Katalog

Cumhuriyet 10 20 EKİM 1982 Izmir, Denizli ve Kars'ta TKP ve İGD üyesi 2 9 kisi yakalandı tZMİR, (Cumhuriyet Ege Büıosu) Güvenlik kuvvet lerince 2223 eylül tarihleri arasmda İzmir, Denizli ve Kars illeriyle Menemen ilçesinde yapılan bir dizi operas yon sonunda amaclarının anayasal düzeni yıkarak yerine Marksist Leninlst bir dü zen getirmek olduğunu ve ör güt mensuplarmın verine üni versite smavlanna katılarak sahtekârlık yaptıklannı itiraf eden TKP ile bu örgütiin yan kuruluşu olarak kurulan îlerici Gençler Derneğine mensırp 29 kişinin yakalandıgı açıklandı. • Parti yöneticüeri tO ysl siyaset yapamayacak genel seçimler sonucu Türkiye Büyük Millet Meclisi toplanıp Baskanlık Divanı'nı oluşturuncaya kadar 2324 sayıh Anayasa düzeni hakkında kanun ve 2485 sayılı Kurucu Meclis hakkında kanunlara göre görevleri ni devam ettirir. Anayasa'nın kabulünden sonra 2356 sayıh kanunun 3'ncü maddesinde Milli Güvenlik Konseyi üyeliklerinden birisinin herhangi bir nedenle bosalması halinde dcldurulması usulüne ilişkin hüküm uvRulanmaz. Türkiye Büyük Millet Mec lisi toplanıp göreve başladıktan sonra, Milli Güvenlik Konseyi altı yıllık bir sü r e için Cumhurbaşkanhğı Konseyi haline dönüşür ve Milli Güvenlik Konseyi üye leri, Cumhurbaşkanhğı Kon seyi üyesi sıfatını alırlar. Milli Güvenlik Konseyi üyesi olarak 18 eylül 1980 tarihinde içtikleri and yürürlükte kalır. Cumhurbaskan lığı Konseyl üyeleri, Anayasa'da Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin haiz bulunduklan özlük hakları ile dokunulmazhğına sahip olurlar. Altı yıllık süre sonunda Cumhurbaşkanhğı Konseyi'nin hukuki varhğı sona erer, CUMHUBBAŞKANLIĞI KONSEYt'NtN GÖREVLERt Cumhurbaşkanlığı Konseyi'nin görevleri şunlar: a) Türkiye Büyük Millet Meclisi'nce kabul edilerek Cumhurbaşkanlığı'na gönderilen, Anayasa'da yazılı temel hak ve hürrlyetlere ve ödevlere, laiklik 11 kesine, Atatürk inkılaplarınm, milli güvenliğin ve kamu düzeninin korunmasma, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu'na, milletlerarası andlaşmalara, dış ülkelere silahlı kuvvet gönderilmeslne ve yabancı kuv vetlerin Türklye'ye kabulüne, olağanüstü yönetime, sı • Danışma Meclisince kıyönetim ve savaş haline kabul edilen tasanda .yer dair kanunlar ile Cumhuralan grevin 60 günle smır başkam'nca gerekli görülen landırılması ilkesi MGK' diğer kanunları Cumhurbaş nın kabul ettiği metinde kanı'na tanman onbeş gün kaldırılıyor. Bunun yerine lük sürenin İlk on günü igrev ve lokavtın yasaklandı çinde lncelemek: ğı hallerde veya ertelendiği b) Cumhurbaşkanrnın ls durumlarda ertelemenin so teml ve tespit edeceği süre nunda çözüm Yüksek Ha içinde: kem Kuruluna bırakıhyor. Milletvekill genel seçimlerinin yenilenmesine, ola• Siyasi partilerle ilgili düzenlemelere yeni ilkeler ğanüstü yönetim yetkisinin getirlliyor. Siyasi parti üye kullanılmasma ve almacak si ojabilmek için 21 yaşı tedbirlere, Türkiye Radyo nı bitirmek gerekiyor. SI Teievizyon Kurumu'nuh yasi oartilerin yurtdışında yönetim ve gözetimine, genç örgütlenmeleri ve faaliyette liğin yetiştirllmesine ve Dibulunmaları yasaklanıyor. yanet îşleri'nin düzenlenAyrıca, siyasi partiler ka mesine ilişkin konulan ince dın kolları, gençlik kollan lemek ve görüş bildirmek: c) Cumhurbaşkanı'nm is ve benzeri biçimde ayncahk yaratabilecek yan kuruluş temine göre, Iç ve dış gülar oluşturamayacaklar ve venlik ile gerekli görülen di ğer konularda inceleme ve vakıf kuramayacaklar. • Yargıçlar ve Savcılar, araştırma yapmak ve soöğretim üyeleri, memurlar nuçlan Cumhurbaşkam'na ile yaptıkları hizmetler ba sunmak.» SORUMIUHJK İDDtASI kımmdan işçi niteliği ta şımayan diğer kamu görev Geçisl 15. maddede ise 12 lilerl öğrenciler ve silahlı Eylül 1980 tarihinden ilk kuvvetler mensuplan siyasl genel seçimler sonucu top partilere giremeyecekler. lanacak TBMM'nin BasCumhurbaşkanhğı seçimi kanlık Divanı oluşturulun ve Cumhurbaşkanhğı Kon caya kadar geçecek süre seyi ile ilgili geçici 1 ve içihde yasama ve yürütme yetkisini kullananların so2. marWeler avnpn şöyle: rumlu tutulamayacaklarma ilişkin düzenleme yer ahSEÇİMİ yor. Buna göre, MGK üyeAnav3sp"in halk oylama leri, MGK döneminde ku sı sonucu Türkiye Cumhu rulan hükümetler, Danışma riyetl Anayasa'sı olarak ka Meclisl üyeleri tarafmdan bul edildifeinin usulünce verilen her türlü karar, ger ilanı ile birlikte, halk oyla çekleştirilen tasarruflarn ne ması tarihindeki Milli Gü deni ile cezai, mali veya hu venlik Konseyl Başkanı ve kuk açısmdan sorumlu tu Devlet Başkanı, Cumhurbaş tulmayacaklar. kanı sıfatmı kazanarak, yeESKİ SİYASİLERLE di yıllık bir dönem îçin, AİLGtLİ nayasa ile CumhurbaşkanıDÜZENLEMELER na tanınan görevleri yerine petirir ve yetkileri kullanır. Danıgma Meclisi'nde ka18 eylül 1880 tarlhindp Dev bul edilen biçimiyle geçici let Başkanı olarak içti&i and maddelerde eski siyasilerle yiirürlükte kalır. Yedl yıl ilgili her hangi bir ilke yer lık siirenin sonunda Cum almazken, MGK'nın benimhurba^kanlığı seçimi Ana sediği geçici maddelerde yasa'da öngrörfllen hüküm bu konu ile ilgili düzenleme lere göre yapılır. lere de yer verildi. Buna gö Curıhurbaşkanı, ilk pre re eski siyasilerle ilgili dünel secimler sonucu Türki zenlemeleri içeren geçici 4. ye Büyük MiMet Meclisi top madde aynen şöyle: «Geçici madde 4 16 Elanın, Baskanlık Divanı oluşuncaya kadar, 12 aralık kim 1981 tarih ve 2533 sa1980 gün ve 2356 sayilı ka yıh kanunla feshedilmiş bu nıınla teşekkül etmfş olan lunan siyasi partilerden: 11 Eylül 1980'den sonra MfTli Güvenlik Konsevi'nin gerek parti tüzel kişiliği, Bpskanlıihnı da yürütür. İlk milletvekill «renel se gerek bunların merkez yöçimleıi sonunda Tfirkiye Bü neticilerinden veya parlayük Millet Meclisl tonlanıp mento üyelerinden herhangörevu başlaymcava kadar gi biri hakkında Türk Ceza peçecek süre icinde. Cumhur Kanunu'nun ikinci kitabıbaşkanhğının herhanşrl bir nın birinci babında yeralan swr«»tte bosalması halînde, devletin şahsiyetine karşı MiUi Güvenlik KonsPvi'nîn işlenmiş cürümlerden heren kıdemli üvesî. Türkive hangi biri ile ilgili olarak Büyük Millet MecHsi toola kamu davası açılmış olannıo Anavas«'va göre veni larla, 11 Eylül 1980 tarihinCumhurbaskanmıc sednceve de tktidar Partisi ve Ana ka»'ar. Cumhurha kaTi>na ve Muhalefet Partisi durumun ve o'nıın Anavâ da bulunan siyasi par t ileşr8revWînl vo rin: rine srptlrlr ve yetfcîlerini a) 1 Ocak 1980 ve daha sonraki tariblerde: Genel Başkan, Genel Başkan Yar CUMHUHB AŞK ANLIĞI dımcılan veya vekilleri, GeKONSEYİ nel Sekreterleri, bunların Geçici Madde 2 12 Ara yardımcıları ve Merkez Yölık 1980 gün ve 2356 sayılı kanunla kuruluşu gösteri netim Kurulu veya benzeri len Milli Güvenlik Konse organları üyeleri; Anayasa' yi, Anayasa'ya dayalı ola nın halkoylaması sonucn rak hazırlanacak siyasl par kabnlü tarihinden başlatiler kanunu ile seçim ka yarak on yıl süre ile siyasl nununa göre yapüacak ilk parti kuramazlar, Anayasa '(Baştarafı 1. sayfada) yor. Partısınden istifa ederek başka bir partiye giren miUetvekilinin. TBMM üyeli ğinin düşüp düşmeyeceği ko nusunda karar TBMM Genel Kurulu'na bırakıhyor. • Bakanlar Kurulu'nun engeç 45 gün içinde kurulmasını öngören Anayasa, bu süre içinde kurulamadığı ya da güvenoyu alamadığı durumda Cumhurbaşkanmm TBMM Başkanına damşarak seçimleri yenileyebilmesine olanak tanıyur, • îlk ve orta egitimde din kültürü ile ahlak öğretimi zorunlu dersler arasında yeralıyor. • Tabii afet, salgm hasta lık ve ağır ekonomik bunalım durumlannda Bakanlar Kurulu'nun altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilânı edebileceği belirtiliyor. • Basm özgürlüğüne iliş kin 28. maddede dağıtımm; yargıç karanyla, «geçikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunun açıkça yet kili kıldığı merciin emriyle» önlenebileceği ilkesi getiriliyor Yetkili yargıçın tedbir yoluyla dağıtım karannı önlemesine ilişkin karann engeç 48 saat içinde onaylanması gerekiyor. • îsçi sendikalan ve üst kuruluşlarda yönetici olabilmek için en az 10 yıl fiilen işçi olar&k çalışmış olma koşulu aranıyor. Sendikalar üzerindeki devletin idari ve mali denetimi ile gelir ve giderleri üye aidatının sendikaya ödenme biçiminin va sayla düzenlenmesi öngörülü yor. Bir başka deyimle üzerinde tartışmaya gidilen CheckOff sisteminin Cüye aidatının) sendikaya kaynak ta yatmlma yönteminin, Anayasadan çıkanlmış olduğu, ancak aidatm sendikaya ödenme biçiminin düzenlenecek yasaya bırakılmıs olduğu görülüyor. hükümlerine dayalı olarak kurulacak siyasi partilere üye olamazlar, bu partiler tarafından veya bağımsız olarak milletvekili genel ve ara secimlerinde, mahalll seçimlerde aday gösterilemezler ve aday olamazlar. Siyasi partilerle herhangi bir şekilde bağlantı kuramazlar ve siyasi partilerde fahri olarak bile herhangi bir görev alamazlar. b) 1 Ocak 1980 tarihinde Türkiye BUyük Millet Meclisi'nde üye bulunan millet vekilleri ile senatörler Anr yasa'nın halkoylaması sonu cu kabul tarihinden başlanıak üzere beş yıl süre ile siyasi parti kuramazlar. Ku rulacak siyasi partilerin Merkez Yönetim Kurullarında veya benzeri organlarda görev alamazlar. c) 1 Ocak 1980 tarihinde kontenjan senatörü veya Cumhuriyet Senatosu'nun tabii üyesi olanlar ile Türkile BUyük Millet Meclisi' nin bağımsız Üyelerinden; haklarında Türk Ceza Kanunu'nun ikinci kitabının birinci babında yer alan devletin şahsiyetine karşı işlenmiş cürümlerden herhangi biri ile kamu davası açılmış bulunanlar veya birinci fıkrada nitelendirllen siyasi partilerden birine gir miş olanlar birinci fıkranm (b) bendi hükümlerine tabi olurlar.» Geçici maddelerin sonun cusu olan 16. maddede halk oylamasına katümak zorun lu kılınıyor. Bu konudaki düzenleme aynen şöyle: HALKOYLAMASINA KATILMAK ZORUNLU Geçici maddelerin sonun cusu olan 16. madde halkoy lamasma katılmak zorunlu kılınıyor. Bu konudaki düzenleme aynen şöyle: «Geçici madde 16. Anayasamn halkoylamasma ilişkin oy verme kütüğünde ve sandık listesinde kaydı düzenleme getiriliyor: «Anayasa Mahkemesi asil üye sayısı ll're ininceye kadar, boşalan asil üye kadrosuna, asil ve yedek üye sayısı toplamı l'e ininceye kadar da boşalan yedek üye kadrosuna seçim yapılamaz. Anayasa Mahkemesi'nin yeni düzenlemeye intibakı sağlanıncaya kadar asil üye sayısının ll'den, asil ve yedek sayıları toplamınm 15'ten aşağı düşmesi nedeniyle yapılacak seçimlerde bu Anayasa'nın kabul ettiği esasa ve sıraya uyulur.» Geçici maddelerle yapılan bir başka düzenlemede ise, Yargıtay ve Danıştay'a Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nca seçilenlerle, Cumhuriyet Başsavcılığı ve Cumhuriyet Başsavcı vekilliğine, Danıştay Başkanhğına, Başsavcılığı'na, Başkan vekillikleri ile Daire Başkanlıkları'na, Devlet Başkanlığı'nca seçilenler seçildikleri dönem içinde görevlerlni sürdürecekler. GENEL ESASLAR 1982 Anayasası'nın birin ci maddesi devlet şeklinin Cumhuriyet olduğunu, ikin ci maddesi ise Cumhuriyet' in niteliklerini içeriyor. Bu na göre Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, mil li dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlan gıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, deraokratiU, laık ve sosyal bir nüsuk; devletidir. Türkive rievleU tilkesi ve milletiyîe bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı, çekli kanununda belirtilen beyaa ayyıldızlı al bayraktır. Mil li Marşı «tstiklal Marşı»dır. Başkenti Ankara'dır. Devlet şeklinin Cumh'iriyet olduğu hakkındaki hükümle Cumhuriyetin nıtelikleri ve devletin bütünlüya sınıfa imtiyaz tanınmayacak, devlet organları ve idari makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorunda olacak. Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamları nı ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kuralları olacak. Kanunlar Anayasa'ya aykırı olamayacak. TEMEL HAKLAR Anayasa'da temel haklar ve ödevler şöyle belirlendi: «Herkes kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devrediknez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir. Temel hak ve hürriyetler kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını da ihtiva eder. Temel hak ve hürriyetler, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünün, milli egemenliğin, Cumhuriyetin, milli güvenliğin, kanıu düzeninin, genel asayîşin, kamu yarannın, genel ahlakın v.e genel sağlığın korunması amacıyla ve ayrıca Anayasa'nın ü gili maddelerinde öngörülen özel sebeplerle, Anayasa'nın sözüne ve ruhuna uy gun olarak kanunla sınırlanabilir. Temel hak ve hür riyetlerle ilgili genel ve özel smırlamalar demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı olamaz ve öngörüldüklerl amaç dışın da kullanılamaz. Bu maddede yeralan genel sınırlama sebepleri temel hak ve hürriyetlerin tümü için geçerlidir. Anayasada yer alan hak ve hürriyetlerden hiçbiri, devletin ülkesi milletiyîe bö lünmez bütünlüğünü bozmak, Türk devletinin ve Cumhuriyetin varhğmı tehlikeye düşürmek, temel hak ve hürriyetleri yok etmek, devletin bir kişi veya zümre tarafından yönetilmesini veya sosyal bir smıfın diğer sosyal sınıflar üzerinde egemenliğini sağlamak veya dil, ırk, din ve mezhep ayrımı yaratmak veya sair herhangi bir yoldan bu kavram ve görüşlere dayanan bir devlet düzenini kurmakamacıyla kullanılamazlar. Bu yasaklara aykın hareket eden veya başkalanm bu yolda teşvik veya tahrik edenler hakkında uygulanacak müeyyideler kanunla düzenlenir. Anayasamn hiçbir h ü v mü, anayasada yer alan hak ve hürriyetleri yoketme ye yönelik bir faaliyette bulunına hakkmı verir şekilde yorumlanamaz. HÜRRtYETLERÎN DURDURULMASl Savaş, seferberllk, sıkıyönetim veya olağanüstü hallerde, milletler arası hu kuktan doğan yükümlülükler ihlal edilmemek kaydıyla, durunlun gerektirdiği öl çude temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamaınen durdurulabilir veya bunlar için anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir. Birinci fıkrada belirlenen durumlarda da, savaş hukııkuna uygun fiiller sonucu meydana gelen ölümler ile ölüm cezalarının infazı dışında, kişinin yasama hak kına, maddi ve manevi varlığının bütünlüğüne dokunu lamaz. Kimse din, vicdan, düsünce ve kanaatlerini aeıklamaya /orlanamaz ve bıınlardan dolayı suçlanaınaz. Sııc ve cezalar geçmişe yürütülemez, suçluiuğu mahkeme karanyla sapta ıımcaya kadar kimse suçlu sayılamaz. Temel hak ve hürriyetler, yabancılar İçin milletlerarası hukuka uysrun n'arak kanunla sınırlanabilir.» KİŞİNİN HAKLARI VE ÖDEVLERt Anayasada kişinin hakları ve ödevleri ise şöyle belirlendi : «Herkes yasama, maddi ve manevi varlığım koruına ve geliştirme hakkına sahiptir. Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında kişinin vücut biitünlüğüne dokunulama? rızası olmadan billmsel ve tıbbi^deneylere tabi tutulat: Kimseye işkence ve eziyet yapılamaz, kimse insan haysiyetiyle bağdaşraavan bir cezaya veya muaıneleye tabi tutulamaz. Mahkemelerce verilea ötiim cezalarının yerine getirilmesi hali ile meşru müdafaa hali. yakalama ve tutuklama kt.rarlarının yerine getirilmesi, bir tutuklu veya hiikümliinün kaçmasının önlenmesi. bir avaklanma veya isyanın bastırılıtıası. s'.ıyönetim veya olağanüstü hallerde yetkUi mer oiin verdiği em'rlerîn uygu lanması sırasmda silah kullanı'masına kanunun cevaz verdiği zorunlu durumlarda meydana gelen öldürme filllerl, birinci fıkra hükmfl dışmdadır. Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır. Şekil ve şartları kanunla düzenlenmek Uzere hükümlü lük veya tutukluluk süreleri içindekl çalıştırmalar, olağanüstü hallerde vatandaşlardan istenecek hizmetler, ülke ihtiyaçlarmın zorunlu kıldığı alanlarda ön görülen vatandaşlık ödevi nitellğindeki beden ve fikir çalışmaları, zorla çalıştırma sayılmaz. KİŞt HÜRRtYETt VE GÜVENLİĞ1 Herkes kişi hürriyeti ve güvenliğine sahiptb:. Şekil ve şartları kanunda gösterilen: Mahkemelerce verihniş hürriyeti kısıtlayıcı cezaların ve güvenlik tedbirlerinin yerine getirilmesi, bir mahkeme kararımn veya kanunda öngörülen bir yükümlülüğün gereği olarak il gilinin yakalanması veya tutuklanması, bir küçüğün gözetim altında islahı veya yetkili merci önüne çıkarılnıası için verilen bir karan n yerine getirilınesi, toplum için tehlike teşkil eden bir akıl hastası, uyuşturucu madde veya alkol tutkunu bir serseri veya hastalık yayabilecek b>r kişinin bir mfi essesede tedavi, eğitim veya islahı için kanunda belirtilen esaslara uygun olarak alınan tedb'rin yerine getirilmesi, usüle aykırı şekilde ülkeye girmek isteyen veya giren, ya da hakkında smır dışı etme yahut geri verme kararı verilen bir kişinin yakalanması veya tutuklanması halleri dışında kîmse hürriyetinden yoksun bırakılamaz. Suçluiuğu hakkında kuvvetli belirti bulunan kisiler ancak kaçmalarım, delillerinin yoked'lmesini veya değiştirilmesrni önlemek maksadıyla veya bunlar gibi tutuklanmayı zorunlu kı lan ve kanunda gösterilen diğer hallerde hakim karanyla tutuklanabilir. Hakim kararı olmadan yakalamak, ancak suçüstü halinde veya geçikmesinde sakınca bulu nan hallerde yapılabilir. Bu nun şartlarını kanun gösterir. Yakalanan veya tutnklanan kişilere, yakalama veya tutuklama sebepleri ve haklarmdaki iddialar her. halde yazılı ve bunun hemen mümkün olmaması ha linde sözlü olarak derhal, toplu suçlarda en geç hakim huzuruna çıkarılıncaya kadar bildirilir. Yakalanan veya tutuklanan kişi, tutulma yerine en yakm mahkemeye gönderilmesi için gerekli süre nariç en geç 48 saat ve toplu olarak işlenen suçlarda en çok 15 gün içinde hakim önüne çıkanhr. Kimse, bu süreler geçtikten sonra hakim kararı olmaksızın hürriyetinden yoksun bırakılamaz. Bu süreler olağanüstü hal, sıkıyönetim ve savaş hallerinde uzatılabilir. Yakalanan veya tutuklanan kişinin durumu, soruşturmanın kapsam ve konusunun açığa çıkmasının sakıncalarının gerektirdiği ke sin zorunluluk dışında, yakınlarına derhal bildirilir. Tutuklanan kişilerin makul süre içinde yargılanmayı ve soruşturma veya kovuşturma sırasında serbest bırakılmayı isteme hakları vardır. Serbest bırakılma ilgilinin yargılama süresine durusmada hazır bulunması nı veya hükraün yerine getirümesini sağlamak için bir güvenceye hağlanabilir. Her ne sebeple olursa olsun, hürriyeti kısıtlanan kişi, kısa sürede durumu hakkında karar verilmesini ve bu kısıtlamanın kanuna aykırılığı halinde hemen serbest bırakılmasını sağlamak amacıyla yetkili bir yargı merciine başvurma hakkma sahiptir. Bu esaslar dışında bir işleme tabi tutulan kişilerin ıığradıkları zarar kanuna göre devletce ödenir.» Anayasada herkesin özel hayatma ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkma sahip olduğu hükmü yer aldı. özel hayatın ve aile hayatının gizHliğine dokunulamayacak. Hakim kararı olmadıkça geçikmesinde sakınca bulunan hal lerde de kanunla yetkili kılınan merciin emri bulunmadıkça kimsenin üstü, özel kağıtları ve eşyası ara namayacak, bunlara el konulamayacak. Kimsenin konutuna dokunulamayacak. Hakim kararı ve yetkili merci emri bulunmadikca kimsenin konutuna girilemeyecek. arama yapılamayacak, eşyaya el konulamıyacak. HABFRTESME HÜRRİYETİ Herkes haberlesme hürriyetine sahip olacak. Haberleşmenin gi/liligi ecas olacak Hakim kararı ve yetkili merciin emri bulunmadık ça haberlesme engelleneme yecek. Din ve ahlak eğitim ve öğretimi devletin gözetiml ve denetimi altmda yapılacak, din kültürü ve ahlak öğretimi ilk ve orta öğretim kurumlarında okutulan zorunlu dersler arasında yer alacak. BASIN HÜRRtYETt Tedbir yoluyla dağıtım ha kim karanyla, geçikmesinde sakınca bulunan hallerde de yasanm yetkili kıldığı merciin emriyle önlenebilecek, dağıtımı önleyen merci bu kararını en geç 24 saat içinde yetkili yargıca bildirecek. Yetkili yargıç bu karan en geç 48 saat içinde onaylamazsa dağıtımı önleme karan hüküm, süz sayılacak. DERNEKLER Siyasi faaliyette bulunamayacakları belirtilen dernekler hakim karanyla kapatılabilecek. Hakim kararı na kadar kanunen yetkili kılınan merciin emriyle der nekler faaliyetten alıkonula bilecekler. Silahlı Kuvvetler. kolluk kuvvetlerl mensuplanyla kamu hizmeti gö revlilerinin dernek kurmaları yasaklanabilecek. Yetkili merci toplantı ve gösteri yürüşünü yasaklayabilecek veya iki ayı aşmamak üzere erteleyebilecek. KAMULAŞTIRMA Devlet ve kamu tüzel kişileri. kamu yararının gerektirdiği hallerde karşılıklarmı peşin ödemek koşu luyla özel mülki5'ette bulunan malları kamulaştırabilecek. Kamulaştırma bedelinin hesaplanması kanunla belirlenecek. Kamu niteliği taşıyan özel teşebbüsler, kamu yararının zorunlu kıldığı hal lerde devletleştirilebilecek. SENDtKA AtDATI Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin haklarınm kanunla düzenlenebileceğini içeren Anayasa, işçi sendika ve üst kuruluşlarında yönetici ola biünek için en az on yı! bil fiil işçi olarak çalışmış olma koşulunu getirdi. Sendikalar üzerindeki devletin idari ve mali denetimi, üye aidatının sendikaya ödenme şeklinin kanunla düzen leneceği hükmünü taşıyan Anayasa, toplu iş sözleşmesinin nasıl yapılacağınm kanunla düzenleneceğinl içeriyor. Grev ve lokavtın yasaklandığı hallerde veya ertelendiği durumlarda ertelemenin sonunda uyuşmaz lık Yüksek Hakem Kurulu'nca çözülecek. Yüksek Hakem Kurulu'nun kuruluş ve görevleri yasayla dü zenlenecek. Sendikalar siyasi amaç güdemeyecekler, siyasi faaliyette bulunamayacaklar. GENEL SAĞLIK StGORTASl Sağlık hizmetlerinin yaygın bir şekilde yerine getirilmesi için kanunla genel sağlık sigortası kurulabilecek. SEÇMEN YAŞI 21 Gençliğin ve sporun korunacağına ilişkin hükümlerin yer aldığı Anayasa 21 yaşmı dolduran her Türk vatandaşının seçme hakkına sahip olduğu hükmünü getirdi. Silah altında bulunan er, erbaş, askeri öğren ci, ceza ve tevkif evlerinde bulunan tutuklu ve hükum lüler oy kullanamayacaklar. StYASt PARTtLER Siyasi parti üyesi olabllmek için 21 yaş koşulunu getiren Anayasa, hakim, savcı, yükteek yargı organı mensubu, yüksek öğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, YÖK üyeleri, ka mu kurum ve kuruluşlarında memur statüsünde çalışan görevliler, öğrenciler ve Silahlı Kuvvetler mensuplarınm siyasi partilere giremeyecekleri hükmünü içe riyor. Siyasi partiler yurt dışın da teşkilatlanıp. faaliyette bulunamayacaklar. Kadın, gençlik kolu ya da benzeri ayncalık yaratan yan kuruluşlar meydana getlremeyecek, vakıf kuramayacaklar. Sınıf veya zümre egemen liğini veya herhangi bir tür dlktatörlüğü savunmayı ve yerleştirmeyi amaçlayan siyasi parti kurulamayacak. Siyasi partiler, dernekier, sendikalar, vakıflar, kooperatifler, meslek kuruluşları, ile siyasi ilişki İçinde bulunamayacaklar. Temelli kapatılan siyasi partilerin kurucularıyla her kademedeki yöneticüeri yeni bir siyasl partinln kurucu, yönetici ve denettcisi olamayacakları gibi kapatıl mış bir siyasl partinin men suplannın üve çoğunlu&unu olusturacak yeni bir siy?si parti de kurulamayacak. S'vasi partiler yabancı devlet. uluslararası kuruluş, yabancı ülkelerdekl der nek ve gruplardan yardım, Idamla yargılanan DevYol üyesi sanak Evren'den mekfupia özür diledi ANKARA, (Cumhuriyet Bü rosu) Mamak Askeri Ceza ve Tutukevi'nde vasa dışı Dev Yol örgütü üyesi olduğu gerekçesiyie tutuklu bulunan Mahmul Kök, Devlet Başkanı Kenan Evren'e gönderdiği mektupta, «milletimizin arasına nifak tohuın ları ekerek kardeş kavgasına sürükleyenleri lanetliyorum» dedi. İdam cezası istemiyle yarEilanan Mahmut Köfe'ün bir süre önce Evren'e gönderdîğı mektubun raetni dün açık landı. Kök, mektubunda 12 Eylül'den önce yaptığı hatadan dolavı Tiirk milletinden özür diledigini büdirdi. Cezaevine düsmeden önce Atatürk ilkeleri ve inkılâp tarihimiz hakkında hiçbir bilgisi olmadığını. sapık ide oloii savunuculann peşlerinden sürüklenerek milli tarih duvgusu ve bilincinden uzak yRti<:fi»ini belirten Kök, «ülkemizin îçinde tezgâhlanan ovunlan somut olarak görmekteyim, bana bu bakış acı sıim kazandırılmasma yardımcı olan komutanlaruna îeşekkür ve şfikranlarınu bil «Jiririm» dedi. Anayasadan Isıklar'ı saklamaktan •« * yargılanan 8 kisi beraıf etti İstanbul Haber Servisl DİSK Genel Sekreteri Fehmi Işıklar'ı 12 Eylül'den sonra sakladıklan iddia edilen ve 1,5 yıla kadar hapisleri istenen 8 kişi 3 Numaralı Askeri Mahkemedeki duruşmaları sonunda beraat etti. Esas hakkındaki görüşü sorulan Askeri Savcı Erol özkök, AI1 Yaşar. Günaydın Erdosmuş. Tiilin Ababay, Janifer Janet Mectk. AU Öz can, Necdet Semizoğlu ve Ercüment TahiroğJu'nun beraatini istedi. Mahkeme suç için yasal unsurların oluşmadigı gerekçesivle sanıklanıı beraatine karar verdi. rf \ Cumhurbaşkanı Anayasa değişikliklerini halk oylamasına sunabilecek. Anayasamn kabulünden sonra 6 yıllık süre için Anayasa değişikliği TBMM'nin dörtte üç çoğunluk koşuluna bağlandı. ) Grev ve lokavt ertelemesi ya da yasaklanmasında uyuşmazhğı YHK çözümleyecek. ) Siyasi partilerin dernekİer^ sendikalar,. yakıflar, kooperatifler ve meslek kuruluşları ile siyasi ilişki içinde bulunmaları yasaklandı. j Seçmen yaşı ve siyasi partilere üye olma yaşı 21 olarak belirlendi. ) Kurulacak yeni siyasi partiler gençlik ve kadm kolları veya benzeri yan kuruluşlar kuramayacaklar. } Sendikalar, gelirlerini devlet bankalarına yatıracaklar. ^ Basmda tedbir yoluyla dağıtım, yargıç kararı ile geçikmesinde sakmcalı bulunan hallerde de kanunun açıkça belirlediği merci tarafından önlenebilecek. ve oy kullanma yeterli bu lunduğu halde hukuki veya fiîli herhangi bir mazereti olmaksızın halkoylamasma katılmayanlar, Anayasamn halkoylamasını takip eden beş yıl içinde yapılacak ge nel ve ara seçimleri ile ma halli seçimlere ve diğer halk oylamalarma katılmazlar, seçimlerde aday olamazlar.» HÜKÜMET Geçici 7'nci maddede ilk milletvekili genel seçimi sonunda TBMM'nin toplanıp yeni Bakanlar Kurulu oluşturuluncaya kadar iş başında olan Bakanlar Kurulu'nun görevine devam edeceği bildirildi. ANAYASA DEĞİŞTİRİLMESt 1982 Anayasa'smın öngördüğü yasalar, geçici madde lere göre, Anayasa'nın kabulünden başlayarak halen görev yapmakta olan Danışma Meclisl ve MGK tarafından yayınlanmaya çahşılacak. Eğer, belirtilen kurumların görev süresi içinde öngörülen yasalar yetiştirilemezse, bu takdlrde seçlmle gelecek olan TBMM ilk toplantısım izieyen bir yıl sonuna dek yasalar çıkartılmış olacak. Geçici 9. maddeye göre, TBMM'nin kuruluşundan sonra 6 yıl İçinde yapılacak Anayasa değişiklikleri Cum hurbaşkanı tarafından TB MM'ye geri gönderilecek. TBMM'ye gerl gönderilen Anayasa değişikliği, TBMM' de yeniden kabul edi'erek Cumhurbaşkam'na gönderi lebilmesi için üye tara sayısının dörtte üç çoğunluğu aranacak.. Geçici 10. maddeye göre, ise, mahalli seçimler TBMM nin ilk toplantısım izleyen bir yıl içinde yapılacak. ANAYASA MAHKEMESİ Anayasa'nın kabul edildi ği tarihte Anayasa Mahkemesi'nde ail ve yedek c'arak görev yapanlarm görevlerine devam edecekler)ne ilişkin 11. mad e ile çu ğü, resmi dili, bayrağı, rnil li marşı ve başkentine ilişkin hükümlerin değiştirilemeyeceği ve değiştirilmesinin teklif dahi edilemeyece ği hükmü Anayasa'nın 4. maddesinde yer aldı. Devletin temel amaç ve görevleri Anayasa'da şöyle belirlendi: «Devletin temel amaç ve görevleri, Türk milletinin bağımsızlığmı ve bütünlüğü nü, ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak, kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sinırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engellerl kaldırmaya, insanm maddi ve ma nevi varhğı nın gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır.» Egemenliğin kayıtsız şart sız milletin olduğu, Türk milletinin egemenliğini Ana yasa'nın koyduğu esaslara göre yetkili organları eliyle kullanacağı, egemenliğin kullanılmasının hiçbir su rette hiçbir kişi ve zümre veya sınıfa bırakılamayaca ğı, hiçbir kimsenin veya organın kaynağını Anayasa'dan almayan bir devlet yetkisi kullanamayacağı da «egemenlik» başlıklı 6. maddede belirtildi. Anayasa'ya göre, yasama yetkisi Türk milleti adma TBMM'nin. Bu yetki devredilmeyecek. Yürütme yet kisi ve görevi, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından Anayasa'ya ve kanunlara uygun olarak kul lanılacak ve yerine getiri'.e cek. Yargı yetkisi, Türk milleti adına bağımsız mah kemelerce kullanılacak. Herkes. dil, ırk. renk, cinsîyet, siyasi düşünce, felşefi inanç, din, mezhep ve benzeri stoeplerle aynm gözetilmeksizin kanun önünde eşit ol?<îak. Hiçbir kigiye. aileye, zümreye ve (Baştarafı 1. sayfada) f'inın tarsliye talebi reddedildi ANKARA, (Cumhuriyet Bü rosu) Bayındırhk eski Ba kanlarından Şerafettin Elçi ve 7 arkadaşınm görevıni kötüye kullandığı ve rüşvet aldığı savıyla yargılanmasına dün Anayasa Mankemesi'nde devam edildi. Durusmada sa nıklardan Adnan Midyafın kardeşi Ziver Midyafın tanık lığına geçileceği sırada Mahkeme Faşkanı Ahmet BoyaCIORİU akrabalık iliskısi bulunduğu zaman isterse tanıklık yapmama hakkuım tanındığını söyledi ve tanıkhk yapıp yapmak istemedigini sorâu, bunun üzerine Ziver Midyat tanık] ık yapmaktan vazgeçti. Mahkeme, Şerafettin Elçi ve Adnan Midyat'm tahliye talepleri ile soruşturmanın ge nisletilmesi istetnlerini kabul etmeyerek duruşmayı 16 kasıma erteledl kendisıne sanıklarla MHPBahkesirİzmir olayları davası 3'ünün idamı istenen 5 kisi salıverildi ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) MHP Balıkesir . îz mir olayları davasına 1 Numaralı Askeri Mahkemede devam edildi Durusmada ölüm oezası istemiyle vargılanan Cafer Uslu. All Çetfn, Şevket Cal, Sedat Seringil ve Cafer Oral'm salıveriımesine karar veriidi. Durusmada ayrıca teşkilat rapor ın başlığını taşıyan 106 numaralı klasörün okunması temnrıninnrit Arkası 11. sayfada