Katalog

İK I I A I y ^"Sün büyuk Türk eğ timcls 1 '»maıl Hakkı TONGüC u. yıtırmışt.k Öyle kışıler varaır kı (ozellıklo poiıtıka olamnda) ortalıkta bos loflor ederek, kocaman keileleri va ağır gövdeleriyle kendrterırti yaşıyor sanıriar. Oysa; boyleleri daho yaşarken ölmuş cbeyhude yaratıklardır». y ı 1 o n c e CUMHURÎYET 23 HAZÎRAN 1971 flyl« bir aktı kl: Insanoğlu mek soo'îpt k^^oı• h<c b<r bo levhavı g5r= oiamaz Insanlor vardır: Yurtfanna toplumlarma, fn sanlığa kazandtrdtkları kökiu ve unutulmaz yapıtiarıyla ölmezlik kazanırlar. Azlz Tongue (Baba) işte bunlardan biri idı.. Aradan 19 yıl gectiği halde kafarmzda, gönlümuzda yosamaktadır. Onu sanki uzun bır yurt gezısine c'kmiş cia ortık dönecekmiş gıbi beklıyoruz. özellikie bugün, eğitım alanında korşılaştığımız cıkmazlar karşısında onu daho çok arar olduk. Tongue ve kurduğu KÖY ENSTİTÜLERİ hak kında bugüne dek, cok yayın yapılmıştır. Onun üretıme dayaran GERCEKÇİ EĞİTİM SİSTEMİ, b>r Türk buiuşu clarok dünycca ben:msenm.<ş ve uygulanmıştır. Ben bugun, O'nun uzagı gören böyuk blr Insan olduğunu tanıtlayan bır mektubunu yayınlamak ıstıyorum.. Sekfz yı' önce, cBu Anoyasa blzlm lcin lOksturs dıye başlayan catlak seslerin, bugün nerelere kadcr vardırıldığını her gun gazeteler de okumaktayız. Anayasamıza ve onun koruyucu kuruluşlanna dil uzotanlar, bugun, şijrada burada »27 Mayts'ı kutlamak ne oluyorrnuş, Arsayaso Boyramı da ne demekmiş, Milli Bırlik Komıtesi kaldırılmalıdır» gibi bozuk sesler duvmaktayız.. Bunları Işittikçe; oşağıda okuyacağınız Ton guç'un bu mektubunun ne kador bCyuk bır ger çeğl yansıttığı aniaşılaca'<tır. Acıklık Yozonması icFn, hepimizin bildığı blr konuya daha de ğinmek yennde olocokJr. Memieketlmlzde Harp Okulu'nun «1834»de kuruluşundan sonro Türk Ordusu'nun her zarran yeniliğin ve Batılı anlayışın yanında ver aldığı, Devrim ve Evrimiere ön ayok olduğu tarlhsel bir gercektir.. Bu tarıhten sonro yurdumuz ne zaman kara ve kaba kuvvetln baskısına uâ'amış olsa; sılahlı kuvvetler hemen >şe elkoymuş, Türk VHletınl bunalımlardan kurtarmıştır. Ktsacosı 150 Gerçeği Gören Tonguç Enver KARTEKİN Oevrim TarlrH Öğretmenı. Eğtimcf yidanben" bazı ckarcıicnn el'nde bozulan Iş'sr, ordumuz ıse karış.nca duzeımiş ve uygar düzey'e ulaşmak yoluna sokuirruştur. 8u aurum; Tanzımot'tan bu vono ortalama hemenhemen her on yıida bir yınelenmıştır. Biz; bu tanhsel gerceğın cemberinden 27 Mayıs 1960 Devrıml'n den sonra da kurtulamamış durumdayız, Aşağıda voyınıayacağımız mektup, bu tonh set sonucu kcnıtlamaktadır. Mektup, buyuk eğitımci rahmetli Hakkı Tonguc'un, tarıhımizden vararlanarak 27 Mayısın da liende kötü polıtl kocılann ehnde bozulmamosı ısteiJ'ni belirtmek te ve bu gunlen daha o zamon göraüğünü oCiklarnaktadır Bu rnektup 27 Mayıs T960 Devrl mi'nden 14 gün sonra, Tonguc'un ölümünden 13 gun önce vazilmıstır: 10 haziran 1960'tc Aziz Kardeşim Enver; Ne zcmandan beri sana mektup yazarak dertiesmek ıstiyorum. Fakat üsiümuze çöken köb'js bent felcH bsr insan durumuna sokmuştu Hcıyoiımda soo üc ay ıç;ndekı kadar hıc bır zaman sıktlrnamıştım. Hete o koranJık gunlerde etahkik komisvonu»nun seci'uiğını öğrendiğım geceden 27 Moyıs'o kadar gecen zamanda Dir kuice halıne gelmiştim O gunlerde hemen her gun erkenden kı r lora çıkıp tek başıma dolaşryor, yüksex bir sırttan AnıtKabır sırtlanna bakarak. «Tanrım. ne olur?... Şu kutsal sutunlann altinda yatai ınsanın rbhu dıriıerek oramızo gelse, blr kac gun olsun Ankara caddelerlnde aolaşsa. vataT enaret ettlğl gerıcHğî bir harekete geçirse» dtyerek uzun uzun dua ediyor; onaan sonra gelecek cok aydınlık günleri na/aîımde canlartdırarak eve dönüyordum. Yavaş vavaş gercekten onun ruhu genc'lğl hareKete gecırmeye başiamcsın mt? istanbul Universnesmde parlayan alev. ertesi gunü buradakı genclerı de coşturmaya yetti. Arkodan Kızılcy nümayişien geld'. Sartlan haztrlanmış olcn Dir ıhtılaün dogum snncılarıyla dolu gunier vaşaTioya başlua:k. Bır gün nümayişcılerle beraber o!cn blzim Hurrem'in oğlu tevkıf edıidı Heyecanîı ve ürmtiı günıer bırbınni kovaladı. Genclerle berober Kızılay Meydanına b.z de koştuk Ataîurk Buıvannda tar'hte eşi az öulunan levhaiar gördük Bır gece sıiâh sesieriyie uyanınca gun«şm 11^ tşınlarıyla beraber bir zulum idaresini, çöKerten genc Harbıyeiıleri silahları eilennds kapımızın onünde görmek saadet'ne kavuştuk. Onaan sonra mu'ıu gunıerm soadeti ıçınde colkandık. Gercekten o buvuk adamın ruhu dirı!d', genc'ıği pesme takarak sürukledı. göturdü heae'e doğru. Isık adam Tanrılaştı. Cenaze törenınden döner dönmez sana bu mektubj yazrıaya başladım. Tam dort saat oyakta öniımden ağır adimlarlo gecen Cumhurıyetın koruyjcularını doya doya seyrettim. Kız!ıerKek!ı yeni bır kuşak. omuzlarında tasıdıklan şerııtlerıyle beraber AnitKabir'e doğru Son zamanlardo sıkıntıaan geimişgecmış buyük diktatörlerin hoyatlarını anlatan kltaplarr okumaya başlamıştım... Nopolyon hakkındaki eserde şu satırlara zıhnim takılmıştr, »Bir ınsan önunde haksızlık cığ | r ı actı mı, aynı zamanda bir mahvoirna cığırı acmıs olur. Ondan sonra ı!k yol ıkıncisiyle birleşır.» Ankarada bu yoi'arın birleştığini öyle bir zevk icinde gormek bantiyarlığına kavuşmanın heyecantndan tıtn/ordum Yazımı ara vere vere yazabiliyorum, Berim oaayı biliyorsun. Pencereden ufuklara bokınca uzaklaraa Atatürk Orman C'ftlığının sıiueti. bır hövüğun arkcsında görunuvor. Işık adaTiın sıkıldıkca kendıni attığı, sevindikçe koşup eğiendığı cıftl.ğın veşııîiği beliriyor Bu manzaraya bakarak ge'ecek gunlerle 'igıiı fıayaller kuruvorum: €İhtilatl ustun başarıyla sonuclandıraniar veni Türkiye'yt nosı! kuracoklar? 27 Mayıs Devrlmıni yapanlann bugun yurdun her tarafına serptıklerl ak güKen koparmaya caiışacakîar cıkacak mı?» d'yorum Tarıhimızın hıc bır devrinde etlns bu kadar sınırsız bır vetkı gscmem'ş olcn Ana/asa Komısyonu yeni cumhunyete sağlam temeiler atabiiecekler mi? Yokso ko'u n;>,et!iier sureti haktan gorünerek Devrtmcııerın arasına katılıp habis runicrnın kirleriyle bu bir daha ete gecmeyen tırsatı zehideyecekler mı accba? Karş'mdakı tobıot cok guzel, sabahın ışınlan cok parlak, ivırrserliğim üzerimde olduğu ıcın kotuluğe, iyıiığın ustun ge!ecsğıne hukmeaiyorum lişte sımdi avdın'ara: büyuk i^lcre el atmak sırası ge'dı» dıyorum Kanncc karcrınca hepımiz temel atmo işine emeğinlzi katmalıyız. Yenıden kurulacak bıranın yapımında hepmlz birer Atatürkçu olaraK çalışmalıyız. Bu dünyaaan şerefle göcup g'tmek ıcin bundon daha onemlı fırsat bulunmaz sanı/orum Gozlerınden cok cok oper, hepnıze sağlıklar dılerim. 116.1960 HAKKI TONGUC 10 hazirar.da başloyıp 11 haziran 1960'ta biten b'j mektuotaki du>gulan. ouşunceieri komuya uıasürmak, gcrevdı benırn ıcn. Erınc icindeyım görevımı yenne getirmekte'n. Devenin Nalı eve ılginç bir yaratıktır. Bu nedeale diUmizd» deveye değinen çok laf var Deveye boynun neden eğrı djye sormuşlar; nerem doğra ki diye yamtlamış.. Devenin nalı.. Deve yapmak.. Yok deve.. D A. Işık ve J. \Çayne OKTAY AKBAL Evct Hayır Acı Bir Kayıp Merhum halıcı Kulalı Kâmi! Oral ve merhume Emine Onaran'ın kardeşi, Mülkiye Oral'ın vefakâr eşi, Türk Demir Çelik İşletmeleri Genel Müdürü A. Refik Oral, Tekstil Mühendisi Yıimaz Oral, Y. Mimar Yıldırım Oral, Nevin Aktan, Nermin Yavuz, İngilizce öğretmeni Tülây Ünlü, Kezban Oral'ın sevgili babaları, Gülseren, Vedia, Füsun, Nihat Oral, Hâkim Rıza Aktan, Denizli Vali Muavini Fikri Yavuz, Doç. Dr. Fevzi Ünlü'nün değerli kayınpederi, Gürcan, Sabri, Sadettin. Soner, Funda, Ayşe.Erim. Erdil, Özgül Oral ve Rüştü, Ömer, Saadet, Zafer, Yavuz'un biricik dedeleri, Isparta eşrafından Kulalı halıcı vhon Işık ve John VVayna... Bir kac gün aravla aunyamızdan ayrılan ıkl ünlü sanatcı... Biri ellısındeydi, öbürü yetm.ş ıkisinde... Biri umulmadık bır anda öldü. Bir güneş çarpmasının beyinde yaptığı yıkıntı sonucu; öbürü on beş yıl süren bir savaşımdan sonra... Ölmek, blr bitlş bir tukeniş olduktan sonra. na ellisınde, ha sekseninde!... Ne var kı genc yasta oiene daha cok ociyoruz. Zaman denen fdeğenin gorecehğiui unutup. Klmj var, yüz yıl yaşar, rnc yaşamadan. Kıinı var kısacık ömrüne dünyaları sığdırır...  Ayhan Işık ctoçsız kralı diye anılıyordu yıHordır. Guz«l Sanatları bitirmtş bır cızgi sanatcısı blrdenbııe beyaz perdenin yakısıklı genç adamı oluvermişti. BelrII bir kişilık yaratmıştı. Dürust, güvenılır genç bir adarn .. Blr kac yılda Turk sinema seyircısıne kendmi sevdırmışti. »Güzel kralıdı o. İyl. doğru, savaşımcı, iyiliksever halk cocuğu... Yüza yakın filmıyle bu kişiliğl yaşattı. He pımızin yakın dostu, orkadaşı oluverdi. Bu yüzden cenazesl ckral»larınki gibi kaldırıldı. Halk tarafından sevllen, sayılan blr sanatçımn ne denll etkili ve guçlü olduğunu bir kez daha gördük. John VVayne da dünya seyircislnln sevdığl bir sanatcıydı. fBay Amerfkaj tanımıyla onılmaktayd!. 3ay Amenka!... O da, dürüst. yığit. cocuk gibi saf. ama düşmanıyla ölduresiye carpışmaktan yılmayan yürekli adam kişiliğıni yaşattı yıllarca... Kırk yıldan cok süredlr dünya sinemo eeyircisl John VVayne'ı, Gary Cooper giW «büyük bir kovboy», bir dürüstlük simgesi saydı. Her filmi büyük iş yapryordu. Her filminde kendl sfsanesinl b'raz daha sağlamlaştınyordu. «Posta Arabası» fllminden bu yana VVayoe'ın. alışılagelmiş kovboy filmlerinın üstüne cıktığını, sanatsal bır lcerıkle, Insansal lceriği bir bırine karıştırmayı başardığını göruyor. Izllyorduk. John VVayne siyasal acıdan tsağcı»ydı. Sotun her türlüsüne ckarşı» bir adam... Zamanın gerisinde ka!mış, bunu bile bile göze olmış bir »eskl Amerikalı»... Sankl filmlerindeki klşiyi cağdaş dunyada da yaşatmak Istıyordu.. Bu yuzden Vietnam savaşını övüyor, bu savaşı yücelten «Yeşil Bereliler» lilmini yapıyor, Nixon'un poütikasmı destekliyor, solcu yozarlara, sanatcılora acımasızca davranılmasındon yana cıkıyordu. Nasıl 1860* lar Amerikasımn cBat:yı ele geclrmeyeı giden sığır sürüculeri Ameriko'yı yalnız «kendlleri» için yaratmak, kurmak istiyorlarea; VVayne da cağımızda ayni duygular lcindeydi. Buna karşın yine de seviliyordu. İctenliğl, dürüstlüğü ağır basıyordu. Cağın gerisinde kalmış bir adam soyılıyordu, o kadar. Ayhan Işık'ın siyasal tutumunu bilmiyorum. Aşın blr görüş sahibi olmadığı kesindir. Yan tutmadı, tavır olmadı hic bir zaman hic bir olaya, hiç blr tutuma karşı... Bır Yıimaz Güney olmadı. Olmak da Istemedl betkı. Bir füm sanatcısı, halkın sevdıği, beğendiği bir kişl Olmak belkı yetti ona... Herkesten siyasal blr «tavır» 6ahlbi olmalannı tsteyemeyız, bekleyemeyiz. Kenai sanatını, kendı ışini İyl ve başanlı yapmak da yeterli bir olgudur. Ayhan Işık filmlerinde hep kazanan, hep savaşan, ama voksulların, ezilmişlerin yanında, İcinde yer aiarok didınen, carpışan bir kişiliği temsil ediyordu. H;c bir zaman holkı 8ömüren, halkı ezen. yalanların, yanlıslcnn, bağnazlıkların hakhlığını gösteren. savunan bir kışi olmadı filmlerinde, tıpkı yaşamında olduğu gibl... Ayhan isık ve J o h i VVayne'ın benzer noktaları bunlardır durCstlük uğruno savaşmak... Sinema sevirciierı onları hep bu gozıe görüyordu. Gercek yaşamda dürüstier her raman üstün cıkamaz; hatta karışık, aşağılık, çlrkm yoliara sopmayanlar genellıkie yenik düşer. Boyaz perdede bir Işık'ın, blr Wayne'ın üstünlüğu, yenglleri. geniş ytğınlan sevindiriyor, lyiliğe, Insancıllığa, durüstluğe. doğruluğa olan eğıliml güçlendiriyordu. Beyaz perde Insanlan hemencecik ölmezler. Uzun söre yaşarlar sevenlerln gönüllerinde, beyaz perdo ustünde... Hep genc, guzel, yakısıklı kalırlar. Yaşlanma, ölüm nedlr bllmezler. Ayhan Işık do «Ayhan Işık fllmlerlnde ölmezs dlye bir madde koydumamış mıydı anlaşmalaro? Ayhan Işık ölmez! John VVayne ölmez! Birkoc kuşak, beMeklerinde canlı tutacak onlan. Beyaz perdedeki hayallerl de yıllar yılı silinmeyecek... Mustafa Sabri ORAL 20.6.1979 günü Karabük'te vefat etmiştir. 22.6.1979 Cuma namazını müteakip Isparta'da ebedi istirahatgâhına tevdi edilecektir. Tanrı rahmet eylesin. AİLESİ Durup dururken şu deve konnsu nereden çsktı? diye sormayın. Suleyman Bey demiş ki: • Mataracı dosyası bu hükümetın boynunda deve çanı gibi dunnaktadır.» Pekı, «Mobüya Dosyası» Suleyman Be"yın boynunda guzellik muskası gibi mj sallanıyor? Çeyrek yüzyüdır yolsuzluklarla ıç içe yaşanıyor. Ben şimdiye dek yolsuzluk nedeniyle deften dürulen politikacı veya işadamı duymadım. Yolsuzluk bizim rejimin mayasıdır. Suleyman Demirerın yolsuzluk öykülerine bulaşması ise Morrison müteahhitîiğiyle birlikte başlar; kitaplara geçmiştır. Dogan Avcıoğlu'nun 1S68 yılmcla ilk baskısı yapılan 550 sayfalık «Türkiye'nin Duzeni» adh kitabım açın; 360 ıncı sayfasında Demirel'i okuyun. Ben bu komıda kaç yazı yazdığımı unuttuın. 1960larda yolsuzluklarla savaşmaya kalkmıştık. Çeun Altan: Kim, nerede yolsuzluk biliyorsa dosyayı bana yollasın.. diye yazmıştı. Dosyalann altında kalayazdı. Deve çanı ne demek? Deve yukü dosya ehmızden geçti. Ereğlı Demır Çeük'ten başladık; ama bitmıyordu mubarek. Devleti arkasma alan açıkgöz. yabancı firmalarla nikâhlamp lezgâhını kuruyordu. Yine bu konuda biigi arayanlar. Avcıoğlu'nun «Türkiye'nin Duzeni»ni okusunlar. ülkede zengm olmanm yollannı ögrensinler. Deve çaxu ne demek? Deveyi hamuduyla yutanlar bu yurdun muteberleri» olmuşlardır. Böylesine bir toplumda Suleyman Beyin lftfı gülunç kaçıyor: Mataracı dosyası bu hükunıetin boynımd* deve çanı gibi dunnaktadır. Haydi canım sen de.. Hilmi İşguzar. Sosyal Sıgortalann parasını özel bankalara yatırmışmış. Bak sen şu işe 1960'larda bu ulkenin kompradorları 11 adet bankayı iflas ettirip paralan deve yaptılar. Bu bankalann tasfiyesl «büyük bankalara» verildî. Devlet. iflasın yukümlülüğünü üstlendi. Kredilen alanlar nerede? O gunlerde bu köşede butün bunlar yazüdı. Hepsi unutuldu. Ama şimdi Ece\it hükümetıni vurmak için «yolsuzluklar» piyasaya sürulüyor. Politika bu; böyle taktikler uygulanır, ama CHP'nin saf üyeleri bu oltaya neden geliyor? Turkiye'de yolauzluklar, sistemin dış odaklarmdan beslenmektedir. Batı'nm zengin kapitalistlerl apaçık ortaya koymuşlardır bu gerçeği ve demişlerdir ki; • • Ortadogu'da iş görmek için azgeüşmiş ulke ' lerdeki pohtikacılara ruşvet dagıtıyoroz.» • Sömüru ve soygunun çeşitli yollan, yordamlan, yöntemleri var. Komprador kapitalizminin yapısma işlemiştir soygun ve somurü. Mobilya dosyası askıda kalacak, Lockheed dosyası kapanacak, Mataracı'run dosyası açılacak, öyle mı? Devenin nalı denir buna. «Mataracı kaçakçüarîa işbirligi yapıyormın, gümrük kapılan kacakçıhklara hızmet ediyormuş.» Yahü, güldünneyin beni!. Bu ülkede 2 milyar ck> larlık kaçakçılık yapıldı^ını, çogu gümrük kapısının kaçakçılara çalıstıgını yıllardan beri bilmiyor muydunuz? Turkiye ekonomisinin «kacakçılık ekonomisi» niteligine dönüştügünü yıllardan beri yazıp durmuyoruz muyuz? Suleyman Bey yemsiz oltayla balık mı avlıyacak bulanık suda? Yolsuzluk Batı kapitalizminde de vardır, ama orada üretün gücü de vardır. Türkiye'de üreüm yok, tuketim çok, yolsuzluk gırla.. • ACI KAYIP KÎURAT 23 5037 Yoçar Uncular'ın sevgilt eşi, Vedla Toker, Işın BetOI, Seyfettin Uncular'ın biricik babaları, Mürşıt Toker'ın kaympederi, Bülent Toker'in dedesi, İyıhk tımsalı; EMEKLİ BİNBAŞI BAŞSAĞLIĞI Teşekkülümüzün Genel Müdürü Sayın A. Refik Oral'ın değerli babası CEMAL ÖZDEMÎR UNCULAR 21 hazlpan 1979 perşembe günü Hakkın rahmetine kavuşmuştur. Cenazesi BUGÜN (23 haziran 1979 cumartesl günü), Maltepe Camiınde kılınacak öğle namazındon sonra, Asri mezarlıkta toprağa verılecektır. Tonrı rahmet eylesin. AİLESİ Mustafa Sabri ORAL Hakkın rahmetine kavuşmuştur. Merhuma kederli ailesine başsağlığı dileriz. Tanrıdan rahmet, TÜRKİYE DEMİR ÇELİK İŞLETMELERİ KARABÜK MÜESSESE MÜDÜRLÜGÜ BAŞSAĞLIĞI Genel Müdürumüz, Sayın A. REFİK ORAL'ın saygıdeğer babası; MURAT 20 5037 Mustafa Sabri Oral'ın vefotını taessurte öğrenmış bulunuyoruz. Merhuma Tanndan rahmet, kederli ailesine başsağlığı di srlz.. TÜRKİYE DEMİR ve ÇEÜK İŞLETMELERİ ANKARA MÜMESSİLUĞİ MÜDÜRLÜGÜ BAŞSAĞLIĞI Teşekkülümüzün Genei Müdürü Sayın A. Refik Oral'ın değerli babası BAŞSAGLIGI Turkiye Demir Cellk İşletmeleıi Genel Müdürü, A. REFİK ORAL'ın bcbcsı; Mustafa Sabri ORAL Hakkın rahmetine kavuşmuştur. Merhuma kederli ailesine başsağlığı dileriz. Tanrıdan rahmet, KARABÜK YATIRIM İŞ SENDİKASI GENEL BAŞKANLIÛI REFİK DURBAS İKÎNCÎ BASKI Işc' cocukların, cırakların. basm ışcilerlnln yaşamırtı dile getlren şlırier. ABeC* YAYINLARI Nuruoemonive Caa. 34/103 Cağaloğlu İSTANBUl P.K.: 861 Sîrkeel İSTANBUL MUSTAFA SABRİ ORAL 20 haziran 1979 günö Hakkın rahmetine kavuşmuştur. Merhuma Tanrıdan rahmet, kederli ailesıne başsağlığı dıleriz. T. D. C i. GENEL MÜDÜRLÜGÜ HASAN ÇELEBİ DEMİR TESİSLERİ GRUP BAŞKANLIĞI MURAÎ 28 5037 lOerrnr RSKIO.T.: 3230/5026 1