Katalog

Cumhuriyet 6 EKONOMİ 9 ŞUBAT 1982 EKONOMİDE GÜNÜN AYNASI Hisse senedi piyasası canlı ANKARA, (ANKA) HİSse senedi plyasasında son haftalarda görtilen canlılığın devam ettigi bildirlldl. Yetkililer, piyasadaki canlüığın, yaklâşan mali yılbaşı nedenlyle şirketlerin 1981 yılı faaliyetleri 1 e 1 dağıtacaklan kâr oranlannın görUşüleceği, genel kurul çağnlannın yoğunlasmasından kaynaklandığmı belirtiyorlar. Kâr oranlanınn ytiksek olacagı yolundaki »öylentller, piyasanın canlanmasuıa nedon oluyor. Meban yetkllUeri, geçen hafta içinde kendi portföylerinde bulunan hisse senetlerinden 3tinün fiyatlannda artış gö rüldügünü bildirdiler. Meban'a jföre Olmuk'un hisse senetlert 300 lira değer kazanırken, Ege Biracılık ile Kordsa'nm Wsse senetlerinde 250'şer lirahi artış görüldü. Serpa ise Gübre Fab rikalan hisse senetlerl fiyat lannın 200 lira, Nasaş'ın 100 lira yukseldiğini kaydederken, Rabak'ın hisse senetlerf fiyatlannda 100 liralık düşüs oldugunu belirtti. Cok ortaklı sirketlerde kücük • • • ortakların payı hızla geriliyor Sermaye yetersizligi güclü gruplarla bankalara yaradı 30 çok ortaklı şirkette kurucu küçük ortaklar sermaye artınmlarma katılmayınca, şirketlerin büyük payı ve denetimi büyük ortak larla bankalara geçiyor. Kenan MORTAN tZMlR Son bir yıl içmde şirketlerin el değiştirme olgusunun en çok halk şirketlermı etkilediği ortaya çıktı. Türkiye genelinde yapılan bir saptamaya göre, 30 adet çok ortaklı halk şirketi, içine dü?tüğü mali bunaüm sonrası başka kuruluş veya bankaya satıldı veya satrşa çıkanldı. Satış veya el değiştirme oîayı en çok Bursa ve Denizli bölgelerinde yoğunlaştı. îstikrar önlemleri sonrası faizlerin serbest bırakılması, halk şirketlerınde öz sermaye gereksinimini büyüir oranda artırdı. Çok ortaklı sirketlerde Küçük birikim sanıplerimn söz komısu sermaye artışlarına yanıt vermemesi ile rüçhan hakkınm başkaca şirketler tarafından kullanıldığı görüidü. Şır ketler bu yolla kısa bir süre 'çinde sermayedeîd paylannı büyük oranda artırdı. Bu arada şirketlerin aynı yıl içinde ikinci bir kez sermaye srtışma eitmek zorunda kalması da kurucu ortaklann payını yüzde lü'un altına düşürdü. El değiştirme işleminin özellikle yatırım ve ara mallan U reten şirketler ile suni iplık üreten kurııluşlarda yaşanması, alımlarm özellikîe kârlı şirketlere ''vöneldiginı gösteriyor. Türk Ticaret Yasasmm azınlık payına ancak yüzde 10'luk bir sermaye oranı karsılığı ver vermesi de, halk şirketlerınde kurucu ortaklann yönetım «stündeki etkinligini ortadan ka!dırdı. SERMAYE TETERStZLtĞt Şirketlerin el degiştirmesinde yönetim yetersizliğinin de büyUk: etken oldugu ileri sürülüyor. Ancak yapılan saptamalardan bu şirketlerin yönetim olarak büyük sorunu olmadigı ortaya çıktı. örneğin Bursa'da kumlu Maysan 10 uzman mühendis tarafmdan kurulmuş ve yrtnetim anlammda büyük ec fkinlik gtistermiş bir kuruluş. AncaK şirketin yaşadıgı büyük kuruluşlarırun devrinin tartışıldığı bir ortamda Etibank bu kuruluşun °/r90 payını üstlendi. Son durumda 1200 ortağın yönetim üstünde hiç bır etkinliği kalmadı. TUrkıye'de en büyük özel sek mali açmaz sonrası Çukurova tör projesi olarak oilinen Asil Çelik'te yaşananlar farklı olma Holding'e satışı kaçınılmaz o\ du. Bir başka önıek yine Bur dı. ö z sermayemn sürekli argerefı karşısmda sa'da Karsan şırketinde yaşan tırılması dı. Bölgenin yetıştirdigi 269 sa 3006 ortagın gerekli sermnye tanatkârın kurduğu şirket ben ahhüdünde bulunamaması ile zer biçimde öz sermaye sıkın şirket» bir kamu kuruluşu ortısı çekince Koç Holding ve tak olarak arandı ve sonunda Ziraat Bankası 700 milyon lıra Menger Holding'e geçti. 3imdi KIMLER AL1YOR? El değiştirmeler sırasında yeni sahipler veya yöneümde etkın olanlar ayrn bölgeden olabıleceği gıbi başka bir kentten de gelmiş olabiliyor. ömeğin, Denizli'de el değiştirme daha çok bölge içinde kurulu şirketler arasında gerçekleşirken, Bursa'da ve Kayseri'de yönetimi devralanların daha çok İstanbul'da kumlu olan şirketler oldugu gözleniyor. Halk şirketlerinin el değiştir mesi olaymda bazı kamu bankalannın da adı geçiyor. Söz konusu şirketlerin, aldıkları krediyi ödeyememeleri nedeniyle haciz veya rehın karşılığı kamu bankalanna kaldığı anlaşılıyor. Bu arada bazı el değiştirme olaylannın sistematik bir biçimde geliştigi saptandı. Çavuşoğlu • Kozanoğlu Grubunun gıda sektöründe ihtisaslaşma karan vermesi ile bu sektörde yer alan ana şirketlerin büyük bir kısmı bu gnıba geçti. Devirler, sermaye artısı aşamasmdan çok hisse senetlerinln pl değiştirmesi şeklinde gerçekleşti. Şirketlerin bölgesel dağılımına bakıldığında halk şirketleri olayının özellikle yaysınlaştıgı Bursa ve Denizli'nin başı çektikleri pöriildü. Br.rsa'da 15. Denizli'de 7 şirket ol de'Hştirir ken Bileoik ve Kayseri'de iki şirket el de?iştirdi. Sektörlere gnre dağılımda 6 s'rketin yatınm ve ara mali ürettiği, yine bir baska altı şirketin gıda ürpttigi saotandı. 5 sirket tekstil srktöıiinde, 4 şirket tonrak sanaviinde, tic şirket ise kimva ve plastik sektörtinde calısıyor, ik; kuruluş ise otomotiv ve mobi'ya üretiyor. CÖZt^M VAR MI? Türkiye genelinde kuşbası yapılan bir genel santama halk şirketlerinde el deâiştirme veya yönetimde yeni gnıpların etkinlik kurması olgusunun bundan sonra da hızla gelişeceğinl gösteriyor. Bu durumda özellikle halk birikimlerinin değerlenmesi açısmdan konuya yaklaşım getlrilmesi, özel bir önem taşımakta. Uzmanlar, ilk elde, aktiflertn yeniden değerlenmesi sırssmda kurucu ortaklara ayncalık tanıyan bir uygulama ile bu payların korunm8Si görUşünde birleşiyor. YORUSVT" C DOGAN 12 Eylürü Anlamak... ok Unlü bilimsel bir paradoks rar: Jet motorunu icad eden mühendis evine döndüğünde geçen yı.zyılm alışkanlıklarıyla aile yaşamını sürdürüyor!., Evine at arabasıyla gidiyor!.. Yaşadığı çağa en büyıii katkılardan birini gerçekleştıren mühendis, kendı çevresinde, kendi yaşammda eski alışkanlıklardan kendisji.i kurtaramıyor. Kurtaramadığı için de, bunahma düşüyoı. Çağm kendisi, onun da katkısıyla özel yaşamını çokt^u aşmış. Ama, mühendis jet motorunu icad ederken, bt ki en «Çağdaş» niteliklerini tnsanlığa sunabiliyor. Ör 1 çevresinde ve evinde ise, «çağın dışına düşmenin buüjlımını» yaşıyor. 12 EylüTü kavrayabilmek, anlayabilmek de galıba biraz jet motorunu icad eden mühendisin yaşamma beuziyor. İki nokta var: Bir, 12 Eylül'U belli bir tarih olarak algılamak ve takvim yaprakları arasmdaki yerine bı rakmak. Bir de, 12 Eylül'ün getirmiş olduklarına bakıp, bunlara dayanarak 12 EylüTün getireceklerini değerlendirmek var. önce şunu bilmekte sonsuz yarar bulunuyor: 12 Eylül «sıradan bir askeri darbc» değil, Türkiye'nin tarihindeki askeri girişimlere benzemiyor. Dünyadaki örneklerinden de çok farfcı. 12 Eylül çok temel bir olguyu her gün gündeme getiriyor: 12 Eylül toplumda çok geniş kapsamlı bir yömendırmeyl, değişimi ve yeniden yapısallaşmayı amaçlıyor. Bu değişimin doğrultusu ve nltelikleri konusunda aynı düşünceyi paylaşmak ve bu dogrultuda yer aiıp almamak bir başka olay. Ama, her seyden önce bu değişimi görmek de, başlı başına bir olay. Bu çok temel özelliğin farkına varanların sayısı t<n> lumda galiba sanıldığından da az. 12 EylüTle birlık e toplum çok kapsamiı bir değişim sürecine girmiş bulunuyor. Toplum yeniden biçimleniyor. Yeniden örgütieniyor. Baştan sona sankı yeniden kuruluyor. Bunu görebilmek içın de, sadece 12 Eylül sonrasmda yürürlüğe giren yasalara bakmak yeter. Uygulamaları gözden geç:r' rnek yeter. Olanca çıplaklığı ile bir gerçek ortaya çn;ıyor: Yeni kurulmakta olan bir toplum var. Yeni toplujncîa yfcnı partiier olacak. Yeni toplumda yeni Meclis olacak. Yeni toplumda yeni bürokrasi olacak. Yeni toplumda yeni ünıversite olacak. Yeni toplumda yeni bir ds«ıtım sistemi olacak. Yeni topiumda yeni sanayi olaca!'.. Yeni toplumda yeni ticaret olacak. Yeni toplumda y r u değer yargılarl, yeni alışkanlıklar, yeni ahlâk anlay ı olacan. Yapılan tüm bu yenilikler, tüm bu değişim doj, ı mu, eğrı mi, bu ayrı bir konu. Ya da değişim ve yenılıkler bu yönde mi olmalı, ya da bir başka yonde mi, bu da ayrı. Ama, değişimin salt değişimin kendisini gormek, ayrı ve gerçekçi bir olgudur. Ne var ki, asıl hata yenıden biçimlenen topluma İıalâ eski değer yargılanyla bakmaktan geçiyor. 12 Eylui öncesı değer yargılanyla ve alışkanlıklarla bakmaktan geçiyor. 12 Eylül'ü 12 Eylül öncesi alışkanhklan ve yargılanyla değerıendlrmekten geçiyor. Yeni bir toplum oluşuyorsa, burada artık eski partilerin rolü olmayacak. Yeni toplumda eski üniversite olmayacak. Eski tartışn .lar, eski ideolojiler, eski reçeteler, eski hesaplar olmayacak. Jet motoru icad eden mühendisin yaptığı gıbi, m sanlarunız hâlâ eski alışkanlıklarını sürdümıe eğilimmdeler. Eski değer yargılarıyla yeni olaylan ve değişıını anlamaya çahşıyorlar. Daha da kötüsü, eski yargılany J yenl olaylara yön vermeye çaüşıyorlar. Oysa, 12 Eylui Yönetimi bunlan çoktan aşmış durumda. Günümüzde aydınlara düşan önemli bir görev vaı 12 Eylül'le gelen değişimi önce veri kabul etmek. Sonra da, bu düşünce Uzerine değişimi yönlendlrmeyi amaçia yan tartışmaya girmek. Yönlendirme üzerinde düşünmek Temelinden degişmekte olan toplumda ekonomik yapı da değişiyor. Yenl ekonomik yapının kurumlan biçimleniyor. Yeni bir yapısal değişimin İçinde, önümtlzdeki dönemin gündemini «büyümenin sorunlan» oluşturacak. Vergisiyle, ticaretiyle, para politikasıyla, kambıvo . rejimiyle yeni bir yapıya kavuşturulmak istenen ekornmide, getirilen yasalar «defişmenin sorunlanna ne ölrtide çözüm sağlıyorlar» sorusu, yine ayn bir konu. Ama, bu önerilen çözüm içinde ortaya çıkacak «büyiimenin sorunlan»na katkıda bulunabilmek ve öneri getirroeiî bambaşka bir konu. Değişiklik yapmış olmak için değişiklik yapmalc bır ayn konu. Değişiklik içinde öneriler getirmek ise, değişimi algılamanm ve anlamanm temel başlangıcı. Günümüzde aydın olmak, her şeye «salt karşı çıktnakla» özdeş degil. Çağdaş aydın olmak, yeni toplumu biçimlendirmeye ağırlık koymaktan geçiyor... 3 günde 78 sirket kapandı ANKARA, (ANKA) 2527 ocak tarihlerl arasındakl öc günluk süre lclnde sermayelerl toplamı 52,9 mllyon lira olarak hesaplanan 78 küçük kuruluşun feslh ya aa tasfiye yoluna gittlği bolirlendi. 8u arada, kuruluş sermayelerl 1 milyon lira duzeylnde olan 150 yenl şirketln kurulduğu ve 53 şirketln sermayesinl toplam 1 mllyar 746 milyon lira arttırdığı gözlendi. 2527 ocak tarihlerl arasında feshedllen şirketlerden 75'lnl kollektif şirketler oluşturuyor. Ticarl faaliyetlerine son veren bu kuruluşların 51 milyon lira ser mayesl bulunuyordu. Aynı süre icinde sermayelerl toplamı 1,9 milyon lira olan 3 komandit şirket de fesih ya da tasriye yoluna gittl. Bu arada, yenl kurulan şirketler arasında ise cnonim şirketlerln hem sermaye hem de sayı yönünden llk sırayı aldıkları görüldü. El değiştiren halk şirketlerî Ortak fjtfrkft adı , «ayiM Hakim olan prnıp Desiyab ? 1 Merkez Baakass kredlleri ANKARA (ANKA) 1982 ocak ajnnın ilk haftasında Merkez Bankası kredilerlnden sadece tarım kooperatıf lerinin yararlanabildiğı belirlendi. Merkez Bankası'nın 29 ocak 1982 tarihli bilanço verileri, son bir haftada tantn satış kooperatifleri birliklerinin destekleme amacıyla 5,8 milyar lira, tarım kredi kooperatlferinin de 14,ı milyar lira yeni kredi kullandığını gösterdi. Böylece, tarım satış kooperaüfleri birliklerine 88,9 milyar lira, tarım kredi kooperatiflerine de 36,ı milyar lira olmak üzere, bugüne dek tarım keslmine verilen kredilerin toplamı 124,05 müyar liraya ulaşıyor. Bu ise, Merkez Bankası'nın 840.9R milyar lirayı bulan toplam kredilerinin içinde, tarım kesiminin payının yüzde 14,9 düzeyinde oldugunu ortaya koydu. Ocak ayının son haftasında 212,55 milyar lira azalarak 504,05 milyar liraya inen kamu kesimi toplam kredilerinin, Merkez Bankası kredileri içinde yüzde 59,9 ile en büyük payı aldıklan gözleniyor. r 2526 1 Acıselsan 698 2 Astaş 29fiO 3 Şırintaş 527 4 Depstaş ? 5 EgeTeknik 111 6 Bayraktar (İ30 7 Gibsan 3702 8 TürkTur 550 9 Orta Anadolu •> 10 Meysu 320 11 Aroma 549 12 Tarımsal 3800 13 İstaş 477 14 T r u t a s 214 15 D e n t a ş 16 Sögüt Seramik 1380 321 17 Bilser 1200 18 KUmaş 19 Jantsa nao 2K0 20 Ankon 300K 21 AsilÇelik 57 22 Bisaş 78 23 Poliyen 1510 24 Cemtaş 250 25 Tisas 130 2f> Mesas 27 Maysan 10 mühendıs 28 Karsan 269 sanatkâr 29 Bidaş 273 30 Burmesan 150 Nereye Ne ödtıyoruz! Kamak: Ergür Holding Şevk?t Keskin İsmail Umnoğlu Adanalı şirket Zıraat+Vakıflar Banksst Karamanr.ı + Gazioğhı rinıbu Cavuşoğlu Kozanoğlu Çavuşoğlu Kozanoğlu Naim Yenice Ahmet Türkel Maktas Abalı Gnıbu îs Bankası NarinGrubu Etibank Kefik Çprçıoğltı ÇavusoSlu Kozanoğlu Koç Holdine • Ziraat Bankası t«tanbullu bir grup îstanbuUu bir grup Risas'ı alsnlar Genel KTuri Erbak Cukurova Holding Koç Holding + Menger Holding Satışa çıkanldı tstanbullu bir grup Şirkpt ve ortak açıklanıalan. • HOLLANDA'YA YATAK TAKIM1 Izmif den bugüne hadar gerçekleştirilen çarşaf, yastıh hılıh ve yatah takımı dışsatımından 430 milyon 286 bin lirahk döviz girdisi sağlandı. DışsatımVn Hollanda, Batı Almanya va Sovyetler Birliği'ne gerçekleştirildiği belirtildi. • S ARABISTAN'A MENDtL, BORNOZ Suudi Arabistan ile olan ticari ilişküerimiz giderek gelişme gösterirken, ihracat sezonu başından bu yana bu ülkeye 3.5 milyan lirahk mendil, bornoz ve el havlusu sattığvmız açıklandı • B ALMANYA'YA ŞEKERLEMB Türkiye' den Ahnanya'ya şekerleme, masa örtüsü. hah; Japonya'ya da halı ve bakır eyya ihraç edileceği bildirildi. Söz konusu ülhelerdeki ithalatçı bazı kuruluşlar Odalar Birliğme başvurarak isteklerini bildirdiler. Odalar Birliği de Ticaret Odalan aracılığı ile durumu ıhracatçı kuruluşlara iletti. • LUBVAN'A KAOLEN Bursa'dan Lübnana yapılacak olan Kaolen ihracatının mart ayında başlayacağı bildirildi. 1982 yıhnda ger çehleştirileceh 20 bin ton ihracattan 300 bm dolar döviz girdisi sağlanacağı kaydedildı. piyasanın çok tuttuğu Peugeot minibüsünü Uretiyor. Üçüncü örnek ise Kütahya'da manyezit üretimi yapan Kümaş, 1200 ortağın kurduğu ve çevrenin büyük destefini sağlayan bu kuruluş, özellikle dışsatım konıı•sunda uzmanlaştı. Türkiye'de ile katılımda bulundu. Bu kuruluşta yönetim etkinliği tümüyle Koç Holding ve Ziraat Bankasrnda bulunuyor. Ancak Ziraat Bankasının da bir süre sonra payını Makina Kimva Endüstrisine devredeceği öğrenildl. Ayakkabıda çift fiyat uygulaması üreticiyi zor durumda bırakıyor tura kesmemekten kaynaklandığı ve ayakkabı Ureticilerinin ödedikleri paradan daha düSük fatura aldıkları ögrenildi. İZMİR Ayakkabı sanayiinrürkiye Ayakkabıcılar Fedede çift fiyat uygulamasının ye rasyonu Genel Başkanı Temeı niden gündeme geldigi belir Çoruh, konuyla ilgıli olarak tildi. Ayakkabıcılar Federasyo yaptıgı açıklamada, Basbakan nu Genel Başkanı Temel Ço Yardımcısı Turgut Özal'ın bır ruh çift fiyat uygvılamasmın süre önce «Çift fiyat uygulamakaldırılması için Fiyat Kontrol sııu kaldırdık» dediğini snunKomitesinin bır an önce kurul satarak şöyle konuştu: masmı istedi. «Bir süre önce kaldınlan FtÇift fiyat uygulamasının fa yat Kontrol Komitesinin boşlu Celâl BAŞLANGIÇ ğundan yararlanarak ulkctnizde çift fiyat uygulaması ayakkabı sanayiinde başlamıştır. Fiyat Kontrol Komitesi kurulmarian önce de çift fiyat uygulaması vardı. Bu komltenin 2 vılı aşkuı süreyle yaptığı çalışma fiyatları dengede tuttu. Ancak bu komitenin kaldsrıimasıyla tcbrar çift fiyat uyuıılaması başladı.» Ayakkabı Ureticilerinl güç durumda bırakan çift fiyat uygulamasmm bir an önce kaldınl ması için Fiyat Kontrol Komitesinin yeniden kurulması gerektiğini savunan Çoruh, «Ayakkabı üreticileri 350 lira 6deyerek aldıklan mala, ancak 260 lirahk fatura alabillyorlar. Bu durum da, kânn yüksek görünmesine ve ayakkabı üreticilerinin fazla verçi ödemesine neden oluyor» dedi. Cumhuriyet döneminde isbaşına gelen hükümetlerln hiçbirinin ayakkabı sanayiine yardımcı olmadığını belirten Çoruh sözlerini şöyle sürdUrdü: Bursa Sanayi Odası raporu: TürkiyeRomanya protokolü ANKARA, (ANKA) Türk Romen Karma Ekonomik Komısyonu'nun 812 aralık 1981 tarıhlerinde, Romanya'nın basKentı Bukreşie yapıian 8 ınci donem toplantısı sonunda ıırualunün protckol, Bakanlar Kurulu'nca onaylandı. Protokoide, Turkıyenın Romanya'ya 1983 yılından itibaren ıkllı ucorette berbest döviz esasına geçılmesi kararında olduğunu ıleltığı belırtıldı. Dıs * kredüerin faiz oranları artorken, vadeleri kısalıyor Italyan heyefî geldi ANKARA, (ANKA) italya'nııı «Guney Bölgesj Finansman Kurumu» Başkanı Prof. Elıa Vaıorı baskanlığında 5 kışılık bır ticaret hoyetı, bazı mal alımları ve pa/orloına konulaıında temasiarda bulunmak iızere Ankaıo'ya geldı Italyan heyeîının o^ellıkle zeytınyagı, et ve dığer gıoa konseıvelerı ile fındık ve cek.rdek&!?. kuru uzum ıthalı ile ılgılendıgı bıldırılıyor. Italyan heyetı, Ankara'da 3 gü n surecek temaelannın ardından istanbul'da 2 gun ve izmir'de de bır gün süreyle Turk özel sektör yetkılılerıyle görüşmeler yapa cak. Heyet bugün dg Türkiye Odalar Birliğı'nde. Türk Iş adamlarıyla düzenlenen ortak bır toplantıya katılarak, ilgı alanına gıren konularda goruşmelerde bulunacak. «Türkiye'de her cinsten 150 milyon ayakkabı üretilir yılda. Bu üretim ülke lhtiyaçlarııu karşılamalitadır. Bu zamana değin vağdan buğdaya dok pek çok şeyi j'abancı ülkelerden aimak zorunda kaldığiınız yülar ANKAIIA (THA) Türkiye' vadeli dış kredilenn ortalama yararlandıgı, daha çok yardım oldu. Ancak hlç bir zamaıı anin çeşitli Batılı Ulkelerden ve faiz oranlan yüzde 2,9 ve va niteliği taşıyan ve az gelişmış yakkabı almadık. Tüm guçlükuluslararası finans kuruluşla deleri de 28 yıl olurken, 1979 ülkelere yöneük olan çok dü lere karşin ayakkabı sanayiirından sağladığı orta ve uzun yılında ortalama faiz yüzde şük faizli ve uzun vadeîi kredı miz ülke ihtiyacını karşılanuşvadeli dış kredilerın faiz oran 11,2'ye yükseldi, vade ise 11 yı lerden artık faydalanma imkâ tır.» larının giderek yükselmekte ol la indi. nı kalmadığıru söylediler. Hesap üzmanlan Kurulu îzdugu, vadelerinin de kısaldığı Yetkililer, orta ve uzun vademir Grup Başkanı Tuncel Gülbelirlendi. li kredi lerin faiz oranı ve vaYetkililerden alınan bilgiye cür, konuyla ilgili olarak soruMaliye Bakanlığı Hazine Ge de yapılarında gözlenen değişık göre, uluslararası piyasaiardan larımızı yanıtlarken, çift fiyat nel Müdürlüğünce derlenen ve liğin, Türkiye'nin gelişmişlik sağlanacak krediler bundan uygulamasının ancak ihbar surilere göre 19631967 yıllan a düzeyi ile ilgili olduğunu belir böyle daha da yüksek faizli o retiyle saptanabileceğini belirtrasmda sağlanan orta ve uzun terek, Türkiye'nin 60'lı yülarda lacak ve vadeleri de kısalacak. ti. Kur farklari yatirim hevesini olumsuz etkiliyor BURSA (a.a.) 15 şubat 1982 tarihinde yapılacak olan Türldye Odalar Birliği Başkanlar toplantısında sunulmak üzere Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulunca bir «ekonomik rapor» hazırlandı. Raporda, «24 ocak ekonomik tedbirlerinin yerinde oldugu, ancak uygulamada çörülen aksaklıkların bu tedbirleri yararh oünak yerine zararlı olmaya yönelttigi» belirtildi. Raporda, alınan 24 ocak ekonomik tedbirlerinin ülke çıkarları için desteklenmesi gerektiği, ancak üretimi azaltıcı etkinliğin ortadan kaldırılması is tendiği belirtüdi. Enflasyonun, alınan ekonomik tedbirlerden önce Uçlü rakamlara kadar ulaştığı, tekrar aynı döneme donülmemesi için ekonomik tedbirlerin uygulamadaki aksaklıklannın gıderilmesinin istendiği raporda, para kredi polıtikası hakkında görüşlere de yer verildı. Raporda, «Sıkı para politika«ı nedeniyle, üretim azalmışlır. Yatınmcı firmalar finansıtıaıı sıkıntısı çekerken, piyasadaki nakit darlıği nedeniyle fabrikalarda çalışan işçilere maaşları verilemer dııruma gelinmiştir. Para muslufunu biraz açmakla bunun çiizumieneeegi sarulmak tadır. Bu arada, kur farklari da bir sisteme dayandınlmalıdır. Kur farkı ödeme dıırumunda kalan yatınmcı firmalar, yatınmlannı yüzde 60 oranında daha pahahya gerçekIeştirmektedirler. Bıi da yatınnılan olumsuz ylinde etkilemektedir» denilmiştir. ÎŞStZLtÖE Ç3ÖZÜM GETtRtLECEK aünumüzde işstelifin giderek arttığı görüşüne de yer verilen raporda, işsizliğin önlenmesi için yatınmların hızlandı nlmasına olanak sağlanması, bunun ıçın de para öredi politikasmın daha dikkatle izlenmesi ıstenmiş ve «Veni yeıu yatınmların gcrçeklestîrlimesivle binlerce işsize iş sağlanacaktır. Bu da işsizligi azaltacaktır. Yaklaşık üç buçuk mü> yön işsizin hazır tüketici olmalctaıı kurtarılması mtimkiin olacaktir» denildi. Doğu Blokunun Batı ya borcu 1985'de 150 milyar doların üstüne çıkacak Derleyen: Murat KÖPRÜ Doğu Bloku ülkelerinin Batı'ya olan borçları 1970'den bu yana 10 kat artarak 95 milyar doları aştı. 1985 yılına kadar da toplam borcun 148168 milyar dolar düzeyine çıkması bekleniyor. Doğu Bloku'nun büyüyen borcu yanında, dıy ticaret açığının da giderek artması borç ödeme kapasitesinin düşmesine yolaçıyor. 1980 yılmda D. Almanya 1,5 milyar, Polonya ve Macaristan 800 milyon, Çekoslovakya 500 milyon, Bulgaristan 400 milyon ve Romanya 300 milyon dolar ticaret açığı verirlerken, 1980'de 200 milyon dolar fazla veren S. Birliği'nin 1981 dıs ticaret açıgı 9 milyar dolara ulastı. 1970 yılında Batıya 9,2 milyar borcu olan Doğu Avrupa Ülkelerinin borç toplamı 1981'de 95,5 milyar dolara ulaştı. 1970 yılında Batı ülke ve bankalarına 1,1 milyar borca sahip Polonya 1981 yılında 22 milyar dolarlık borç ile Doğu Bloku ülkeleri arasında ba» sırayı aiıyor. Polonya'yı 18 milyarla Yugoslavya izlerken, 14 milyarla Sovyetler üçüncü. 13 milyar dolarla da D. Almanya dördüncü sırada. Geçen vıl en az borca sahip Ulkeîer 2,6 milyar dolarla Bulborç!a üçüncülüğü koruyacağı, 1981'de 10,8 milyar borcu olan Romanya'nın ise 1985'de 19,21 milyar dolarlık borçla dördüncülügü elde edecegi belirtiliyor. Bu ağırlaşan borç yüküyle birlikte, sözkonusu Ulkelerin batı nezdindekı güveniiklerinın borç ödemesi yapamadığı bildiriliyor. Geçen hafta 10'a yakın Batı bankası ile goruşme masasma ot.uıan Çavuşesku hü kümetı bankaları Romanya'nın ekonomik ve mali durumunun düzelece.Si konusunda ikna etmeye çalışıyor. Romanya'nın geçen yaz IMF'den 1.05 milyar dolar borç istediği ve buna karşılık IMF'ye ülkedeki ekonomik istikran sağlayacağı ve % 20 oranmda bir devalüasyon yapacağı konusunda güvence verdiği bilinmesine karşın, banka^rla şimdlye değin hiçbir anlaşmaya vanlamadığı belirtiliyor. Bir Fransıa bankacısı ise «dosyayı rafa kal dırdık» diyor. Renault fabrikası üretıme yeniden basSıyor BURSA, (THA) OyakRenault oiomobıl fabrıkasmaa satışlarciakı durgun luk uzerine 17 Ocakto. du ran otomobıı uretımıııe bu gun yeniden başlandı. Oyak . Renuult otomobıl tabnkaian üenel Mudurlugu «stok artışı» yaratmamak aınacıyla yıiba şında 4 aylık uretırn prog ranıı yapıidığını buna go"re I982 nın ilk 4 ayında, 17 haftalık sure icinde 9 hafta otomob/l uretımı ya pılmayacağını acıkladı. Oyak . Renault Genel Mudürlüğü'nden bir yetkıl| bu konuda şöyle dedi: «Otomobil üretmediğlmiz haftaiarda yalnızca fabrlkoda monta| hattı du racak, bu bölümde çalı»an 400 dolayında Işçi ev lerinde tutulacaktır. Dlğer ünitelerde çalışma sürecektlr. Bu arada. yıltık Irlnl da nisan ayına aldık. Nlsan ayının son iki haflasında calışanlar, yılhk izin yapa caklardır. Böylece 17 haf talık süranln 2 haftası yıl lık izine gidecek, kalan 15 hafianın 8 haftalık böliimünde üretim yapılacaktır.» DÖVİZ KUBLARI 1 AvustraJya Doları 15.i.09 1 Avıısturya Şılmı 8.63 1 Batı Alman Markı 00.55 1 Beiçika Fraııgı 3 56 1 Danimarka Kronu 13.47 1 Pransız Frangı 23.82 1 UoHanda F l o n n i 55.19 1 Isveç Kronu 24.83 1 Isvıçre Pran?ı 75.27 100 İfalyan Liretl 11.33 100 Japon Yenı 60.79 1 Kanada Dolan 117.58 1 Kuveyt Dinan 499.03 1 Norveç Kronu 23.93 1 Sterlin 264.33 1 Suudı Arabistan Riyali 41.53 )WiiWn C'insi 1 \K\) Doian Dövit Ahş 14J.00 158.19 8.30 61.76 3.63 18.84 24.30 56.29 25.33 76.78 11.56 62.01 119.93 509.01 24.41 269.62 42.36 Dcviz Salış 114.84 147.34 159.74 8.63 8.89 60.55 62.37 3.38 3.67 18.47 19.02 23.82 24.53 55.19 56.85 24.83 25.57 75.27 77.53 10.78 11.67 57.75 62.61 111.70 121.11 475.08 M4.00 22.73 24.65 264.33 272.26 39.45 42.78 Efektif Ahş 142.84 Efektif Satış 146.26 Doğu Bloku Ülkelerinin Batıya Borçları (Milyar Dolar) 1970 Bulgaristan Çekoslovaky» D. Almanya 0,6 1.4 1975 2,1 1» 4.8 2,3 1980 2,7 3,4 11,8 7 21,9 9 9,8 4,1 16,8 86,3 1981 2,6 3,5 13 1985 46 56 0,7 ALTIM GÜMÜŞ CUMHURIYl:! REŞAT KULPSUZ Â 2? AYAR BİLEZİK GÜMÜŞ FÎYâTLAR 5 şubatla fark 100 lira düştü Fark yok 20 lira düştü 10 lira düştü 8 şubat 1!«2 12.20012.300 12.50012.700 1 R50 1.8fiO 1.690 1.790 41.50 42.50 Fark yok Bu arada Sovyetler Birliği'nin doğal gaz hattı projesi İçin istediği 130 milyon dolarlık Comecon 2,2 yenl bir kredi konusunda Batı Yugoslavy* 1,9 5,7 Alman bankası Deutsche Bank T O P L A M 86,9 9» 'm yanıt vermedigi bildiriliyor. Daha önce, bu proje için 2.55 milyar dolar kredi üzerinde anlaşan Alman bankalarınm garistan ve 3,5 milyar dolarla giderek azaldığı görülüyor. Po yeni kredi talebi konusunda Çekoslovakya'ydı. 1985 yılı için ionya'nın gecikmiş durumdaki sessiz kalmalarınm Sovyetler yapılan öngörülerde ise Polon300 milyon dolarlık borç faiziya'nın borçlannın 3035 milyar ni ödememesi halinde Batı ban Birliği'nin uluslararası para pi arasında olacağı, Sovyetler'in kalarında kredi alabi'mesi çok yasalanndaki güvenirliğini sar Polonya'ya uîaşacaSı, Yugoszor görünürken, Bomanya'sacak nitelıkte oldugu belirtilavya'mn 2528 milyar dolarlık nın da agustostan bu yana liyor. Macaristan Polonya Romanya S. Birliği 0.6 1.1 1» 1 0^ 7,7 3,1 22 10,8 14 3,9 18 95,5 7,7 1820 1011 3135 1921 3035 67 2528 148168