Katalog

Cumhurıyet 6 10 KASIM 1981 Atatürk'e dair bazı hatıralar Neclbolt Kücuka, Slvo* Kon gresı günierlne Mışkm onılannı Atatüric'ün blrincl ölum yıl dönünü nedenıyle 1939 yılında yayınlamıştı Aşağıda bu llginc anı'an sunuyonız «Gün'erden berf vorgun ve bltkındık. Konya'dan Itıbaren bastayan takıbat vılayet huduîları lcmds cok sıkı ıdl Artın Cemal bızi tutturup Istanbul hukümetıne teslım icın büyük bır Itına göstermiştl B z devletın müsellah kuvvetleri tarafmdan bır conl gıbl takıp edılıyorduk Hukumet merkezl de dahll olduğu hclde en muhırn noktalan Işgal edılmiş, elınden silahı alınmıs, Idam sehpasına gondenl mekte olan buyük milleti kur tarmak lcin Sıvas'tan gelen Ilahi ve rehakâr sese kosanlerı yaka'amak ve Imha etmek üzere, Ha'Ifpler hükümetl, Işle boyle tckıp edlyordu O 6 rada Suas'la Kavserl arasırda Is'eyen AmertkOR otobuslerıyle koprü başına yaklastık Mustafa Kemal'ın yağverlen bızı orado selannladı ar Ve otomob Hsrıne aldılar Slvas hudutlrrıno gırdıöırmz dak kada ıstıkbalr'pk hür ve me sut vatanın serbest hcvasını c âerıenmızın en lc'erıne kad~r cekerek ilk defa teneffus etttk Kongre bır gun evve! acılmıstı Musfafo Kemal b zi Densan kıyafetımfzle küC'"'k bürosunda kabul eW Altm saclornın altırda bir ener |i ve iman kavnadı haltrde pir'a«an movı göz'prındp sar kın yenl oünesi sez lıyordu KUDRET VE AZİR KEYKELI Umumı harb n büyuk sahsıyetlerınm muthış kumandan arının bırcoklarmm ya elınl sıkmış, veyahut da pek yakın dan gormuştum Fakat şımd karşımızda bır kudret ve oz m heykelı g bi oturmakta olan adcm kadar ımposant bır şahsıyet karşısında hoyatımda ilk defa bulunuyordum Son derece cıddı ve vakur ıdl Bununla beraber en kıbar bır sa on adamından daha nazlk ve certılmen ıdı Bıze sual tevc h ederken hep Beyefendı d ve hıtap edıyordu Denızü cephesı hakkında verdığlmız kıriK dokuk malumatı onun harıkulade dımoğı derhal mun tazam bır montık sı'sılesl halına sokuyor ve vazıyetl bır pro ektor aydınlığıyla tenvır e'tıkten sonra en ısabetll karan verıyordu Bız kendı bosıt gorüşümüzle bıle kendlmızın derhal müstesna blr adam kar şıs nda olduğumuzu anladık. Davaya ve Istlkbale onun korşısında bır daha Inondık Kong re gecelerl cok eğlencell geCfvordu Bılhassa Anadolu, Istanbu! Iİ9 münasebetlnl kestik ten sonra Ismall Fazıl Paşa. kabine Hstesl tanzim edlyor, Ahmet Rustem Bey fransızca yazdığı tarlhten parcalar okuyor ve Kara Vasıf, Amerlka'dan gelecek mılyonlarca dolar lle memlekette yapılacak genış dahılı ıslahat polltikasının denn ve somlmi hayall lcmde gasyoluyordu Kongreyi günlerden beri Anadolu ve Rumell Müdafaai Hukuk Cemlyetınin program ve nızamnamesl yordu Burada en mühim mesele manda meselesly dı Kongrenın muhitınde manda fikri pek ziyade yer almış ve hatta bu hususta hayll propaganda da yapılmıştı Mandayı isteyenler, Türkıye nln bu korkunc vazıyetten kurtanima sına. ancak bovle bır yol ile kurtanlabıleceğ'nl hüsnünıyetle zannetmıslerdi Fakat manda nedlr, bunun hukuk! porte s nasıldır' Amerika Yakın Şarkta sırtına böyle blr vazıfe ve mesulıyet alabıltr mı* AMERİKAN MANDASI Kimse düsünemtvor ve yalnız Amenkan mandasın'n Türk va tanoerverlığıne uyqun olacağı tahmın edıiıyordu Türkıye bu badırede istıklalınl kurtarmıs olsa bıle ecnebl bır devletın genıs bır mıkyasta yardımı olmaksızın yaşayamaz karanna varılıyordu Doğrusu nu sovlemek icobederse, o gjnlerın haşın ve korkunc şe nıyetı karsısında bu mantık norma! bır düsünusün rfadesrvdı Fakat büyük hadiseler karşısında baska türlu dusürebılmesl lcln Insanın baska türlü varatılması lazım dı Iste Ebedl Şefte bu harikulade vasıf!ar vardı Kongrede manda mjzakeresf başlamozdan evvel müzokerenın kuvvetli ve sıddetll olacaâı sovlenıyordu O oun rlyoset kürsusünde Mustafa Kemal oturuvordu Mandanın lehinda nutuVnr sövlendl Bu sırada küısü^fen Indi ve kursüyu ismrıl Rizı! Posa lsqa! etti Mus ta'a Kpmnl h tabet kürsüsüne cıkorok mandaya öyle hücum etti ve maprlamn mahlyetlnl o kadar d^'in bır vukuf ve Irıa'o le i7nh eU! kı onun mon tık ve belaaatı kars'smr'a her kes sustu ve ona Inandı Mustafa Kpnal dımaöında tohnvvü! etiiol şeylerl tahakkuk ettirebilmek lcln had'selerln mantıkl tekamOIOnö böNecıbali Küçüka, tstiklal Mahkemelerınde görev alan uç Ah'den bırıdır. Dıgerlen Ah Kıhç Ali Çetınkaya Nacıbalı Küçüka, İsUkl&l Makkemelennde savcı olarak gorev almıştır 1893 yılında Demzhde doğan Küçüka Denızh de Yunanlılarm Izmır'ı tşgah sırasında Kuvayi Mılhve teşkılatını kurmuştur Sıvas Kongresı'ne katılrmştır Cumhurıyetın ılamndan Neciboli KÜCÜKA Küçüka kimdir? sonra Atatürk'ün yakın çevresınde yer alnuş, devnrri'enn gercekleştırıldigı \ıllarda en etkm polıtıkacüardan bırı oJmuştur Istıklal Mahkemelerındekı göre\ı sırasında renme haqlüiQ\ ve gözü vekhgjvle tanınmıştır Türkiye Büyük Mıllet Mecüsı'nde ıkıncı dönemden altıncı doneme kadar mılletvehıh olarak bulunmuştur 1941 yılında Anhara'da ölen Küçüka, •Hahıkat* gazetesını çıkarmıştır «Kodın Hukuku adlı bır eseri vardır Necıbali Küçüka, sundupumuz vazısını Atatürk'ün oLımunun bınncı yıldönumu ıçın kaleme almıştır tük Mustafa Kemaı kâğıda bcktı «Bız şimdl memleketl vs eslr olan Halrfeyi kurtaracagız Bu ıslerln henuz sırası degıl» dedı« Mustafa Kemal ilk gunlerde Osmanlı Devletının unumi mevzuatına ehemmıyette hurmet edıyordu O teşkılattan once hıc bır sev dusunmemış gorunüyordu Devlet n dahılı ıdaresme mudahcleden ıctı nap erfer qıbı vazıyetler oldı IHTILAL HEYET1 Ml? Ahmet Rustem son dereca hassas ve osobı bır adam olduğu ıcın bırgun Mustafa Ke mal e cPaşo sız şımdı her şey yapabılirsinız Unutmayı nız kl, bız burada cemiyetlsr kanununa göre tesekkül etmif bir heyet değtliz Bizim blr ihtılol heyetınden başka huvıyetımiz yoktur Mahlyotımızln bi ze verdıği curetle her ş«v1 ya pobılıriz« dedı Mustafa K« mal ıHayır beyefendı Ben bu nu yapamam » dıye cevap ver dı Buyuk dahınin bu noktal nazart gayet isobetli idi Eğer Ahmet Rustem beyın istıka metmden yurümus olsaydı S vas Kongresı'nın bır ovuc kan halınde bostınlması pet kolay olurdu Turk ınKılop ta nhının seyn tak p edılscek o lursa Mustafa Kemal'ın devıe tın ddh lı mevzuatına anca Ankara da Büyuk Mıllet Mer sı tesekkül ettikten sonra te rros ettıöı aorulur Butui e saslı ve büyük ınkılaplar, hep Meclıs kararıvla yaDmış ve başarmıştır Kemalızmın dığer harp sonu reıımler nden forkı buradadır Ve Inkılabımızın mıllı bunyede büyük sarsırt vfcuda getırmeden muvaffck vetle ıctımalı bunyeye ıntıbok fık'imce oncak bu sayede ha sıl olmuştur Bugun ölumünün ilk yıldo numunü gozyaşları icınde ha tırladığımız buyük dahınin bu yüklüklerınden hatıra gelebılen bır Ikı noktayı arzettlm» r • S S Kücüka'nın el vazısmdan özgün metni... yük bir sabır ve Itlna lle beklemıştı Ben o zamanlar Zıyo Gökalp'ın ıctımai akıdelerının en sadık bır mümını ıdım Benım genç rufcum buyük sosyolo gun butun yazılorını bır ras (doğmo) gıbı kabul ederdi Zı ya Gokalp'ın bır yazısmda Os manlı devletınl yenıden canlandırmak ıcın rodlkal hareket edilmesl lcap ettığinl Um met Hukumetınden Mıllet Hükume'ıne gecılmesını ve bunun ıcın Babıali zıhnıyetının yıkılması ıcop ettığıne daır b r yazı okumuştum Bundan mui hem olarak Afyon Murahhcsı Kısvızade Sıtkı ııe beraber du şundük ve fıknmızı kâğıtta tes bıt ederek. korıdorda sıgara ıcerken Mustafa Kemal'e sunduk Biz artık Anadolu'da bır devlet kurulmasmı düsünmüş kunus Nadi'ye imzaladığı fotoğrafı.^. ULUSLARARASI ATATÜRK SEMINERI BAŞLADI Crowe, 'Atatürk savaş kaybetm@ın:ş ender komutanlardan biridir,, dedi H AKM'nde başlayan ve 5 gün sürecek seminere 25 değışik ülkeden 38 yabancı, 67 Türk bilim adamı katılıyor. istanbul Haber Servisl Boğazıcı Ünrversıtesı Atatürk Devrımı Aroştırmo Enstıtusü tarafmdan düzenlenen tUluslararası Ataturk Konferansı» dun AKM'nde calışmalorına başladı Boğazıd Önıversıtesı Rektörü Prof Setnlh Tezcon, ocı? konuşmasında konferansın amacını «Atatürk mılttyotçllığinın ve devrimlnln dış dünyadakl yakınlannı daha yokından tanımok ve onun düsuncelenrtı, devnmlerlnl. evrensel bcrış felsefesi fle Insantık idealıni dış dunyaya tanrtmaktır» sozlenyle acıkladı istanbul Vohsı Nevzat Ayaz, sAtaturk'ün bano yol göstermelerini IMerim dedîğl bllfm odomlarma yaptığı tslerle ade\a kendlslnln yol gösterdiğifllı belırttl Mıllı Eğıtlm Bakanlığı odına konusan Tuğgeneral Osman Feyzloğlu, AtatOrk'un doğumunun 103 yılmda böyle btr uluslorarası konferansın dözenlenmeslne>n duyduğu mutluluğu dlle getfrdl Scglrk ve Sosyal Yordım Bakanı Prof Necmi Ayanoğlu *a Atoturk'un sonsuzluğa göc ett!ğf günden bu yana hfiyatının her anında ınsancıl cizgHed teledlğfni ve o volda yurMüğünö mîlletıne de aym yo!u gösterdığlne dıkkatl cekerek «Atotürk cekllen ızdı raplora blr daha düsmemek Idn blzlere uyonıklık oşısı oldu> dedl NATO BAŞKOMUTANI NATO Gdney Avrupo Muttefık Kuvvetlerl Boşkomırtonı Oramlra! VVüiloni J. Crowe, Ataturk'ön ytjşatnını genlş blr şekilde ele alarak klşlsel özelllklerl ve oskerf dehası Ozerlnde durdu «Bir dohlntn tozHlk anlamına bakıtdığmda oradokl 6z%IHk lertn hepelntn AtaNMrte tookonferansın acılışmda 1 Ordu ve Sıkıyone'm Komutanı Or general Ha/dar Sa tık, Harp Akademılerı Komu'anı Orgeie ral Ismaıl Hakkı Akansel Beledıye Başkanı Korgfieral Ecmel Kutay ve otekı komutanlar da bulundulor MESAJLAR Devlet Baskanı Orgeneral Kenan Evren Basbakan Bulend Ulusu MGK u/esı Orgeneral Tahsın Şah nkaya kongre/e başorı rresa I T I gönderd ler Evren'ın mesaıı özeîle söy'e «Yaşadığımız yüzyılın seckin öndsrlerinden bırı olan Atatürk yalnız Türk mılle'ine değil bağımsızlık ve uygarhk savaşı veren bütun mazlum u'uslara da dusunce ve eylemlerıyle ısık tutmuş yollarını aydınlatmıstır O'nun cok çetin sartlar altın da gercekiestırdiği inkUop vs ılkelerinin cylesine uluslcrara sı bır platformda ıncelenrnesı ve değer'endirilmesi özgürtük ve barış Icın mücadele veren bütun mtlletlere de yarartor sağlavoeaktır > Beş gun devam edecek Uluslararası Atatürk Konferansı na 25 değışik ülkeden 38 yabancı bi'ım adamı ve 67 Türk bılım adamı katılıyor Konferansta düzenlenen 28 avn oturumu 105 ayn teblığ sunulacak Teblığlerın ana konuları şunlar Kemallst 'deolo|ının bllımsel olarak ele olınıp ıncelenmesı Atatürk'ün Cumhurıyetcılık ulusculuk halkcılık, devletcılık laıklık ve devrımcı''k ılkelen Atatürk'ün ekonomık goruşleri ve uygulama'arı, A'atürk'ün kültür ve insan anlavısı, Atatürk ün devnmleri (dılde yazıda, gıyimde düşüncede. eğltlmde ve huku< alanmda yaptığı düzenlemeler) ve toplun sal gelişmedekl etkılerı Atatürk'ün dıs polıtıkası uluslararası barış ve Işbır'ığı görü şü, ge'ışen ve aelışmekte olan ülkelerdekl yankıları Konferans nedenı/le AKM salonlarında «Atatürk Fototjraf lan «e Kitopları» konulu 7 seral aokfc. Atatürk'le Ugili sergi ve toplantılar Hober Merkerı Atatürk'ün dofjumunun 100 yılını kutlama p'ogramı icınde yer alon ve Türkıye Iş Bankası nca Ata turk 0n ar'S'na haztrlonan «O'nun ardından 10 Kasımîar» ıs mlı sergı ve S'avt gosterısı bugun saat 16 30 da Anl'ara da Geneı Mudürtük konferans salonunda acılıyor Dun basm mensuplarına oöstenlen seraı büyük ı'gı gordu Serqı ve gosterı 13 kasım akşamına kcdar Ankara da 16 20 kasım tanhler nde Istan bu| AKM'Pde 23 27 kasım tn r'hlennde Izmır'de Izmır Iş Bankası subesı salonlannda tekrarlanacak Turk Tıcaret Bankası tarafmdan düzen'eren ve ?7 ekım 6 kcs'm 1981 günlen arasında IsJanbul Atatürk Kül'Cr Merkezı nde acık tutulan «Turkiye» fotoaraf serg sı de qörd0ğü ılde va ıstek üzerıne cutıo qünu okscmna kndar uzatıldı Turkıve Vakıflar Bank^sı'nın duzenledı^il «Atatürk Konusmala'i» semınerı bugün 14 30' da bankanın Kavaklıdere'dekl Gene! Müdürlük kon'erans satonu"'1<j yooılacak Turkrye Vakıflar Bankasının düzenled'fı «Atotürk Konusmaları» semınerı buoün 14 30'da bankanm Kavaklıdere'dekl Genel Müdürlük konferans salonunda yepılacok. Atatürk'le ılgilı yaklaşık 55 bın be'gemn yeralacağı «Atatürk Belgellği», «Yabancı Gğzüyle Atatürkı ve «10 Kasımlarda Atatürk Gazeteleri» sergılen bugün Mılli Kütüphanenn Bahoelıevlerdekl yenl binasmda torenle acılccak Turk Dıl Kurumu tarafından dâzenlenen Atotürk ün anma gunü ssat 08 45'de kurum konferons salonunda başlayacak Cağdeş Gezetecıler Derneğ'nın düzenledıgl «Dış Basmda Atatürk» konulu sergı de yarın 17 30'da Moltepe Lıbya Kültür Merkezl salonunda ocılacak Ankara da Nurol Inşaat ve Tıccet Kollektıf Sırketı taraf'ndan yapılan «Atatürk Eviı varın Devlet Başkanı Orgenerol Kenan Evren tarafmdan oçı lacak. VALİ AYA2 KONUSUYOR Uluslcrarast Atatürk Korrferansının oçılısında Vali Necdet Ayaz konuşuyor (Foto: Alı ALAKUŞ) landığını görüyoruz> dlyen Crowe, Atatürk'ün tarıhte hıcbır savaşı kaybetmemış önder komutanlarından bıri olduğunu ve sadece Gelıbolu savaşının duşünulmesi halınde bıle onun bır dahl olarak kabul edılebıleceğınl eöyledl Malezyalı bılım adamı Prof Dr Muhammed Nur Manuty ve Arnavutluk'tan gelen Prof Dr Gormar.d Şibuza da Atatürk'ün kısılığı. Atatürk ılkelen hakkındakı goruşlerinı belirttMer 13 Kasım'da sona erecek £iııııııııınııııınımmımıııııııııııınıııııııııııııııg S TESEKKÜR Cok siKintılı durjmdan, ben! yaptığı omelıyatla sağ ığıma kavuşturan, dost, arkadaş Denızcllıic Bankası Hastanesı Başheklmi Yardımcısı Op. Dr. RAUF ERGİN i CE Asıstan Doktor Hüseyin ÇAKKALKURT, hemşlre Hatlce ALTINTAŞ, Osman ULUSAY ve bütun hastane pensonelıne teşekkür ederım. Ergun KESEN (Cumhurtyet 8995) S S S (Bastarafı 1 Savfada) gorjşlerden ka/naKianır halkcıliK devnmc lık lay khk ve devletcılık ılke ve uygulamalorı ıle buiunleşır Atatürk devrım ve ılkelerını bLgun dunyanın ıcıiıde bulunduğu s yasal koşullar, ıdeoloı k kLîuplaşmaıar ve ulkemızın bugunku s yasal ve sınıfsal ozel.ıklerı goz onunde tutularak yorumiamak gerekır Curku ne dünya 1920 lerin dun>asıdır ne de Turkı/e 1920 lerin koşu larını yaşamaktadır «Hayatta en Hakıkı Mursıt llimdır» d yen Ata'urk urt ılke ve deı'nmiennı cagmızın ge' şme erı ıcın de bılımsel yorîemlerle degerlendırmek Ata'brkculuğun ozune de sozune de uygjn dusmekted r Bılımı tek yol gosîerıc olarak belırle/en Ata'urk un dormus kalıpiarı icınde yorumu once Atoturkculugun devrımcı an avışı ıle celısır Adına «Kemalıst devıimler» ded'ğımız koklu degışımlerın amacı. toplumu cok partılı duzene hazırlamaktır. Bugun cok partılı dj^enın ne oldugu ve d9 ne olmcdığı Batı dakı orneklerle bellıdır AtatLrkcüluk bu cn amda sanayılesmemış As/a ve Afrıka toplumları ıcın blr «devrmcı mcosl» olmcktodır «Kemalıst model» ın «Proieterya d r:t3tor!'jgu» ı e amac yontem ve s nıfsal ozellıkler acısınd^n hıcbır Denzerı'ğı yoktur Ancak «Kemalıst rpodel)) ın «Lıberal kapıtalist» \/e de yabcncı serma/ecı d ş ycrdırra bel bağ'am ş duzenlerle de hıcbır ılgısı yoktur Kemalıst mcdel keid'ne özgü devımcı bır cızgıyı oluş'urmoktaöır Sanayılesmemıs modern sınıfları oluşmcjmış feodal ynpı icınde kapclı kalmış toplumscl yapıların bu az gelış mışlık ceinbennı kırmalan ıcın ongoru'en sıvasal yonetnn bıc mıne evrensel boyut'arda «Kema'ıst model» dıyoruz Unlü sıyasal bıl mcı Dııuerge' ın «devnrîcı» nıtehgıpe dıkkat cektığı «Kemalıst mode!» bızım ıcın yüzde yüz yerlı vuzde yuz mıllıyetcı ve de/rımcı bır «Ta* rih mlrasını» oluşturmaktadır «Kemalıst modelıın kendı öz va'amnda guclsnmesi bagımsız bır sıyascl ycd icınde Batı tjru cok partılı havatın tek ve vazgecılmez bır duzen olarak benımsenmesıne baqlıdır Mustafa Kemal ın devnncı mıllıye'cü Qi cProletarya dıktatör'uğu» oımadığı gıbı. eBurjuvazinın d.ktatörlugu» de degıldr Buîun sm f ve tabokaiar n soz ve orgutlennne haklarma sahıp oİTtolcrı ou ozgu'İJk ciamı İC'nde se'best secımierle o ucocak parlcner'to Bat tur"j demokrasılerın ortak ozel'ıklen oldjgtna gore Ataturkcüluğun amacını bu «mode!» ıle b rl kte yorumiamak gerekır AtaturkcJlüğü dondurmak Ataturkcüluğü katı kalıplar icınde hapsefmeK bır bakıma Atatü'k un ana doğrultusunun vadsınması anlamına gelır Eğer. Turk topljmu Mus'afa Ke^al gerceğını yasamamış ve eğer Alaturk ad ndakı bır rievrımcı layıklık, mıllıyetcjlık halkcılık devnmcl k devleîçıl'k ve cumhunyetcı'ık g bı cşıları ycpmamıs olsavdı bjgjn Türkıye en azından bır Iran kasırgası icınde savrjlur d j rurdu1 Dünyamızda ve üUemızde /aşonan her olay mazlum uiusların, voksul halkların yuce onderı Ataturk un büyükluğunu dcha lyi anlatıyor Olumünden bunca yıl sorra bzım hantjı sorunlarla başbaşa olduğumuz O'nun soğlığ nda bırtbır guciuk ve engele karşın ne büyu< devrımler ycpt ğını olurrunden sonra da «Kemolist karsı devrım» ıle vaptıklarının nasıl /okedılmek ıstend ^ını qosterıyor Gercek Ataturkculere djsen gorpv cntıemperyalıst rri'llıyetcı'ığ n ve devrımcı'ığın bayroğı olan Kpmal st devrım boyraaını ulkemısde ve bu'un mazıum u'Kelerde yen den dalgalandırrraktır GÖZL