Katalog

ONtEt CUMHtRIYET 2ti HAZKAN 1*79 EKONOML. EKONOML. EKONOMI... EKONOMI... EKONOML. EKONOML. EKONOMI... EKONOMI... EKONOMI... Uluc GURKAN BATININ KREDİ VERME " ALİCENAPLIGININ,, ARDINDA TÜRKIYE'Yİ BORCA SOKARAK MAL SATMA AMAC1 YATIYOR Füsun ÖZBÎLGEN ÖTİ<V« lctn dış kredl olanaklarının açılmaya başlandığı haberlerı geldığı bır sırada alınacok kredılenn ne şekılde ve kımler tarafından kullanılacağı tartışma konusu olmaya başlamıştır Yıllardır dovız yokluğundon pek çok kuruiuşun gereklı ıthalatı yapamadığı ve taze para bekledıği bır donemde dış kredılerin açıldığının v© yakında taze para olarak Merkez Bankası'na gıreceğının belırlenmesi «dövız bölüşümü» savaşımını hızlandırmıştır. Iç piyasoda kamu ve özel sektör arasında dövız kullanımı acısından «oncelık alma» savaşımı surerken önem taşıyan bır gerçek bu kredılenn kullanımının kredıyı veren batılı ulkeler ve flnans kuruluşlan tarafından yönlendırılecek olmasıdır Batının yıllardır Türkıye'ye ve gerı kalmış ülkelere uyguladığı tpazar genişletme taktığı» bır kez daha uygulanmaya konulmuş bulunmaktadır Çeşıtlı devletlerın Türkıye'ye açacakları kredılenn bır bolumü ctaze para» olarak Merkez Bankosı kasalarına gırmeyecektır Bu kredıler o ulkelerden yapılacak dışalımların karşılığı olarak Turkıye'ye verılmış sayılacaktır Orneğın Turkıye Almanya'dan 200 mılyon dolarlık mal ıthal edebılecek bu dışalımın karşılığını Almanya, Türkıye'ye actığı kred den ödenmış sayacaktır. Tabıı daha sonra vadesı geldığınde bu açılan kredı faızı ıle bırlıkte o ulkeye odenecektır. Boylece dovız alıyonım derken mal almakla yetınecek ve kredı acan ülkenın dışsatım kapaSıtesınl genışletmış olacoğız. Elbettekl bu kredl karşılığında satınalınacak mallar iç gereksınıml karşılamış o acaktır Ancak karşılığı da devaluasyon ıle değerı g derek duşmüş olan Türk uretıcısının alın terı ıle odenecektır. Batılı ülkeler ve fınans kuruluşları Turkıye'ye açacakları kredılenn taze para olarak gonderdıklerı bölümlermın de Batıdan mal satın alınması karşılığı harcanması ıcın gereklı önlemlerı olmaktadırlar. Örneğın alınacak kredılenn petrol ödemelerl ıcın kullanılmaması koşulunu getırmektedırler. Petrolü ve akaryakıtı tüketım malı saymadıklarını ve kred'lerın yatırım mallarına harcanmasını Istedıklerıni anlaşmalarına koşul olarak geçırme cabasındadırlar Böylelıkle alınan taze para ham petrol odemelen karşılığı petrol üretıcısi ülkelere gonderılmemış olacak ve yatırım malı satın alma karşılığında yıne Batı ülkelerıne gonderılecektır Turkıye'nın aldığı kredılerl tuketım mallarına ayırmaması ve ıhracat kapasıtesını arttıracok bıcımde yatırım mallarını satın a'arak sanayı kuruluslarını genışletmesı kuşkusuz en yararlı ve ekonomık davranış olacaktır. Ancak bu konudo da şımdıye dek gozlenen gelışmeler gelpcek ıcın kuşkular doğmasına yol açmaktadır. Şoyle kı: T Açılacak kredilerin bir bölümü ihracat karşılığı sayılacak, diğer bölümlerinin ise Batıdan mal almarak harcanması öneriliyor. Türkiye gecmış yıllorda ıthal ikornesı ve ıhracata donuk sanayıler kurmak ıcın ozellıkle Batılı ülkelerden yatırım malları ıthai etmış ve ceşıtlı sanayı dallarmı ge'ıştırTiıştır Ancak tekstıl, salca, rreyva suyu örneklennde o'duğu gıbı ıç pazann gereksınımı uzerınde kapasıtelerde kurulan bu sanayı dallarının dışsatım olanakları daho sonra engellenmekteaır Tjrk ye gecmış yıllarda mılyonlarca dolar 6OJ\Z odeyerek tekstı! makınaiarı, konserve makınaları ıthal etmış \e ıc pazar kapasıtesm n uzerınde kapas te yaratmıştır Bu fabnka'arın uretıme başlamasındon bır sure sonra ürunlenn dışsatım'nın kısıtianmaya başlandığı goru'muştur AET ulKelerı pamuk ıplığı ıcın kısıtlamalar koyma\a başlamışlardır Aynı bıcımde üretılen bınlerce ton salca da AET nın italya'ya tanıdığı t°şvık prımlerı ve ücuncu ülkelere tanıdığı kolaylıklar nedeni ı's ıhrac ed lememıştır Otomotıv Sanayı yatınmları ıcm de yıllardır mıl yonlarca dolar harcanmış ve sonucta Otomotıv Sanayı urunlerımız kuçuk kapasıtelerı nedeni ıle Batının urettıgı mal [ arla dış pazarda rekabet edemez dıırurra düŞTuştür Bu örnekler Batılı ulkelerın Türkıye'ye kredi verme «Alıcenaplığının», ozunde kendı pazarlarını genişletme ve Turk'ye yı yenı borçlara sokarak mallarını satma cmac nı serg leTiektedır Dış kredılenn açılmaya başladığı bır donemde bu acmazdan kurtü manın yo!u planlı bır ekonomı ve cıddı ekonomlk ver lere gore saptanacak öncelıkler sıstemıne gore dovız ho'camolarını yönlendırmek olacaktır Dovız karşılığı alınacak malların ekonomıdekı tıkanıklıklan açacak ve atıl kapasıteye yol acamayacak bıcmda kullanılması gerekmektedır Bunun nıcın de cıddı ve sıstemll calışacak b r sıyası ve bjrokratık kadroya gereksınım duyulmaktadır. "Euromoney,, Dergisine göre uluslararası tinansman çevreleri Demirere güven duymuyor • Devletten devlete yardım istemediğini, bankerlerle iş yapacağını söyleyen Demirel'e gö re Türkiye'nin ağır bir dış borç yükü altına sokulmasından «pismanlık» duyulmasına gerek yok. I'usîararası f norsmai çe\,re!erıne yakınlığnra tanınan «Ejromcne/» aergısın n so u crı'nı yarıî'ayan AP Genel Baskanı Suls/man Demıre1 viDev'etten de\ ete borç ıstem yorum. Bankerlerle ıs yapacagım» csm ştır Su eyman Demırel bu gorLşjnü, derg nın « ktıdara gelırsenız nasıl b r polıtka u/gıııcyacaksınız'' yolunaakı sorusunu yanıtlarken ortaya kcymuştur Su'eynnan Dem re ' n ınevletten devlete borçları» yadsıması ılk bakısta ekono^ k yardımın sıyasal ıcenk kazcnmasma karşı cıkış gıb1 görüleb lır Gercekten. OECD uyes Batılı Lİkeler tarafından taanhut edı en dev et kred lerının slyasal yanı ag r bosmar.'adi'' Buna kcrşı Turkıye nın el ndeKi *eK secenel' Eatı ıle yoğunlaşan ılışkı'erı sosyals' »e A'ap ulkelerıyle yakınlaşma sağlc,arak dengeleme<tır AP Genel Başkanı Suleynan Demırel boyls bır seç mden yana gorjiTiemektedır Sosya'ıst ve Arap ulkslenyle yaKinlaşma b r yana, Demirel'e gore Ba'ıya daha sıkı sanlmak gerekmektedır Demırel şöyle konusmaktadi'' «Bız Avrupa Konsevıne u/e olan 'tK Müslüman ulr'eyız Benım ulkem Batı toplumunun sağlam bır ortağ. olacaktır» BANKERLERLE ILIŞKI Suleyman Dem rel ın «Bankererle ış yapma> hayan oldjkca kısır bır hesaba dayanmaktadır. «Euromoney»ın «Banherler n s ze borc verecegıne ınanıyor musunuz 7 » sorusuna vereb Id.ğı yanıt bu yargıyı aoşrulamaktadır 1978 e kadar herşe/ yoünda ıdı Kımse b ze gecerlı bır bo'c'anma poiıt kTmız olup olmadığını sormuyordu S md kı hukumet ıktıdara Ecevt «Turkıye ıflas etm şt r» dedıKten sorra gelmeyı başordı Gercekte. 1978 e kadar cok şeyın yolunda olmadığını Turkıye de en yı bılen k.s nın Suleyman Demırel olduğunda kuşku yoktur Turkıye'nın borclanma polıtıkasının ycnlışlıâına ılışk n elestırıler 1976 yılı sonlarında baş amış ve 1977 de kredı musijklar, kaDatılmıştır Bu nedep le Merkez Bankası tcrafından 17 subat 1977 tar hınde ıthalat trans'erler nın durduru'ması kararlaştırılmıştır Buna karş n Suleyman Dem re 'ın «devletten devlste boc stpm yorum bankerlerle ıs yapacağım» demesı Ecevıt hükümetı'ne sağlanan devlet kredıle r nın keniıs ne donjsmssınn oldukca uzun sure alacağı o gusura dayanmaktadır Bu durumaa DeTiırel ces t'ı koiuşm"lanrda ortaya koyduğu haycl h;sao a m a dayanıyor gorünmektedır Sule\man Demırel e göre Avrupa para pıyasas nda 500 mı ycn dolam uzer nde para b r m ştır Bu pcralar faız oranlarının duşm^s nâ karşın kullanılamamaHadır Tu r kye'nın yeterınce yuksek fa z vermesı halınde ıs'edığı paro/ı bulmaması c n ner'en yoktur YITIRILEN ŞANS Turkıye para pıyasclaından doğrudan yararlanma şansını yıtrrrıstır Para pıyasalarına, sağlıklı b r borclönma po ıtıkası yerıne, kısa surelı ^'e yuksek fcızlı dovızs cevrıleb I r mevduat hesaplorı kana'ı/la g rer Demırel huKurretı, 19T7 yılında yalnızca 28 mı'yon dolcrl k bır olanakdan yararlanabılmıst r 1977 yılında bütun borclanma olanakları v'tırıldığınden a'acaklı bankalar bıraraya toplanarak borç'arın ertelenmesı denenmıştır Varılan bu sonuca karşın Suleyman Demirel'e gore, Turkıye nın ağır bır dış borç yuku altına sokulmasında «P smanlık» duymayo qerek yoktu. Ecevıt hukumetı ıse yen1 bır ıst krar programı uygu.ayacok b r ıktıdar olarak pcra pıyasalarından doğrudan borclanabılme şansını 1978 y!lının ılk aylarında yakalamıştır Ancak bu şansın kullanılması yerıne bır araya getırılmış yabancı bankalar ıle ıhşkı kurulması yeğlenmıstır Demırel'ın yenıden k'ıdar olması hal nde böyle bır şansı o'mayaccgı kesındır Son sayısında Turkıye'yı kapaK konusu yapan «Euromoney» dergısınde Bjtılı ış cevrelerının Suleymon Demirel'e guven duvmad kiarı oçıkça vurgutanmıştır Dergıde verılen bılgıye gore Batıda Der mırel, «Contmentcl G am» fırması ı'e yapılan buğday anlaşmasını bozan ve yıkıcı etkılerını bır le bıle DCM uygulamasında ıs ar eden kışi olarak tanınmaktadır Ecevıt hukumetının mevcut ekonomık bunar lımı aşmak uze e Batı'dan onemlı tutarda yardım sağlama noktasıno geldığını hatır alan «Euromoney» bu ortomda bunalım'n gercek sorumlusu sayılan Suleyman Dsmırel'ın yen den ıktıdar şansını zorlad'ğına ısaret etmektedır Dergının, «Sjleyman Demırel yenıden başa gelırse ne olur?» sorusuna b r Inaıi'î bcnkerı «yenıden başa 1 doner, herşeye yen dsn başlanz » yanıtını vermıştır. U S on devalüasyondan ıki gün sonra Başbakan Bulent Ecevıt duzenledığı basın toplantısmda «fıyatların nasıl denetlenecegıne» ılışkın bır soru uzerıne şunları soyluyordu tDün akşam sanayıcılere bır cağrıda bulundum ve kendılerınden rıca ettım herhangı bır fıyat artışı yapmamaları ıçın Ayrıca, bılındığı g'bı fıyat artışları ekonomıde ıstem sunu dengesızlığınden kaynaklanır B'z şımdı gelecek dış kredılerle üretımı arttırmaya calışacağız Üretım arttıkca, sunu artacak ve ıstem sunu dengesızlıgı gıderılmış olacaktır Boylel kle de f yatları ekonomık olarok denetlemek olanağına kavuşacağız Ayrıca fıyat artışlarını deretım aKına olmak amacıyla hazırlanan yasa tasarıları Meclıslerde bulunmaktadırj Başbakanın sanayıcı'ere yaptığı cağnya kımsenın kuiak asmadığı son gunlerın onemlı olgularından bırıdır Bu olgu bır yana, Başbakanın ıstemsunu dengesızlığ nden kaynaklandığını one surduğü fıyat artışlannın do bu dengesızlıkten kaynaklanmadığı yıne son gunlerın gozlenen olgularındandır Artışlan yasal cercevede dnlemek bır yana tam tersı hız'andırmok yonunde yayımlanan teblığler n uygutanmaya sokulması da. devlet n hazırladığı ycsalaria celışen kurallann \arlığını ortaya koyan bır başka corpıcı olgudur Ekonomık olarak bır sıvasal ıktıdar ıkı nedenden duşer Bın devaluasyon Ikıncısı de aşırı fıyat artışları İş sadece sı/asal ıktıdarlann duşmesı ile kalsa yıre lyı Fyatlar ve devalücsyon nedenıyle sıyasal ıktıdarlar oylesme nıtelık değısmesıne uğramaktadır kı, Gunev Amerıka bunun sayısız ornekierıyle doludur Dolayısıylo f ı yatlar ekonominın otesınde sıyasal onlam taşımaktadır Ikl sandvıc bır ayranın 50 lıraya fırladığı, lcınden on bardaK suyun zor cıktığı bır şışe su fıyatının 20 lıra oldugu bır ulkede, ış çıgrmdan çıkmış demektır Bo/le b r fıyat anarşısının ardından her türlu onarşıyı getırmesi de «istemsunu dengesızlıgı» ıle acıklanamaz artık Baştboşluk, kendılığınden fıyat arttırmak. ısteyenın Isted ğı fıyatı uygulaması sankı olağan kural halıne donüşmuştur Türkıye'de. Ilk beş aylık fıyat artışlannın yüzde 35 dolayında gerçskleştığı devletın roporlarına gecmıştır Bu artışa b r de devalüasyonun getıreceğı f yat şoku eklenınce, yıl başındakı yuz lıranın yıl sonunda sıfırlarını t u ketmesı pek de kah nlık sayılmasa gerekır Yine devletın resmı roporlanna gore tbeklenen dış yardrmın en azından b r m lyar doları yıl sonuna dek gelırse o zaman fıyat artışlan ek yuzde 45 artacaktır» Burun anlamı. yardım geteceğı varsayım altında fıvatlar n gecen yıl olduğu gıbl, yıne yuzde 70 lerde artış gos'ermes dır Ancak, tüm bu olgular gozienırken, Işın devletle ılg! son derece «Vahım» bır yanı vardır. Fıyat artışıarını oile^ek adma ortaya çıkan hükumet fıyatların artmasım b'7zat kendısı önemII katkıda bulunmaktadır Bu da kamu kesım'Tn ürettığı temel ma'lara yapılan zamlar değıldır Ak nen fıyat artısı kendılığınden yürürluğe gırecektır YaklaşiN b r yıllık uygjlamada ncelemeler gercekleşrıış olsa bıle coğunlukla özel kes uıın Istedığı fıyat artışı yururluğe gırmıştır Teblığ oylesıne havaaa ılkelerle doludur kı orneğın zam ısteyen fırma «malıyellerdekı artış» demekle yetınmekte, bunun nereden kaynaklandığı coğu zaman resmen bılınmemek'e ya da fırma tarafından açıklanmamaktadır Bu yolla gscen yıl ısteyen f rma ısted ğı f yatı almış ve buna kımse de ses cıkaramamıştır Aynı tebl ğın bugun erde yenıden alabı'dığıne calıştırnaıg. ortaya cıkmıştır Otomobılınden, buzdolabına utusurden last gıne degın her mal ıc n bu teb ığ cercevesmde Scnayı ve Teknolop Bakanhğına başyurulmakta \.e rer fırma ıstedığı fıyatı rahatca almaktadır ŞımdiKi gerekçe de «devalüasyondan do ayı malıyet artışları» olmaktadır Daha ıkı hafta olmadan daha herhangı bır urunun dışalımı gercekleşmeden hangı «malıyet artışıdır» b u 9 Gecen yılın dovız darlığına ragmen ozel kesımın en cok kâr ettığı yıl 1978'dır Dsmek KI. dışalım yapab Imış, demek ki ara malını hammaddesını s'oklamış Şımdi, tsu stoklanmış mallara Sanayı Bakonlığının tebl.ğl aracılığı ıle zan gelecektır Hem de yuzde 40 ıle yüzde 60 arasında değışen zamlar B ! nen deyımıyle nğneden ıplığe zam» gelecektır Acıktan yüzmılyonlarca lıra vurulacaktır Fıyatlar tırmandıkca tırmanacaktır Nerede kaldı (fıyatlann artışı önlenecektır» sözlerı Önlenmesı bır yana, sıyasal ıktldor kendı koyduğu kura'larla fıyatların artmasına yol oçnaktadır Ozel kesımın bu yıl da yuksek kârlara ulaşmasına neden olmaktadır Devaluasyonu bahane eden. soluğu Sanayı Bakanlığının kapısında almaktadır El hak gerı oönen de yoktur pek . Bu durumda ortaya ılgınc bır sonuc cıkmaktadır. Devlet fıyat artışlarını kendısı ozendırmektedır Dünyadakı tüm hukumet programlarına ve pol tıkalarına ters duşen bu durum, Türkıye'deki «ekonoTiık anarşının» en guzel örneğı olsa gerektır Gunumüz ortammda bu artışı onlemenın onemlı bır yontemı vardır O da, Sanayi Bakanlığının bu teblığıni derhal yurürlükten kaldırmaktır. Özel fırmaların zom ısteklerıni yenı kurallara bağlamak ve teblığe son vermek Teblığ yurürlükte kaldıkca, hukümetın «fıyat ortışlarının önlemesıne» ılışkın tüm açıklamaları ve ıstekleri Inandırıcı olmaktan uzak kalacaktır. YORUM Geçen yıl özel kesimin çimento üretimi yüzde 8,3 artarken, kamu kesiminin yüzde 16 geriledi İSTANBUL HABER SERVISİ Özel kesım çimento fabnkalannda üretim geçen yılın aynı dönemıne oranla yuzde 8 5 oranında artış gostermış, buna karşıhk kamu kesımı fabnkalannda uretım yuzde 18 dolaylannda genlemış, bu arada 1 torba çımentonun 150 lıradan satıldıgı gozlenmıştır. Içınde bulunduğumuz yılın ilk 5 aylık dönemmde çimento uretlmindekl gelışmelerle ılgılı venler, açıklanmıştır. Buna göre. kamu kesımı 1978 yılının ocak mayıs dönemınde 2 mılyon 512 bın tonluk çimento uretımi gerçekleştırmış, 1979'un eş dönemindekı üretım yuzde 16 genleyerek 2 mılyon 107 bm tona düşmüştür Özel kesımdekı çimento fabnkalannda ıse üretım 1978'ın ılk beş ayında 3 mılyon 365 bın ton, 1979'un eş dönemmde de yuzde 8 lık bır artışla 3 mılyon 645 bın ton olarak gerçekleşmıştir. FİYATLARI DEVLET ARTIRIYOR Yalçın DOĞAN la ilk gelen bu zamlar olmaktadır, ama bunlar değıldır Konu, Sanayi ve Teknoloiı Bakanlığı tarafından gecen yıl yayımlonan bır teblığ ve bunun uygulamasıyla ılgılıdır Gecen yılın «bahar havasında» Sanayı ve Teknoloıı Bakanlığı Resmı Gazetede yayımlanan bır tebiığı ıle ozel kes me akıl almaz bır avantaı sağlamıştır Tüm ozel kuruluşlar ürunlerının fıyatlarını a'tıracakları zaman, teblığe gore. Sanayı ve Teknoloıı Bakanlığına başvuracaKİardır Yapılan baş/uruda tmalıyetlerdekı artışlarınıı gosterecekter ve bır fıyat ısteyeceklerdır Eğer başvuru bakanlık tarafından onbeş gün ıçınde Incelenemezse, o zaman ıste GERÎ KALMIŞ BÖLGELERDE KAMUNUN YATIRIMLARI GERİLÎYOR Kenan MORTAN laylığı, olmaktadır Ancak, kamu yatırımlannın Batı'ya kaymasındakı ana etkenın, Turkıye'nın 3. plan dönemi başlangıcında benımsedığı Ortok Pazar üyelığı gelmektedır. Bu üyelık benımsenınce adıl yatırım ve gelır dağılımı ılkelen bır yana itılmekte ve kalkınmadan cok, yüzdelerle ıfade edılen büyüme anlavışları gelıştırılmıştır. Bu durumda, kamu yatınmları sosyal bır espri içmde yurdun hemen her alanmda serpıştırılmek yerıne, AP'nm kalkınma felsefesınde uygun olarak gelışmış bolgelere yapılmıştır Gerı kalış olgusu şeyh ve ağa kurumunca da benımsenen bır ılke olunca, bu yörelerde yaşayan ınsanlarda buyuk göç dalgcları başlamıştır. Türkıye'de Batı ya büyük göclerın 2 plandan sonra başlamış olması bu bütünluk Içınde Ilg! cekıcıdır. BAŞKA TIKANMALAR... Kamu yatırımlarının gellşmemlş bölgelerde aksaması beraberınde başka sakıncalar da getırmektedır. Örneğın, 1961 yılında gerı bolgelerde başlatılan sağlık hızmetlerının sosyalleştırılmesl tatbıkatı kamu yatırımlanndakl büyük gerılemeler nedenıyle onemım yıtırmış gozukmektedlr. Kamu yatırımlarının bır alt kesımi olan sağlı* harcamalarına bakıldığında, bu harcamalarda plan donemınde gerıleme olduğu gorülmektedir Nıtekım geçtığımız hafta Içınde Bursa'da düzenlenen toplum sağlığı sempozyumunda sunulan bır araştırmada, Türkıye'de kamu yatırımlan ve sosyal uygulamaların bırbırınden koparılamayacağı bırındeki bır gerılemenın henen dığer tüm uygulama alanlanna yansıdığını ortaya çıkarmıştır. ÇÖZÜMLER.. Bu nedenle geçt'ğlmlz yıl Doğu Anadoiu'mm belli bölgelerınde başlatılan KUP projesının hayatl önem taşıdığı anlaşılmaktadır. Ancak. uygulaman n bır bokanlık tarafındon surdurulmesı ve dığer kamu kuruluşlarının çabalarıyla beslenmemesi nedenıyle henüz yaygınlık kazanmamıştır. Uzmanlar. bu nedenle Türkıye'de bolgesel plan anlayışının yaygınlık kazandırılması gereğını vurgulamaktadırlar. Gercekten. bolge planlama anlayışının uygulamaya dönüşmesı plan kaderıni de etkıleyecek kadar onemlı gozükmektedır. Genel planlarda ılke ve hedefler belırtilmekte, ancak u/gu!arra aletlerının yoksunluğu nedenıyle hedeflerden sapfnalar denetlenemomektedır. Oysa, bu anlayıştakı planın uygulama>,a sokulması sanayıleşmedeki tercıhleri bıüurlaştıracak, oncelıkle sektör uygulaması nedenıyle hedefler belırgınleştınlecektır. Türkıye'de gecmış plan dönemlerinde belll bö'gesel planlar yapılmış, ancak Bakanlar Kurulu kararıyla yasallaştırılmadığı ıçın uygulanmamıştır. Yurdumuzda gerice yöreler olarak tanımlanan ve bu nıtelığ nden oturü ozel olarak yatırımları ozendırılen bolgelerde hem ozel hem de kamu kesımı yatırımlarının düşmekte oldugu saptanmaktadır. Alt yapıların yaygınlık kazanmadığı bu bolgelerde sağlık hızmetlerının sosyallestırılmesl gıbı ozel uygulamaların cıkmaza gırdığınden, geçtığımız yıl başlatılan KUP (Koye Ulaşım Pro|esı)nın ozel bır önem taşıdığı gozlenmektedır. Bunun dışında genel planların uygulamasına yay gınlık kazandırmak ıcın bolgesel plan tatbıkatınm başlatılması ıstenılmektedır. 1964 yılında başlatılan gerice yöre uygulomasının ılk yılında Turkıye'nın 22 ıli bu kapsama olınmıştı Daha sonraları uygulama 40 Ile çıkarılmış, son oıarak II sayısı 33 ılle dondurulmuştur. B rıncl plan uygulaması sırasında bolgelerarası dengesızlığın gıderılmesı Içın bu bölgelerde etken ozendırme araclorı kullanılmaya başlanmıştır Bu amaçla bu bo'gelerde yatınm yapan sonayıcı özel olarak özendınlmış, kamu yatınmları bu alana kaydırılmıştır. DPT, kalkınmada öncelıkle yöreler daıreslnln yaptığı soptamalara gore 40 ılden oluşan gerı yörelerde 1. plan dönemmde tüm kamu yotırımlannın yüzde 34 ü yatırılırken 3 plan doneml sonunda bu oran yuzde 28'e düşmüştür. Bu olanda düşen kamu yatırımlan, gelışmış bölgelerde kamu yatırımlarını artırmıştır Aynı donemde, 42 mılyarlık bir yatırım hedefıni gerçekleştıren özel kesımın toplam yatınmları lcmde ancak yüzde 10'luk bir payın geri yörelerde yapıldığı gorülmektedir. i NEDENLER.. Özel kesımın gelişmlş bölgelerde yatırım yopH»O»ı olgusu bu bolgelerde talebln yoğunluğu. ıılaşımın rahatlığı, hammadde tedarik etmenin kcw Hammadde darlığı nedeniyle sert plastik yer döşemesi üreten kuruluşiarda üretim durdu İSTANBUL HABER SERVİSİ Hammadde darlıgının doıu^ aoktas'.na ulaşması nedemjle sert plastik j e r aoşemelen ureten kuruluşiarda üretım durmuş yuzde 30 kapasıtevle çalışma olanagı bulan kuruluşlann da onumuzdekı günlerde devre dişı kalacagı behrtılrmştır Yapım sektorunde yogun bıçımde kulıanılaa, gıderek gecekondularda da yeglenen sert plastik yer doşemelennın temel hammaddesı PVC uzerndekı ıstemler aUbıldıfıne artmıştır Bu arada dunyada \e ulkemızde gozlenen petrol bunalımı PVC uretımını ci^ alımını olumsuz yonde e^kılemıştır Oluınsuz gehşmelere karşıhk sert plastık yer coerue lerının daha genış bır kuüan' n alanı bulınası tuketımı kimç 'e\an onemlı e'kfcn olmuştur Hammadde derhgmdan oturu bu slanad •uretım yapan kuru'uşlann o/elhkle \Ia\is aymdan sonra kaDandıgı uretımı arduren kımı kuruluş'arm da kspasıte kullanıımnı yuzde 30 a kadar gerılettık'en cgrenılmı^ur. Ev ve ışyerlenndekı kullanım alanlarında ucuz bır malzeme olarak bılıpen sert plastik yer doşemelennın üretılememesı özellıHs yeni yapılann kullanıma acıla^n^Tialan sonucunu beraberınde Ketırmışt r ligı! 'er PVC hammaddesır n vetennco saE;I^J^?rpamak' durumunda bu ma'zemen'n uretımm.n bütjnu>le durac°£; nı, vao^larda sert plastik "er doşemesı yenne drlıa pfhalı malzeme '.a kuüdnıi<*cagını belutniiiıeı Jır. KİŞİ BAŞINA KAMU YATIRIMI (TL OLARAK) KALKINMADA ÖNCELİKLİ YÖRELER 3 Plon 283 2115 1338 3736 DİĞER 1. Plan 132 377 296 805 GEÜŞMİŞ (27 il) 2 P'on 142 970 621 1733 YÖRELER 3 Plan 317 3148 1987 5452 Yakın günlerde Eskışehi' bolgesl Içın şehircütk docentı llhan Tekeh tarafından başlatılan bır çalışmanın Turkıye'nın genell ıcm cokca pratik hedeflerle donanmış olduğu oğrenılmıştr Söz konusu planda yoresel uygulamasının olanakları da araştırılmaktadır Bu arada konunun kayda değer ılgınc bır çizglsi petrol bunalımı sonrası dünya konsorsıyum örgutlerının gelışmemış bölgeler uygulamasını askıya almış oırrasıdır Nılekm, Dunya Bankası kredılenni Türkıye'de özel kesım arasında dağıtan Sınal Kalkınma Bankası Doğu Anadolu şubesıni kapatmıştır Son yıllarda bankanın bu bölgeye yonelık yatırım arının azalmakta olduğu gozlenmektedır Uzmanlar nedenın Arap dünvasındakl değışımlerde cranmas' gerektığıne ışaret ederek, Arap dunyasına yakın ulaşım olanakları olan bu bölgenın üret TI potansıvelının artmasım ıstememesıne bağlamcktadırlar. (40 ıl) 1. Plan TARIM SANAYİ HİZMETLER 90 211 244 544 Koynak: DPT. 2 Plan 130 340 360 931