Katalog

Cumhurıyet 6 EKONOMİ 20 ARALIK 1982 Türk ekonomisi faiz kıskacına girdi Ekonomi Servisi Türkiye ekonomisinin faiz yükleri nedeniyle bir çıkmaza sü rüklenmekte olduğu ileri sürülüyor. Faiz ve finansman yükleri bir yandan kredi kullanan firmalann maliyet unsurlan içinde ön sıraya çıkarken, diğer yandan bankalarin da tırmanan faiz ve komisyon giderleri nedeniyle «kârdan u?ak» bir yıh kapatmakta olduklan be lirtiliyor. Bu arada, faizle yaşayan «rantiye» kesimin ekonomidekî dengeleri bozan ve enflasyonu en fazla körukleyen kesim oiduğu da ileri sürülen iddialar arasında. Faiz ve komisyon giderlerinin toplam banka giderleri içindeki payımn gelişimi (Yüzde olarak) Kamu bankalan Tıcari bankalar Yabancı bankalar 1977 34 38 39 1978 29 36 33 1979 19801981 52 30 39 63 39 40 52 38 38 Kamu bankalan Ticari bankalar Yabancı bankalar Personel giderlerinin toplam banka giderlerindeki payı (Yii/de olarak) 37 42 35 42 44 45 44 45 36 38 40 37 27 23 27 Kredi kullanan firmalann yetkilileri. sınai kuruluşlann katma değeri içinde 1977 yılında yüzde 17 olan faiz payınin 1981'de yüzde 51'e yükselmesini «hiç bir yerde görültnemiş şey» olarak nitelerken, 1982 yılmda da bu anormal durumun sürdüğünü belirtiyorlar. Faiz yüklerindeki bu arUşlar maliyet enflasyonunu da körüklüyor. Faiz yüklerinin tırmandığı dönemde işçi ücretlerinin çe şıtli yöntemlerle smırlandırılmış olması ise ücret ve maaşların katma değerdeld payını 1977de yüzde 43'den I98t'de yüzde 18'e düşürmüş bulunuyor. Yflksek faizin halkı kurtardığmı iddıa edenlerin bu göstergeler kar şısında herhalde biraz durup düşünmelerl gerekiyor. Faiz ve komisyon giderlerinin toplam banka giderleri içindeki payı da son beş yıl içinde çarpıcı bir gnliş me kaydetmiş bulunuyor. Hep fazla personel çalıştırarak, yüksek ücretler ödediklerınden bahsedilen bankalarin toplam giderleri içinde personel giderlerinin payı büyük ölçüde azalırken faiz ve komisyon giderlerinin payı sürekli artıyor. 1931 yılında ticari bankalarda personel gıderlerinin payı yüzde 23"ü aşmazken. faiz ve komisyon giderlerinm toplam giderler içindeki payı yüzde 63'e kadar yükselmiş bulunuyor. Bu artışm 1982'de sürdüğü ve bankalar için taşınması giderek zorlaşan bir yük haline geldiği biliniyor. Istanbul Üniversitesi öğre tim uyelerinden Dr. Kutlu Merih, bu olguyu değerlendirirken, «Ücretler kıs«ldıkça rant gelirleri yükseliyor, ama biz bu geliri paylasanların ne yaptıklanna bakmadan hep ücretler üzerinde duruyoruz», diyor ve Türkiye'de çarpık tüketlmi ve enflasyonu millt gelirden ancak yüzde 33 pay alabilen ücretlilerin değil, rant sahiplerinin körüklediğini belirtiyor. Osman ULAGAY Firmaları Kurtarmadan, Bankalan Kurtarmak Kolay mı? Faizler ve bankalarla ilgili son kararlar ve bu k a r a r l a r a gösterilen tepkiler ekenomide geçtiğimiz haftanm «flaş» olayını oluşturdu. Karşıhklı beyanlar bırbirini izlerken genel kanı bu kararlarla bankalara özellikle de büyük bankalara daha r a h a t nefes alma olanağının sağlanacağı. kredi faizierinin ise fazla etkilenmeyeceği yolundaydı. Kredi faizlerinde belirgin bir gerileme ve banka sisteminde kökten değişiklıkler bekleyen sanayiciler için son k a r a r l a n n tam bir düs kırıklığı varatması d a bu bakım dan doğaldı. Gerçekten de geçen hafta açıklanan önlemlerin. her geçen g ü n d a h a acıklı sesler çıkartan sanayi firmalannın derdine deva olacak tarafı pek yoktu. Bunu herkes kabul ediyordu. Pekı a m a b a n k a l a n n başlıca müşterisl durumjtıda ki firmalann derdine deva bulmadan. birtakım «rahatlatıcı. önlemlerle bankalarin derdine deva bulmak m ü m k ü n müydü?.. Yoksa b a n k a l a r a sağlamnış, olan d a geçici bir rahatlama, bir t ü r «Aspirin tedavisi«miydi?, Alınan önlemlerle b a n k a l a n n biraz daha az faiz ödeyerek k a y n a k maliyetlerini biraz düşürmeâeri ve topladıkları mevduatın d a h a büyük oranını kullanma ve kullandırma olanağına kavuşmaları amaçlanıyordu. Bu a m a ç l a r a erişmek için bir yandan mevduat faizinde rekabetin sınırUınması ve faiz yanşınm önlenmesi için yeni kuraî ve yaptırımlar getirildiği, dtiğer v a n d a n devletin bazı vergi gelirlerinrien vazgeçmeyi göze aldığı görülüyordu. Şimdi bir a n için diyelim ki tüm bu çnba ve özveriler a m a c m a ulaştı. bankalar biraz d a h a uctız ve bol kredi kaynağma kavuştu. Ondar. sonra n e olacak?.. Bankalar. u y k u l a n kaçmadan, bu k a y n a k l a n kime kredi olarak verebilecek ve p a r a kazanaoak?.. Aldığı yüksek JArkası 11. sayfada) Syılda 2 milyon renkli TVistemi doğacak ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) DPT de yapılan bir çalışmaya göre, Türkiye' de 1984 yılmda, renkli televizyon yayınına geçilmesi için en az 307 milyar en çok da 360 milyar liraya ihtiyaç var. Mevcut siyah beyaz şe bekenin iyilestirilmesi, sadece 6.3 milyar liralık bir harcamayı gerektirirken ikin ci kanaldan siyah beyaz ya yma başlanması en çok 59 milyar liraya mal olacak. DPT belirlemeleri, Türkiye'de renkli televizyon için lisans alarak üretime geçen firmalann «yıllık 700 bin adet düzeyinde talep hacmine sahip bir piyasa»ya kavuşabileceklerini gösteriyor. DPT'ye göre, TRT'nin renk li televizyon yayınlanna 1984 yılından sonra başlamasmın kesinleşmesiyle birlikte Tür kiye'nin önünde iki seçenek kalıyor: Birinci seçenek. yayınlarm tümüyle renkli yapılması. Buna göre, 5 yıllık dönem içinde 2 milyon renk li televizyon alıcısı istemin de bulunacak olan yurttaşlar, 300 milyar liralık harcama yapacaklar. Aynca, TRT vericilerinin renkli ge bekeye göre değiştirilmesi ve renkli ahcı üretimi için de 2 milyar 990 milyon lirası dış finansman olmak üzere 7 milyar 60 milyon lira lık yatırım harcaması gerekmekte. Böylece. renkli te levizyon yayınına geçişin en ucuz maliyeti 307 milyar lira olacak. DPTnin önerditi ikinci se çenek ise, hem ikinci kanaldan siyah beyaz vaym hem de renkli yayına geçiş olarak saptandı. Bu seçenek gerçekleştiği takdirde. tüketim harcamalan, çift kanal olanağı sağlamak için 45 milyar. renkli alıcı edinmek için de 300 milyar lira olmak üzere, toplam 345 milyar liraya ulaşacak. EKDNOMİDE GÜNÜN AYNASI Do/ar yeniden inişe geçfi Ekonomi Servisi Dolann uluslararası para piyasalaTindaki valsi sürüyor. Kasım ortalarından sonra hızh bir înişe geçen dolar, önceto hafta yeniden değer kazanmıştı. Ama, bu yükseliş de uzun sürmedi ve geçen haîta dolar yeniden değer yitirmeye başladı. Hafta sonunda dolar 2,41 mark, 2.04 İsviçre frangı, 6,83 Pransız frangı ve 243 Japon yeni değerlerinden işlem gördü. Dolann değer kaybındaki en büyük etken, ABD Merkez Bankası PED'in reeskont oranını yüzde 9'dan yüzde 8,5'e düşürmesiydi. Bu arada, Fransız Prangı ve B. AJman markı'nın devalüe edileceği yolundaki söylentilerin de gerçeklik kazanmaması dolann düşüçünde etkili oldu. Dünya piyasalannda düşen dolann Türk lirası karşısındaki değeri değişmedi. Altinda degisen bir sey yok Ekonomi Servisi TÜrkiye'de ve dtinyada altın fıyat ları haftayı önemli bir degişiklik olmadan kapadı. Türkiye'de altın fivatiarının çarşamba günü hafif bir dü şüş gösterdiği ama daha son ra haîta başındaki değerlere tılaştığı göztendi. Böylece, Cumhuriyet altım 21.400, Kulpsuz Eeşat 21.150. külce altının gramı da 3.100 lira düzeyindekl satış fiyatlanm korudular. DUnyada ise, ABD'de reeskont oranmın düşürulmesinden hemen sonra 10 dolar yükselerek 448 dolara çıkan 1 ons altın, daha sonra yeniden 10 dolara geriledi ve hafta sonunda 437 doiardan islem gördü. '•4 *** "Sanaykiler, kredi faizinin düsmesini bekliyorlar,, TRABZON (THA) Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası flaşkam Melek, «Mevduat faizlerlnden sonra kredi faizlerinin de indirilmesinl bekliyoruz» dedi. Melek yaptığı açıklarnada şöyle konuştu: «Mevduat faizlerlnin indlrumesl karşısuıda kredi faizierinin de düşürülmesinl beklemek biz sanayici ve tüccarlar için doğal bir hak olarak kendiliğinden ortaya çıktı. Aksl takdlrde operasyonun sadece bankacılık sektörünti kurtaracağı bir gerçektir. Bugünkü kredi maliyetleri karşısında sanaylcinin ve hele hele alım satımla meşgul olan ticaret erbabının yaşama imkanı yoktnr. DUeğimiz bu konutla yapıldığuu umduğumuz çalışmalann bir an önce sonuç landırılarak kredi faizierinin en azından yüzde elliye indirilınesidir.» Isjâm Kalkınma Bankası TÜMOSAN a kredi veriyor ANKARA (Cumhuriyet Bü rosu) İslam Kalkınma Bankası TÜMOSAN adıyle a nılan Türk Motor Sanayii'ne rnotor üretiminde kullanmak Uzere 13 mJlyon 800 bin İslam dinarhk kredi açı yor. Ocak avı içinde imzalanacak 13 milvon 800 bin Islam dinan tutan venl kredi anlaşması ile TÜMOSAN di zel motor tiretiminde kullan mak Uzere, «silindir kafası işleme battı» satın alacak. TÜMOSAN vetkmieri kredl ile ithal edilecek teknolojinin Tilrkiye've ilk defa geldigine dikkati çekerek, «Bu yatınm'ın 2 milyar 500 tnilvon liraya ulaşacağım hekllvoruz» biciminde konuştu lar. OPECfe Iran, S. Arabistan m yerine göz koydu Ekonomi Servisi Viyana'da yapılmakta olan OPEC Petrol Bakanlan toplantısı sırasında, petrol fiyfatlarının düşürülmeyeceği bildirildi. Yapılan açıklamalar r a gösteriyor ki. toplantıda petrol fiyatlannın belirlenmesınden çok, «üretim kotalannın paylaştınlsnası» ı stl tartışma konusunu oluşturuyor. öte yandan, ıyR6'd»n önce petrol fiyatlarını artırma ümidinin de nek bulunrnadığı anlaşıliyor. OPEC Konferansı'nda en buyük soruniardan bin. 1982 yılında kendine aynlan kotay buyuk çapta aşmış bulunan Iran'ın durumu. Iıan Ptıol Bakanı. Iran'ın günlük petrol tüketim miktsrını artırrrak ıstediğini söylemiş bulunuyor. Iran Petn I Batcanı Muhammed Garazl. «Iran'm OPEC içinde en büyük üretim payını üstlenebileceğini, buna karşın Iran'a eore nüfus ve ekonomi açısmdan çok daha az souınlara ^nhip bulunan Suudi Arabistan'm üretimin düşürebileceğini» söyledi. Suudi Arabistan Petrol Rakanı A Zeki Yamani ise, Iran'dan gelen istekleri kabul etmeyerek, «Biz çok fazla şey yaptığimıza inanıyoruz Şimdi digerlerl ödün vermek zorundadır» dedi. I • Uluslararası'na geldiniz. Şimdi kaç milyon lıranız oldu? 7 milyon, 8 milyon, 9 milyon... 5 milyon liranız vardı. Uluslararası'na gelmeseydiniz, şimdi kaç liranız olurdu? Siz, yine Uluslararası'na gelin. Doğrudan doğruya şube müdurüyle görüşün. Yıl sonundan önce Uluslararası'na mutlaka gelin. 1983 yılmda da hesabınızın vade sonuna kadardaha yüksek kazanç sağlamaya devam edın. Uluslararası'nın büyuk itibarmı, Uluslararası'nın emsalsız kazancmı yaşaym. Büyük işlerin, uluslararası ilişkılerın bankası Uluslararası, sızin de bankanızdır. Emlâk Vergisi Kılavuzlan dagıtıimaya başlandı ANKARA (a.a.) bovaıınamelerinin mükellefler tarafmdan kolayca doldurulmasını saglamak ama. cıyla Maliye Bakanugı tarafmdan hazırlanan kılavuzların dagıtımına bıiEÜn başlan dı. Verei dairelerinde mükelieflere dagıtüacak lolavuzlar, verginin ödeneceğl tarihlere, beyannamelerin dolduruluş şekHlerlne ve bunlann nereye, nasü verile cegi konulanna acıklık getiriyor. CEMtLAKYÜZLÜ KınkOy Marltn Şubwl MUaıfl Bwlu0arCMİ.31KârmkBr 7Ü: 44 «3 44 T«Uk»: 14 Ml ibkr HOSEYIN POI.AT Bfhçslcapı Şubnı Mılddni Emuıt)nQ launbul. Ttl:22 4S89Ttlek! 22 722 ULUSIARARASI bir dünya bankasıdır. SAİTBILGE Kndıktlv Şub«sı Müduru Aitiyn! Kâdikfly lst»n(Ju! lel 37 84 05T«Uks 23 7fi LEMt BAŞGUT Ttkıım SutMtı Mvlduru Abdülhakhamıt Cad 2 Taksıın T«l 4SS3 49Tdeka 23 762 ıbt» F.RKAS1 SEZFR Ş19I1 Şuberı Mudunı HıI.ikirga/ıCid 336 Şiflı T«l 46 71 77T«l«ks 2J 7S4 TM.AT KHCAN OKUTAN Kakıtkoy Şubesı Miktünl linlkçıSnk !0B«kırkOy Tfl 7017 33V34T«leks 23 852 fhmalar, geîirdikleri dövizi yainız kendileri kullanacak 4NKAHA (ANKA) îhracatçılar ve yurt dışında taahhijt islerı yapan müteahhitler, kendi kullanımlanna bırakılan do\ızUn ancak kendileri kullanabilecekler. Maliye Bakar.lıgı'nın T«rk parası kıymetini koruma hakkında 17 sayılı karara ilişkın tebliği, Resmi Gazete'nin dünkü sayısmda yayınlanarak. vürürlUSe eirdi. ÜNVERGCLTEMIR Anktr» Marka Şulmı MadılrU Tri: 1» 7174 T.l.k». 42 693 ıbar lzmirC.d 26 Kauty Anktn. NECAT! DOLUORMAN tznur Merkez Şubesı Müdünk Cumhunyet Bulvan 41 tzfrur, Ttl: 13 25 21 Tellkl. 52 306 ıbız ONDERSAR1GÜL Sanayı Sıt«aı Şubeat Mudunı 2S16Sok. 4 Merımlı Izmır, TPI 16 4150 KAZIMSCRMEN Adtnı Mcrkn Şubut Müdunj AtatUrkCıd III Sok.2Adana Tel 17 923Teleks 62 275ıbad AL1SEDATÜNAL Bursa Merk«z Şube*ı Mtidtım YestlCad 24 Bursı Tcl 24 034 Teteks 32 154 ıbbu