Katalog

ON CÜMHURİYET 29 MAYIS 1980 Sovyetler Birliği'nde Olimpiyat tesisleri için 80 milyar lira harcandığı bildiriliyor Kremlin, Münih ve Montreal Olimpiyatlanru göl gede bırakabilmek için hiç bir masraftan kaçınmıyor. Onbinlerce üniversite öğrencisi, Moskova'y*» geiecek sporcu ve konuklara hizmet etmek için Batı dillerini öğreniyor. Farklı yiyecek alışkanlıklarına sahip sporcu ve konuklan ağırlamak üzere özel seralarda yetiştirilen sebze, meyva ve baharatlardan 403 özel yemek çeşidi hazırlanmış. Altın ve gümOş yaldızlı olarak bastırılan hatıra pullan. ABD Ollmplyatların boykot edılmesını sağlamak amacıyla gınşımlennı surdurürken, Sovyetler Bırlıği yoğun bır bicımde hazırlanıyor Olimpiyatlar icın. Batılı uzmanlor Kremlın'in, Münih ve Montreal Olimpiyat tesıslenni golgede bırakmak amacıyla elınden gelenl yaptığını ve Olimpiyat tesisleri icın yoklaşık 80 rril\<3r lıra harcadığını belırtıyorlar. Ânkara.. Anka.. Anka.. Yirminci Yılın Goruntusu Müşerref HEKD10ĞLU Selahattta özgur'e sordum Bu yıldönumünde ozel bir şey yapıyor musunuz arkadaşlar arasında? Acıyla gülümsedi. Ozgür, sigarayı söndürmeden yenısini yakıyor, ulser agnlanyla yüzünun çizgilen değişıyor arada bır. Bır devrünin yırmı yılda nasıl yozlaştınldiğını duşununce 27 Mayısçıların ülser olmasını doğal karşılamak gerekır. Kınu de kalp krizleri geçirdi. Onların yerinde kım olsa geçirirdi bu tür krizlen. Yirmi yıl once gerçekleşen de\Tim, bugiın hangı boyutlara vardı, hepınuz gorüyor, yaşıyoruz. 27 Mayıs'ı izleyen yıllarda AP Genel Başkanı, «AP, Demokrat Partınin uzantısı» sozune çok ofkelenirdi. Anayasanın da ateşli bir savunucusuydu, Aynı genel baskan, Anayasayı suçlamaktan geri kalmıyor bugun. Öngorulen değişikliği gorüşmek için Milli Birlikçilenn kapısını çalıyor yirnüna yıldonumünde!.» 27 Mayıs bir kardeş kavgasını önlemek amacm* yönelikti. Bir öğrencinin ölümü ülkeyl dalgalandınyordu o yıllarda. «Olur mu böyle olur mu, kardeş kardeşi vurur mu?» diye şarkılar söylüyorduk! Düşünunce ağlayası geliyor insanın. O şarkılan nasıl bir sevgiyle sdylemişiz. Nasıl bir bütünluk içinde. 27 Mayıs 1960 sabahının coşkusunda, sevıncinde de o sevgi. o bütünlüğü korumak özlemi dıle gelıyordu. Ama bugun ne durumdayız? Böluk porçuğuz, o gun bir öğrenci öldü diye ayaklanıyorduk. bugun saatte kaç kişi ölüyor!. Ölüm haberlerini gazetelerde otuyor, TVde izliyoruz. sonra gazetenin sayfasuu çevtriyor. TV'de ise bir dizi filmini izlemeye koyuluyoruz. 27 Mayıs banşa, sevgiye yönelik bir devrimdi herşeyden önoe. Bugun savaşı yaşıyoruz, 27 Mayıs'tan sonra oluşan kuşaklar sevgiyle değil, kinle besleniyor. birbirini kurşunluyor. ülkemiz bır mezarhğa dönüstü, ölenler toprağa venlirken yeni cinayetler işleniyorl. Ya gileri!.. nerden deyişle yirmi yıl öncekl devrimcilerin bugunkü çizYıllar içinde kimi portreler nasıl değişti, nereye geldiler. nasıl yozlaştılar. Başka bır herkes nasıl yerli yerine oturuverdi!... Onbinlerce öğrenci eğitiliyor Sovyetler, ulusca Olimpiyatlar ıçın seferber olmuş gorünüyorlar. Onbinlerce üniversite öğrencisi ceşıtli ülkelerden gelecek sporcu ve konukların zor luk cekmeden gereksınmelerınl sağlayabılmelerı icın eğıtlmden gecıyorlar. 10 bın üniversite öğrencisi cevırmenlik yapabılmek icın horıl hanl Ingılızce, Fransızca ve Almanca öğreniyor. 22 bın oğrencl, ote), restoran, sınema ve tıyatrolarda konuklara yardımcı olmak icın eğıtım göruyor. 20 bın oğrencı ıse yan hızmetlerde kul lanılmak üzere yetıştirilıyor. Onbın ünıversıte öğrencısl Olımpıyatlar Içın Sovyetler'o geiecek sporcu ve konuk lora cevırmenlık yapabılmek İçin Batı dll lerinl öğreniyor. 12 retken olmayan blr ekonoml. Şah döneminde atalete düşmüş, kemıkleşmış blr bürokrasi Yaşam koşullarını ağırfaştıran ve denetlenmeyen fıyat tırmanışları. Kıyasıyo bir cekışmenin sürüp gıttiği bır lc polıtıka ortamı. Dış tehdıtler, azınlık milllyetlerinin oyaklanma potansı/elı. Etkısız sılâhlı kuvvetldr. Bir gözlükle boktığınızda bugünku Iron bu. Ve yanna bütün bu olumsuzluklarta, bu olumsuzlukların daha da dennleşmesı, kangren haline gelmesl olasılıklarıyla birlıkte gıriyor. Bu Iran'ın hall ne olacok? Iran'ın bu gidlşle sonu nosıl olacak? iran'a gıtmeden önce ve gittikten »onra en cok karşılaştığımız sorulor bunlar okJu. Çünkü, basından yansıdığı kadarıyla günümüz iran'ının kalın cızgıleri olumsuzluk gözlüğünu taktığınızda gorduklerınız oluyor. Bir başka gözlükle de bakmak mümkün Iron'a. Devrım coşkusu yaşayan kitleler Milyonların sl. yaset sahnesıne cıkışı Sınırsız gıbi gözüken özgür tarlışma ortamryla sorunlara cözum arama cobaları Tam bağımsızlık kavramrna duyulan koyu tutku. Ekonomıyı her türlü dış bağımlılıktan kurtararak kendıne yeterll blr hale getlrme kararlılığı. Millîleştinlmış bankalar slgortalar, dış ticaret ve buyük sanayi işletmelerl. Toprak reformu. Özyonetımc! bir ekonoml polıtıkasımn saptanması. Cok genış, bilgiII ve enerıık bir önderler kuşağınm yetişmeye başlaması Bır zolim rejiml yıkmanın ve dünyanın büyük guclerıne cesaretle kaf<j tutmanın kazandırdığı vakar ve kişılik. Yukanda sıralanan olumsuziuklor ne kadar gecerllyse, bu olumluluklar zlncirl de o kadar geçerII. Iran bu Işte Esklden yenlye, blr karanlıktan Devrım sonrasının ayaınlığına gecme cabalarının doğal sancılarını ceken bır toplum. DÜNDEN YARINA Cok sayıda Iktidar merkezlnln fışkırdığı ve devrtm atmosferlnin dışına cıkmamış bir ülke nasıl parlamenter sıstemin yapısına kendısını uydurabilecek? Iranlılara göre kuracaklon sistem, tNe Batı'nın, ne Doğu'nunt izlennl taşımayan, kendine ozgü, yeni ve ornek bir parlamenter sistem olacak. Özel çiçekler ekilmiş Moskova'nın blr cok köşeslne, Olımpiyatlarda acması bek lenen nadıde cıcekler ekilmiş. Başkentın büyük caddelerinden toplam 160 kilometr e uzunluğundakl 137 adedi. Olimpiyatlar süresınce yalnızca Moskova plakolı otomobıllere acık olacak. Trafık düzenıni bozmamaları için bu süre içinde dlğer kentlere aıt otomobillerin söz konusu 137 caddeye gırişlerl yasaklanmış. İRAN CENGİZ ÇANDAR SOL NEREDE ARANMALI ? zgün nlteliğine rağmen, Iran parlamentarizminin sihırll bir değnek olması da beklenmemelidlr. 35 milyonluk bır toplumda değişik cıkarlar elbette ki, olacaktır ve Izlenecek polıtikaya göre sol ve sağ kendısıni ortaya koyacaktır. Ö 403 çeşit yemek Afrıka'dan Latln Amerlka'ya dek cok farklı yiyecek alışkan lıkları ve ağız tadına sahip insanların Moskova'da biraraya geleceklerıni dıkkate alan Sovyet yetkılıleri, onlara kendl ülkelerınl aratmamak için 403 farklı ceşıtte yemek hazırlamış ve bu yemeklerin pişirilmesl için gerekli sebze, meyva ve baharatlar özel seralarda yetıstırılmlş Olımpıyatların Ramazan'a rastlayacağını hesaplayan Sovyet yetkılıleri, Müslümon sporcuların oruç tutabilme leri icın sohur ve iftar zamanlarını da dıkkate olmışlar. Ancak. bütün veriler, Iran'ı gelecekte bekleyen solsağ çatışmasının Batı'da görulenlerc'en, alışılagelenden farklı bicımlere bürüneceğini sezdlrmektedır. Marksıst solun iran'da talihsız bır konumu bulunmaktadır. Bir kere, Batı kokenli bır akım olarak Marksızm, İran'ın kültürel özellıklerlyle, tarıhsei gelişlm cızgısıyle ve deneyimıyle pek bağdaşrtıcmaktadır. Ûstellk. görkemll blr devrlml başarmış olmanın rahatlığındaki İran toplumuna Marksizmin oğreteceğı fazla bır şey yoktur. Iran Devriminln, Marksızme hiçbir borcu olmadığı lcin, bundan sonra da Ibtlyacı olablleceğinl düşünmek zordur. Ben bu yirmi yıh çok yogun yaşayan bir gazeteciyim. 27 Mayıs'ı oluşturan genç subaylarla birlikte agardı saçlanmız. Klmi gunler sabahlara dek tartıştık. daha güzeL daha aydınlık bir ülkede, sevgi ve barış içinde yaşamayı düşledik 1961 Anayasası bu duşün, bu özlemin bir belgesidir bence. Çagdaş bir toplum duzeyine varmayı amaçlar. O Anayasanın hazırlandığı Meclls çalışmalannı da basından sonuna lzledim ben. Bir avuç ilerici aydınla, gerçekleıi yaşamlannda hisseden. çözüm yollanm elyordamıyla da olsa saglıklı bulan Milli Birlik Komitesinin urünüdur o Anayasa. Tum demokratik kuruluşlara devlet yönetiminde görev ve sorumluluk veren bir belge. 20 yılda o belgeyi kâğıttan yaşamımıza geçirdimiz, bu yolda çaba gösterdiğımiz söylenebilir mi? Özerk üniversıtelerm kapısında polis ve asker beklıyor bugun, özerk TRT'nın başına neler geldı. 27 Mayıs Devriminin getirdiği özgurlük ortamı da kana bulandu bugun istedıği gazeteyi bile rahatca okuyamıyor insanlar!.. En kötüsü sevgıden yoksun bir toplum olduk!.. Siyasal sözcülerin yüzüne iyice bakın, bakışlan nasıl donuk, çizgileri kaskatı, bir plagı çevirir gibi konuşuyorlar, sevgiden, içtenlikten nasıl yoksunlar! Elbet bu çizglye de rastgele gelmedik. ta Kurucu Mecliste başladı bu yozlaştırma çabaları. 1961 Anayasasının sağladığı haklardan, özgürluklerden korkanlar, o Anayasanın öngördüğu reformlardan gocunanlar, çıkarlan bozulanlar. o güzel belgeyi uygulamamak. rafa kaldırmak, geriye götürmek için veryansın ettiler. Yirminci yılda doruğa ulaşmış bulunuyor o çabalar. Ama başanya ulaşmalan olanaksız. Bir nehrin akışını geriye çevirmek mümkun mü? 27 Mayıs Anayasasını geriye götürmek tarihe. insanlığm gidişine, dünyada yaşanan olaylara ters düşmek sayılu herşeyden önce Çağına ters düşerek yaşamak olanağı yok evrende Dunya haritasmdaki değişiklikler. guçlüler ve guçsüzler arasmdaki savaşlarm vardığı sonuçlar da kanıtbyor bu gerçeği Kimi politikacılar da unutmasınlar, gerçekleri yasa değiştirerek, yasa suçlayarak gizlemek olanağı yok. ülkemizin ya^adığı bunalımlar da, ekonomik darboğazlar da, 1961 Anayasasının ters uygulanmasından ötüru.. O Anayasayı kâğıttan yaşamımıza gecirebilseydik bugun başka bir düzeyde olur duk... Bırakalım ©konomik darboğazlan, özkaynaklanmızı geliştırmemek yüzunden gömuldüğumüz gerikalmışlığı. siyasal çıkmazlar bile Anayasanın ters uygulanmasından kaynaklanıyor. Işte Cumhurbaşkanı seçimlerinde sonu gelmeyen turlar, yapay kilitlenmeler, sonra da seçım için Anayasa değiştirmek önerileri... Oysa Anayasamız Cumhurba^ kanlannrn parlamento içinden seçilmesini öngöruyor. Ama dün Sunay Cumhurbaşkanı seçilirken, Anayasanın özüne uygun davranıldığı söylenebilir mi? Parlamento dışından, kontenjan kapısmdan Çankaya'ya yoneldi eski Genelkurmay Başkanı. Süresi dolunca da Anayasayı zorlayarak, bir madde değişikliğiyle görevinde kalmasını istediler.. Bugun de. üstelik Başbakan. Cumhurbaşkanını Anayasayı değiştirerek seçmekten sözediyor. Hatta Anayasa değiştirmeyi Başbakanlık görevine yeğler görünüyor. Öteki partilerin ne yaptığı da ortada. Değişiklik önerisine karşı çıkıyorlar. ama seçim yollarını da bulamıyorlar nedense. Partısel sorunlara, ülke sorunlanndan daha çok takılrruş görunüyorlar. Yoksa tarihi yedi yıl önceden büinen bir Cumhurbaşkanı seçimine böylesine hazırlıksız girebilirler miydi? Parti yöneticileri bir yana parlamento üyeleri de sorumluluktan uzak gorünüyor bugun. Yalnız partisel buyruklar doğrultusunda davranışlarla yetiniyorlar. Böyle bir ortamda parlamento etkinliğini koruyabilir mi? Yuklendiği görevleri yerine getirebilir mi acaba? Bu çok düşündürucu bir göruntü Bu görüntü karşısmda 27 Mayısçıların direnme gücüne saygı duymak gerekir. Ülser ağnlanna. kalp .krizlerine karşm Anayasanın bekçihk gorevini içtenlikle. devrimci çizgilerine yaraşır sorumlulukla sürdüruyorlar. Güçlerini de Anayasayı benimseyenlerden alıyorla»: hiç kuskusuz. Ama bekçilik görevi yalnız onlann mı, öteki kuruluşlar nerede? 27 Mayıs törenlertni izleyenler bu tür sorulara çok kişinin takıldıgmı hissetmiş olacaklar. Bu yılki törenler başka bir canlıhkla ve içtenlikle kutlandı. ters cevaplara güzel bir yanıt oldu. Ama parlak törenler, karanlık ufukları ağartmaya yetebilir mi? ÖN ŞART: SİYASAL İSTİKRAR eleceğe Ipotek konulamayacağı lcin Iran'm geleceğının pasparlak olduğunu söylemenın anlamı yoktur Ancak, bu geiecek belkı pasparlak değıldir ama kıml cevrelerce Inanılması ıstendığl gıbı koyu grî de değıldir. Ortadoğu'nun tüm ülkeleri gıbl Iran'ı da bekleyen calkantılı bır geiecek Ancak, gecmışin karanlığına donülmesı tümüyle olanaksız değılse de cok ama çok gücŞah döneminde slyaset dışı kalmaları lcin ne ge reklrse yapılmış, SAVAK'ın dillere destan Işkence makınasının ve akıl almaz Ihbar mekanızmasının so luğu altında bunoltılmış kıtlelerın sıyasete duydukları ılgi. gecmışe donüşun yolunu tıkayan en önemU emniyet sübabı. Kımınle konuştuysak. SAVAK'ın muhblrl oloblleceğı korkusuvla kardeşlerın bıle birbırlerinden cekındiğınl Şah döneminde ıkl kişının biraraya gelİD sıyaset konuşmaktan ürktüğünu dınledik. Sımdı ise tam tersıne Adam başına blr flklr, blr cizgi üretıliyor iran'da llk bakışta, cok merkezll Iktidar olgusunu besler gıbl gözüken bu durum, bir bakıma da, geleceğe sağlıklı yönelışın bir Ipucu clabılır Eğer. bu fikir akımlan bolluğunun renklendlrdlöl Iran sıyasal yoşamı bir uyuma kavuşturulabillr j se, eğer ıktidar mücadelesı belirll oyun kurallarına boölanıp dısıplın altına alınabilırse, iran, dünya tarhın'n belkı de en Hgınc demokrasi deneyıni yaşayabılır «Ne Batı ne Doğu» Ine kapıtalızm. ne Marksızm) Iddıasıyla yola koyulan Iran devrimcileri, tüm ucuncıi dunya ülkelenne model bır ülke, örnek bir sıycsal sıstem oluşturabilirler. Zaten İran'm yeni önderlerinın ufku da böyle. B'r zamanlar Fransız devrimlnin, Rus devriminln yolact'ğı türden dunyavı sarsan değişıklıklere kaynak olmak. Dünyaya kendı deyımleriyle mostaz'afin'in vani eziienlenn egemen olacağı venl bır evrensel Slsten kurmak Bu gelısmelerin !!k ve zorunlu halkosı Iran'ın siyosa! istıkrara kavusması Ekonomik donüsümlerın gpreği gıbı uygulanması bile sıvasal istıkrar zorunluöuna bağlonıvor Her isteyenın istedığl gibf davranobüdiâı. bır yetki merkezının a'dığı bir kararın bir baska yetki merkezınin engellemesi nedenK'l© uvgulanamadıöt bir ortamda kalıcı adımlar ekonomıde nasıl atılabilir? İran ekonomisinın blr numaralı uygulayıcısı du nımunda olon Merkez Bankası Başkanı Ali Rıza Nobari İran Devrimi'nın radıkal ekonomik programını bize ocıklarken bu programın gercsklesme şansı olcrak birinci derecede siyasaı istikrarın yerieşmesi gerektığ'nl belırtmevi unutmadı. G İran'm geleceği marksist solda değil, Humeynî ve Beni Sadr gibilerinin temsil ettığı islâmcı solda tran'ın geleceğindeki solsağ saflaşmasuıı İslâmcı hareketin kendi bünyesi içinde aramak gerek. Programlan ve temsil ettikleri güçlere bakılırsa sol, İmam Humeyni'den Halk Mücahitlerine, sağ ise Beheşti'den Şeriatmedari'ye dek uzanıyor... Bunlardcn daha da önemllsl, Marksıst sol, Iron'da Sovyetler Bırliöl sözcüğü ıle cağrışım yapmaktadır. Sovyetler Bırlığl de akla iran'ın bölünme tehMkesinl getırmektedır. Göruşme olanağını bulduğumuz İran yetkılılerınln hemen hepsi, Iran'ın geleceğındekl en cıddî sorun olarak Belucıstan sorununu gördüklerlni, Sovyetler'in Arfgonıstan'ın işgahnden sonra Belucistan'a gelıp dayandıklannı, Iran halkının ezici coğunluğunun Şii olmasırta karşılık Belucilerin Sünnî olmasının Sovyetler'ın elınde bır koz olabıleceğınl soyledıler. Soz konusu yetkılıler. eğer Sovyetler Bırlığı'nın Hint Okyanusu'nu ve Basra Körfezıni denetım altına alma amacı varsa ki var olduğuna Inanılıyor Belucistan'ın en kestirme gecıt olduğuna dikkat çektıler. Niteklm, İmam Humeynî, Iran Anayasosı'na devletın resmî dınînln islâm'ın Şli mezhebl olduğunu belırten hükme karşı cıkan Beluct dlnî lider MevInna Muhammed'ın Itırazını gelecekte blr Belucistan pürüzü cıkabıleceğinl hesaplayarak kabul etmlş. Marksist sol, bu cerceve lclnde. Iran Islöm kül turüne ters bir akım olmanın ötesinde Sovyetler Blrliği'nln işinl kolaylaştıran bir lc güc olarak değerlendiriliyor. Hatta, ABD'ye karşı olduğu kadar Sovyetler'e de karşı cıkmadığı icln «sınıfsız toplumdan yana» ve yaygın blr İslâmcı örgüt olon Halk Mücahitlerl bile solcu damgası yiyor ve gerek İmam Humeynî'nln gerekse diğer İslâmcı çevrelerin tepkısıni ceklyor. Halk MücahltlerTnln seclmterde uğradığı başonsızlık. desteklerinin azlığından cok Humeynî'nln onlara duyduğu kızgınlığa bağlanıyor. Halk, sempatl duyduğu Mücahitler lie İmam arasında bfr tercih yapmak zorunluluğunu hissedincö, son tahtilde Imom'ın sözlerine uyuyor. Ancak, Benl Sadr, Mücahltler'ln ülkenln slyasal yaşamında etkin bir rol oynamasından yana. Bazı hatalarını sorumluluk üstlenlnce glderebilecekiennl duşünüyor. Belkl de, gelecekte onları lşWrliğl yapabüeceklerl bir cevre olarak duşünüyor. Cünkü. Iran'ın geleceğindeki solsağ saflaşması, büyük bir olasılıkla İslâmcı hareketin kendl bünyesl lcinde meydana gelecek. Solu ve sağı belirleyecek olan önerılecek ve izlenecek ekonomik cizgi, rejim anlayısı gıbi konular olacak. Daha şimdlden bunun Ipuclan var. Örneğın. Humeynî'den, Benl Sadr'dan solcu Islâmcılar, Beheştî'den, Bazargan'dan hatta Ayetüilch Şeriatmedarî'den soğcı ya da lıberal ekonomiden yana sağcı İslâmcılar diye söz edildiğinl sık sık duyabiliyorsunuz. Sol, İmam Humeynî'den Halk Mücahitlerfne deR uzanan bir yelpaze. Marksizmin nasıl bir yığın varvantı varsa, iran'dakl Islâm solunun da ^or. islâm sağındo da durum aynı. Kiliseler, Camiler Sovyet yetkililerl konuklannın dini gereksınmelerinl da unutmamışlar Olimpiyat merkezınde Hıristıyan kilısesınden, camıye ve hatta Budıstlerin Ibadetlerıni yapabileceklerl yer lere dek her şey Inşa edılmis. Geçmiş Olımpıyatlarlçln bastı rılan altın ve gumüş hatıra pa ralarına karşılık Sovyetler bır de platinden hatıra para bastırmışlar. Parolaro 39 değişik motıf işlenmış. Hatıra pullannın da onceki Ollmplyatlara oranla daha görkemli olabümesl lcin hiç bir şey esirgenmemiş. Altın ve gümuş yaldızlı du zinelerce hatıra pulu basılmış. Batılı ülkelerin boykot cağrılanna karşılık Sovyet yetkilllerl Olımpıyatlar süreslnce 300 blni yerli turlst olmak üzere Moskova"ya toplam 600 bın turıst bekliyorlar. (Dış Haberler Servisl) AET içinde İran'a en fazla ihracat yapan ülke Batı Almanya 1978 yılında AET ülkelerinin iran'a yaptıkları İhracat ABD1nin ihracatından blr kat fazlaydı. Şah'ın ülkeden ayrılmasından sonra ıhracatta azalma olmuş ve AET'nin ihracat lıstesınde İran en büyük 5'ncj alıcı ülke durumundan 22'nci sı raya düşmüştür. Bu yılın başında Ise Iran'ın AET'den yaptığı ithalât artmaya başlamıştır. Ekonomı uzman ları, bunun nedenıni, ambargo öncesi stoku olarak yorumlamaktadır. Aynı uzmanlar, AET ihracatçıları arasında, ambargodan sıyrılmak Isteyenlerin Dubai yoluyla İran'da dolaylı ihracatı surdurebıleceklerıni belırtmektedırler. 1979 yılında Dokuzlar'ın iran'a toplam ıhracatında her üyenin payı şoyleydı: F. Almanya İngiltere Fransa İtalya Hollanda Belçıka / Lüksemburg 7. Danimarka 8. Irlanda 1. 2. 3. 4. 5. 6. % % % % % % % % 41.33 15.83 13,58 13,27 7,63 5,07 2.82 0,48 BATI YANLISISAĞIN DURUMU ruhu Iclerine öylesine sinmiştir K\. devlet yönetlclsl sıfatıyia bızzat kendılerının aldığı bir karara ertesi gün kendileri karşı cıkarlar. Akhundlar, reaksiyon odamıdırlar, aksıyon adamı değil. Oysa, tt 'umların gelışmesı ve yürümesl lcin aksıyona Ihtfyaı >ardır. İran toplumu, Şah'a karşı onların reaksıyonuı,. nuhtaçtı. Ancak, yenl bır düzenin kurulması lcin JKSIyona ve bu aksiyonun temsilcılerine muhtactır. Beni Sadr'ın en büyuk gücü de burada bulunmaktcdır. Beni Sadr, reaksıyonu değil, sorunlara çözum yollarını, kısacası aksıyonu temsil ediyor.ı Iran, Devrim'in zaferinden bu yana blr yıl Içlnde yeni Anayasasını hazırladı ve kabul ettl. Cumhurbaşkam'nı secti. Parlamentosunu da oluşturdu. Artık. sıra parlamentonun çalışmasına, yerri hükumetın kurulmasına ve siyasal istikrarın sağlanmasır.a geldi. Iran, herhalde. tarlMn tanık olduğu büyuk devrımlerden birinl gercekleştirdikten sonra, bir bucuk yıl İçinde cok partıll parlamenter sısteme geçen ılginç bir ülke olaran kaydedılecek. Dünya kapitallzmlyle göbek bağları olan Batılı anlamda sağın durumu Marksıst soldan farklı. Marksıst solun, Iran'ın geleceâinde fazla şansı clmamakla birlıkte örgütleriyle, yayınlarıyla, kadrolarıyla varlığını sürdürmesine karşılık Iran'ın Batı yanlısı sağcıları bu tür olanakları yitirmışler. Sağın bu kesiminın temsılcüerı Şah, generalleri ve Şahpur Bahtıyar gibi unsurlarmış. Onlcrın İran'ı terkedişleriyle birlikte, Iran sağı da siyaset sahnesınl terketmiş. Öyle bir terketmiş ki, dönebileceğine pek ihtimal veremiyorsunuz. Iran yeni blr olgu. Türkiye'nin yanıbaşında. Türklran ilişkileri acısından öylesine muazzam bır potansıyel taşıyan bir olgu ki, bunu değerlendirebilmek Türkiye'nin de gelecekteki cehresıni değıştirebılir. Bunun lcin, İranlıların Türkiye'yı naısıl gordüklerınl bilmek ve Iran nüfusunun ucte blrinden fazlasınm Türk olduğunun bilıncine varmak gerek. YARIN: İRAN'DA TÜRK OLGUSU VE İRANLILARIN GOZÜNDE TÜRKİYE İRAN'IN GELECEĞİ VE MOLLALAR u noktada, Akhundlar (din adamları, mollalar) ıle bunlann dışında kalanlar arasmda ıktıdarda ağırlık sahıbi olma mucadelesırtm onü alınmazsa, slyasal istikrarın nasıl sağlanabıleceğı sorusu gundemde duruyor. Cumhurbaşkanı Benl Sadr"ın cevresi olsun. halkın uyanık kesımlerl olsun, bu konudo pek karamsar değıüer tlran'ın geleceğ' Akhundlarda olamaz» dıyorhr «Nedenı ıse oldukca basıt. Cünku, Akhundlar Şıî geleneçınin devamıdırlar. Şıîlık, tanhl boyunca kurulu duzene, devlete karşı bır muhalefet akımı olarak yaşamıştır. Akhundlar, cetın birer muhalıftır. Ancak, asla ıktidar clamazlar. Muhjlefet B