Katalog

Cumhuriyet 6 EKONOMİ 6 ŞUBAT 1982 EKONOMİ DE Ithalafın dağshmt ANKARA (THA) 1981 yılının ocak kasım aylarını kapsayan ilk 11 aylık döneminde gerçekleşen 7 milyar 948.5 miiyon dolarlık ithalatın kaynaklara göre dağılımı belli oldu. Bu dönemde gerçekleşen toplam ithalatın yüzde 91.3'lük bölümü prog ram Ithalatından oluşuyor. 1980 yılının aynı döneminde toplam içinde yüzde 90.9'luk bir paya sahip olan program Ithalatı 1981'de bir önceki yıla göre yüzde 18'lik artış la 6,2 müyar dolardan 7,3 milyar dolara yükseldi. 1980 yılının eş döneminde 5.2 mil yar dolar olan liberasyon lis telerinde yapılan ithalat 1981'de 6.4 milyar dolara cı karken proje kredilerinin, toplam ithalat icindeki payı da yüzde 7'den yüzde 6,7'e düştü. Yine de 1980'in ilk 11 ayında 473,3 milyon dolar olan proje kredisi girişi 1981 de 531,2 milyon dolara yükseldi. 1981'de bedelsiz ithalatta da blr duşme görüldü ve bunun 83.3 milyondan 62.7 milyona indiği belirlendl. 9 kar etti ANKARA, (a.a.) Azot Sanayinin kuruluşunun 28. yıldönümü düzenlenen bir törenle kutlandı. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Müsteşarı Mehmet Gölhan, törende yaptığı konuşnıada: «Türkiyc'nin kalkmmıç bir ülke olduğujıu» söyledi. Türkiye'nin çok yakında Orta Doğu'da söz sahibi ülkeîerden biri olacağım da kaydeden Mehmet Göihan, gübre ürctimi nin 10 miiyon toıı kapaaiteyö ulaştıgını, 1981 yılında ödemeler dengesinde görülen düzelmenia gübre üretimiyle sağlandığım balirtti. Gübre ithalatı için önceki yıl lar bir milyar doiarlık ödemenin bu yıl 300 milyon dolar civarına jndiğini bildiren Gölhan, Türkiye'nin gübre sanayi kullanma kapasitesinin yüzde 65'e ulaştığını kaydetti. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Müsteşarı Gölhan, Türkiye' nin ağır sanayide kullanılan nıakina ve ekipmam yapabilecek kapasiteye ulaştığmı da sözlerine ekledi. Azot Sanayi Genel Müdürü Yücel Özden de törende yaptığı konuşmada, önceki yıllarda sürekli zarar gösteren Azot Sanayi'nin 1930 yılında bir milyar 900 milyon lira, 1981'de üç milyar lira kâr ettiğini belirtti. Özden, dördüncü gübre fabrikasının kurulması için Kuveyt ve Tunus ile anlaşmaya vanldığını ve proje çalışmalarına başlandığını da sözlerine ekledi. Sanayi Bakanlığı KİT'lerin zam isteklerini şimdilik önaylamadi ANKARA (ANKA) Elektrik ve akaryakıta yapılan iamlarla Türk lirasının son üc ayda dolar karşısındaki ka yıpları nedeniyle. girdi ve hizmetlerde ortaya cıkan maliyet artışlarını karşılamok oma cıyla zam tolebinde buiunan KİT yöneticilerinin bu isteklerinin «i!k aşomada» Sanayi •/e Teknoloji Bakanı Mehmet Turgut tarafiRdan geri cevrildiği bi'c'irilcii. ANKA muhabirinin Sanay \ie Teknoloji Bakanhğı ile bağ lı kuruluşlarin csvrelerinden aldığı bilgiye göre, KİT yöneti cüerinin zam taleplerini «yüksek orartdn» bulan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Tur gut KİT yöneticüerinin bu isteklerine «olumsuz cevap» ve rirken, istenen zam oranlarını «yüksek» buldu: Aynı cevrele r Sanayi ve Tek noloji Bakanı'nın, zam isteyen KİT'lerin yöneticilerine «Artan her maliyette zam yapılması yanlış yoldur. Artan moliyetle rl blraz da ksndi bünyemizde kl tasarruflarla karşılayın» yo lunda cevap verdiğini bildiriyorlar. Öte yandan KİT'lerin yöneti cilerinin, fiyat politikalarını 24 Ocak kararlarına dayanarak belirledikleri ve bugünkü ko Elektrik ve akaryakıt zamları nedeniyle fiyatlannı artırmak isteyen kuruluşlarm başında Sümerbank, SEKA; Çimento Sanayi ve Karabük Demir Çelik geliyor. şullarda en azından maliyeti karşılamak icin zam yapmak zorunda olduklarını Sanayi ve Teknoloji Bakanı'na tekrar iletmeleri üzerine, Mehmet Turgut'un Yüksek Denetleme Kurulu ile Bakanlığa bağlı fiyat Kalite Genel Müdürlüğü uzmanlarından oluşan «fiyat timleri» meydana getirdiği belirtildi. Bir haftadan bu yana îam talebinde buluna n KİT'lerde fiyat belirleme calışma larını sürdüren «fiyct timleri»nin önümüzdeki hafta başında bu calışmalarmı sonuclandıracakları ve raporlarını Sanayi Bakanı Mehmet Turgut'a iletecekleri kayd&dildi. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Turgut'un bu raporları Bakan lık icinde oluşturacağı bir ko misyonda değerlendireceği ve zam yapması zorunlu görülen KİT'lere «zam oranlarını bildireceği» ifade edildi. ANKA muhabirinin aldığı bil giye göre, yeni zam talebinde bulunan Bakanlığa bağlı kuru luşların başında Sümerbank, SEKA ve Çimento Sanayi ile Karabük Demi r Celik, ve Azot Sanayii bulunuyor. 11 ayda 118 milyar liralık senet protesto edildi ANKARA (THA) 1981 yılının ocak kasım aylarını kapsayan ilk 11 aylık döneminde 118 milyar 383 milyon lira dsğerinde, toplam 1 milyon 818 bin 912 adet senet protesto edildi. Merkez Bankası'nın vornlerine göre 1980 yıh ocak kasım döneminde 1 mnyon 487 bin adet olan potssto lu senet sayısı 1981'in aynı döneminde yüzric 22.3 oramnda artış güsterdi. Protesto edilen senevleı de ğer bakımından incelendığinde ise 1980'de 52 müyar 490 milyon liralık senet pro testosunun 1981'de yüzde 125.5 oranında arttığı görüldü. Öte yandan, protesto edilen senet sayısımn rn yüksek olduğu ay 213 bin 474 ile nisan ayı oldu. Bunu 205.8 bin ssncdin protestosuyla eylül ayı izled'1. Dc ğer bakımından protesto edilen senet lerin en yüksek olduğu aylar 15.9 milyar lira ile e/lül ve 15.6 milyar lira ile kasım ayları oldu. Dünya Bankası: KITler bölünsün^ ANKARA (ANKA) Dünya Bankası son Türkiye raporunda KİT'ler için şu önerilerde bulunuyor: • Benzer malları üreten ve değişik isletmelerden oluşan büyük KÎT'ler, rekabeti artırmak için bölünmelidirler. Bu ufak işletmelerin yöneticüerine, üretim, istihdam ya da ihracat hedefleri açısmdan sorumluluk yüklenmemelidir. Bunun yerine, yöneticilere karşılık sorumluluğu verilrnelidir. Yöneticiler, firmanın kârlıhftıy la baglantılı olarak ödüllendirilmelidir.' • KİT'lere verilen devlet kre di ve sübvansiyonları yerine. ticari bankalardan borçlanma yolu açılmalıdır. Böylece, özel kesim ile kamu kuruluşlan arasında kredi maliyotleri açısmdan eşitlik sağlanmış olacaktır. • Yatırım kararları sistemi düzeltilmeli. Yatırımlar, dünya pazarlanndaki fiyatlara göre de ğerlendirilmelidir. Yatırımlar aynca, bankacıhk ilkelerine de bağlı olmahdır. Böylece KÎT'ler, bankalar ile sermaye p:yasası kuruluşlan tarafmdan yaratılan fonları için rekabete sokulabilirler. Raporda, Türkiye'ye orta ve uzun dönemde izlenecek sanayileşme nolitikaları konusunda ise su öğütlerrie bulımuluyor: O Büyüme hızı, 1982 yılında da, 1981 yıh ^erçekleşmesine parnlel oîarak yüıde 3,5 düzeyinde tutulsun, 1933 1985 yılları arasmda i^™, yüzde 4,5 oranır.a yükseltilsin. tt îç tüketimi kısıtlayıcı politikalar sürdüriilstin ve iç tüketimin yurtiçi Kelirlerde yüzde R5 olan payı yüzds RO'e indirilsin. A Türk lirası. halen uys^ılan'tı ihr?cattn vertri iadesi oranlanm karsılayacak ölçüd'3 devalüe edildikten sonra konvertibiliteye geçilsin. u Ifhalat transferleri ANKARA (ANKA) 1981 yılındakl ithalat Transferlerı Kasım ayı sonunda 5,5 mllyar dolara ulaştı. OcakKasım dönemi itibariyle İthalatın önceki yılın eşdönemine göre yüzde 17,5 oranında artış göstermesine karşılık, hız kazanan transferlerin yüzde 35 oranında genişlediği belirlendi 1980 yılının İlk 11 aylık döneminde 4,1 milyar aolarlık transfer gercekleştirilmiştl. Gecen yıl kasım ayında yapılan 282.4 milyon dolarlık transferler birlikte Merkez Bankası'nın İthalat transferleri 11 ayda 2 mllyar dolara ulaştı. Döviz pozisyonu tutan yetklll ticarl bankalar ise aynı dönemde 3.5 milyar dolarlık transfer gerçekleştlrdiler ve bu tutarın 334 milyon dolorlık bölümü kasım ayına ait oldu. Meban ve Halıser sermaye artırdılar ANKARA Menkul kıymet alım ve satımı yapan Meban Menkul Değerler Bankerlik ve Pinansman Anonim Şirketi'nin 100 milyon lira olan ssrmayesi 400 milyon liralık artışla 500 milyon liraya yükseltildi. Şirketin kasım ayında yapılan OlağanüstU Genel Kurul toplantısın da alman ve sermaye artışını öngören karar Ticaret Bakanlığı"nca onaylandı. öte yandan Halıser Halı ve Yer Dösemeleri Sanayi ve Ticaret Anonlm Şirketi'nin sermayesl 1 milyar liraya çıkartıldı. Şir ketin daha önce 325 milyon lira sermayesi bulunuyordu. Ortaklar arasmda Kutlutas Holding lle Slna Yatmm ve Kredi Bankası'nın da bulundugu Halıser'in gerçekleştirdiği artış tamamen taahhüt edildi. Taris, pamuk üreticilerine olan borcunu taksite bagSadı IZMtR, (Cumhuriyet Ege Bürosu) Tariş, pamuk üreticilerine olan 6.3 milyar liralık bor cunun ödenmesinde taksitlendirmeye gitmeye karar verdi. Uygulamaya göre, bundan sonraki bakiye borç dört taksit halinde yüzde 10'luk dilimler halinde ödenecek. Yeni uygulamaya yarın başlanacak. Kamu kesiminin ve Ziraat Eankası'nm ödeme güçlüğü çek mesi nedeniyle ilk kez bir son raki seneye sarkan pamuk borç larının ödenmesinde Tariş, tak sitlendirme planı uygulayacak. Buna göre 6,3 milyar liraliK borç, birer aylık ödeme planları içinde üreticiye verilecek. Bu ödemeler nisan ayına dek sürecek. Üreticilerin bankalar dan tarımsal kredi almada güç lük çekmesi nedeniyle pamuk üreticilerini saran sıkmtının da ha da büyüyeceği sanılıyor. Ticaret Bakanı Kemal Cantürk aralık ayı içinde Ankarada yaptığı açıklamada pamuk paralarının en geç şubat ayında ödenecegini bildirmişti. Ancak bu konuda Tariş Genel Mü dürlügü ile Ticaret Bakanlığı arasmdaki görüşmelerde sonuç ahnamadığı ve Ziraat Ban kası'na bu konuda fon yaratılamadığı saptandı. Bunun sonucu Tariş'in pamuk paralarının ödenmesinde taksitlendirmeye gitmesine karar verildi. EBSO Libya'dan alacağı olanlar kin dilekce formları hazırlandı Barış KUDAK İZIVIIR Ege Bölgesi Sanayi Odası Libya'dan alacağı olan sanayici ihracatçılar için Para Kredi Kuruluna ve Maliye Bakanlığı 'na hitaben matbu dilekçe formları hazırladı. Bundan böyle Libya'dan alacağı olan sanayici ihracatçıiar matbu dilekçe formunu doldurarak Başbakanlık Para Kredi Kurulu'na postalayacak. Dilekçede Libya alacaklarınm büyük zararlara uğradığı kaydedilerek: «Devletler arası anlaşmalara dayanan ve devlet jrüvencesi altında yaptığımız bu ihracata ait döviz transferlerinin gecikmesi kendl kusurumuzdan kaynaklanmadığı halde ortaya çıkan sonuç firmamızı çok büyük zararlara sokmuştur.» deniliyor. EBSO tarafmdan Libya'dan alacaklı olan sanayici ihracatçılar için hazırlanan matbu dilekçe formıında alacaklann ödenmediği için diğer siparişlerin iptal edildiği de ammsatıldı. Matbu dilekçe formunda Lib ya ile olan ilişküerden doğan sorunlar madde madde verildi. Bunlardan vergi iadesi ile ilgili sorun dilekçede şöyle yer aldr «Ihracatta vcrgi İadesi tebllği hükümlerine RÖre: Transfer ler yapılmadan vergi iadesi yapılamamakta ve bu uygulama, kazancı vergi iadesinden ibaret olan firmamızı mağdur etmektedir. öte yandan, ihracatta vergi iadesi tebllği ile önKÖriiIen 3.5 ve 4 milyon dolarlık Ibraç duvarları 1981 yılında asıldıği hal de transferlerin vapılnıamış olması nedeniyle yüzde 5'lik farktan da yararlanılamamıştır.» Matbu dilekçe formunda bu konudaki tebliğde değişiklik yapılması, Libya'ya yönelik ihracatta transfer için öngörü'.en 4 aylık sürenin dolduğu tarihte vergi iadelerinin yapılması öneriliyor. döviz kuru uygulamasınında ihracatçıları mağdur ettiği kaydedilen dilekçe formunda bu uygulamamn değiştirilmesi istenerek, «Herhangi bir süre ile kısıtlı olmaksızın, transferlerin yapıldıgı tarlhteki kurlann nazara alınması mağduriyetimizl bir parça olsun önleyebllir ve bankalara ödediğimiz faizin hiç olmazsa blr kismını karşılayabllir» deniliyor. İtlıal hakkımn da Libya ile olan ihracatta alacaklann alınamaması nedeniyle vitirildiği kaydedilen dilekçe formunda ithal hakkımn transferlerin yapıldığı tarih itibariyle tanınması talep ediliyor. Libya'dan olan alacaklann transfer edilmemesi nedeniyle finansman sorunlarmın da doğduğu anım satılan matbu dilekçe formunda firmaların ayakta kalabilmelerinin mucize olduğu belirtüerek, «Zira, Libya ilıracatı, bankalarca finanse edilmemekte, Merkez Bankası reeskont süreleri de çok kısa olduğundan. bankalarca buna itibar edilmemektedir» deniliyor. Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) Libya'dan alacağı olan sanayici ihracatçıları için Para Kredi Kurulu 'ndan sonra Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü'ne hitaben de matbu bir dilekçe hazırladı. Dilekçede Libya'dan alacaklarmı tah sil edemeyen sanayici ihracatçılann bunun için vergi ödemek zorunda kalacakları belirtilerek bu durumun düzeltilme si istendi. Matbu dilekçede transferlerin gerçekleştiği yıl alacaklı firmanın kazancına bunun eklenmesi ya da şüpheli alacak olarak tanınması öneriliyor. Renault da kssa aralskSarb zam yapacak BURSA (THA) Oyak Renault Otomobil Fabrikaları Genel Müdürlügiı, artan maliyetler karşısır.da, otomobil fiyatlarına kı..a aralarla ortalama yüzde 6 oranuıda zam yapılacagınıaçıkladı. Oyak Renault Otomobil Fabrikaları G«nel Müdürlüğünün bu konudaki açıklaması şöyle: «1981 yılında ortalama yüzde 36 oranında enflasyon tesbit edildiğl lıalrie OyakRenault Otomobil t'abrikaları imal ettiği otıtaıobillerin fiyatuu ancak yüzde 1 oranında artımustır. Otomobil piyasasuiııı son derece uaralmış bului. .ağu 1981 yılında maliyetlerin sü ratle artmasuıa mukabıl sa tış fiyatlarınııı ayru ,,.ıralelde artırıhnamış buiunması bütün otomobil sanayiinde olduğu gibi OyakRenault'a da zararlar tevlit etmiş bulunmaktadır. Kolayca anlaşılacağı gibi böylesine bir durıını uzun süre devam edemez. 19K2 yıh başında ortalama yüzde 3 ııisbetinde bir fiyat artırımı yapılması mecburiyetinde kalınmıstır. Bu yılın başında kredi maliyetlerinin dü^nıesi inısusunda belirgin bir iaret olmaması j a mıınzam bir maliyet artışı sebebi t nak tadır. Bütün bu ınerıli etkenler bizi satış fiyatlarında kısa fasılalarla ui'ak oranlarda artırımlar önEÖrmeye itmektedir. Piyasada şok yaratmayacak ş«kîlde kısa fasılalarla ortaiama yüzde 3 oranında fiyat artı şı yapılması kaçınılnıaz bir hal abnıştır.» Ham petrole ödenen dov'sz ANKARA (THA) 1981 yılının ilk 11 aylık döneminde ham petrol ithalatı bir önceki yılın aynı dönemine göre, yüzde 5.1 oramnda arttı. Ham petro! ithalatı için ödenen dövizdeki artış oranı ise, yüzde 22.2 oldu. Türkiye Petrolleri ve İPRAŞ'tan Devlet İstatistik Enstitüsü tarafmdan sağlanan verilere göre, 1980 yılının ocak kasım döneminde 9,9 milyon ton ham petrol ithal edilmiş ve 24 milyar dolar tutarında döviz ödemesi yapılmışken, 1981'in eş döneminde ham petrol ithalatı 10,4 milyon ton'a ödenen döviz tutarı ise, 2,9 milyar dolara yükseldi. Dünya petrol ANKARA Rottcrdam <AN KA) Dünya petrol fiyatlarındaki düşüş hızlanarak sürüyor. Petrol satışlan azalan OPEC ülkelerinin fiyat indirimlerinden sonra, Suudi Arabistan'ın yeni bir fiyat düşüşüne gideceği yolundaki bekleyi$leri, ham petrol spot satış piyasasını da etkilemiş iiyatlan bulunuyor. Nltekim, Hollandanın Rotterdam kentinde bulunan ham petrol spot satış piyasasında fiyatlar bu hafta icinde varil başma iki dolar düşmüş bulunuyor. Fiyat düşüşleri, spot piyasada iş yapan firmaların ellerindeki stokları eritme gayretlerinden kaynaklanıyor. Nejat Eczacıbaşı: Maliyet enflasyonu tehlikesi büyüyor tSTANBUL (ANKA) Dr. Nejat Eczacıbaşı, Eczacıbaşı Dergisi'nde yer alan bir yazısmda, 1082'ye girerken iyileşmenin göstergelerinin belgelerdsn izlendiğini kaydederek, büyüme hızı, ödemeler dengesi, işçi dövizi rakamlarını olumlu gelişmelerin işareti olarak değerlendirdi. İzlenen para politikasına da değinen Eczacıbaşı şu görüşlere yer verdi: «Enflasyonu önlemek için tatbik edilen para politikasının bazı sıkıntıları da beraberinde Eetirdiği bir gerçektir. Bu politikanın başanya ulaşabilmesi için bir süre işsizlik afetine ve çok yüksek bir faiz piyasasma katlanılması bazı sanayi kollarııun kapanmasma neden ol. du. Acaba enflasyonla tnücadelede para politikasınm başarılı sürdüriilmesini rahatsız etmeden bazı önlemlerle bu politikanııı sakıncalı yönlerini düzcltmek mümkün olmaz mı? Sıkı para poütikası uygulayan bazı ülkelerin yöneticileri başarıyı, izledikîeri politikamn rotasırn münaknşa eötürmez bir ısrarla uvsulamakta görüyorlar. Ne var ki, ayıu para poütikası şart larm değişik olmasınrian gelen nedenlerle değişik ülkelerde değişik sonuçlar verebiliyor. Amerika'da başanya gittiği söy lenen bu sistcm tngiltere'de bu ffün hâlâ tartışma fconusudur.» Yüksek faiz uygulamasmı eleştiren Nejat Eczacıbaşı, ,«Bu nun meydana getirdiği ve tehlikeli boyutlara gelen maliyet enflasyonu yakııı gelecekte ekonomimize başka sorunlar getirebilir» dedi. Eczacıbaşı, şöyle devam etti: «Tasarruf iyi bir tutumdur. Ama tasarruf daha bol üretim ve daha çok yatırıma giderse olumlu sonuçlar verir. Yetcrince üretmeyen yeni yatırımlar yapmayan eereği kadar insana iş bulmayan bir ekonomik ortamda sosyal sakıncalar doçabllir. Türk ekonomisinde kaynak yetersîzliği tehlikeli boyutlara selmiştir. ÇSzümü kaynak arzını artıracak ve kredi talebini azaltacak tedbirlerde aramalıyız.» Seminer Sergî Konfemns İKTISAT FAKÜLTESl MUZVNLARl TOPLANTISI İstanbul Üniversitesi İhtisat Fakültesi Mezunları Cemiyeti tarafmdan «Türk ekonomisinde dış papazarlama ve ihracat sorunları» konulu toplantı düzenlendi. Cemiyetln Tahsim'dehi Cenel Merkezinde bugün saat 15.00'te başlayacah toplantıda Prof. Dr. Tunç Erem bir bildiri sunacak. ULUSLARARAS1 MODA FESTİVAÜ LCC'nin düzenlediği 10. Uluslararası tarihleri arasmda Hilton'da yapılacak. Festivale katılacak firmalara dışsatıma ilişkin kambiyo, gümrükleme, dış 1inansmun, sigorta, nakliye, turizm ve turistik yatırımlar konularında bilgi verilecek İHRACATÇI BİRLIKLERI TOPLANTISl İhracatçı Birlihleri Cenel Kurul toplantılannın 15 şubatta başhyacağı ve birliklerin yeni yönetim kurullarının be lirleneceği açıklandı. Toplantılarda yılhk Bırlik faaliyetlerinin ele ahnacağı aynca bütçe görüşmelerinin yapılacağı bildirildi. ODALAR BtRLİĞt TOPLANTISl Ülkemizin içinde bulunduğu genel ekonomik durumun değerlendirilmesi ve sorunlara çözüm yollan aranması amacıyla Odalar Birliği Sanayi Odaları Baş kanlılı Divanı 15 şubatta Ankara'da top lanacak. Moda ve Tekstil Festivali» 1014 şubat 28 şubata dek başvurmayanlarm Suriye'deki taşınamaz mallarına bedelsiz e! konuiacak KİLİS, (Cumhuriyet) Baş bakanlık Tapu ve Kadastro Ge nel Müdürlüğü Yabancı Işlemler Dairesi Başkanlığı'ndan Ge nel Müdür Halün Çorbalı imzası ile gönderilen 9510676 58/4716 sayılı yazıda, 28 şubata kadar Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü veya toprağın bulunduğu mahaldeki Suriye vila yetine başvurmayan T.C. uyruklu vatandaşlanri gayrimenkullerinin bedelsiz olarak müsadere edilecekleri bildirildi. Bu konuda ilgililerden alınan bilgiye göre, T.C. uyruklular, Suriye'deki malları eğer sulak bölgede ise 150, kıyı şeridinde ise 200, susuz Irlpede ise 250 dönümden iv' ı için bildirim verecekler. f ' " y ve Güneydoğu illerimizae oturan ve Suriye de malları bulunan yurttaşlarımızm tümU, Hatay Tapulama Grup Müdürlüğü'ne başvurarak Suriye'den getirilen ve Türkçe'ye çevrilen form bildirimleri alarak dolduracak ve Suriye Toprak Reformu Müdürlüğü'ne götürerek bizzat ve recekler. Bu jurttaşların Suriye'ye gitmek için pasaport alma zorunluğunda olmadıkları, valilikler veya kaymakamlıklarca verilecek idari mektuplarla bildirimlerini vermek üzere Suriye*ye gidip dönebilecekleri belirtildi. Suriye hükümeti 1964 yılında uygulamaya koyduğu toprak reformu yasası nedeniyle 17 bin 628 kişiye ait 28 bin 288 parça Türk gayrimenkulüne el koymuştu. El konulan arazi ve tanm araç gereçlerinin bugünkü değerinin 50 milyar lira olduğu belirtiliyor. Doc. Dr. Ali Beba ile enerji sohbeti (2) 'Enerji tascnrufuna konutlardan değil sanayiden başlamak gerek. Kenan MORTAN SORU Dlğer konvanslyonel olmayan enerji kaynaklarır.do örneğin biyogazda ne yapılabllir? YANIT Biyogaz üretimi organik artıkların havasız ortamda kalıp cürümesinden ibarettir. Türkiye'de bu yapılmıyor, ama. buna karşılık tezek yakılıyor. Bir anlamda enerjinin israfı olarak bir «tezek cinayetinden» söz etmek olasıdır. Bu alanda Türkiye'de iki deneme başlatılmıştır. Birinclsi, Ünicef'in diğeri ise, Toprak Su'nundur. Ünicef, Doğu Anodolu bölgesin de Devlet Üretme çiftliklerinde 10 pilot tesis kurmaktadır. Muş ilinde uygulamayo geçilmiştir. Kuşkusuz bu uygulama Batı bölgelerimizde başlatılsaydı daha etken olurdu SORU Toprak Su'nun başlattığı deneme ne sağladı? YANIT Son derece sevlndirici sonuçlar alındı. Toprak Su. Hindistan ttpl reaktör kurup biyogaz üretiyor ve bunu mutfağında kullanıyor. Hat tö Işln daha da yayılması İçin bir broşur bile bastırıldı İsteyen bunu alıp dizayn edebillr. SORU Ancak, anladığımız tezek gibl organik ortıkların son derece dağıntk olduğu. Böylesi blr tesls İcin gereklî organik artıklar nasıl toplanacak? Küçük birlmler bunu nasıl sağlar? YANIT İşte tedarik sorunu bir kez daha Işin bir devlet politikası olduğunu ortava cıkanyor. örneğin Sevlan'da göi'düğüm blr ckırsal ener|l merkezlerl» olayı var. Türkiye'de de bunun benzerl, Doğu Anadolu bölgesinde pilot merkezler kurulabilir. SORU Jeotermal ener|l konusunda billnen fazla blr şey yok. Gözleminiz nedlr? YANIT Bu kaynaklar dai ha cok Türkiye'nin Batısı'nda yoğunlaşmaktadır. Denizli, izmir, Seferıhisar Germencik, Tuzla, Manisa, Balıkesir ve Kızılcahamam en temel ieotermal alanlardır. İlk deneme maden tetkik tarafmdan Denizll Kızıldere köyünde gercek leştirildi. 1968 yılından bu yana sürdürülen calışmalar sonucu İtalya'dan 15 mgvv'lık bir santral getirildi ve enerji üretilmeye başlandı. SORU Üretim clddl boyutta mı? YANIT Blr kıyaslama yapayım. Kızıldere'de Keban'ın 1/5'i kadar enerji var. Tabii potansiyel anlamda. Oysa bu köydeki tesis İle ancak mevcut potansiyelin 1/10'u değer lendirlllyor. Diğer leotermal kaynaklar da eklenlrse büyük bir potansiyel olduğu ortaya cıkacaktır. SORU Rezervi geniş, ürettiğl enerjisl bol bu kaynaktan kolay yararlanmak olası mı? CEVAP Evet. Temelde ver seviyesinde olan ve kaynağın üstüne oturtulan kazandan cıkan buhar önce türbin, sonra da jeneratörden geçirilip enerji üretilmiş olur Aynca sıcak su ürettiğl icin de seracılıkta varorlnnma qibi nefis bir van etkisi (By Prodüct) var. SORU Şu ana dek hep yeni kaynaklardan sözettlk. Oysa bir de Işin tasarruf boyutu var. İkisl arasındakl optimizasyon nasıl gerçekleştirilecek? YANIT Bu önemli bir soru oluyor. Bu alanda başlanmış önemlj şirket deneyleri var. Bir cok şirkette sorunun gelecekteki önemi gözetilerek enerji müdürlükleri kurulmuş durumda. Kravat sıkmanın sanayi sektöründen geimesi doğal. Cünkü enerji en yoğun olarak bu sektörde tüketiliyor. Konutlarda kullanılan enerji cok düşük bir oran. Yoğunluk kadar en kalitell enerji kullanım yeri olduğu icin sanayiden başlanmalı tasarrufa. Sektörel olarak sırasıyla çimento, demlr celik, kâğıt, tuğla, cam ve aliminyum en temeı tasarruf alanlarıdır. SORU Pekl gözledlğlnlz denemeler var mı? YANIT Tabli. Izmir'de kurulu Çlmentaş bu alanda clddi bir denemeye girlşmiştir. Öncelikle blr enerji ve bakım müdürlüğü kurulmuştur. İlk anda döner fırınlarında oluşan ve kaybolan ısı enerjisini önlemek İcin denemelere glrişilmiştir. Clmento hammaddesinin klinkere dönüşmesinı sağlayan bu kesimde üniversite döner sermayesine yapılan sipariş üstüne bir pro (e geliştirmiş bulunuyorum. Fırının etrafını saran toplayıcı var. Burada akışkan depolanıyor veya bundan güc üretiliyor. Salt bu fırından yilda 45 ton Fuel Oi| sağlanacağı ortaya cıkfı. Yatırım değeri ise sadece 1.5 milyon lira. Masrafın kendisinl amortl süresı bu hesapca 1 yıl oluyor. SORU Tasarrufa yönelik yatırımlar yeni blr ener|l kaynağına yönelik yatırımlardan çok daha kısa sürede kendini amorti etmiş olmuyor mu? YANIT Tabii ki, öyle. Örneğin 1.5 milyona malolacak bir kollektör kendisini 5 yılda amorti ederken, bu alandaki bir tasarruf proiesi 1 yılda kendisini amorti etmiş oluyor. Ama Tasarruf derken, bu yaşam düzeyinin geriletilmesi anlamına gelmemeli. Örneğin, «Konut icinde üç lambadan birini söndürür.» ilkesi bir milyonluk bir kentin tümünde uygulansa, bunun mar]inal tasarrufu, bir çimento veya demlr celik tesisindeki mar|inal tasarrufun yine de altındadır. Bu nedenle planlama diyor, bunun altını çiziyorum. SORU Blr çerçeva polltlkanin veya çözümün llkodım ları slzce ne olablllr? YANIT Fazla Iddialı konuşmam doğru değil. Ancak, gözlediklerime dayanarak bazı kücük çözüm önerilerl getirmem mümkün. Bu olayın her şeyden önce «mültldlsipliner» bir olay olduğu açık. Bu nedenle bir Bakanlığın aksiyonu ile cözümlenecek boyutu yok. Çekirdek olarak bir TÜBİTAK'ın alınması iyi. ama yetersiz. Bu nedenle Maliye Bayındırlık, Ulaştırma, Sanayi ve Köyişleri ve Enerji Bokanlığı icinde birer komisyon oluşturulmalıdır. DPT ise, Başbakanlığa bağlı bir kuruluş olarak koordinatörlük görevini üstlenmelidir (BİTTİ) Nijeryada Türk ihrac rnailan fuarı acıfacak ANKARA (Cumhuriyef Bürosu) Nijerya'mn baş f kenti Lagos'da Türk ihraç mallan fuan açılacağı bildirildi. Türkiye'nin Lagos'taki Büyükelçisi Yuksel Söylemez, dün Dışişleri Ba kanlığında gazetecilere konuya ilişkin bilgi verdi. Türk işadamlannı Nijeryada açılacak fuara katılmaya çağırdı. Başbakan Bülend Ulusu'nun emriy'.e Türk ihraç mallannın Nijerya'ya bir şiJeple götürüleceğini açıklayan Söylemsz. fuar süresinde pjyanist İdil Biret'in iki konser verec3ğini, aynca bir Fotoğraflarla Atatürk SerSisi açılacağını bildirdı. Tekel'in Nijerya'da 4 bira, bir malt fabrikası kunnak için çalışmalarsnı sürdürdüeünü belirten Söylemez. Eczacıbaşı firmasımn da bir ilaç fabrikası kuracağınj açıkladı. • URÜRI Ltövizin Cinsi 1 ABD üoian 1 Avustraiya Doları 1 Avusfurya Şilini 1 Eatı Alman Markı 1 Belçlka Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Frarısız Frangı 1 Hoianda Florini 1 Isveç Kronu 1 İsviçre Frangı 100 İralyan Lireti 100 Japon Yeni 1 Kanada Doları 1 Kuveyt. Dinarı 1 Norveç Kronu 1 Sterlin 1 S. Arabistan Riyali Döviz ALIŞ 141.45 154.77 8.65 60.65 3.56 18.50 23.88 55.30 24.80 75.60 11.33 60.86 117.37 497.27 23.94 264.58 41.37 • Döviz SATIŞ 142.28 157.87 8.82 61.86 3.63 18.87 24.33 56.41 25.30 77.11 11.56 62.80 119.72 507.72 24.42 269.87 42.20 Efektif ALIŞ 141.45 147.03 8.65 60.65 3.38 18.50 23.85 55.30 24.80 75.60 10.76 57.82 111.50 472.41 22.74 264.58 39.30 Efektif SATIŞ 145.69 159.41 8.91 62.47 3.67 19.06 24.57 56.96 25.54 77.87 11.67 62.69 120.89 512.19 24.16 272.52 42.61 Iran ürefrigi petrolü varil basına 1 doiar ucuzlatfı «SftSBSFItlTliHI: Cumhuriyet Reşat Kulpsuz 24 Ayar 22 Ayar Bilezik Cümüş 5 Şubat 1982 12.300 12.400 12.500 12.700 1.870 1.880 1.700 1.800 41.50 42,50 4 Şubatla fark 200 lira arttı 250200 lira arttı 40 lira arttı 35 lira arttı 0.50 lira arttı SAHÜK DAİRE KALORİFERLİ 103 m2, Bakırköy Hamam Snk. No: 37, Daire: 19. Telefon: 84 14 71 LONDUA (a.a.) Lond ra'daki petrol çevrelerince dün yapılan bi r açıklamaya göre, İran, kendı ürettiği ham petrolün fiyatmı varil başma 1 dolar ucuzlattı. Geçtiğimiz aralık aymdanberi bir OPEC ülkesi ilk kez, kendi başma fiyatlarda indirim ya^.ıyor. Haberi veren cevreler, îran'ın aidığı bu kararm geçtiğimiz 1 şubat tarihinden geçerli olduğunu hatırlattılar.