Katalog

11 X CUMKÜRİYET 8 HAHRAN 1976 I çinde bulunduğumuz yıl ülkemlz demıcilık sorunlannm tartışılacağı bır ddnem olmaya aday gozukmektedır Bu oluşumun bugunku boyutlara gelmesmde en buvuk eUen şüphesız Ege sorunu ıle kıta sahanlıgının 12 mıle çıkarılması meselesıdır Günümuzde tum uluslar artan nufuslarını beslejebılmek \e daha ı\ı bır vaşam duze nıne kavuşabılmek ıçın yer kurenın yetersızlığının bılıncı ıle denızlere el atmaktadır Bugun denızler valnız geçmışın ulaşım jolu anlavışından çıkarak ustunde oturduğumuz toprak parçası gıbı hasat vapılabılen maden ve petrol çıkarılacak gerektığmde usttinde fabrıkalar şehırler kurulabılen toprak parçasının jennı tutaoılecek Dir ekonomiK çıkar sahası olarak ele ahnmak'adır Denız dememn jalnız turızm demek balıkçılık veya su volu demek olmadığı olayların oluşumu içınde vurgulanmaUadır OLAYLAR VE GÖRÜŞLER DENIZCILIK SORUNLARI Ali Osman ADAK Geml lnş. Yük. Müh. buîduk Ülkemizde denizcilik yalmz Ege sorunu olara* ele alınmamslıdır Ege sorununun elbette kı guncel ıvedılığı vardır Ancak denızcılıkten elde edılebüecek tum yararlan ıle ve bu yararların Turk ulusuna yansıma bıçimı ıle tartısılmalıdır. tısılmalıdır Mukayeseler 15 20 yıl Bneesme kadar bızımle bu konularda benzer koşullarda olan Yugoslavva Polonva Buıgarıstan Mısır ve o tarıhlerde bıze nazaran fazla ılerı durumda olmayan Ispanya gıbı ülkelerle yapılmalıdır Denızcılık konularında halkın bılgısı dışı oyle'ine konular vardır kı tartışmada bunlar da gunderre gelmelıdır Ornegın 14 6 1946 vajın tanhlı 4922 sayılı Denızde Can \e Mal Koruma hak kındakı Kanun Bu kanun kapsamı hukumler mılletlerarası konferanslarda tesbıt edılmıştır Ve Turkıve de bunu vasallaştırarak yururluge ko\muştur Bu kanunun 3 maddesme gore tıcaret gemılerı can mal emnıjetı ıle ılgılı teçhızatı makınalan ve teknesı haız olmalan gereken konumlarını kontrol amacı ıle asgari vılda 1 defa denetlenırler DeneMeme sonucu kendılerıne «Yola Eherışlılık Belgesı venlır veya noıcsanlan gıderılene kadar seferden alakonıırlar Kanu nun 5 maddesıne gore bu gorevı mılletlerarası tanınmış tasnıf kurumları da vapabılır ve devlet adına bu gorevı yapmakla vükumlu ılgılı lıman müdurluklerı bu kuruluşların verdıgı jeterlık belgesını kabul eder B ı mılletlerarası tanınmış tasnıf kurumlan (gemılere yapılışlanna kullanış amaçlanna, çalıştıgı denızlere göre sınıf \eren klâs muesseselerı) Amerıkan llojdu (American Bureau Of Shıppıngi Ingılız Iloydu ıLloyd Regıster), Norveç Iloydu (Det Norske Verıtas» rsdir Sosyahst ülkelenn de Lloydu \ardır Bu Uluslar egemerüıklen altındaki kara parçası ÜStunde ıılusal kanunlan ile çızılmış yonetımlerını surdurebıüjorlar \ncak denızlerde durum ıılusal kanunlann otesınde uluslararası konfeıanslarla da çıkar boluşumu şeklınde ortaja çıkmak'adır Turk kamuojunun büyuk çogunluğu bu konferansların varhgmdan mart 1976 içınde Isew York'ta başlavan Denız Hukuku Konferansımn Ege denizındekı ekonorruk çıkarlara yansıması ile haberdar olmaktadır Bu konferanslarda hangı denız çıkarları ne boyutlarda goruşulur ve esas olarak g°lışmış ulkelerın şelışmekte olan ülkelerle bu ekonomık çıkarları pavlaşına kaveasının boyutlan nedır sorularının cevabı bızım bilgı sınırlanmızın otesındedır Ancak, ba konferanslara Turk ulusu adına katılanlar konferans sonuçlarını kamuoyuna açıklamalıdırlar Her yıl çeşıtlı denızcılık konferansları toplandıgı malumdur Bu konferanslar ıçmde bulundugumuz yuz\ıbn ozelhgı olan g»lışmışler arasmda eKonomık çıkarlann anlaşmalarla paylasılmasının denızcilık konularına vansımasıdır Llkemız de bu konferanslann ılgılendıklerını çıkarları geregı kabul etmesı gerekenlerı konferansa katılsın \eya ka*ılmasın kanun karamame veya tuzüklerle vasalaştırmaktadır Bu gelışımın ulkemızde guncel pol tıkaya \ans.ması geçtığımız 23 31976 tanhli Istanbul gazeteleıınde yer alan bır haberdır Denızcılık sorunlanmız bu habere gore ulusal denızcılık polıtıkasının tesbıtını de ıçeren bovutlan ıle bır kısım mılletvekılı tarafından Mechs araştırması açılması onerısiyle TBMM Ba^kanhğına b r onerge ile ıletılmıştır Bu haben denı?cılık sorunlannın tum boyutları ile ulus onünde tartışılmasıru ısteyen bır kışı olarak sevindıncl lloydlar gordükleri hızmet karşılığı belırh bir üeret alırlar Aldıkları bu parajı ulkelerme transfer ederler Bu kunılu«ların mensubu olduklan ul kelerın gemı ınşa saraıunın gehşmesıne muhendıslık hızmetı yonunclen bu\uk ka*kılan %arö dır Ulkemi7de de hem bu doMz kajbını b lırlı olçjde durdurmak hem de sana>ıleşme\e olumlu kaiKi duşuncesı ıle 1982 jılında Turk Llo du • aKfı kurulmuştur ^rcak ulkemızde japılan ge\ mılenn klaslanması bu kurulusa gunumuzde dahı veıılmemestedır Yukaıda adın' veıdıgımız kanunan tatbıkçısı Lıman Bo'ge Mudurıuklerı 5 maddedekı «M'lletlerarası tanınmış» tabırının tefsırinı Tur'< Llo\du bu kapsama gırmez şelclmde jap'Tiaktadır Ba durumda uUemzde \apılan her bovnt ve cınstekı gemı jaoancı Llo^dlara kajdolmak zorunda kalmaktadır Bu durumdau bır gemı Anadolu msanı tabırı ıle sağmal mek pbı o Llovdun ulkesıne her vıl do\ız aktarmaktadır Bır romorkor duşunun, 3 0 4 0 metre boyunaa gorevı Tı'îbzon hmanıdır Gorev yaptığı surece (2030 yılı ba lımanda kalacaktır Ancak yukanda verdığımız kanunun tatbıkındekı olumsuzluk nedenıvle ulke ekonomısıne negatıf etkısı olacaktır Bır Turk mühendısı elınae Amenkan Llovdu sertıfıka belgesı ıle bu gemıji kontrol ettıgınde unzası Turk makamlarınca geçerlı olacak fakat elındPİa sertıfıka Turk Lloydu vakfı antetı taşırsa geçersız olacaktır Sosyahst ulkelerde yapılan her gemı o ulkenm Llojduna klaslanmak zorundadır Bu o ulkenın polıtıkasıdır Bu nedenle bızım 1969 70'lerde Yugoslavya ve Polonya'da yaptırdığımız 10 adet 12 400 DWT1uk gemi'sr adı geçen ülkelenn lloyduna da kaj'tlıdırlar Neden ulkemızde :apılan ve hıçbır zaman mıl'eMerarası sulara çı^" mavacak gemıler dahı mılletlprarasr tabın yuzünden millî ve kamu kuruluşu nıtehfındekı Turk Llovdu Vakfına klaslanmaz da mılyonlarla olçulebılecek dovız kavıplarına sebep olunur Ulaştırma Bakanlığınm bu konuva en kısa zamanda mudahale ederek gereklı duzeltmejı yapmasını dılenz Yukanda verdığımız orneğı çeşıtli şekıllerde çoğaltmak mumkundur Odedıgı veıgıler çeşıtli ıhracatı teşvık tedbırlerı ıle ulke ıhtıjacı ıçın dovıze çevnlan kamu oyunun denızcılık sorunlarını da tartışmasında yarar vardır Bız onerı olarak denızcıhk sorunlarının çözumıl ıçın ozel olarak tum denızcılık konuları bugunku dağınıklıktan kurtanlarak tek bır o^orı'ede toplanmalıdır. Bu otonte denız tıcaretı ve Sanayı Bakanlıgı olmalıdır divoruz. ABU'de Başkan Seçimi merıka'da Cumhurbaşkanlıgı seçımıne doğru işler kızı>lı Bilındıgı gıbi ABD'de Baskanı halk dogrudan dogruva seçer. Ama bu seçımın kendınt ozgü koşullan vardır Bır kez \merika da Baskan adavlığına gureşecek olan klsinin gözu kası, bovu posa, kalıbı kıyafeti verinde olmalıdır Sımdi Istanbul da lîtnuk Çıftlık Sokağında oturan eskı (umhuıhaskanı Cevdet bunav, bızım Konlenjan senatorlerini nitelerken demıstı kr «\gır ve oturaklı olmalan gerekır» Herkes alav ettı Sıınav la; senatorun ağırlığından va da oturagmdan bize ne diye Ovsa Sunav her zamanki keskin zekâsıvle bır gerçeğe parmak basmıştı. Yalnız bizde degil. Amerıka'da gorunum çok onemlıdır. Bırleşık DevIetler'de Cumhurbaşkanı olmava ozenen kışının once futbolculardaki gibi «fink kondisvonu» gozden geçirılir. Baskanın sağlığı ve beden vetenekleri goz doldıırmalıdır. Sonra yskuıklı ve sempatlk olmalıdır Cepheden, vandan, kırk be? dereceden ivi fotoğraf vermelidır Başkan makvajını vapıp da televizvona çıktı mı, orta halli Amerıkahva kendını beğendirmelidır. Ekranda başkan gorundugu zaman seçmenın ilk tepkisi, temel olçulerden bıridir. Otomobıl, bU7dolabı, konserve, konfeksıvon reklâmlarından sonra Baskan ekrana çıknıi's konuşuvor Orta sınıf Amenkalı, tepki«ıni nasıl bellı eder: Çus be' bu okfizu nereden bulmuşlar? l lan bu mıymıntıyı klra keşfetmış? Hangi ormandan çıkmış bu" Demokrasılerde ozellıkle evın valonunda cumhurba(^ kanlarını, başbakanları, bakanları ?ılecek sevrederken yüksek sesle konuiup fıkrınl sovlemek gorcneirtir Sonra en azından seçmenlerın varısi kadın oldusıından, evdeki değer vargıları agır hasar Bu bakımdan \menkan Cumhurbaskanları ne zavıf ne sısman oldııkra uzun hovlu ve bakışlarıvle guvence oluşturan kışılerdır övle ense, gerdan, gö> bek ve kıç goremez«.inız adamlarda; ıvi aile bovu erkek, vanı sadık koca simgesl de önemlidir 4merika'da Başkan, karısnle ve cocuklarıvle mııtlıı aıle pozlarını eksıksiz sergılemelıdır Bir vandan karı^ının belını iıtr vandan çocuklarının elını tutarak otuz iki dısıni gosterecek bıçimde mrıtmalıdır. Devletl vonetecek adamın önce aıle«.ıni vönetebılmesi \merıkalıva gore bas kosul savıiır \merikali ksdın kansmı ihmal edlp çapkınhğa soz kırpan erkegın canına okumak eğilıminde bulunduğundan. Sarın Başkan, tnllıcıssız dedikodusuz, «eruvensiz bir (teçmışe sahip bulunmalıdır; bir kez boşanıp evlenmesi bile bağıslanmaz Butun bn çizgilere sahip bulunup önceden orta sınıf Amerıkan erkeğıne ve kadınına ardından genç kızlarla delıkanlılara sempatık gelen herıfcioğlu, Baskan adavı olabilir Daha doğrusu bo>le su katılmamış kışılerin ustune yatınm vapacak büvuk sermave çevreleri bulunabilır. Cumhurbaşkanı adavı televizvonda sevimll gulucuklerle «,okak> taki \merikalıvı fethetmeye calısırken: kapalı odalarda büvuk sermave çevrelerivle pazarlığa oturur; çfinku para babalan da kendilerine göre Başkan isterler Bana bak! Başkan seçıldi£inde blzim sut mamulleri< ne zam vaparsan senl mali bakımdan desteklerim; yokss hava alırsın. Arkadaş. divellm U paraları bastık, propagandanı vaptık, Başkan seçilince demirçelık konusu no olacak? bir İvi anlat, anlaşalım. sonra ışe giriselim. Para babalan ku«kusuz once Başkan adavmın kalıbına kıvafetine, goz doldıırup doldurmadığma bakar; ama at pazarında katır beğenır gibı bakar. Onun asıl sonınu, dönen çarkıru daha kolav ve hızlı dıindürecek bir adamı «aviıllamaktır. Eger Başkan adavı habadan alleden, çrvreden zengin degilse; para babalannın desteğıne busbutun muhtaçtır; çunku Amerika da cumhurbaşkanlığinın maliyeti çok yuksektır Kafa, fıkir, eğilim. ddnva gönışiî. falan filân, hafif ka. lır bu ortamda Çunku Sarın Başkan, seçimlerde ya liberal telden çalacaktır, va da tutucu türküler soyleyecektir; sonra koltuğa oturunca her sorunu gunun koşullarına ve buvuk para babalannın ısteklerine göre pragmatik aç> dan çbzumlemeve çalısacaktır. Amerika yaman btr ulke Amerika'da özgürluk var, vmenka'da demokrasl var, Amerikada baskanı halk seçer; ama nasıl seçer" Otonıo|#((«*uzdolabı, denız motoru. uçak kumpanyası. elbise, kundura seçer (ibı seçer, televizyonlardakl reklimına ba A Uluslararası hukuk sorunu Denızcılık polıtıkası jalnız denız taşımacıhği polıtıkası veja gemı ınşa sanayı polıtıkası veya balıkçılık sorunu petrol ve maden sorunu v s. olarak değıl bunların bır bıitunün içınde yer alışı olarak ele alınmasında yarar vardır Denızcıligın bır m'lletlerarası hukuksal sorunu da oldugu gozonune getırılmelıdır Bu komılan ulkemızde bılen jeteneklı elemanlar da mevcuttur Ornegin denız ulaştırması sorunu yalnız uluslararası rekabet temeline dayalı bır poh'ıka olarak tartışılmaTialıdır Denız ulaştırması lımancıh|ı ile ve iı\r.e ulaştırma polıtıkasının \e bunun ana bagıntısı olan ulke sanayılesmes \e Kalkmmasınm enerjl sorununun bır parçası olarak ele alınmalı \e bu boyutta tartışılmalıdır Bu tartışmada Yunanıstan ve Norveç orneğı gundeme geldığı gıbı geçtığımız yıllarda uygulanmaya baslavan Sırlanka orneğı de tartışılmalıdır Gemi ınsa sanavıımızın gelısememe nedeni tartışıtırken Japonya, îspanva örneğı yanında daha 15 yıl oncesıne kadar duba sattığımız Bulganstan orneğı de tar Bir Tasarı Bir Oyun M. Emin DEĞER 92S sayüı vasa 1» 7.1967 tarihinde vflrurluğe firdi. «Personel Reformu»nun Sılâhlı Kuvvetlerde de çağın koşulları \e hlzmetın nicellk \t nıteliğlne gore uvgulanması fçin bojle bır yasanın çıkarıldığı belırtüiyordu, yasanın genel gerekçesinde Bır rasa, bılındiKİ Rİbi genel \e objektıf esaslar getırır ve uyfulayıcı bu ılkelere u>mak zorundadır. Yas* hnkumlerınin uygulanmasında çıkan her guçlugu. vasanın genellfçi llkesıni bir yana bırakarak, hukumleri değıştırerek gıdermek gıbı bır yola gınldı ve 926 sayüı yasada simdlyedek on uç kez degişıkllk japıldı Bunlardan blri, 1424 sayılı va^avla, Gencral \e \miral mevcudunnn en geç 1978 yılı sonuna kadar "o 1 nranına ıııdı rilmesi ve böylece (erçek ıhtiyacın dışında kadro avınlmaması için yapılan değişikük idi. 1972 vılında başlavan bu kadro duzenlemest daha 4. vılına gırmeden, General ve Vmıral kadrolarını yeniden ', lJS'ye rukseltmevl amaçiavan yeni bir tasan ile karşı karsıyayız. Sılâhlı Kuvvetlrri Polıtikanın dışında tutmava. Cumhuriyetın kurulusundan beri, avn bır ozen gosterirız. Çunku, polıtikanın ozellıkle çok partıli donemde, partUer politıkasının Sılâhlı Kuv>e»lere girnwsi, «bizden olan, olmavan» avırımınııı OrAURun ıjst katları^da uvgulanma^ınm varatacağı huzursuzluk, ülkenın kaderinl etkıleyecek sonuçlar varatacaklır Boyle bır avırım, tayın ve yukselmelerde etkısini gosterecek ve objektif, tarafsız kalabıien kı askerin gercek nıtelıçi budur askerler en az «bizden degil» gerekçesiyle hızmetın (terektırdiği ye kendılerının layık olduğu yere getlrılemeyecektır. Slyasal iktıdann, Silâhlı Kuvvetlere de biçım vermesi gihi bir durum yaratacak olan bu tutumun, ne kadar sakat ve salancalı olduj^u ortadadır. Yasalar bugune degin, sivasal Iktıdara bövle bır olanak vermemektevdı ve buna rağmen Genelkurmav Ba^kanlıgınca Hava Kuvvetlerıne vapılan bir atama onerisinın, Mıllı Savunma Bakanı da yerinde gorduğu halde, MC ıktıdarmca geri çevrılmesi ve bu kuvvette ikl or?eneral varken. bır korgeneralin atenması ıle ılk kez hızmet ıhtıvacının, MC ıhtivacı ıle yer değistırdığine tanık olduk. Atama vapılmış ve MC isleçine ulaşmıştı. ama Hava Kuvvetleri KomuUnlığma atanan Savın Korgeneral SOSl'Tö tanbınde, kadrosuzluk nedenlyle emekliye ayrılma durumunda idi. Böv lece 30.81976 tarihinde MC, va bir baska korgenerali, va da daha önce bu gorev e atamadığı iki orgeneralden birinı bu gorevre getirmek zorunda kalacaktır. tşte bu durumu önlemek içın, 926 savih yasada, degışıklık yapılmaktadır Yasalann, geneUlkle objektinıği ilkesi bir vana itilerek, siyasal \e subjektif nedenlerle bır tasan hazırlanmıs alelacele Mecllslere vollanmıştır. Gerekçe. % 1 kadronun hizmet ıhtivacını karşılamaması Ajnı Meclısten daha uç nl once, •, 1.2 kadronun sakıncalan belirtilerek kadro daraltılması İçin vetki aluulıği unutularak Getinlmek istenen hukum kadroru genel olarak yine ", 1 olarak saptamakta ancak bazı koşullarda, », 1.1 ve ". l ^ v e kadar çıkarılması için de Genelkurmay Başkanma yetki vermektedir. Genelkurmav Baskanlannm tarafsız ve objektif kalmalan hali ve Silâhlı Kuvvetlerın başı olarak, sivasal ıktıdardan etkilenmemesı halınde belki uvguIanabıUr bır hukum. Ancak Demokrat Partı doneminde gördugunıuz bır ıH omek ve hele DP'nin «îon Genelkurmar Baskanının tutumu hatırlanırsa, herhangi bır sivasal iktidarın, «benden olan va da olmavan» formuln ile bu hukmii ııvrulamava kalkacağı sorlenebılır. Bovlece gerçek değerler yerine polıtık tercihler ordu ıçın de geçerU olur. Aynca getlrılmek İstenen huküm Genelkurmav Baskanına genış bir takdir vetkisi de vermektedir Bu vetkınin bıcım yonunden vargı denetimi var ise de, esas vönden denetım dışı kaldıgı gorulmektedir. Bovlece kişisel takdlrler de rol ojnayacak demektir. öte vandan. bu tasannın gerçek amacı, 30 81176 tarihinde «neklive çıkarılması yasal bir lorunluluk olan, Hava K. Komutanını jukseltmek içın kadro saçlamaktır. Genelkurmav Başkanına bu nedenle. «sınıf ve kuvvet avınmı gozetılmeksızin» \ 0 1 oranında kadro tahsi«îi vetkisi verilmektedır Bu Tetkıve dajanılarak Hava Kuvvetlerınde Orgeneral kadrosu bır adet artttrılacak ve bu kadrova Hava Kuvvetlen Komutanı olan Savın Korgencral terfı ettirilecektır MC bovlece. istedıgı knm Uendı istedıgı vere getırebileceğını, bunun ıçın engel tanımadıgını, gerekırse kanun bile cıkarabileceğını gostermektedır. Bu Ordu uzerinde denenen çırkin bır ovundur. Mecli'lerin bu ovunu bozacağma inanıyorm. DESİYAB ve POLİTİKA luslann ve baglı olarak da çeşıtli ozel ya da resmı ekonomık ünltelerın gunümüzda ulaşmış oldugu boyutlar, makro duzejde kalkınma fmans. mıkro düzeyde de daha çok kâr ve çıkar fmans dengesını aynı olçude bırbırıyle ozdeş kılmıştır. Geç de olsa fınans kapıtalın verı çok vonlu ınsan ve ulus yasamı içınde daha ıyı belirlenmeve başlamıştır bır bakıma Bunu ülke ıçı sermave oluşumundan carı harcamalara. uluslararası kar ve mal transferlennden kalkmma surecı içınde doldurulması gereken dolambaçlı yolun tum ge reksinmelenne kadar her safhada açıkiıkla gozlemlemek mumkun Soyut duzeydekı fınans sorunlarının dugumlendıgı ve çozulduğu verler ıse genellıkle «banka» sozcugu ıle ıfade edılen kurumlar olmaktadır gılnumuzde Hele Tur kıye açısından son beş yılın ekonomık so> levlerınden hareketle konuva vaklaşılmaya çalışıiırsa bu olgunun onem ve anlamlıhgı daha da belırgınleşır Iktıdara gelen hukıımetlerın ılk sozünu ettığı gelışmeler yenı kurulacak ya da kunılmus olanlannın amaç ve çalışma şekılleri değıstınlecek bankalarla ılgılı olurken serma v edarların buldukları her fırsatta ve kıtlelere açıldıklan toplantı ve semıner salonlannda çok sıkça tekrar ettıklen soz; bır bankaya sahıp olroanın ya da olmamanm kazanç ve kayıplan duşuncesi tarafında duğumlenmektedır Ü BAKKA KURULALI BİR HAYLI ZAMAN GEÇMlŞ OIMASINA RAĞMEN, BAZI ATAMAIAR DIŞINDA HERHANGI BIR KOKIÜ GIRIJIMDE BULUNULMAMIŞTIR OYSA EKONOMININ Su YILLAROAKI BUNALIMLI GORÜNUMÜ DESIYAB'IA ILGILI ONLEM VE ÇABALARIN DA YOGUNLAJTIRILMASINI ACIL BIR ISTEM OLARAK ADETA BELGELEMEKTEDIR Mehmet POSTACI tktısat ve Malıye Uzmanı Şımdılık hangı gruba aıt düşuncelenn ozünde ekonomık ve polıtık yanlılığın daha ağır basmalrta olduğunu bır kenara bırakalım, sureç her ıkı yonden de ışlevlennı ağır da olsa katı şekılde surdururken, gelışmelenn kurumsal açıdan son yasal damgası 1877 nolu yasanın verdıgı yetkıve dayamlarak 13 sayılı Kanun Hukmündekı Kararname ile DESIYAB'ın (Devlet Sanayi ve îşç' Yatınm Bankası) kurulması olmuştur DESÎYAB vasal normlar çerçevesınde tam bır yatınm ve devlet bankası görunumünde dedır Bunu sermaye oluşumundan yonetımıne, fon sağlanmasın dan bunların kullanım alanlarının saptanmasına kadar butün işlemler dızgesı içınde açıkiıkla gozlemlemek mümkündur Ne var kı devletın etkınlığı tek faktor olarak kendını gostermemiş, ka pılar polıtık yeflemelere de tam anlamıyla açık tutulmuştur Oysa daha Cumhunyetın ılk vıllann dan berı polıtik yeğlemelere gore renklenen devlet ıdaresı, ka vırıcılık, guvensızlık ve gelecek duşuncesınden oteve rasyonel duzeyde pek olumlu bır gelışmeve yol açmamıştır kışıler uzerinde Bu açıdan DESÎYAB'la ılgıli olarak nasü bır oluşumla karşılaşüdığını yanıtlamak şımdılık olanaksız Ancak, yasayan kısım larını yasal normların oluşturdusu bu Kurumla ılgılı olarak, ana Kanur ve Karar sıstematığı çer çeves.nde sekılsel bazı sonuçlara gıtmek mumAundur. Hele gele cektekı uvgulamalar da oKa bu vasal ^apna gore şekıllenecek olduktan sonra le muaf tutulmuştur Bu arada Türkıjedekı bankaların genel olarak denetımuıı joırutmekte olan Yemınlı Murakıplık muessesesının de denetimi dışında olduğu belırtılmıştır Kuşkusuz ozel ıhtısas bankası olarak kurul rujkta olan bır muessese ıçın bazÇayrıcalıklar ve ıstısnaı hukumlMt. getırılmesı son derece doğal dır Ama bu degışıklık ve ongoru ler, amaç ve ıstemlenn ozuyle ılgıli olmayıp çok defa bazı sekılsel belırtıler olarak kalacak nıtelıkte ıse, sdz konusu oluşumun yarar ve nedeninı anlamak guçleşeceğı gıbı bazı beklenmedık sonuçlara da yol açüır Nıtekım DESIYAB'l» ılgili olarak tâbı olunmayanlar dışında oyle hukumler uyulması gereken hukum ler olarak kalmıştır kı, bunlann da dolaylı olarak işlerlıgı tamamen olanaksızlasmıştır özetle DESIVAB'a Bankalar Kanunu daha genel bır deyımle Tiırk Ban kacılık hukuku içınde yer bulmak son derece güçleşmlştır Temennı edıyoruz kı, bu paradoksal durum polıtık düşünceler sonucu bılinçle meydana getınl mış olmasm ve bojleee hataen oluşan bu durumun gıdenlmesıyle, söz konusu olabılecek vetki boşlukları suratle onlenebılsın. AMAÇ V YONfTIM E Bankanın esas am«cıaai**r\)& kıje'nın suratle ve yurt duzeyıne^aygm şekılde^anayıleşmesıne yardım etmek ve bu gayeve uygun olarak ozellıkle yurt dışmdakı ışçılerden toplanacak fonları «kârlılık ve venmlılık» anlavışı ıçinde değerlendırmek olduğu belirtilmıştir öyle anlaşılıyor ki, bu tur bır kurumsallaşmadan da öncelıkle beklenen yurt dışmdan fon sağlanması ve bu fonların yonlendırılmesıne ıhşkın bulunuyor. Hatta soyut duzevde vazgeçılmez ıstem olarak S'mgelenen bu nedef somu ta ındırgenen bazı teşvık önlemlenvle o denli ke^ın sonuçlu ıstemlere donüştürülmüş ki, bu açıdan bakıldığmda ılgılı vasayı başarılı kabul etmemek olanaıcsız Örneğın banka hisse senetlerının % 49'unun en az % V. kar garantısıvle ışçılere sunula **« cağına, kârlı ve verimll gbrülen projelenn gerçekleşmesınde halka onculük edılecegıne, yenı müesseseler kurulacagına ve kurulanlarm devredıleceğıne, malı ve teknık >ardım saglanacagına ılışkın ozet hukumlerde hep bu duşuncenın ızlerıne rastlamaktayu Ne var kı vatırım bankacılı gının altın kuramı olarak kabul edılmesı gereken, ıştırakler portfojunu şışırmek değıl hızlı bır el degıştırme surecı içınde mevcut ve mevcut olacak sanajı icuruluşJannı tasarruf sahıplerının yararlanmalarına sunrna ılkesı buyuk bır açıkiıkla Delgelerurken avnı başan banka yonetımıjle ılgılı konularda gerçekleştınlememıştır DESÎYAB hısse senetlerınm % 49 unun ışçılere co 51'ırun de deviete aıt olacağı belırtılmıştır. Yanı &g!Wt dur \fmirtyet yonunden bu eşıtlık «»»ğlanırken çok daha onemlı bır konuda tamamen bır kenara bırakılmış. bankayı yonetım ve temsıle tam anlamıyle jetkılı olan genel müdürün de ujesı bulundugu 7 uyelı yonetım kurulunda ışçılere sadece bır uvehk tanmmıştır Kanımızca ılgılı kaıarın en onemli zsafını teşkıl eden bu oluşumun gidenlmesıyle, varılmak istenen amaçlar doğrultusunda gelışımlere çok daba başarılı bır zemm hazırlanmıs olurdu KAYNAK VE DIS. BOBÇUR Kalkınma surecı içınde belırli jatınmların gerçekleştırılmesı DESİYAB a bırakılırken bu gorev ın dogal bır gereğı olarak ekonomıje ozellıkle yurt dışmdan kaynak transferımn gerçekleştınlmesı hedef alınmıştır. Tam yerinde bır dejımle ozel dış kredılerle ışçı dovızlerı ıçın bır gırış kapısı olması tasarlanmıştır DESIYAB'ın Ancak DU jonden beşarı saglanabılmesı ıçın ozel aış kredılerle ılgılı olarak, DÇM'lere benzer şekılds kur garantısi ve aynca defısurılebılır faız yonlerınden koklu değışıklıkler getırılmesı gerekır. Nıtekım çok belırgin olmamakla beraber 5 mavıs 1976 tanhli Resmı Gazetede javınlanan bır teblıgle ozel dış kredılerle ılgılı oîarak, kur garantısi sağlama vonunde kullanılabılecek bır fon tesısı ongorulerek benzer bır adım atılmıştır Eğer bu yonden bır gelışım sağlanmazsa normal şekılde gelecek ozel dış kredılere °ore DESİYAB vasıtasıyle gelecek d^s kredıler ıçın transfer garantısi dışında aynca Hazıne kefaletının de verılebılecegıne ılışkın hukum dahı, duşunülen gelışımlerı arzulanan boyutlara ulaştıramaz Dıkkatı çe^en bır hukum de, toplanacak fonlara uygulanacak faız oranlarını saptama yetkısi nın bankava bırakılması ıle ılgı lıdır Kanımızca bu >etkl, ışçı \eğlemelerı uzerinde rol oynavan seçenek farklılıklannın gı derılmesmde son derece onemlı olçude etken olabılecek şekılde kullanılabılır Istanbul S.S. Güney Işçı Yapı Kooperatıfi Başkanlığından 1 îstanbul S S Guney Işçı Yapı Kcoperatıfı aaına 72 adet işçı konutunu ıhtiva etmek uzere japtınlacak konut ınşaatı kapalı zarf usulüvle ve goturu bedel esaslarına gore eKsıltmeye aıt teklıf şartnamesındekı şartlarla eksıltmeye çıkarılmıştır. 2 îşın hesaplanan bedeh 12 391 482 lıra 82 kuruştur. Bu bedele, eksıltmeye aıt teklıf şartnamesındekı ve ınşaat sozleşmesı tasarısındakı şartlar altında konutlann Emlak Alım Vergılerı ıle ıskân ve ısletme ruhsatı harçları dahıldır. i Bu işe ait şartnameler ıle ıhale evrakı, Sosyal Sıgortalar Kurumu Genel Mudurluğu Inşaat Işlen Mudurlüğu înşaat Işlerı Mudurlügu ıle Sosyal Sıgortalar Kurumu Istanbul Emlak ve înşaat MUdurlüğunde gorulebilır. 4 Eksütme 24 6 976 gunu saat 10 00'da Sosyal Sıgortalar Kurumu Istanbul Emlak ve înşaat Mudurluğünde iş sahıpleri tarafından kurulacak ıhale komısyonu manfetıyle şapılacak, kesın ıhale Sosval Sıgortalar Kurumu Genel Mudurluğunce netıcelendınlecektır. Müteahhit mşaat sozleşmesını iş sahıbı Kurum ve Kooperatıfle muştereken aktedecek, odemeler Kurum tarafından dırekt olarak muteahhıde yapılacaktır • Eksıltmeve gırebılmek içın Isteklılerm, > a) Muteahhıtlık karnesmı (B) grubundan işın hesaplanan bedelın 2/3"u kadar. b) Teknık araçlar bildırısmi, c) Sozleşme tasarısımn 5. maddesmde kavıtlı teknık elemanlann çalı.ştınlacağına daır taahhütnamesıni (Noter tastıklı). d) Sermave ve kredi olanaklarını açıklayan malı aurum bıldırısı (Bankadan) e) Muracaat tanhınde taahhudu devam eden ışlerını açıklayan bıldırismı, t) Muracaat tarıhıne kadar tam olarak başarılan ısler bıld:nsıni. Ekleme suretıyle ıhale tanhmden (ıhale gunU hanç) en az uç gun evvelme 21 6 976 gunü mesaı saatı sonuna kadar Sosyal Sıgortalar Kurumu Istanbul Emlâk ve înşaat Müdurluğune jazılı muracaatta bulunmalan, «Yeterlık Belgesi» almaları ve seterlık belgesmı kapalı teklıf zarflarına koymaları şarttır 6 Geçıcı temınat mıktan 385 494 48 TL olup isteklılerın Sosjal Sıgonalar Kurumu Istanbul Emlâk ve înşaat Mudurluğune yatırarak makbuzunu veya geçıçci temınat mektubunu kapalı teklıf zarfına kovmaları şarttır. 7 Isteklılerın kapalı teklıf ?arfını makbur mukabilınde thale komısvonu başkanlığına ihale saatinden en geç bır saat evvel vermelen şarttır. 8 Kurum, Yeterlık Belgesını verıp vermemekte ve besttır. ıhaleyl vapıp vapmamakt» veya dıledığme vapmakta ser9 Telgraf ıle müracaatlar ve postada vakı gerıkmeler kabul edılmez. 10 Beledıyelerce ilinlardan ahnacak rergi ve resımler muteahhıt fırmalara aıt olacaktır \ncak ihale vapılmadığı taktırde Beledıyeierce ılanlardan ahnacak vergı ve resımler kooperatü tartfından odenecektır Kevfıyet ilân olunur. (BaftUrk: 4S) «29 KONUT INŞAATI ILÂNl SiMAV MERKEZ BELEDiYE BAŞKANLIĞINDAN Beledıve Encumenınm 11 i 197b tarın JS4 savılı kaıan geregınce beTiercıler Caddesmı Cıftgol volun<ı bırleştıren venı açılan volun hazırlanarı Keşıt ve şar*narne\e aore tum malzemelı parke aoienmeb! ve kenar bordurlarının yapılması, 26 5 1976 tarih 489 sayılı karan şeresmce Y vtıal kaplıcalannda açık yuzme havuzunun bulunduŞu kı«;ma soyunma kabinlert t!e otobös bekleme vert hazırlanan keşıf ve şartnameye gore tum malzemelı •apılması 2490 Savılı Kanunun i\ ve muteakıp maddelerı uvarınca kapalı zart usulıi eksıltme ıle talıplısıne vaptınlacaktır. Her ıkı ışm lhaiesl ayrı avn olup thale 24 6 197b persembe gunü yapılacağından, sovunma kabmlen ve otobus bekleme verımn ihalesı saat 15 00'de. parke doşeme ıhalesı saat 15 30 aa Beledıye Encümenl huzurunda vapıiacaktır 1 Sojunma kabınleri tle otobus bekleme yerınln keşif bedelı 517J7.UO tıra olup geçıcl tpmınatı J«i7(W lıradır. 2 Parke doşeme, kenar bordurlann tüm malzemelı keşif bedel) 580250,00 lıra olup geçıcı temınatı ib9b()00 lıradır 3 Bu lşlere alt şartnameler mesai saatlert lçersinde hergun Beledıye fen îşlerı Müdürlugünde gorulebilır 4 Teklif mektuplannın ıhaleden bır saat oncesi verılmesl ssrttır. Postada vâkl gecıkmeler nazara alınmaz ılân olunur. (Basın 17365) 4932 DENETIM Bır kaç nokta etrafında toplaaıgımız sekılsel goruntulerden ılkını, DESİYAB ın nasıl bır yasal duzende bankasal jaşam içınde ver aldığı sorusundan hareketle vanıtlamayı yeglıyoruz Esasen bu nokta, Bankanın hangı ja^avan hukumlerden muaf tutul duğu noktasından hareketle açık lamava ba^lamİTiasını gerektırır ki bu vaklaşım Turk Bankacılı gı ' e tasarruf pıyasasınm istemlen açıvmdan da son derece anlamlı bır soıwa vanlmasına jol açar Banka, Bankalar Kanununun kalkınma ve jatınm bankalannın dahı tâbı bulundugu belirttıgı hukumlerden tam ters bır gelışım ESAS YUKU USTIENEHLER DESİ\AB yasasma ya^ından bakıldığmda gozlemlenmektedır kı banka zıt yonlu ıkı ıstemı aynı zamanda uzlaşürmakla görevlıdır Bır ta'aftan sınaı jatınm lar son deıece düşuk faızle çe rıce vorelere goturulmeye çalısı lırken bır taraftan da yurt dı şındakı ışçılere asgarı % 12 kar verılebılmpsi ve «karlıhk ve ve rımlılık» ılkesının gerçekleştırılmeve çahsılması sozkonusuriur Ne var kı boyle iki ayrı 5onlu ıstemlen aynı pota içınde erıtmenın ük planda gozlemlenen auçlugü vıne karar içınde ver a'an, Hazınenın ve Merkez Ban kasının bankaya gereklı malı yar dımı japacağı ongoruvle bıraz olsun gıderılmekte, katedılecek volda devlet omıızlarına vukle necek vukun belırlenmesıyle kısmen olsun çözümlenmış olmaktadır Kuşkusuz bu ikilı oluşum karşısmda bankaya da çok dnemlı gorevler duşmektedır <\ma av nı gorevı avnı önem ve dıkkatle Hazınenın de üstlenmek durumunda oldufiu açıktır Ve konunun ozü de bu noktada düSUmlenmeJttedir. lllllllllllll' llllllllllllli ÇIKTI YAZIN | İ = = Doç. TAHSiN YÜCEL BIR BIUM ADAMIN1H EDEBIYAI VE SAHAT DUNYAMIZA BAKIJIARI flYATI: 15 LIRA İJteme Adresl: (ağda; Yayınları: Cığaloğlu Halkevi Sok. 3941 Ist. |U § \ E = OKTAY CUMHUR A KKEN T JtVEKÜLOG Opr Dr. Şl»U Halaskarcafi Cad. 871 878 Telefon: f7 79 09 I I HEDEF DEV BÎR DENÎZ GÜCÜ! TÜHK DONANMA VAKFINA Bü YAPACAĞIN1Z HEDEFE YARDIMLARLA Pıiıımıııi!uııııııi iiıııııııııııuıııııııiiiıııııııııııııııııııuııııumııul ULAŞABHlRÎZ.