Katalog

EKONOMİ... EKONOMİ... EKONOML. £KONOMİ... EKONOMI... EKONOMI... EKONOMİ... EKONOMI... EKONOMI... Orneğin. gümrüklerden çeküemeyen bazı makinalar FEK'e bağh teknisyen ve mu hendislerca modeli çizilerek Türkiye dfOretilmiştir TEK Genel Müdürü Gültekin Türkoğlunurr dogruladığı geiişim şöyledir Yatırım hakkı kazanan yapımcı firmalar. ihaJe şartnamesi gereği olan yedek parçaları rürkiye ye ithal etmişlerdir. An eak bun'ann akreditifi açilamadıgından bu parçalar Seyitömer ve Tunçbilek «fiktif* bekleme ambarlanhda çürümeye terkedümıştır Banun uzenne FEK uzmanJa rı ambariara girip bu raakıne parçalarının resminı çekerek model çıkarmışiar ve cü zayn şeliştirm;şlerd;r. Daha sonra ounlar piyasada ve şeker fabnkasmın makin* bolümünde aynen yapılmıştır TEK yetkılileri Kurumun halen güm rukierde 2 milyon marklık mai/emesin;rı Program ?> kuruluşun buiundugu ve Maüye Bakanhği bıınlaı koordinasyonuyla için ön ithat izm vennemesı nedeniy!» öz kaynaklara mallar çürüme:cte. santraliar ise malzeme yokluğundan uretimde gerilemektedirler davamlarak sürdürülecek.. Uzmaniar herşeye karşın. TEMSAN ın devreye gırmesı i!e buyük bir uretım potansıyelinin harekete seçeceğmi belinmektedir Kenan MORTAN ler. KO.MUR VAR MP Geçtiğimiz ay başlatılan. 'Kesintisiz Türkiye Komur Işletmeleri (TKI) geçElektrik Programı»mn surdürulebilmes: miş yıll&nn uygulamalanyla üretim yapaiçin TKİ, TEK ve Enerji Bakanlıeı arasınmaz duruma şelmiştir Poiitik rayinîerle da ortak bir uygulama yürürlüğe konul ''hıç bir i'lerliği kalmayan kurum ana üremuştur. Uygulamanın deyanak noktası ittim merkezı EKI'de uretim hedefmı 1379 hal kullanımı yerine öz kaynaklanmi'a da 5.2 milyon tondan 4 6 milvon tona düyöneime biçiminde özetlenmektedir şürmüştur. Buna karşın sanlıallara taahiiüt edilen kömür yine ds artırıimıştır. Üç yıl süreyle Türkiye de uygjlanmakta olan ve sanayii durma noktasına geiiren GEÇİŞLER... trtıeni kısıtlaması geçtigimiz ay durdurulAynı program uygulaması Içtnde kamuştur. Bu uygulamanın başlatılması için tnunun çimento ve şeker uretıminin fuel önceliklc enerjinin can daman kaoul edioil'den linyite kaydınlması planlanmıştır, len termİA santrallann durıımu ele alınI!k elde bakankk ile çimento fabrikalan mıştır. Termik santrallann. yapılan saptaarasında varılan anlaşmaya göre 7 çimen mada son derece kötu bir îşletmecilikle to fabrikası yakın günserde kömüre done yönetilmekte olduğu göıülmüştür. Santral cekîerdir. fkincı aşamada şeker tabrıkaları sulannın etkinlikten uzak bıçimde 'çarçur bu yola gideceklerdir. Bakanlık Müsteşar edıldiği belirtilmekted.r Vardımcısı Erol Imre'nın açıklamasına göre 1980 yıhnda 500 bin ton kömür fazla tüketilecek. 240 bın ton fueloil tasarrufu Iik elde termık santrsllar bünyetindı? sağlanacaktır Bu yolla Türkiye'nin 100 su kuüanımında zamanlama etkın olarak milyon dolar kazfncı olacaktır. gozönüne alınmaya başlanmıştır. Bu arâda terrnik santraüerin girdisi olan kömüÎLK SON'UÇLAR... rün zamanında jrelmesi ıçin TKI i!e işbirDPT verllerindeki uret:m gerçeklev liği yapılmıştır. Bunun sonucu kömür gemelerine göre yılm ilk iki avmda elektrik liminde'ki aksamaiar tümüyle durdurulmus eneriisi üretiminde geçen yıla şröre yuzde tur. Yakılan kömürun külierinjn kamyon 9.1'lik bir gerileme göru.'müştür. Ancak bueksikliğinden öturü aUlamad.ğı görülmüş na ragmen bakanlık jki kurumun onavın ; ve kamyon sayısı takviye edilerek kullerin aiarak kısınt:lan kaldırmjştır. Programın birikmesi önlenmiştir Bunun sonucu örilk hedefi oian kesintisiz sekiz saatli; ureneğin Tunçbîlek'te 130 megavat olan katim için sanayi cereyanı programı ^u ana pasite kullanımının 420 megavata yükseldek yürütüimüştür. U,'msnlar elcktrik kıdiği görülmüştur. s'.ntısının kaldınlmış olmasının darbozazlann aşıîması yolundi çüzrl bir örn&k oTermik santrallannda yahrrmları gerluşturduğunu özverili çabalarls her gucçekleştiren Türkiye Eipktrik Kurumu bülüğün altedileceğini be'irtmektedirler. yük bir özveri ile çaba göstermektedir. Kesintisiz elektrik programı sürecek "PAKET,, KISA DÖNEMDE DARBOĞAZI AÇACAK BİR İÇERİK TAŞIMIYOR ONLEMLER 34 YIL LIK BİR DÖNEMDE CİDDİ BİR UYGULAMA İLE YÜRÜTÜLEBİLİRSE «KENDİ KENDİNE YETERLİ BİR EKONOMİ» YÖNÜNDE İLK ADÎMLAR ATILMIŞ OLACAK.. Füsun ÖZBİLGEN Başbakan Bülent Ecev:t tarofmdoi orr.ac ve kııroiiarı açıklanan «ekonomıvi güçlendırme programı» Türkiye'nın karş; korşıya bul ırıCiüğu kısa donemiı aoviz öorboğazın; oşocas D•: r.telık nşımıyor. Programm bırincı arr.ocı «dıs onleinler darboğazının oştlması» oicrak nıtelsr.tiiğ: hoıde dcrboğazin oşılmosı cr\ öngörülen nfcçJor 3ı. boğozın «kısa donemde aşılamayaı.oyını ortavt3 koymakta. Ancak bu orac^i"." c:ddi b;' oıcımtle uygulanır ve uygulamayı yürutecek 'Kuruluşıa; arasındaki koordinas/orı soâıanırsa uç cört yı:lı< bir donemde «kendi nendine yeteril n> ekonomi oluşturma» yönünde ;!k adımlar attlmış oiacok. DIŞSATIM Dovız dorboğazınii cşılaıoii y o n j n i e göstsnlen ilk arac dışsatımın artırılmasıcJır. Her ulke içın döviz dorboğazının oşıinıasındj saği'klı te< kaynak dışsatımın ortınlmas dır. Bu na'>çnıe dışsotımin artırılmasmın binncı arac o.oro* seci'mesı doğal olduğu holde bu ^onudo 'ar.^ı'cşılabiıscek sorunlaro do dikkat ce< imekted. Dıjsatımn artırt'ması icın «dışa saiacak malın mavcut olması»nın yamsıra «bu malo aiıcı bu^jrobilmes"» olıcı bulmck icm ıse cıclci îj>r pozrjr.a^ıa gere;maktedir Aynca dışo satılacak malın yurt ıc <"ıde satımı daha cazip ıse yurt öışına 50ıiro:nı s a j lamaK gücleşeoektır. Dışsatımı sağ^amak üzere d;ş3 S3';ı::cok maılann msvcuo'iyetı üretım ıle yoVındar> iîç)iıi<Jsr. Üret'nirn azcldıgı bir donemae dışsa'ır.ı.T artırılmo31 duşunülemsz Uste'ık u r etim ozoid;g! 'cm dışT satılaoak ma'c ıc taleD de artmış olac.ık ve kcraborsa gıbi olgular crtaya tıkmış o.;o.:3ktır. B J dururrdo mcii'ı iç pozardo ^urümu "iavj cnz D ölcuğu ıcin dışa satımı zorlasacaktır. PAZARLAMA B:r başka sorun cışa SGtacak rr:ı ^^cst olduğu halde olıcı bulma acısındaı ?0§mak1a; dır. Örneği.T Türkiye'nin el ntie me cut buiunan tulun stok'on 1978 y;iı ıçınas tum çcu'iiara kar Traktör dağıtım kararnamesi yeniden ele alınıyor Zirai Donatim Kurumu Adapazarı Traktör Fabrikasınm yeniden açılmasıyla dışalım taiebinin dizginlenmesi bekleniyor.. Istcınbul Haber Servlsi Troktor dagıtı mını /en> esaslara boğiayan karorrıomenın yokm gunlede Bakaniar Kuruiu icmde yenıden ımîaya acılacağı oğrernlmıştır. Konu He ilgılı o'arak Adcpczcrı TZDK Traktör FabriKaSinın acıiış lorenı sırasında acıklomaaa buiunan Ta rım Bakanı Mehmet Yüceler, «Troktör dağıtı mında sağlıklı bir düzen bir kurulomomıştır Ancak bundan sonra bunun kurulmasına çalışacağızı demiştir. Bu orado komple traktör dışohmının kssin'ikle durdurulacoğı oğrenilmışt;r. Traktör dağıtımının yenı esoslora bağlonmasının yanı sıro mevcut traktorlerin daha vorımli kullanılması icm yeni bir uyguîamo baş laîılmıstir. Bokonlık uzmanlan r ıin yaptığı sapt" maya göre. Türkive'de bir traktör yıldo orcak 400 saat kul'cnı'maktadır. Buna karşılık Batı'da tı. Siıre 1200 saaîe ulaşrr'aktadır Su necenıe yeni baş^tılan uvgu'oma ile o r tck traktör kul'c: r.mıiı ozend rme calışmaiarı bdfşlctılmış ve Ankara. Adana ve Morc:':^ ortak makına par» ları clustLTUİrrustur TRAKTÖR MEZARI... Türkiye ce son •/ıilaraa yerlj üretimin başto kamu olmak uzere alabıldiğıne Kostek!enn~.e Sıne karşılık, dışalnnlonn özend'rildiği anlaş imaktodır. Bakan Yüceıer'in verdıâı b Igıye göre Turkiye'de rıoıen 32 morka ve 89 node! tro>< to' kL'l!onıımoktarjır Ayrıca 1976 1978 rior.emınde 90 bın traktörün dışclımı ıcın lısans verJ miStır. Son beş yıida bu alımlar ıcın haroanan para ise yarım mıiyar dolorı aşmıştır Türkiye Zirai Donatım Kurumu Traktör Fab rikasımn yentden acılmasıyla bırlıkte dışalırp tclebınîn be'h olcüde dizgınlenocegı sonılmaktadır. Ford lısanSi ile traktör üretımi yapılrrken r.'phe hukumetinin gayret1 Me Hemo Hoidmg e dsvredilen Dretım bu kez Steyr Itsansı ile venıden yapılacaktır. Avusturyo ile yopılon 'ısans anlaşmasına göre ilk yılda vüzde 60'ı CKD yol lu yerlı üretim %40'ı ycbancı olacaktır. 10 yıl cnundo troktörün tüTiünün verlı o'ması lısans nnios'iasmda verah'.ıştır. Bu arada traktorlenn satışı ile ilgili sifo yazımının durduru'masının traktör dağıtımında beklenen yenı gelışimler ile ilgılı olduğu sonı! maktodır. şın ihrac cdilcmemıştır Burada da sorun pazarlama ve dış taiep ile ilişkiiı bulunmalctadır. PozcrlaıTia olanaklarının artırılmosı yör.ünrie onlernler paketinde yer olan «yurt dışındaki turizm burolannın pazarlama bürolorı hoiin^ oeiirilmesi» veva d:ş tensılcılerirnızın pazarlama ssri ile yoğun bıc.nds urjraşmalan kısa vcdeüg cerceklsştirılecek ve sonuc getirecsk önlemıer teğildir. İşletTıecihk ve pazarlomacılık bu yonde eğitim ve uygulama ile ede edilecek kazammlardir. Döv:z geiırlerini artırmak ıcın aışanyo mı;hon.diâiık ve nüîaahhitlik hizmettsrı sunumu da aynı bicimds meyvelerinı uzun donenJe verecektır. Fırmaların yurt dışında hizmet s.!irumunun özend;rilrnesı ile dışa acılımın sağianniası ve bu hzrnetler karsilığı doviz kazanım!arır.:n anırılmas duzen ı bır organizasyon <la ancük birkoc yıl sonra ulaşıîabilecek bır lıedef görünümürdedir. İŞCİ DÖVİZİ Yurt dışındaki işcüerın döviz geilrlor'ni artırmak, yeterli önlemler aiınabıiırse Kısa =ureae daho etkin «onuc verebilecek bir onlenı olmoktadır. Ancak özellikle «mal mukabili ithalct» uyguiarr.ası, yeriı fırmaların yurt d.şından gitirdikleri mafları bu dövızlerle karşılamalarıno o!:nai< verdigi ıc n. işci dovızlenne kotlı kur uygL'icr.sa bı!» özellikle Alman ma.Kinın dış pıyasaıarda Turk tirası kurşısındaki değennı artırmaktan 6tç b!r 6hlam taşımayacaktır. Vurt dışındaki 'şcerin dövız karşıiığı askerıiK yaptı sayi!:"naiarına ılışkin yasc kısa dönemde geiir sağlayıcı bır csrik tcşımaktadır. Ancak bu yasa ıle e'ae edilecsk geiır de onemli bir kalem oluşturmayacaktır. A/.n; bicimde yurt dısındak. ışciierin dovızle KÛIVJ kuru'uşlarına ortak edılmeleri veya konut sağ;ryabi!mslerı gibi önîemier ışc dövizi gırişlerını b,!r öicud'* artırabilecsk önlemler olarak değerle:ic1rıimekt3dir. TASARRUF ONLEMLERİ Programda aövız darboğazırm cs imasıno yöneük araclar olarak adlandırıian Oiger araciar ıse döviz gelırini artırıcı degil gıderıni cza.tıcı veya dövız kullonımmı duzenleyıcı n'teiıtedır D,ş kredı o.anaKİcrının iyi kuüanılmcsı, yat":r.cı sermayeden çereğince yararlanlrrası, Q,3a!.mın düzenlenmesı döviz tuîan ba.ikalann 'jDvizterinın yonlendirılmesi ve rjoviz tosarrufu onıenilerı Bu nitelikte bulunmaktadır. Dövız gelırie.'i cıgısından umut bağlandiğı bildiriîen tunzm geıırier; ıse yıliardır tartışılan oncak onemli bir kalem oluşturr mayan niteliktedir. Turizm ge!i lerinın ispanyu örneğinde olduğu gitv önem'.ı bir ka'.îm ovuşturablmesi ıcin henıen hsmen ou gelir jraiınoc tunzm yatınmı ve eğitimı yapılmasr gerekmektedır. Bu yatırım yapılsa bile turiz.n aenen o"}jrun psikolojik yanı değer'endıriidiğinde örneğn bır Kıbrıs cıkarması nedenıyle tüm turistıK tesislenn boş ka:dığı unutLİmoktadır. YAPISAL ÖNLEMLER Bu olgulor gozör.üne alınd;ğndo ocıklanan : ön emlenn kısa vcdelı döviz darboğoz.aa cözüm oiamayacağı, ancak uîun vadede, ;35iti' aoviz gelir kalemlerının azor azar ortırılrnosı scnucu kendı kendıne yeterli bir ekonomi vsy;] *:#Jöviz gelir ve gidorleri dengelenmeye alı^ılan bir ekonomi» yonunde aoımlar atılmış olocuğı kjşkusuzdır. Turkiye'n n dış ekonomlk ilişkibrd^Ki darboğaziardan kurtu'mosı ise daha radisol ve yap;sa! duzenlemelsri gerektırmekteriir. Ancck alınon öniemferin büe hukumet ıcinde uzu.n rrjrtışır.alara vol actığı ve bu tur yopısal düzeniemelsr icm yasalara gereksinim duyulduğu gozon.^ne almırsa. hükümetin ve parİDnentonbn yap =ın;f yapısTİ duzenleTıeleri gercekleşt remeyecek ıcsr'kte bulunduğu ortaya c^Taktaciır. ÖNLEMLER FIYAT ARTIŞLARINI HIZLANDIRIYÖR Uluç GÜRKAN 1977 yılndan bu yâna, beşınci kez «istikror ön!»mlerltne bcşvuruimuştu. Altı avlık araiiklario uygulamaya konulan ve devalüasyon ıle zamların birbirin* tomamladığı öniemıerin sonucü. fıy.'.'t artışlorının yüzde 50 düzevinde sürekhlık kazonmosı olmuştur. cEkonomiyj Guciendirme Progromu cdı venlsn son istikrar oroyışının onceki'ere göre ka/da değer bir yapısal değisikük ongormediğı gözîenmektedir. Bu <osullcrda, fiyat artışlan orta!amosının gıdereK yükseieceği söyienebilir. Türkıye ekonomısınde, bas'ıca iki konıonkturel devrenm etk sı duyu'moktadır. Bu devreie', fiyatı kamu torafından belirlenen üıunıern üretiminin başladığ' ve yeni ürünün pazara cıktığı ekim oylarıni gore somutlaştınlabüir Ekonominin konjcnktürel devreleri ile fıyatlar arasında bir denge bulunmoktadır. Üretın dönemi olan nisan eylü! aylarında durgunluk ve gerileme eğilmi çösteren fıyatlar. yeni ürünü:i pazara çıktığı ekim mart döneminde artmaktadır. Ekonomide, sanayiin tanma göre ön plana cıkmasıyla bu denge sarsılmıştır. Ancak, 1971 1976 yıllarında 10 milyor dolara yakfaşan bir dış ticaret oçığı göze alınarak gercekleEtiriien 1 büyuk tutarlı ithalatlar yoluyla, dengenin göre. de olso korunması sağlonabilmiştir. Fiyat artışlan yüzde 20 dolaylarındo tutulabilmiştır. Yurt dışındaki iscilerce beslenen döviz rezervlerinin tükenmesi ve ithalaî olanağmın yitirilmesi üzerine. son iki yılda fiyatların bir kattarı fazla artmasi öp.lenememistir. Subat 1979 şubat 1977 arasında toptan sşya fyatları yüzde 114 7 oranında artcrken, Ankora gecinme enceksi yüzde 120.6 oranında, istanbul pecinms endeksi ise yüzde 131.2 oranmdo vukselmistir. İthalat olanağının yitirilrnesi subat 1977'de ithalat tronsfer^rinin'durdıırulnasıyla acıklık kazonmaktadır Bununla birlikte. 1977 vılır.da dıs ticaret acığını 4 milyar doiarırı üzerine cıkaran ! 5.8 m'lyar dclcrlik b r ithalat vcpılmıştır Tjrkiyeyi S3 bin vnbancı satıcıyo borciondıran bu son ithc'at furyasmın, resmi istatistiklere yansıyandan cok daha buvük oranda stok'arrj gıttiğı bilinmektedir Normal ithalatm giderek çücleşüği bir ortamda. MC ortckhkları eliyle vabancı satıcılara borçlanarak =oekülat'( stokiar olusturulmasına o'onak veri:rv,es'riin fiyat artış'annı hızlandıncı etk;si büyük olmuştur. Stokların cözülmeSinde fiyotlorını serbestce saptayabilen kesimler fiyat ortıslarını iiız'ondınnclan yanında, rantların Dnemli bir fiyat '.nsuru haline ge'mesine^ve ekonomide ikili bir fiyat vapıs:n:n gecerük kozanmasına netien olmusfardır. Böyiece gecrrnşte ic fiyot artıslarıyle mücadeîede varor'anılon ithalat, 1977 yılının bütünuyle oksi yönde colıstırılmıştır. 1977 yılıntı deöii kamunıın ekonomiye müdahaiesi. geiellikie üretimin bcşlançjıc doneminde yapılmıştır. Bu müdahaİPierin sonucunda belirlenen yeni ve vDksek maüyet yapısında gercekleştirilen üretim, aynı maliyet yapısındo pazarlanobilmiştir. 1977 yılından sonro ise. kamunıın müdohaleteri konjonktürel devrelerin her ik : sini de kapsamova baslamısti' Bu arado. mart 1977'deki devalucsvon ve DCM duzenlerriesini izleyen eylül 1977 OD«rasvortuylo bsrlikte. istikrcr omacına vöneldiği vuraulanon ömemlerds, IMF ve öteki yabancı finansman kuru'us'orının klaSik reçetelerinin aâırhğı duyjlmova başlanmışEylül 1977'de. nnart aymda kocmılan nkaryakıt zammmın yururiugs konulması ve Turk Lirasının yenıcien oevalue edilmesı, temel gırdıter yanınao hizmet fiyatıonnı da artırmıştır. Boyiece, mart 1977'de beiırlenen maiıyet yapısı ıcınde gercekleştirilen üretim değeri, pazcra çıkış aşamasında veniden '/u'^sek cranlı bır artısa konu olmuştur. Mart 19/8'de de, deva!uasycn ve zoma ağır'ıklı yenı bır paket yürürlüğs konulmuştur. Bu oaket doğruitusunda ekonomi yenı bir fiyat üengestne itilmistır Bu denge ıcinde oldukca hızianmış buiunan fiyat artışlannın yavaşlama eği!im;ne girdiği bır sıroda ise, akaryakıtırt bcsmı cekfği ağjstos eyiül zam'arı gelmıştir. Kamunun birbirinın tekrarı niîelığindeki mütır. dohaleleriyle hızlonan fiyot artışlcrına ılişkin ılçınc bır olgıı da, sanGytın payvnın giderek artnıası oimaktcaır. Subat 1977 şubat 1979 doneminde 114,7 oranınaa aılan tcptan eşya fiyatları bütünüyle scnoyt torafından yukarıya cekiim ; ş'jr. Scnayı fıyatlar'ndakı yu^se'me VJZJS 155 oranına ulaşırken gıda maddelennin katkısı yuzde 93.7 oranındo kalmıştır. Scnavi iıyatlannın gelişimi, fivatlcra ve enf:asyono ılişkin sorunların doğru tcnımlanT!asının önemini artırmaktadır. Burada, köğıt oara tutorı ve b'jtçe odenekierindekı büyjn'ıenin önenmi abartrrak. enf!asvonun temel kaynağını gızlemektedır Sanoyiin başını cektiğı fiyot artışlarınm, bır ceşit «teşvik sistemi» bicımince ekonomide kaynaK dcğıhmı ve uretim yapıeını etkilediği gözden kacırılman.alıdır. Enflasyona karşı mucadeie, büy.ik uretıcı iırmotorın kendtlerine harr.madde SGğlayon ve Lrunlerirü pazarlaycn ikınc ücüncü firmalarla cevrelendği yatay tekelleşmeierıne öayn>ı piyasa cljzerune müdohaleyi zorunlu kılmaktadır. Son iki yıl Önceki iki yıl (Subat (Şubat 1979 1977) 1975 19771 Toptan cşya 114,7 28,3 • Gıda rr.adde'eri 93.7 27,2 • Sanayı maddeleri 155,0 30,4 Ankara gecinme 120.6 ' 35.5 İstonbui gecinme 131.2 34,6 (Kaynak: Ticaret Bakaniığı istatıstikleri) Fiyat hareketleri değişimi % Bir yerde bir şeyler kötü gidiyorsa, o yer de başka şeyler iyi gidiyordur Ga'iba unlıı Fransız düşunürü Andre Malraux yo ait bir söz bu. Toplumdaki diyalektik geüs mı açıklamak için soylenen binlerce sozcien biri. Peki, bir yerde bir şeyler Kötü gtdiycrsa, o yerde başka şeylerin de kötü gitmesi söz konusu olabilir mi?... Tarihsel değil ama, donemseı olarak galiba Türkiye boyle bir dar geçitten suzülmektedir. Jktidaro geldiği zaman sorunîorı dile gelirmek amacıyla Ecevit hükümeti biı «ucgen» den soz etmiştir. Hukumet üyeleriyle, CHP'nin ileri gefenleriyle. yetkili kişilerle pöruştuğunüzde bu «ücgen» orlaya konulnıakta ve üçgenin köşeleri olarak da «toror dış politika • ekonorrı» sergilenmekte idi. Başka bir deyimle, ücgenin köşeleri çözüm bekleyen sorunları simgelemekte idi. Geriye bakıldığında, Ecevit ıktidarının deyimiyle «ücgen». halkın deyimiyle <'ccrşafa» dönuşmuş gorunmektedir. Kokeni ne olursa olsun, boyutları ne olcüye ulaşırsa ulaşsın, anılan ücgenin köşelerinde Ecevit ıkt'darı carşaflamaktadır. Terörde cözüm sıkryonetime gitmek olmuştur. Dış politikada sorunlar askıdadır. Ekonomide ise, ertelenen sorunların coıumü icin gündeme getirilen 'onlemler», Bakaniar Kurulu'nun onbirler dışındaKi çoğu üyesi ve CHP parlamento grubunun coğ'inluğu dahil, kimseyi hoşnut kılmamıştır. Bu hava dalga dalga yayılırken, orneğin DISK "Kukümette ve yüksek bürokrasinm <?TI yorlerinde değfşiklik» Isleği ile hoşnutsuzluğunu somutlaştırmıştır. Türkiye'nin ekorromik tarih'ne bakıldığında 1946, 1958, 1970 gibi bunalım yıiian arkasından onemli kororların geldiği aorülur. O günün deyimiyle «iSîikrar tedbirlenaa 1 gidildiği bilinir. Ama o kararlar hep belli bır tarihle anılır. Orneğin 1946'dcki kararlar «J eylül ka3lGn» olarak ekonomi tarihe gecmişlir. 195S'deki «istikrar tedbırlerinin» adı «4 ağustos korarları»dır. Şimdi ise, alınan KOrar değil, kararsızlık uzayıp gitmektedir. «i ksler, amaclar, araciar» İyi de, nosıl bir uygulama?... Önlemlerin genel mantığına bckıldığmda neoklasik iktisodın geleneksel recetelerf görul mektedir. Talep kısmok, kredileri yönlendir mek, faiz oranlarıyla oynamak, çes'tli oraclarla tasarrufu artırmak, dövizde Dirıkim sağiamak gibi. İşe bu acıdan bokılınca gundemdeki önlemler aslında Ecevît iktidarmm değil, herhangi bir iktidarın alabileceği ör.lemler niteliğini kazanmaktadır. Bundan on yıl önce topluma «radikal» gibi gelen önerıler, bugun artık «zoruniu» örlemler haline jeimıştir. Ancak, neoklasik recetelerde ısrar edüdikce sorunlara kökten cözüm getirilmediği de acıktır, Bilinen receteler ağırlıkla kamu kesiminde uygulanmok istenmektedir Gerci ozcı kesim tem silcileriyle loplantılar düzenlerirtiîş, ne var ki devletin özel kesim üzerinde deneîınr sınırlı YO R U M : kötü gösterilmiştir, Zamlarla daha da kötü gösteriimiştir. Şskerin fiyatına 4 iiralık, slgaraya beş İiralık bir zam icin kızılca kıyamet kcparı.ı.ken uc gun ıcmde ozel kc=,;r.ın urettiğı corap fiyatı 20 liradan 50 lirayc, bir bulaşık eldiveni 40 liradan 80 liraya iTiamıştır. Dört lira icin kıyamet koparken, yiızde yüzü aşan ozel zamlar icin kimse sesini çıkormamaktadır İşte, üretim ilişkilerini değıştiremeyeceği coktan bellı olan siyasal •kt.bar bu noktada da carşaflamaktadır. KIT romlorının doğrudan ve dolayl' e'kisi i!e, sdecov bu zamlar nedeniyle, fiyatların yüzde elli oranında artacagı hesaplanmıştır. Oyscı. zamlarm öogrudan etkisi yüzde on dolayındadır. Gerisi özel kesimin herhangi bir arac yoluyla denetlenememesinden gecmektedir. Daha dogrusu bu «cesaretin» bulunamamasında vmtmaktadır, Gözler zamlara ve KİTIere cevriimekte, özel kesim kârlarım artırmaktadır.. Önlemlerle ilgili bır inançsızlık vardır, Bunu yaratan do hükümetin kendisidir. Suruncemede kalan her konunun inançsızlık yaratması gibi. Oysa zam oronlarındaki yukseklikten dolayı, iktidar cıkıp pekâlâ iki yı| zam yapılmayacoğınt açıklayabilmelidir. İki yıl zam ycpıamayocak politikaları oluşluracak elbette. Bu nun yoiu da «dL'rgun ve dınam.* lötikrar» modelleri gibi hangi «büyük iktisatcnarın» fısıldodıkları belli olmayan «büyüme kurumiarına" be| bağlamaktan değil, daha 1977 secim öncesinde oluşturulan kadrolara güvenmekten ve karar almaktan gecer. Şu anda toplumun gündeminde ikinci, ücüncü sıraya düşen bir konu ise, önlemlerin başarısızlığı halinde, iktidarı yeniden büyük kcygılara gfötürebilecektir. Zamlar ve fiyat artışları şu anda «şok» yoratmışlır. Tsrör gündemden düşmüştür. Ekonomi ön pıandadır. Ama, bu «şok» lerörün toplumsal tonumlorını, merkezlerden yönetilmenin dışında, gelenekse'ı tohumlarını işte şu sıralardo ekmskledır. Önlemlerin başarısı, merkezlerden yönetilmenin dışında, şu anda ekilen terör tohumlorının cıliî kalması ile ölcülecektir. Pakette ceşitli alanlarda (döviz bulmada, pazcr.ama hızmetierinde v.b.) oluşturulan özel keSim kamu kesimi ortaklıkları ııe değil. Üçgen ve Çarşaf .Yalçın DOĞAN. olduğu icin, yük yine kamu ekonom.sine yıkılmıştır. KİT'ler devletin elinde büyük bir ekonomik güçtür. Ancak, sürekli özel kesime ucuz mol üretmede, özel kesime ucuz girdi scğlamada kullamimtştır. Poiitik cıkarlarda arcc olarak kullamlmıştır. Aslında KİT'ler «devir•" ekonor m'< yaşama müdahnlesi" icin değii, iktidarlarm siyasal gösteri aracı olarak ortaya surulmjştur. Devlelçilik denilinca K1T ler anloşılmış ve 1950'lerden sonra da KIT'lere secenek olarak özel kesim geliştirılmijtir. Çeşıtli ekonomik ve siyasal nedenlerle K'T'ler her siyasal iklidar döneminde zarar etmlşler ,her siyosal iktidar bunlorın ürettikleri t c r i j ınallara zam yapmıştır. Yani, her tonemde KİT'ler Mümtaz Zeytinoğlu'nun çalışmaları derleniyor Turkiye'de «uiusal sanayi» haekst;n:n oncülerinden kabul ediien Eskîşehir Samyi Odası Başkanı Murr.îaz Zeytinoğlunup. anısıp.o fikır. yazı ve konuşmalardan oluşon bır kiinp hazırlanmaktadır. Eskişehir Sanayi Odası icinde b:ı amacla oluşturulan komite caiışnıaların ilk aci.mında Zeytınoğiu'nun son lu yıl icinde kolıldıgı toplantıları saptamaktaaır. Kcmıte yotkilılen eiincs yazı buIjnanlardan katkı beklendığini actklamışiardır. Calışmanın ikinci bölumünde ıs« /'eytınoğlu'na ilişkın anısı bulunaniarm yazıiarına yer verilecektır Koaıite yetk;i!len. kitap ıİ9 3'TCclarının. «Teri ve aklıyla Türkiye Icin yaratmak ve üretmek olan bir kişinin onısının değenendırmeye calışıldığını» söylemışlerdir.