Katalog

CUMHUFÎYET 16 ŞUBAT 1979 B E Ş Sayın Berkes Cymhurlyet ın 26 ocak 2 şuoat 1979 guı<u eayılonnda ya/manan b r yazı dız sınde ben m yıl Toplum ve Bılım aergısınde (Sayı 4, Kış 1978) cıkan tAtaturk e Nasıl Bakmak» başl K ı k sa b r »azırı eleştı d llgıs ne teşekt ur eder rr Once Berkes n beıı kafa Ka rışıkl gı/la, 13' hsel olmayan so/ut kavrnn ar k j lanarak yan ış yorjm a ,apmakla suc layışmn «eda»s rdan toşlan modıgımı so/lemek stıvorjm Eğer, b j a a/cı azarlav cı «e da»yı kuilanmc/a benden bır ho/l' yaşlı c duğu ıc n kendısın de hak goru/orsa ona şjnu ha f rla'mam gerekır k, yaşlılık kend m zden gerc ere (/a da oenım g bı doha az «/aşn» o an arc) karşı b ze bu tur cv r co kla' ver^ez be kı daha an layışiı ve hoşgor j u o rra yo 'unda bırta< n yjKÜm'ülUKİer get rır YOK, duşuncelenmı pek saçma b j duğu ıçın bo/le dcv 'anabıiecsg rı =arı/orsa o zarran COK da>*a d kkatlı o'rra!ı,dı Berkes n eleştırlernl okuy a n o m bu,rLk b r çogunlugu e eşt rdlğ yazıy (benım /azı m ) okurram şlard r O/sa Berkes bender a ıntı verdığ sozler dogrj a^tarmiyor bana d ed ğı go'uşle'i rraled n d lea g nce e sş'ı /or Bu d j r u n «eda»sın n u/gunsuzjğjnu b r ka* art'Kmak'adr Toplum ve Bılim dekı yazırroa neler so/led g m /ınelerre yeceğlm (Merak eden oku/ucu lar derg nın o sayıs nı bulup okjrlar, umarım Son sa/ıda bona bir yanıt ven dı gelecek sayıda da beniTt ka'ş ycn tım ya ımlonır b"\r Broda OTIC cım Berkes ın bano yonelt'ıg k mı eleşt rı enn naksızngın « e • Ycınlışlıgını gosteme< FaKat. KendıS'i n /az bıciT'n n tadı na va r ab en erden olmadıgım ı* r af etTiek z o r u i d a , m So/le d Kİerın cogu kez belırsz bulu,o r um Bana p«k b^.lanı< ge len gorjşlennı kavrayanlara gıpla ett gım soklayamayaca r g m Arcoı< b noktayı Kes n ıkle an ad m k Berkes n ya k n torıh rr z us ı.ne cnesne » b r degsrlend rme ,apnıas 11 c anaKC z kıla" de/ n /e r n dE)S8 b r kcsTıbı J \ a ' d r Incnu djŞTion gı Oysa *ar he ba«crken ask CH r n nefret e rımızl ışe ka'iştırrramaya calışmalıyız Berkes ıse Ebedı Şefin övgucusu, Mıllî Şef ın yerglcisi Berkes e gor° b°n m «oku Atatürk'ün Yöntemı ve Yönetimi Üstüne (Prof. Niyazi Berkes'e Yanıt) Mete TUNÇAYyanı ye'nden z platacak tjhaflıkta» b r ıdd am varm ş Cum hurıyet donemının III Selım, II Mahmut ı e Ittınat ve Terokkı nın devaTiı odugunu en suru /O'muşum Neden Mecıt A zız ı Abdu'ham t at cmışım dı ya de benımle da'ga gecrreve ka'k yor Vahdett n de eklese/ m şım Ovsa at ayan BerKes n kendısı Benım cjmlen şu fCunhurıyet n toplumsal düzeltimleıin* [o afrangas sosycl reformlarıno] ge mce bunları II! Selım ve II Mahmjt zoman lannda başia y ıp gunurruzde de sureflelen b r z ncırın orta ha kaları dı/e gormek gerekır» Hem benırr o ( e «kamDur» a r m olmadıgım unutmasın cO za/olh Abauham 11 otlamakta (3rnakta va da I ste/e kafnak Xa dsmek sterl ne saknca »'ar d ı ' ı dıyor Hc b r sa ncc yo^tu 1 Ben duze'tım çızgıs n n baş ang cına ısaret etrn ştım /a nızca Elbette C j m h j ye ve ıtt ha' ve Terakk do n em • rınden once II Abdu m ı t devr ordu ıslahatı ve r a a ı ! ıs chatı g bı bazı ba< m ardon rj z nc rın cok onemlı bır c n 'Lmjr < oluşturjr Ulu rkı<mr Inrın alkışlaması da Meşrj' ,e* CuTihur /et devr mbazları n n yuha aTiası da bu tarhse gerceğı soylemekien benı onkoyorraz Turk ya Cumhurıyetı elbette. Osmonlı imparotorluğu nun ıcm den cıkıtııştır ve Ittıhat va Tero<< donerrm n doğrudan b r devarrı g b d ı r Ataturk ve arkadaşlarının l'tıhat ve Terak<ı deoloıısının k mı noktalar na ^arşı olTası bu bak mdan ne degışfrr k ' Eskı bır huktı' •ermve «be/yıne kjlfetı» (,a nı kanıt'ama yukuTi uluğı.) Cumhur yet n gokten zemb e nd gı teorısn savunan aro dLşmer<tedır Berkes Ataturk un kjvvet er bır ğı kuvvetler a/rıhğı/lo I g 'ı b r Meclıs konuşrrasma de g nmem do ayısıyıe bana b r kere daha tokılı/or tTunco^a gore Frans z Devrım. nı duşj nu' e r hazır an $ olacak » Fa kot d.kkat etse/dı ben m «Frcn^z Devr rr n hazırlodı ğı soylenen duşunu'le r » ded g m aorurdj Buroan sonrc <J^ şun'ar so/ uyor «Kor<arım b i oa/da e mdeKi sovlevier ko eksı/oiu g bı bır ed>*ıon kntt ğ nder gecmeden AtatJ r < sov ledı dı,e onjn her so/led g n arka a'r\a r a KO/an k *ap araai b ' n n kjrbanı olsa gere< Yan I s mı b , o r j T b r e m amo Mus'afa Kema tevhıd kuva anl sı deg I 'efr < ı kı../a yan s d » Sonra bana b r sa taşiia daha Mjsfafa KeTiol ın «Koşu lara b a o ~oan *f k r enn yururluk ya da o anaks ZIIK /an larm secemedei < tap ardan oğ'en I T I Ş doktrınlere soyuı u<alal klar eden suasal bı ırr c 'en aşağı gormeK gıbı bır kb suru vardı » | ! ! ı ; | • ATATURK'UN SINIFSAL BAĞLAŞMALARININ TOPRAK REFORMU YAPMASINA ELVERMEDIGINI BÎLIYORUZ AMA ONUN BUYUK ADAM OLDUĞUNDAN DA KUŞKUMUZ YOK BUYUK ADAM BAŞKALARINA OLANAKSIZ GORUNENI BAŞARABILEN INSAN DEMEK DEĞIL MIDIR" ATATURK TEN BUNU 7 BEKLEMEK HAKSIZLIK MIDIR" • HARBI UMUMI SONTJNDA ULKE^' NIN, SARAYI1S VE BABIALI'KIN DENETIMINDEN ÇIKTriGI 1ÇIN »SA! HIPSIZ» KALMASIMN ANLAMI, | EGEMENLIĞIN VE SIYASAL ER; KIN PARCALANiARAK YEREL ! GUCLERIN ELINE GEÇMIŞ OLMA! SIDIR ATATURK BUYUK BIR ! GERCEKÇILIKLE MEMLEKETIN BU j SAHIPLERININ KIMLER OLDUĞU; NU GORMUŞTUR ' J 1 I " v, Atatürk'ün en hüyük başanlarından biri, muhatefete karşın işgörmesiydi Berkes ın d n n n s vr 1 ğıne d yecegım yok ama bunu des *ekleyece< diKkat bılgı ve sag iam a< I yurutrre yst ennden »oksun oljşu uzucj Bjrada erı surdugu uc nok*a,a b re b rer karş K jere/ m B r kere ben m Mjsta'a Kerıa Paşa n n sozle r n aKtard gıır ka/nogn •astgele ve ( 3lan /anl ş b r der leme o maaığ açık'ır Ben /a zımda Tur* Irkılap Tarıhı Eni tıtusu n j n )a(inla r ndan Ala turk'un Soylev ve Demeçlen n n 1 ıncı cı dın r (AnKara TU'K Tanh Kurumu B 2 bas 1961! 216 ncı sa,'osına g o i d e m e ya p >orum B J bır eıeşt r U bo c TI değ d r eKS 'ier de var d r ama cmde* retın e e o dukca gu./en Isb ır Kaldı K> ben oı<u/ucj'ara kolay ık o SÜT d ye bu ka/nagı gosierd n Yoksa kendım Mus'ofa KPTOI Paşo nın 1 a'a ık 1921 lanhl so/levm n hangı baglam çr Te ver Id ğın konuşmasmın hang fı< rlere ka r s yapıld ğın karşı larınm neer dedıkler r anlayab nek ıc n bu sozler TBMM Zabıt Cerıdesl ncen o kudum Do oyısıy e Berkes ın ben m kavnck secme ko"us>i da /eter nce t tız davrarmad ıjm /o jndak ılk kurun*u c j bjturuvle gecer= z U ncı» Mjstafa Kemal Paşa kuvvet er ayrı ığı yarl sı^dı aev şı rıava da kal yor At3!u r k ne zaran kuvvstler b rl ğ n ne zaman kuvvetler a>rı ıgın s a v j n d j d srse uzun uzad yc tcrtışır z fakat ben m soz konusu e tı g m so/levınde karşı'ları ku^ vet er ayrı ıgını »<• kuvvet er denges nı so/jnjrlor^en o b j f krı 1876 Karn u tsasıs nı yans 'an gerı bır d j ş u r c e so /arak kuvvetle' bır ığını tut ncktadır Yan dLrünun «tsv > go'u r ecek b r /anı yo< Ucuncj •larak Ataturk un korkjsun ian onun kars s nda agıziannı acana^on 'ıkır uka a arına Be r <es re denl s o / s e y e r d r Dog ru b Id kıerını, her ne panasmo 3 ur^a o sun so/ eTel yd ler Duno be kı A'aturk de mem nun o urdu FCKS" kerdı pa ma bu sucla ı nn p 6 ş ndo ko d q T I Cel r'me c, m Ber kes n aogru 'chrr n ett gı g b A'a ur< ,aşarken ben <jnda< a/d TI az ma3 A a JrK c n «^1 p'\e<ıl erı ona oeğı o m e' vek lerın b r bır secn st r» de mış» rr Ber^es 'Bunu b m ycr 1 ık da ş md Î L n c a t g bı JZ Tdn b r b I rn adam ndan oğ 'sn ,oruz» d ye ben mle b r <e s ccho aa ga gecmeye y»' ° a <ien ^on a bak o/ı ogz an CKa r ı,or »Bugjn mı'et n ^=r* gı m etvs< le" n n Ato t~rK un =.ec 3 rn gt\ekıller n r ria^a u5tJ"i°e oduklarnı o m le'vekı ler n n kend ler> saı jnab er m ">» M ı Şe' n kt ~ia' n n «on Ir'iT'a «faz a ler c » o'djğu cın an vers teden a/oğı kaydı rı an geçımın sağlamak ve a kadenK jgraş nı surdurnek cın , u r t d ş r a gocrrek zorun aa braMİan N vazı Berkes ş m d b j satr an /azı/or ış'e A caba o zamarlar 3a bo/ıe rn •/ d iOnradan n o du d ye du sjrmekten kendımı aiam t o rum Sayın yazor n cemokra<; halk yonet m ) ıle ar stokras , ^a da merıtOKasıyı (erı ly enn tQ da en /e pri enn yoret m n ) karıştırd gı besbellı Ata 'urk j n sect g mılletve< iler n n bugunku halk temsı cılerın den daha usun duzeyde o'ma 3i neyı c'eg st nr Ka cı k be i "i az rrda o gunkj ve bu a j n k j parlamenterler n karşı uştırrrcsını ^apTok g bı b r a T>ac kes nl kle yoktur Herr te< partı donem nın mılletve K erı hang bo^mdan s rrd r c lerden ustundj 9 Dcha oku/up VOZTIŞ daha b Ig I K şıler o duklan ıc n n"> 0 / e oimuş o salar bıle k d°qı erdı buy ru<la oy veren cogu cı<a r cı ' ş lerın sı/asa! /aşamda her nangı b ' oneTt ve deger taşı S K'ar nı sarm yorurr Be'kes n bora qule r <6n bı ı s zlıgını ıtıraf eU ğı bır no<*a aa ben m tAta'urk b r s / a " ! aaam ydı a r i a sıyasetı kenö' başına ve ksnd c nüe b r d f aer savan caödcş anlamı/la cogılcu demokras den yano bır sı/asetc deg d Brto<ın amacları gercekleştırme ugru na s yosetı b r nenara ıt lıvenleb ecek br arac si/ma pğ t'mınde/dı» dememle Ig ıı bu na ı^arsıl K Berke» «Bu « r u oakı cah ' g TI ko r ıtsz şartsız ocıkloma<tar cek nme/ecsg rr> d ( or «3 ,ascyı crac oıaraK gorrre 1 e'i dsvlet adamı </Q do 5 cuşunur' B rm,orjm boy e bır aratıg n ouljndugjnu » Bı msTek 3/ P degı og enme me< a/ıp Sa/n Bp'kes tıe 19 b len en eleşt rn e*e kaıka cak b rı ıcm Cağdaş cogu cu (Batılı ya da burıuva lıoera ) demokras an a/ış r n a tında s /asetın D r arac aeg ı <end baş na ve kendı C rae oır de qer oldugu nancı vatar Sıyo ~et k u r a n Macha/elının sı yasetı arac sa/on c r l a / ı ? r a a n baret değ Id r (Ben tam bu konunun hocası o d u a j m hci de N z a m j l r r u k u n Sıyasetna me s n n nı r e soz konjsu edı j g nı cria,aTadiTi Amo bel <ı bsnden dana ferose* ı okü ^ucular anlcm ş ard r ) Atcturk q bı Bat cı ardan o madığım je "jrıuva l be r al an avışı sonura deg n pa, aşnad aım ha de s ,a c etı salt arac scwan gorjşe akıniiK du/madgmı ı k n on ^ once y a / m a r a n Turlci yede Sol Akımlnr 1908 1925 aalı <ıtab m r (3 bas B Ig Ya v nevı 19781 G r ş nde B9nord Crıcrt ın In Defense o' Po lıllcs (S vase* n Sa uiu^u Us tune) \aptına gonderm» /apa rak bel rtrr şt m Berkes ın sekız gün bovunca bana yönelttıği eleştlrllerin hemen hsmen butun bır günluğü 2 yazısı) ben TI A'cturk hak«ıraakı «ha KO rağnen. bıçım=eı Batıl deger erı topluma bei rnsetme cabalarımn. bır a/3ın azınhgı d »naa başaılı j a aaığ » =ozjmdeki ıkı sozugjn «bıçımseı» ve (halka) agtıen» sozcukıer n i ırdeleniec ne a/r rrış IU yle i g Iı aQK b cıra n oz aen a/rı o ıa,acagnı so> uyor Kuramsal Juze/ds nak ı bır sav bu Ger »e^ten b ç n n nerede b tt gı i oz un nerede bcşlad ğ nı 0/ emek zorour Onun ornek verdg Ing.l z demokrasısınde o/le b rtaknT bıc msel Kurallor vodır k reı m n ozu bunlara aa/anır Man" kca « o c m ve oz» b r k a / r a m c f t l oluşturur lar Tıpkı «ıc em ve kap am» «;oyut ve somut» g D Bun a r n arosında luvlaşıma kabj le dayancn) bır tur karşı I k varaır, her b rı oburuiden • r parcayı c nde taşc doayısı/ e gorel (relatıve) ,a da b r öırler ne gorea er FaKat gun iuk d Ide bu teırrlerı pek mce e ev p sık dOKumcdan sank mutlak anlarılan varrrış g o kullan rız N tek m Berkes ae ben «soyut kavram ar» a du»j nuvorum dı»e sucluyor Pek h c «sonut Ka/ram» dı,e b r v>ey o ur m u ' Duşunmen n U nu so/ut bır e/ien degıı r n ' Gelelım benım Dir kısa tmo jıcra^ «bıc mse » sozcugu e ne/ı an atma« sted g r e Or negın şap<a «ıksos» ett rmek g r ım Kşam deg şt rtmek cı cımsel duze tiTler o'muş j r Bugun a *ık tutmjş oisalar da bunlar vaktıyle oncel K tan nTOSI /anı ş ve toplumsal ma ı Junya Oz«rlrıdeki genc beymler ustunde yarattığı etkı konusundaki en ilgmc b Igılenn bazılannı, ŞHı'de yaşıyan 2 yozarın. Arlel Dorfman ve Armand Mattelart ın yazdtkları «Vak,vok Arrca Nasıl Okunmalı9» telmlı k tap verıyor (Turkcede «Emperyal st Kultur Sanayil ve Walt Dısney Çevıren. AtlMâ Akso' Gozlem Yayınları Pınochet n n Şılı sınde bu kılcp ^uzunden tutu<lanan ve surgjne gonJerılen yazarlar A Tierıkan cızg f Imının ve M c k e ' Mou<:«> Vakvak Karde^ tConcld DUCK) Pamuk Prcn^es Bambı Fartasıa gıbı conlı resım sıremasının unutulmaz kahrarranlarının ve fıl nierın n babası Walt Dısney ın bazı cevrelerce «>uzyılın en buyuk eğıtımcısı» ılan ed lme°ı ie korşın, osl nda nasıl Ane kan emperyolızmın n amaclor ra h zmet eden g=rıcı \e koşu ondır cı bır ış'ev sjrdurdtgunu kanıtlıyorlar D sney ın fılrnr le ı h r ,c > zv c o/ kuıer n n 50 uke ve 15 d Ide tcpian ayl k bask sının 1962' ce 5C rn !\c CŞ ^ ' tJ' cıka Kongosunda «M kımu 5 » d ^ e baqıraı b r grup urKmuş yerl y e karşılaşan Tıme niul a^ırının şaşkırlıg nı ogrenı,o r uz bı. k taptan Yalnız Şılı do her hafto 1 rı lyon oku/jcu/a u osan bu c zq oyr kuler n ıe oqes nı ayrıntılı bl C mde ncele<en ^ tap D sney k s lerın n ve seıtvenlenmn tı p f. kao talıst dsgeMer taşıyon ac^co Ame* kan propagandGs ^cpan Vakvak Amco e 3 ysgen nın çeşıtlı uikelerdskı seruvenlennde kotuler h c n er maceraporest len sure^ ı olara< d e v rncıle' le ozdesleşt ren uslubuna d t k a ı cek vor pınochet nın bır C A e emı/ls ıktıdara gelmesıyıe b l r lı te 2 bucJ< yıl İCinde son 70 y Ida bcsılrrış kıtcp sayısırm ıkı m s!ı olan 5 m lyon kıtap bas Idıgmı og rerıyorjz Şoyle dnor yazarlar «Holk B rlıgı Hukumetı do nemınde bıle bakır ulusallastrnan n k tle ıletışımını ABD e'k s nden arındırmakton cok r " a l o o , o ougu qc > ru ! duî Boylece Amsrıka nın ozell <le La'n Amerıka ulkelerındo k tle letıs m ne ve kultur hayatına nasıl etkılı a le ek egemen olduğu anlaş Ityo bu cok yararlı ve ı1g nc k taptan Bu etkiyı kıramı,an devl»» adamlannın aK bp'ı b md Q ie gore, bunonn rlacck ipıslsr Turkıye ıc n dp \ok rru dersınız' SAM AMCA'LI BÎR YAŞAM ÇOK MASUM GORUNUŞLU WALT DISNEY KAHRAMANLARI BILE ÇOĞU ZAMAN EMPERYALIST YAYILMA PLANLARINDA BIRER ARAÇ OLARAK GOREV ALIYORLAR... sal ve ^ ncfsaı ayrımlTrı oşar3k Rab edılm°s ne yardımcı olrraktoriır Ama O I C T I I O Atilla DORSAY lan bellı bır sınıflı toplumda bell' bir sınıfm ıd=o!oı stnl yansıtan bır ycpıtın başka bır s n ılı t c j j l j i dn •; n ' "• r Pr blrı t a r a f ı n d a n d e ğ ı s k b c m İPTİe o Her sınıf fılmın ogelerını ken (1 ıdeoloıık sovlemını oluş turocok bıcımde bııtunlemek VnvdıylO f Imı ılqıyle kars i n voh lpre<tır vp Turk ye de o lan do (heryerdp o '"uâ.u gı b) vetı kazandırd'klar ra gaiıbe uegmeyecek kador yuksek «dey nmler»dır Top umsal bır du zende ceşıt ogeler oras nao. h c <uşkusuz karşılıklı ü r ıl ş . vard r Fa<at kımı oge er o tekı ere orania daha b r beı r e/ cılık ozel ıg taşır beriK 8r i 'bıcımseı oianor) ıse ziz cok bagımlı deg şkenler d u r j •nundadırar Oe/rm ad na ıc ı k bır hare<ette «^opra* ıs tornu» g bı 'emel ve bel le, cı euenlere once IK verrre» ge'9 K 'd Mesrut yet ^e Cun ~\^n vet donen e r noe boyte <",JÎC t m er gece* eş* ı'emedıg c n d ' k b z m burıuvo de/r r ı nı z eksın ka T şt r O i j n VS r ne bıc msel oge erie jgrsş mck ha KI yonet raen yaaan cı ast rrrak g bı ^.tenme/en /a da stenmemesl gereken sonuc ar dogurmasının yani3iro cağdaş aşma yonunde de (daha do avsız yo lar varkenj dolanbacl bır yortem secılme s demeK olrruştur Halko rağmen olmayan h c b r devr m yOKtur d yen Berkes e toprak rpfornuna g nş leb se/d ha/ dı bu yoıde baskı yopon ıierıcı b r bur|u/azmz bu unmadıgını kabul ede! m a n a hukume'ın arKas ndo halk kıtleler nın destegı o.maz mıydı so rusunu sormak sterm Ataturk un sını'sal bağ aşmoıarı nın toprak reformu yaprrosıno el^ermedğın bı lyO'uz Ana onun buyu< adam oldugundan aa Kuşkumuz yo< Bu/uk oaam bTşkaiar ro o ancksız go unsn başarabı en ınsan deme< de g mıd O Atotjrk ten ou ıu da bek emek ha<sızl K Tid r? Atatu.kun en Kuvvet ı >an. Kurtu uş Sa/oşımızın baş naa şe>her. aga ar be,ier Ittına* ve TerakKi ılerı geleiıerı ve ordu suba/ an g n «u'ken n sahıp en»nı tanı ay p onların de=. teg nı saglamış olmosıi r g o b r şey BO, ed ğ m ıc n Ber^es benı baş ıca kı baıcımdoi eieş tırı/or b r Kere o s ra uUe «sa ıı psız» Ka m »tı dı/or ı k n c s Mu«tafa Kerraı Paşa nın ıtt hat ve Terckm ıler gs enler ne dayand gımn tum(den) a^ı = t oı • dugunu ılerı suru^o Korkarım her k nokta/ı aa yan ış anıomış Ha'b I UmuTiı scnunda u ken n Sarayın ve Bao alı n n denet mı ıdetı c kt gı ıcın «so hıps z» kalmasının anlamı ege menl gın ve siiascl erkın par ca anarak yere guclerın eıme gecrı ş o h csıd r Mu^tafc Ks ma Paşa bu >u< bır gercekf I k e mem e<et n ou sah p erın n k m er o dugjnu gormuş ve şan i şt r <ı ıhot ^9 Terakkı ılerı geıene'»ye Kast m oa coau A^rupa ya kacriış o an Merkez ı U T U H T I önderlsr tokımı degıl yıne /ere! duze/dekı Ittıhotcı ı erı ge enlerıd r Anado u nun ceş 11 yerlernde kuru an sonra da TBMM ne dcnusen Mudofao HJKJK Ce rr yetler r n yo let c <08|r0ıarı hgmen tJTiu/ie'uı. lttıi*j*cıie rı ge enler noen oı ışmuş'ur BerKes ın bana kızd gı' fconu la dan b r de Ataurk un kar şı an/ia lokıs »Ü'UU Onc gore Ata*ur<e karş cıkan ar Ata jr< un an ı Toncrş zn n once csolcu uk g deeK KIZIII K daha gıderek j usculjfc duş man ığn d /e aojtprmışıerdtr Tjnca/ın A otjrk u taham rrul eierreme 1 e suciad gı m j halefet b j ışte» d yor Bu nck tada baz a/rımia' /aomarr gn re< Once şjnu acık!oya/ırr k Atntd'< un tek • • mbha! f «* le m ı savunjcu jgunu ustlenme,e rı,etım yok S/o? Kon pres nds Isrraıl Hamı Don ş men* ono kcrşı An«r kan man dacı ıgını 3a/unmjşsa Ata 1 •urk u joO egetıenl K kes nae L e r n c ı tezı ben m=er«en (? b rtarf rr k s İPr (orn=ğ n Cum hurıyet n kurucu=u Yjıus N i d ) W 'soncj do^trın b^niT 1 0 m ş'e" 0 bon'3 r Tar bana n u ^ Ynlnız Mu5*afo Kemal Pişc n n muha fisrı Berke ın dei ğı gıb iWuhaia?i ı Mjkodde so*» voboz a n / o Bn*ı UYVJCU larmdan baret dp^ıldl Ata turk un zonnn o>an botîi (Arkası 11. Sayfoda) on e r ı iesteqın sag O T O / I DO 4 IDLOLOJI VE 3) fYaboncı bir ldeolo|ınln ftgeterlnm etkılı o'obılmesı ICin uygun maddi koşullorın olusması gerektr» Belge bur do da moddı koşullorın one m ustunde duruyor faşıst Ideclo nın 2 dunyo savaşı arosındakı yıllarda blrcok ulkcde guclu orgutlere ve önderlere karsın Almanya ve !tal\ada olduğu rtenlı tutunamamosını ornek vpr yor idpoloıller n b lımsei sıstemlerın terslne gercek anlamda thal edılerriyeceklen =onuruvla Turkıye ae Amerıkon ıdeolo| sm n tümuyle ıthal edılebılmesı lcın aereklı maddı kosullnr var mı"» Turkiye de A nprtkan Ideoioıısını Amerıkan ekonom k çıstemı Amer kan toolum s stem yle bırhkte tum olarak Türklye've ıthal etme ozlemını duyan cok kışının oiduâu bılınıyor Turkıye n n uzun yıiiar bır «kucuk Amer ka» olması yolunda nos I zorlandığı ve bu yo H o nas I carpık adımlar n atılorçeldıaj de bılınıyor Ama tum bunıara karşın Amerıkan dso o|ısı hpm de t u n Vazılan<ız boyunca gostermeye calıştığım z gıbı son denlı guclü ve e'kıll yayılma ve «nufuı etme» yöntenlerıne karşın hâr a Tu kı/e de tun v e v e ' P ^ me zem ni bulmarrussa T ırkıye'de Amen'<a r n dînynda kl qercek ro ünü lslf>vın onlayan goren cevreler q>tqıde coğalıyorsa bjnu Tıı>k dpvrmcılerın r Tjr< pmekcı s nıfının saölam yapısına ve rl renisıne ml borcluvuz'' Yok sa Turkıye nın Amp.r ka don farklı maddı koşullarına m ı ' Türk devrımcıler n n ve Turk emekci sınıfının bılenm s czr\ bılıncl ve d rencı zaten 1 Turk toplumunun nerdoy^ » 'maddı» kosullnr nın a/rıl maz bır parcosı daö;ı| m ı ' Kuşkusuz üzpnnd» duşı/njl mesi gereken sorular bunlar... Tüm çabalara karşın, ABD ideolojisi lurkıye ye tam anlamıyla yerleşemedi II ve somut verılerden rak yarattığı kendı ıdeoloıısı ne değ n bazı gozlemler get rmege calıştık ldeolO|inın altyapıyıa ılışkısı dolayısıyla teme de Amerıkan sıstemmin kopıtolıst yapısından bıcımle nın ust nen, ama yıne ıdeok)iı yapısai ılışkılerı dolayısıyla da Amerıka nın sryasal hukuksal dınsel etık estet < ve felsefı gorüşlonnden ve özellıklerınden etkılenen bır Amenkan ıdeoloıısınln kücük yansımalarıydı vermeye calıştıklarımız Bu ideolO|inın dunyadakı dığer toplumlar, bıraz daha özelde gelışmekte o lan toplumlar daha da ozel de Turkıye tarafsndan nasıl algılandığını nasıl alındığını nasıl «ıthal edıldığını» örnek lemeye calıştık Bu tıhracın» (b zım acımızdon cıthalın») Turkıye içın Amerıkon mode lın n (en ^zı•1dan şımd> c b yuk o'cüde ornek alınmış ol ması dolayısıyla kocmılmaz olduğunu, ancaK bu olgunun, her gel şmekte olan ölke lc'n olduğu gıbl Turkiye lcin de onemlı vs c'ddl tehlıkeler taşıdığını belırtmeye calıştık Amerıkan ıdeoloıısının toptan ıthaiıyle bellı bıcımde koşullanan. (Gramscl, «Ideolofi toplumun ceşıtli kesımlsrının sıvasıdır» dedığıne gore), bellı bıcımde «sıvanan» b r toplumda. bu «sıva»yı kırarak top lumun yenıden bıcımlenmesı, yorının yenı ve özgür toplumunu kurmak lcın yapısının değıştırl'mesı yolunda karşıia şabıieceı< guclukler açıktı Ancok tünn bu duşünceler şu tür b!r soruyu getırıyor Acaba bu kaygılar yerınde /> mı Ideoloııler bır toplumdan oburune kolayca akışab I r m ı ' Bu akışmanın, bu ıthalın belli koşullorı yok mudur? Ve bu koşullar bugunku Amerıka ıle bugunkj Turkıye arasınaa var mıdır? Bu konularda duşuiürken Bırıkım dergısının araıık ocak savısında ıdeo o konusunda soyın Emre Kongar ın ve sayın Murat Belgemn cok onemll 2 yazıları cktı Bızım alanımız (ve hart dımız) olmayan bır alanda ka lem oynatmak yerıne bu 2 yazıdan bozı olıntıları ve özstlemelerl konumuzla yakından ılgllı oldukları ıc n buraya alaak, bu yazı dtzısını nokta landıracağım. Conlı resim filmlenyle oyku kitaplarıylo tum dunya cocuklarım etkıleyen Wal1 Dısney astındo gerıci bır ldeolo|inm sözcusu muydu 9 mümkun goruyor Belge ıse bu akışkanlığ o denlı ko ay bulmuyor Ideoloj ıthal edıle bılır, ama bunun çok daho karmoşık bır sureci vardır ve değışık kavramlaria acıklan ması gere< r dı/or ve J ılke a ralıyor 1) «Ideolojık ögeler zaten buyuk ölçude evrenseldır > Mıtolop duzeyınde yaptıgı or nekleme ıle Belge, ceşıt dınlere ve tarıh donemlerıne aıt mıtoslar masallar ve ru yalardakı ortak yanlon sop'i yor Bunların ortck ogeler n değışık bıclmlerde eklemlen mesıyle oluşmuş farKlı bütur ler olduğunj soyluyor Od/ seea ıle Tevrat ı kıyaslıyarak ce'd klen crtak ogelere kar r şın bu ogele n deg s k bı c mde eklemlenmesı/le oluş muş cok farklı butunler o! duklan belırtılıyor ler uyar nca uretıl r Itha! ad len bı' sıstem bır boş a top uluğup ıc ıl şkılerine gore oluştuğuna göre, sozunu ettığımiz verıll topluluğa uymaz* Belge ayrıca ıdeoloı k ögenın sınıf temehne ındırgenemıyeceğını savunuyor Bellı bır olayda bır oykudekı ceşıtl ogelerın her sınıf tarafından kendı nesne smıfsal konumuna göre ay rı bır s'Stemat k ıcınde eklemteneceğını sınıf ideoloıık soylemınır boylece ortak olan ogelenn belırlı b r bıc m de eklemlenmes yle oluşaca gını soyluyor. Bu ac klamalar yazı dızım z\n kocmılmaz bıcimde getıreceğı b r soru/a yanıt ven yo r san rra Arrer kan bur|u * a toplumunun Ideolojıs nl ta şıyan b r d zl olgu sozgelimı bır TV dızl fı mı Turkiye'dckı farklı sınıfsal ke c nler tara fındon nasıl kcrşılanır? Na^ıl a gılanır' Bır fılm n (sozaelı mı «TekerleUlerıın) lcerdığ 1 dpoloı k ĞCP Pr buvuk âlcuri» p/renselriır Bu onların ulu TEKNOLOJI VE İDEOLOJI Sayın Emre Kongar, şöyle dı/or «Aslında teknolop ıde olo|l etkileşlml açısındon ortalığı karıştıran ve bunolımı orttıran olay, başka toplumdı/cr «Aslında teknc o|i ioe lojilenn doğrudan zlhlnsel et kınllk yoluyla hıçbir maddı te msle ihtıyoç gostermeksızm ıthal edılebılmesıdlr Zlhlnsel etklnhk yoluyla Ithal edilen ldeolo|ller Ithal edıldıkleri toplumda maddl temeller bu lamadıkları zaman, zlhlnsel soyut modellerle toplumsal somut koşullar cotışmakto ve hem blreyler, hem de toplum ağır bir bunatıma ıtilmektedır» Emre Konqar bır Ideo oı nın bır toplumdan dığsnne a kabılnesl c n maddı bır te mele gereksınme qormüyor bunu z hmsftl etklnlık yoıuyla IDEOLOJININ «AKIŞKANLIGI» Tjrr bu yazı dızısl bo/un co Ar~er kan toplumunun bel İDEOLOJI VE SINTF TEMELt 2) «ldeolo|ller sıstem holin de Ithaı edllemez» Ş»/le a Ciklı/or bunu Bplge ttdeolo|l vertll bir topluluğun Ic Hlşkl BITTI