Katalog

DÖRT CUMHURİYET 30 AĞUSTOS 19S0 POLİJİKA VE ÖTESİ MEHMED . KEMAL. Haydin Seçime DUFVJVADA EKONOMİ/TİCARET Cumhurtyat Ekonmnl 8arTW Suudî Arobistan Petrol Bakanı Zeki Yamanl torofından OPEC ülkelerine petrol fiyatlarını her üc avda bir gözden geçlrme önertslnin yapıîdığı blldırilmiştir. Kasım oyında Bağdat'tn yopıiacok toplantıda göruşülmek uzere Yamani tarafından yapılon önennin, Botı ülkelerindeki knz ve eoftasyon rıızının gözönundo bulundurularak yılda dört kez fiyat belirlemesırtin yopılmasını içerdıği bıldiriimişttr. önerinin eylül ayında VSyana'da yapılacak olan toplantıda da ele alınabileoeğl belirtılmış, ancak fazla tarofîar bulamayocağı vurgulanmıstır. Önarinin Batt Cılkelerlnl kayıran bir içerik taştdığı ve petrol fiyatlannı indlrfcl yönde oldugunu btldiren dlğer OPEC yetkllileri, önennın kabul edılmemesl yolunda calışacaklarım belirtmışlerdlr. Cumhuriyet EKONO.Mİ SERVİSİ Pirimiz. üstadımız Ahmet Rasftn'e, her sabah evden çıkarken eşi. «Aman geç kalma, erken gel!!..» dermış. Ahmet Rasim de, her zaman, «Olur harum, olur...» der, gene geç kahrmış. Ahmet Rasim'in alışkanlığı her akşam bir. iki tek atmak... Bir ikl tek atan her adam da akşam evine geç kahr. Üstad, sonunda, «Aman geç kalma, erken gel!» ögüduııu sonunda şarkı yapmış. da kurtulmuş,... Her sabah gazete sayfalannda, her akşam teîevtzyon ekranlannda knlaklarrmızı ve gözlerimizı sulandıran haberler, «Erken seçim, geç seçim..» di • . Bu ülkede yüz. yılı aşkın bir suredir. zaman zaman seçim yapılmıştır. Erken olmuş ne çıkar, geç o!muş ne çıkar... Halkın eline bir şey geçmlş mi? Ben. bunca yıldır seçim izlerim. halkın eline bir şey geçtigini görmedim. Bu ülkenin bin tane, bilemediniz iki bin tane politikacısı var, onları seçlp dururuz. Halk hiç bir zaman kendl poütikacısını seçemedi, seçtirmediler. Parti listeleri seçim sandıklannın önune konur. halk gelir, bu parti listelerinden birinl alıp sandığA atar, buna seçim derier. Her şey kalabalıklar karşısında bin, bilemediniz iki bin kişi arasında geçer. Seçim erkene alınmış, geçe aîınmış, gene bu olmayacak mıdır? Partilere egemen olanlar listelerin başlanna sıralanacaklar. halk da bu listelerdan birini atacak... Ha, unuttum, mühru listelerden birine basıp atacak... Rahmetli Nihat Erim, akılh bir politikacı idi. 12 Martta ordunun ve partilerin destegi ile Başbaksn oldugu zaman bu dalgayı caktı. Ama elinden bir şey gelmedi. Bana sorars&nız çok şeyler gelebüirdi Göze alamadı. Bakın şöyle demişti: «Halk kendi politikacılannı çıkartnıyor, politikacılar arasmda tercih yapıyor.» Halk, hiç bir zaman kendl politlkacısın! çıkarauvadı. Çıkar gibi olanlar ise halkı aldattılar. Kiroi «Umut«, kimi «Çoban diye çıkanlar halkm politikaCÎSI olabildiler mi? Olamadılar. Halkın yanında imis gibi görunup, halka kazık atular. Çocukların tahtaravalli oynamaları gibi, birini indirdik. ötekini çıkardık. Elimize ne geçti? Adına parti denilen örgütler de bunlann elindedir, kimsenin çıkmasını istemezler. Başkalan kanşmayacak, her şey bini, bilemediniz iki bini geçmiyen kadroiarla olacaktar. Seçim mi, aha, bunlardan birini seçeceksıniz, başkasını değil... Aralanna, kazara, bir halk adaıru sızarsa, a!> mallah onu da ya yaşatmazlar, ya kendiîerine benzeürler... Sız, akh başında bir adamın poliükaya kanştığını hiç gördünüz mü? Akh başında adamlar. bu kaşarlanmış poîitikacı kadrosundan geytandan kaçar gibi kaçar. Adalet Partdsinin seçkinler kadrosrma bttkabın. Yüzlerce kişi biraraya toplanıyor. lider, •Seçim!..» dedi mi, bütun pannaklar oybirligi ile havava kalkıyor. «Lebbeyk ya lider!..» Halk Partisinin seçkinlerlne bak&hm, Hder «S#çim yok!..» dedi mi, bütün parmaklar havaya kaJkıyor, oybirligiyle seçim yoktur. «Lebbeyk ya lider!..» Bir Allahın kulu da çıkıp, «Yahu, şu masum halkla oynamaya utanmıyor musunuz?» diye soramıyor. Soramıyor çünkü göze mebuslugu alnuşsa, bu örgTİtlerin dışında mebus olma ihtimali yoktur. Listeye giremezsın. sandıktan çıkamazsın... Birkaç kişi var, onlann da durumu değışik. Kuçuk illerin mebusu olduklan için ya etnik bağlar. ya aşiret ilişkileri, ya tarikat zincirleri ile mebus oluyorlar. Buna da halk seçü denir mi bılemem?.. Clkemizde, henuz işçi sınıfımn partısi yoktur. îşçi sınıfmdan yana olduğunu söyliyeın parüler varsa da, bunlar artlanna işçiyi ahp seçim yoluna şrirememişlerdir. Bu bakımdan seçimlerde işçi sırm'jnın oylan dağılıvor. türlü sandüdandarL t.üriu kılLklarda çıkıyor. Böyle bir ülkeye faşizm gelmez mi? Elbette gelir. Ama faşizm gelir demiyelim. Faşizm her zaman vardî, yeni gelmMl. Tek parti döneminde de, Demokrat Parti döneminde de, 1960 mayısmdan sonra da, 12 Mart'tan sonra da faşizm her zaman vardu Bugünkü kadar azgın, bugunkü kadar faşist bir partinin ardına takıLmi!?. Meclislere girmiş olarak yoktu. Bclki sıkmtımız buradan geliyor. Baksanıza Ecevife... Faşist, Nazi partılerini buldu, Hitler'i de parmagı ile gosteriyor, bulamadıgı bir Hindenburg'tur. O da var ama göremiyor. Var var, Hindenburg da var... Turist gelsin istdyoruz ya... Tek tük de geliyor. îki yaşh adam bir ağacuı gölgesine oturmuçlar, şortlu genç turist kızlara bakarlarmış... Aralannda da. kendi gonullerince yarenlık ederlermiş... «Ahmet Ağa şu kızın bacaklan nasıl?» «Ne diyon Ağam çıta gibi...» «Ya göğusleri?» «Atom bombası...» •Şu arkadan geienin kalçalan?» «Erciyas dağı...Bir süre bakınmışlar. Sonra Ahmet Aga. Mehmet Ağa'ya dönmüş: «Üle Mehmet.» demlş... «Kalçalan, bac&klan. gögüsleri. her şeyleri güzel de, biz eskiden bunlan görunce bir şeyler daha söylerdik, neydi?» Unuttuklannı söyliyememişler. Partiier, seçimler, politikacılar her şey iyi de... Biz eskiden partilerden, politikacüardaa. seçlmlerden bir şeyler beklerdik... Yalan da olsa, bize toprak reformundan, ücaretin devletleştirilmesinden, bankaîann kamulaştınlmasmdan, fırsat eşitliğinden, Atatürkçulükten falan söz ederlerdi... Ne oldu onlar? Hepsini unuttuk değil mi? Anarşi. seçim, vur, kır... Ne oluyoruz? Beyler devlet yönetiyorlar. Kolaydır, hangi ülkede anarşi, vur kır clursa, oeceriksiz (ya da çok kurnaz) politikacılar bir sıkı yönetim ilan ederler. Her türlü beceriksizliklerini sıkıyönetimcilere yüklerler... Sonra da bu kendini dâhi sannuş beyler. devleti, milleti yönetmek için seçim isterler. Belki bizde değil, dünyanın her geri kaimış ülkesinde böyledir bu!.. Güney Amerika ülkelerine oakm, Uzak Doğu ülkelerine bakın, hep böyledir. Belki bizde böyle degildir. Bizde de böyle degilse, böyle olacaktar. Asayişi sıkıyönetimcilerin sırtına yükleyecekler, kendileri dehâlan ile bir köşeye çeküecekler... Vurkırlan başkalanna bırakacaklar. borçlanma dövizlerini, Hazine paralannı kendileri alacaklar... «Ne oluyoruz?» «Ekonomiyi biz yönetiyoruz.» «Asayiş?» «Asayişi de onlara bıraktık.» •Olmuyor.» •Hadi, öyleyse seçime gidelim!» İŞÇİLERİN KIDEM TAZMİNATI VERGİ FARKLARI ÖDENMİYOR İZMİR, (Cumhurtyat Eg« Burosu) Kıdem tazminatîonnın bir üst tavondan vergilendirilmeslne jlışkın karamamenin uygulandığı donemde emek li olanların uyguloTionın İDtal edılmesine karşın vergi forklarının verilmedığl öğrenilmiştir. Vergl dairelerı farklan tahsı! eımek için kendüerine başvuran yurttaşlara, kendiîerine Ba kanlıkça ek bıldirı yollonmosı gerektiğinı bildirmektedir. Maliye Bokonlığı'ntn kıdem tazminatlarına ust tavan getiren uygulama sendıkaların bas kısı üzerine 15 hazirandan ge• VERGİ DAİRELERİ, KENDİLERİNE BAŞVURAN İŞ CİLERE BAKANLIKTAN EMİR BEKLEDİKLERİNİ BiUDİRfYORLAR» osrlt olmak uzere tpta! edllmıştır. Aredaki süre içınde emekii oian işcilerın 24 aydan ustü tazminctı gelir vergisina gore vergılendirilmiştir. Bu süre içınde emekli oîan yaklaşık 3000 işoi söz konusu vergi tarklarını gerl almak için ılgill vergi dairelerıne başvurdukianndo ilginc yanıtlar almaktadırtar. Konu Maliye Bokanlığının Resmi Gazete'de va yınlanan bir tebligi ile iptal edii mesin» korjın, vergi doiresi ele manları kendilerino Maltye Bakanlığından bir emrın gelmediğini biktirmişlertlr. KortLT/a llişkln olarak bilgl aldığımız Maiiye Bakanlığı yet kilileri söz konusu ic genelgenm yollandığım ve dileyen Işçının alacaâım bildlrmlşlerdir. Bu durumda bu acıklamaya gö re işçılerln yeniden ilgili vergl dairelerine başvuırnası gerekmektedlr. Banş KUDAR İZMİR, (Cumhurty« Eg« B0rosu) Devletçe alımı yaptlon pomuk ürunu için vertlmlş 5 iıroiık farkın ödenmesl ıçın Ticaret Bakanlığına boçvuron ancak olumlu bir yonıt okımoyan TARİŞ Pamuk Bırilği Yönetim Kurulu «TARİŞ'in daha "• rımll çahşmasını sağlayacok yasalann çıkarılrmjması durumunda Pamuk Bırlıgının bu ku ruiuştan ayrılması İçin caba sartedeceklerinı oçıklomiştır. Pomuk Bırlıği çağrılanna olum lu yanıt verılmemesı durumunda ise 80 bin ortağın ve bunlo rın 400 bin kfşılık yakınfannın seçimlerı bovkot ettirecekterini bıldırmıştır. Bu aroda Ticaret Bakanlığının farkların dağıtılmasırta izın vermediğinı belırten TARİŞ yonetıminin yent bir yöntemle üretıci'vanne parc doğıtmayo oalışacoğı ögrenılmiştır. Davlet destekleme alımlarrylc gecen yıl alınan pamuk urunu Tariş Pamuk Birliği: Daha verimlı çalışması sağlanmazsa TARlŞ'ten aynlınz,. Suudi Arabistan, OPEC'in petrol fiyatını 3 ayda bir gözden geçirmesini istiyor Pamuk üreticilerine farklarının ödenmemesinin tepkileri sürüyor için verilmiş 5 liralık farkın TV coret Bakanlığının onaylamaması nedeniyle bugüne değin odenemedığı bilinmektedir. Bu tarklann ödenmesi amacıyla TARİŞ Pamuk Birlığl Yönetim Kurulu Ankara'ya giderek bir dlzi gortişme'erde bulunmuş an cak olumlu yanıt alamamıştır. Bunun üzerine izmır'e dönen Pamuk Bırliği Yönetim Kuru'u Başkanı Erdoğan Şimşek buroda yoyımlanan «Yenı Ekonomi» gazetesine yoptıği özel acıklamoda tTARİŞ'in daha verımli calışmosı İçin gerekU yasalann btr an önce cıkarılmasını, bunun gerceklesmemesi durumundo Pamuk Birtlğının TARİŞ'ten aynlması Içın oaba harcoyacaklannı» siytemlstır Izrmr'li ve Ege'ü txjrtamenterlen göreve çağıran Erdoğan Şmşek, çağriıarfna otumlu yonıt gelmemesi durumundo 400 um kişilik a;:e nüfusuna sah>p 80 bm TARİŞ ortağının seçlmlen boykot edecegırri bjldirmış tir. Pamuk Bırlığl Yönetim Kurulu Başkanı Erdoğan Şlmşek'ın bu çrkışı ceşit'l vorumlara yoi ocmıştır. iıa'iı ceveîer pomuk üreticlsıne vertleoek farktann Tıoaret Bakanlığından onay alı namaması yuzünden ödeneme meeinin bu yönetlcilert guc duruma düşürdüâunü bu nedenle de böyies çıkı? yaotıklarını öne sürmuşlerdır. Ilgill cevreler konuya ilişkin olarak yapttklan acıklamada özetis şu görüşlere yar vermişlerdır: «Bilindlöi gibi 1979 yılı pomuk ürünü için 25 tlra tabon fıyatı verlmlş daha sonra â lıra fark odenmiştl. Ancak oaha sonra fıyatiarın artması KurşiSında bu fıyata ek 10 iira prım verılmssıne karar verilmıştır. Ticaret Bakaniığı bunu kabui etmamış ve yaklaşık 2 aydır TARİŞ Pamuk Bıriıgının AP'i yonetımı lie Ticaret Bovanlığı orasınaa bir çekışrr.e başiamıştır. Çekişma sonucu oluşan uzlaşmoda, farkın 5 |ırayo ındırnmesı kararlaştırı.mışîır. Fakat bu da Ticaret Ba kanlığımn onayıntian geçmemıştır. Geçen hafta ıçlnde Ankara'yo giden Pamuk Birliöî Yönetim Kurulu üyeierl yıne olumlu bir yanıt alamamışlar. dır. Üreticl karşısmdo volarv cı duruma düşen bu vönetıciler ceşltli tepkıier göstererek yerlerınl korumak Içm gınşımlere başiamışlardır. Bunun so nuou olarak Pamuk Bırliğinın TARİŞ'ten ayrılacağmı vada vonetıciterln Istlfa edeceğl açıklanmaya başlamrşîır. Aslında IMF !!e yapılocak olan gorjşmeierde kamu kesımme darıa büyuk oranlarda Hazıneden borçıonmasına oıonak verecek b'r vıze verımınm verilmes1 durumunda taban tıyotiorınm ödenmesi tshlıkeyo girecektır. Bu yuzcen Ticaret Bakanltğı bu paranın dağıttlmosını ıstememektedlr. TARİŞ yönetıcilerı de bunun farkındoti'r. Açıklamaiarı da bu yuzden samımj değMdir.» Öte yandan TARİŞ'in n« cohosına olursa olsun üretfcifsre fork ödemesınl yapmaya ca hşacağı da edlnılen bılgiler orasındodır. TARİŞ yönetici!*rinin Tlcoret Bakanlığın'n onayını almadan büanço yılı sonundo elde edllecek kârionno mahsuben ödeme yapocaklon cğrenilmıştir. 8u ödemelerio Ise henüz başlamadığı gözlenmiştir. Cumhurtyat Ekonoml 9*rvtst Cin Holk Cumhurtvetf. ülkede kurulacak yabona sermayell kuruluşlaro yüzde 15'lik bir vergi oranı tanımış, bu firmalann ara malı ithal etmelerl halinde gumrük verglsi almmayacaâı bıldlrllmiştır. Yoboncı kuruluşlarm İthal edecekleri tu ketım mallanndan ise gumrük vergısl alınacaktır. Yabancı sermaye strtcetleri urunlerıni İzın alorak Çin Halk Cumhuriyeti sınırları Içlnde satabilecekierdir. Cm'ln bu karan almoktaki amacının Ihracata yönelik, düzenli ekonomik büyümeyi soğlamak olduğu bildınlmiştir. Alınan karar gereği, ulke içınde yaboncı sermaye lcın uç bölgs saptandığı. ve çalışma konularmın belırlendtği belırtıimıştır. Çin, yabancı sermayeye yeni olanaklar tanıdı PARAYLA OYNAYANLAR Konya, görülmemiş ekonomik durgunluk yaşıyor KONYA, (CumhurtY«O Orta Anadolu'nun alımsotım mer kezı Konya'da. plyasalara «durgunluk» egemen olnuıs, tıosad sonunda bulunuimosına karşm ozelıkle dayonıklı tuketım malannda satışiar dur mfl noktasma gelmiştır. Yapılan belırlemelere göre, Şeker Bayramı öncesnde gorecelı bıçımde canlanan piyasalarda a'işver;ş, bavram son ras« bütünüyle durmuştur. Gec tığimız yıliarda özellikle hasad döneminde conlı alımsotımlora sahne olan Konya'da piycsaların durauniaşması esnafı guc durumda bırakmıştır. Yıllardır bu dertü bir durgunluk)a korsılaşmadiğını vurgulavan Konya esnafı gelısmelert «en qüç günlsnmizi yaşıvoruz» d*verek özetlemislerdir. Durgunluk Konyo Fuarındo da belirgin biCimde ortoya c*kmıştır. Çok sayıdak! kurulusun Katı'd:ğı Fuaroo reyon yo aa s'.andlar mal a'maya gelenlerce degil. 6alt «bckıp» «yat sormck isteyenler torafmdan izlenır olmustur. Buyuk masraflar ederek Fuor'do reyon, stand satış merkezl duzenleyen kişi ya da kuruluşlor, : lk kez Fuar"ı zarorla kapatacaklarmı öne sürmüşlerdir. Konya pıyasalannda taksitli satışlar da durma noktasma gelmıştir. Hıziı fiyat artışları ve buna koşut olarak yurttaşiann olım gucünün czalmast satışları olumsuz yönde etkilemıştir. Tüm hazırlıklormı hosod se zorıuno göre yapan dükkan ya da mağaza sahıplerj sözcüğün tam onlamtyla «karakara» düşünme¥« bşlamışlardır. Buzdolabi, Televizyon, Bütan gazı Ocağı. Camaşır Makinası gibi «beyoz eşya» diye tanımlonan dayanıklı tüketim mallarmın satışı da alcbildiğine gerilemiştir. Bu gellşme karşısında vadell mol stoku ya pon Konya esnafının büyük bö lümü guc durumda kaimiştir. Dayanıklı tüketim mallannda da Feyyae CANER satıa geri!emwfoe hızlı ftvat aaışiar. ^oı acmıştır <?öfü<jtennt aldığımız Konya Tıcaret Üdası (euılılerı, sa1 tişların salt temel tüketim moc deien ile sınırlı kalmastna para darlığının neden oiduğunu bldirmıslerdır. Buğdoy ve oteki ürünlen satın alan Toprak Mahsuüerı Ofısi'nın duzenlı odeme yapamamasından öturu, orta 8inıfın piyosadan cekildiflini btidiren yetkflüer soylemışlerdir: « Bugday, arpa uretımt bu yıl yuzde yuz pahaiıkışon gırdılerie gerçekleştırıldl. Yenı ekim S8zonurKia ısa gübreye yapılacak harcoma büyuk yekun tutuyor. Buna bir de sattığı malın parasınm ödenTiemesi ekieninoe ciftçin>n pıyasolara getecek takatı kalmadı. Ke satl* uzun süre devam eder se. Ifloskınn birbir'nl ması beklenir.» kovaio öte yondon Korc/a'da piya«alara egemen olan durgunluk. altm ve dığer kıymetıi eşyalor alanınoo cia gonilmüştur Altın fıyatlarının «ateş pchası» oiması. buna para tiarlığınm eklenmesı geleneksel aitın satışıarinın durmasına yo' açmıstır. İlgilıler. bunun dogol karsılanması gerektığıni be! r tsrek, «tekst^l ürijnlerirın bile zor alıcı buiduğu bir plyasada aitını k>m alsın?» demişlerdır. HASAT SONRASf OLMASINA KARŞIN TÜKETİM MALLARI SATIŞLARI DURMA NOKTASINA GELDİ. ESNAFIN YAKINMASI ARTIYOR. DURGUNLUĞA TAHIt PARALARININ ÖDENMEMESİNİN YOL ACTIĞI BİLDIRİÜYOR.. SONBAHAR EKİMİ TEHLİKEDE ANKARA, (ANKA) Sonbahor ekimlnin geciktiği bıldlrilmektedır. Ekimın, hova koşullarına bağlı olarak aaha fazla gecikmesi ha'ınde tarımsal üretlmin tehlıkeye duşebıleceğme d'kkat çekılmektedır. Bu yî! Toprak Mahsullerı Ofisıne buğday ve ötekl urüniennı teslım eden üreticilenn paralarımn ödemesı yopılomamaktadır. Toprak Mahsulleri Ofisi'nın, üretıcilere ödeme Içın yalnızca bir numara verdıği, anoak ödeme tarıhi belirlemediği gözienmektedir. Oreticilere verilen numaralara dayonılarak vopılan hesaplamalar, üretlcüerin yalnızca yüzde 5 kodannın parasım alabiidlğmi ortoya koymaktadır. Paralarını alamayan ureticiler ise, tohumluk aUmrMia f\nansman güçlükleriyle karşı karşıya kalmaktadırtar. Kredi faızlerının olağanüstü yükseklıkte oiması, üretıctlerlrt borçlanarak tohumiuk alımından kaçınmalarına da yol oçmoktodır. Sonbahar ekıminin onündeki bir başka enge) ise, gübre gereksinimınin henuz karşılanamamış olmasıdır, Bilindiği gibi. sonbahar gübre gereksiniminin karşılanabllmesi ıçin, ihracına olanak bulunamayan bütün stoklan ile gübre takası yoluna gidilmek Istenmektedlr.. OECD raporu: «Daha dengelî bir büyüme yolunda tedbir alınmalı» Cumhurlyet Ekonoml Senrtsl Temrruz ayı sonunda yayınlanan OECD'n'n «Ekonomlk iSörünüş» adlı raporunda daha dengeli Wr büyümenin sağlonması yolunda tedbirler alınması gerektiği vurgulanmıştır. Raporda OECD ülVsterinin lcinde bulunduğu bunalım. 1974'den bu vona petrol fiyctlannda meydana geien İki büyük artışa bağlanmış ve Detrolün daha az kuManımını sağlcyacok bir tukettm biçiml oluşturulması icin çabo harcanması gerektıği beürtilmistir. Genei olarak yapılan değerlendirmelerde, yeni bir fiyat ar tısı oimadığı takdırde OECD üyesi ülkelerin ekonomılennin 1981 sonundo daha düzenli bir vapıya girebileceği büdirilmlştir. Enflosyon, veniTsizlik vs Işeizliğin teme! sorunlar olarofc ele alındığı raporda enflasyonu gldermek icin parasal ve mali tedbirler önerMirken, işsizliğin verlm artısma bağlı olduğiina değinilmiştir. Bu sorunlar nedentyle OECO ölkelerlnın çayn safl ulusal 0rön mlktarlanndo yözde fklllk düsüşler meydana geldlğl sonucuna varılmıştır. MÜMTAZ YENER Resün Sergisi X 13 eylül 1980 ACI KAYBIMIZ Eski demiryoîu Tuzla kısım şefi emeklilerinden, Medine Yalçın'm sevgili eşi BODRUM KALESİ Haluk Elbe Sanat Galerisl Cunünırtyet 4873 TEVFİK YALÇIN vefat etmiştir. Cenazesi bugün (30.8.1980 cumartesi) ögle namazından sonra Tuzla İstasyon Camii'nden kaldırılacakur. AİLESİ Curahtıriyet 4871