gibi, Devletin, Hesap UJ manlarına, görevlerlnin önem ve özelliğinin kaçmılmaj gereğl olarak daha cömert davranmak mahareti gösterebilmesidir. Sunar A GRUBU r o ı m k«*ın harotut NEFIS BİR PLAJDA DENIZE GIRMEK ISTERSENIZ AlaV ALAADDİNOTEL^ 12500TL *TEOMAN UNER yonetıminde *Şehır merkezıne yakın *Değışık mimarısı *Teras Restaurant m Uluslararası soruyor: Fiatlanmoa Oıal Otobusiikramlar + Rehb«rınız • * Sarvı* veVergiter dahıMir 3arbaros Bjlvarı 35/4 Beşıktas JST ,.61 10 74 61 82 26 Tlx 26105 *Guneşleme terası *Roof Bar *Çıft Asansörıi 'Ali Usto'nınozenliyemekleri *Denızgoren BanyoDuşVVC'li 108 oda Ticarilnevduat "âtıl para,, olmaktan kurtanlamaz mı? i L A N T.C. İSTANBUL 1. SULH HUKUK HAKİMLİĞİNDEN Mahkememızden verilen 982/288 esas ve 4.6.1982 tarıhli karar gereğince küCuk Elıf Ergın'e ist. Korunmaya Muhtac Çocukla rı Koruma Bırlığl Çocuk îşleri Memuru Emlne Avşar vasl tayın edilmıştır. llan olunur 4 6.1982 (Basın: 6172) ULUŞIARARASI ,ENDÜSTRİ VE TİCARET BANKASI A.$. Üstün OMürücü mmmtktk *WkWt • • • • • • • • • • • • • • •• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • » • • • • • TEŞEKKÜR Oglumuz Berkay'ı teşnıs ve tedavıleri sonucu eski sağlığına kavuşturan Zeynep Kâmıl Hdstanesı değerli doktorlanndan, Çocuk Servısı Şef Muavıni, çocuk sağlığı ve hasteıİLklan uzmanı • 'Eviniz Bodrum'da." Dr. Umur KOR'a, tüm ılgı ve şefkatlerini esirgemeyen • Dr. Serpil KULUHAN'a, Dr. Hüseyin MECİT'e, Doğum Servısı Baş Hemşıresı, • MacaKızı Villa Maça Kızı'nda kalın, evinizde yaşayın. Bodrum, Gümbet. Tel: 173 D U Y U R U SARAY SULH HUKUK MAHKEMESİNDEN Dosya No: 1979/249 Esas, 1980/141 Karar Davacı Kıymet Altıparmak tarafmdan davalılar Urk1ye Turkoğlu ve arkadaşları aleyhıne açılan Ortakiığın Giderilmesı Davası'nın yapılan açık yargılaması sonunda, Saray Edirkoy'unde bulunan 15 patta 1411, 867, 5 pafta 239, 244, 168, 222, 216, 226 parsel; 21 pafta 1008 parsel ıle 39 pafta 1282 parsel, 8 pafta 464 parselde kayıtlı bulunan taşınmazlonn aynen taksımı oianoksız oıduğundan uzerınde bulunan tum hak ve yukümiulukierıyle blrlikte MUŞTEREKLER ARASINDA (Vh IŞTIRAKÇILER ARASINDA) ACIK ARTTIRMA ILE SATILMAK SURETIYLE ORTAKLIĞIN GIDERILMESINE karor verlldlğınden; Davalılardan Haslbe (Hatice) Tazer'in adresl zabıta marıfetıyle yapılan araştırmalora karşm bulunamamış olup adı geçene duruşma gunfj llan yolu ıle teblığ edllmıştir. Bu defa kararın yukarıdo yazılı hukum kısmını ılanın gazetede yayınlanmasından ıtbaren 8 gun ioınde temyız yoluna başvurması, başvurmadığı takdırde karorın kesmleşeceğı duyurulur. 18.5.1§82 (Basın: 16716) Pakize ÇORLU'ya, şyalnız uçan ve yuruyen haşereleri oldürür... Insanlara, sıcak kanlı hayvanlara zarar vermez. Yaşanan her ortamda (Evde, otelde, motelde, lokantada, yazlıkta, kışlıkta...) guvenle kullanıiır. Novosit'li Detan, huzur dolu bir yaz... haşeresiz, sağhklı bir yaşam sağlar. Üstün haşere öldürücü Novosit'li Detan alm. Siz de Detan kullananlara katıUn. • • riemşire Hatice AYBİ ve hastabakıcı • • Zeynep AKBULUT'a, doğumundan bugüne dek yavrumuzla devamlı ilgilenen, muşfık insan, aıle dostumuz, çocuk hastalıklan uzmam Dr. ALPDOĞAN HELVACIOĞLU'na ıçtenlıkle teşekkür edenz. ,'' • • AYSEL HİLMİ TÜRKAY •••••»••»••••••••••••••»«•»»••••••••••••• Serpil (TEKEREKl Yıldmm ile Cemıl YILD1R1M yalmzhasereleriökiürür' Evlendiler 29 5.1982 K. MARAŞ