Katalog

CUMHURİYET 23 $ubı. 197S D uşunen ve najal kurabılen yaratık, yalniî insandır Duşunceler, ınançlar alemı, ınsanoğlunun, butün yaratıklar arasında ustunluğünu oUsturur Toplum, eylemler ve kuruluşlar, bu usfun varlık temelı ustunde gel.şır. Yazı ve kıtaplar ıse, bu üstunlüğun, en büvuk zafendır. Hele Çağdaş duzende mılletler uygarlık pıramıdınde, bu vazı ve kıtap alanındakı zaferlerının enşımlenne gore yer alırlar Bızım yakın tarıhimız du<;unceler alemıne kapılarını, pek de açmış değıldır Kısır bir Medrese skolastığı ıçınde ısraf edılen daha oncekl durgunluk donemını ve dunyava kapanışı ha^dl bır >ana bırakalım, fakat omeğın bazılannca Batı ya açılış denılen şu Tanzımat donemınde bile Batı dıllerınden dihmıze, tek bır eser dahl çevrılmış ve yavmlanmış değıldır (Bu a'ada bır Mısırlı paşanm ozet «Telemak» çevirısım saymaz sak) Oysa bızım Tanzımat yıllanmız, Batı'nın, Fıkırler Çağı ıdı Bu çag dünyaya etkıli bir devrım olan Fransız înkılâbı onceslnın, aydınlanma çağınm dusunceler ve inançlardakı uyanışını surduruyordu Geliştiriyordu «însan Haklan» beyannamesi, yeni dönemin ılkelermi getırmısti. O ılkeler kı onların en basıtlerı bıle hâlâ, bizım bugunku rejımımızde bıle verleşmış değıldır Sonu, kap.talıst bır Metropoller egemenlıgi ve vahşı bır emperyalizm ıle gelısmış olsa da, bu mkılâbın buyük ıdeallenni nasıl anladığımızhakkında ve o zaman Padışaha sunulan «Atıf Efendi lâvıhasomda anlatılanlar ise, tarıhimız içm, ancak vüz kızartıeıdır (1). Tanzımatı ızleyen ve tanhımizin, ldare, askerlık, ekonomı benzeri alanlarda en karanlık donemı olan Abdulhamıt bataklığından İse, çağa adım uydurma alanlannda, elbette kı bır şey beklenemezdı 1908 ıhtılâlı sonrası da, ısyanlar, muharebelerle geçtl Cumhurıyet donemlne, bu jOKİuklar ıçınde gırdık Yazı, lnanç, fiklr ve çağdaş arastırmalar alanında ıse, Turk yazarı ve Turk duşunuru, gerçek değerler taşıyan veni eserlenru, ancak son yıllarda vermeye baslanustır. Tnsanın Üstünlüğü OLAYLAR VE GÖRÜŞLER celemiştır Örneğın «Fel«efe Ansıklopedısı», «Düşunce Tanhı», «Özgurlu>t Duşuncesı», «Lrdem Açısından Düşunce», «Felsefe sozluğu», «Ekonomı Sozluğu» gıbl eserler ve ftbur telıf eserlerı, onun guçlü ıntizamlı denne men ve kendını veren (.alışma'annın bır kısmıdır. Gonnoruz Kı gerçek avdm, bızde belki siyase' dışıdır ama bunalmıs kendınden geçmış ve kaden ıls goruslennı sokak adamlannın, macera adamlarnın degersız kaprıslenne bırakmıs da değıldır Snasetın sefaletın ve bılımler, düşünceler ve çağın hamİPİeri karşısında bazı zumreıerın ceha'etı, tanhın her devrınde olduJM gıbı, bugün de vardır Ama bu, düşunceye hakım olamaz Çünkıi baskılar. sılâhlar, kaba saldınlar, dur\anın ^am!elprınde dee;ıl ancak bozuluslar ıç'nde euçludurler Bozuluş ıse, duşünce demek değıld'r Bugun ulkemızde, hansı lctap vitnnıne bafcsak hatta bır k'smırm çağı geçmıs ve koşullan değışmış t5zel karakterli yayınları yanında, cıddı ve olumlu düşunce eserlerımn, bu vıtnnlen doldurduğu^u a\dın bır gurur ıle görüruz. Sokakları ve bazı kuruluşlan saran verimsız boğuşmalann yanında bu cıddi ve venmlı araştırmalar, bızım şu hazın bonıluşlanmız içınde bıle vazınm düşuncenın zafen olarak, ülkemizı sarmaktadır Bu durum, gurur verici olduğu kadar cesaret verıcıdir de CeİMİet bilmelıdır kı, çağın akışı önüne dunılmaz O, bu selm karsısmda, mutlaka venılecektlr Evet cehalet mu7affer olmaz Olsa bıle bu zafer geçıcıdır. Çunku cehaletın sılahı ya aşağılık ama cahil bir kendme guvenı«tır Ya da paslanmış bır skolastık' Cahıl eğer okumazsa, cahıl eğer okumak i^tejenlere engel olursa. havatın akışı karşısında, mutlaka safdi'îi kalır Ve bir bmür bbylece havaya gıderek sonunda pişmanlık asafılik duygusu ve kendme de manışı kavbedış, onu kendı ıçınde entir tuketir BugUn bu hazin geleceğm nice mahkumlannı etradmızda göruvoruz. Çağa. bılime, bilımsel düşunceye ve y»pıcı inançlara kendmi verenlere geünce? Yann, elbette kı onların olacaktır. Dünyanuı, butün hür düşUnce sahıplerl ile beraber .. * (1) Cevdet Paşa Tarihinin VI. cildinde ver alan hu lâvihanın önemli bir parçası «tntüalın Mantığı» eserimizde rerilmi«itir. KİTAPLARIN ZAFERÎ Şevket Süreyya AYDEMiR lar toplatınz Eserler vasaklarız Dev'etm kâğıt fabnkalanna, zaman zaman ve vagon vagon değerlı ytyınlan, kâğıt uretıminde hammadde olsunlar dıye yollanz Örnegın, Profesör îlhan öztrak'ın, Hukuk Fakıiltelennde okunan «Mıras Hukuku» isimli eserının. zararlı kitaplar arasında, kâğıt fabrikasma gıttigıni bümem bılır mısinız' Evet bılgı ve fıkır alemine girmekte çok geç kaldık. Rusya'da, Bılımler Akademısı, kuruluşunun 250 (ıkı yüz ellıncı) yılım 1975'ın son avmda kutladı. Bu törene Bırleşık Amerıkalı, Nobel ödülü sahıbı, bılgm Lınus Carl Paulmg, şeref temsılcısı olarak katıimıştır ASTII komşumuzda Mikhaıl Lomonossov'un kurduğu ılk ve buyuk Ünlversıte ıle, büyuk kıtaplıklann hıkâyeleri de, hem eski, hem enteresandır Ama bız gene ulkemıze dönelım. Her şeye rağmen, bugun sevındırıcı olan şudur kı, ulkemızde gerçek aydın, artık yuz ağartıcı eserlerinı, son >ıllarda ve hıç bır ulkenın bılım • fıkır araştıncılan karşısında küçumseremeyecek bır çalışma ıntızamı içlnde vermentedjr Bunlar, araştırmalar, telıfler ve derlemeler gıbı çeşıtli alanlarda verlerını alıyorlar Örneğın şu «lnanç sözlüğü»nu ele alalım. 860 buyuk sayfada, msanoğlunun, inançlar arayısında, ınançlar dogunısunda ve inanıstakı ebedı ve sonu gelmez açhğmın, susuzluğunun ve buluşlannın butun aşamalannı, bu kıtapta bız. adım adım ızleyebılınz Köklen efsanelere ınen, akımlar tankatlar merhepler ve dmler alanlarında gelışen bu büyuk seruven bu kıtapta oylesıne ışlenmıştır kı, bız onun sayfalannda, sankı ezel den başlayan, ama gunümuze kadar gelıp, bızlen de ıçme alan bır kendmı verış selının, butun katrelerını, damla damla ıçer ve dovanz Ama kendımızı surukleyen bu çağlavan da, damla damla birıken bır akıntı değildır Bu, tarıh olçüsunde, msan olçusunde bır sel, bır nehırdır Nerelerden geçmısız ve nerelere gelrmşız* Onu bu çağlavanın kopuklennde, kulaç atarken anlıvoruz Ve bir yerlerde mutlaka, kendımızi buluyoruz. Eserin vazan bır hukukçudur Orhan Han çerlıoğlu Hancerlıoğlu'nu okurken şu cumlele re değmelım «lnanç. bılgmın bittıği verde baş lar. tnsanlar, bılmediklerini hayal etmışlerdır Hayal ettıklerıne de inanmışlardır» Zaten biz de bu yazımıza girerken «duşünen ve hayal kurabılen varatık yalnız insandır Düşünceler, ınançlar alemı, insanoğlunun, biıtun yaratıklar arasındakı olgunluğunu oîuşturur» demiştık Evet, düşünceler, hele hayaller ve ınançlar' Eger bir şeyler dusunmesek bır şeyler haval etmesek acaba biz vanz dlyebılır mıyız' Bır eyleme geçebilır mıyız' Hançerlioğlu'nun «lnanç sozlügü» onun tek esen de değıldır. Çünkü Hançerlioğlu'nun kendısi, bır düşünıirluk alemının nice alanlannda, insanoğlunun, butün ruh ve flkır oluşuralarını, Inançlar alemınde olduğu kadar derınlığıne in Bilim ve Cehalet MÜTHİŞ BÎR MEKTUP SADUN TANJU O ktav'ın odasının onunden geçıyordum Mutbiş bir mektup geldı bana dedı Oktav, kendısıne gonderüen mefc' tuplardan ilginç olanları başkasma da okuyup eüdsird olçmeğe bavılır. Okudu ve etkılendım. Çok küçuk yaşt* sokağa duşmüş ve kendısıne vucudunu vermedıkçe hıç bır şey odenmemış 19 yaşlannda bir delıkanlıdan geliyordu bu mektup. On yıldır sokaktaydı ve eşcinselllğin batağmda vuvarlanırken, duşunmesını ve okumasını ögrenmıştı Reich'len, KoUontai'len, Kate Millettleri okumuştu Azız Nesın'ın Politıka'da çıkan arılarını ızlerken bırden kendını dusunmuştu ve Aziz'ın askerî okuldaki Ba. bik Salâhattin adh eşcmsel çocuk hakkında yazdıklanndan esınlenerek, toplumun acımasızhğına karşı öfkesinl haykırmak ıstemışti. OKUYUCU YAZAR iLiŞKiSi Gazeteje hergun bövle vıgınla mektup gelir Okuyucu, Mşısel ve toplumsal dertlenni sevdığı guvendığı bır yazara açarak rahatlamak ister Bu mektuplardakl açıklık, hıç bır çekıngenlığe duşmeden arüatım, en dokunulmaa konulan cesaretle ele alıs, şaşırtıcıdır. Kırk yıllık dostluklarla sağ'anamıyan bır guvenle hıç tanımadığı okuyucunun kendısme gelmesı vazan mutlandmr. Bu belki da insan ilıskilenndekl en saf, en katışıksız alışveriştir. însan yerme konmayan, toplumun dışına atılan bir çocuk, guvenıyor sıze, sız onu bu sonuç'un tek suçlusu olarak gormuvorsunuz, onun bataktan kurtulma çabalannı anlıjorsunuz ve ona ozlem duyduğu sıcak, ınsanca bır ügıyi gösterebüırsmız. Kjtap Vitrinlerinde Bu eserler her gün bıraz daha yoğunlaşmaktadır Bıraz daha dolgunlaşmaktadır Gerçı şu son yıllar uygulamalannda, bır yandan, kıtap İNSAN İLİŞKİLERİNİ BiLMEDiKÇE Bir yazann, in^an ıhşkıleri hakkında, ozellıkle ınsan hakkında çok şey bılmesi gerekıyor Gazete bu yonden gur bır kaynak Okuvucusu ıle butun'eşmış baglannı güolendırmış bır gazetede, olayların ve haberlerln dışında çok şey bırıkmektedır. Yazar bu birıkımle beslenıyor. Akbal'a on yıllık sokak >asanfısımn dbkümünu yapan çocuk, belki ılk defa bır ınsanla eşıt koşullar ıçınde konuşmanın, tartışmamn tadını çıkarıyor. Hafta ıçınae Dino Buzzatinın «Bir Askaını okumuştum, orada Laide, korpecık esmer kız, Antonio'ya «Sen bana hep sokak kaduu olduğumu hmtırlatıyonun, beni aşağılıvorsun» dıve karşı çıkıyordu İnsana vaşamın en guzel en dovulmaz tadını veren cinstllığin, kışıyı aşagüatmak içın kullanılması, baskalannın karartılmış dunyalannda dovum'un lezzetıne vanlniasi «tnsanca» olamazdı. Laıde ıle Antonlo arasında buyuyen aşkın hıkâyesını okurken Buzzatı'den, bır kez daha anladım kı, yazar, insanı anlatmalıdır insana hıç bıkmadan. Zamanın ve ola>ların akışı ıçınde, ınsan ılışkılerınl b.lmedıLçe, sadece suruklenirsınız, anlamadan. Başkanlar Artık Oldürülmeyecek! OKTAY AKBAL Evet Hayır Vergi Denetimi Etkin Kılınmalı T üm kamuoyunun ve vergı yasalanmn uygulayıcıları nlarak bızlenn bıldığı yaşad'*ımu bır gsrçek var Ülkemızdeki büyük ve yaygın vergi kaçakçılığı. MÜKELLEF, MALİ GÜCÜNU BıLDıRDıGıNE KENDISI SAPTAYIP, VERECEGi VERGıYı KENOıSı Gı DENETıMoNı GORE BU BıLDiRİNiN YAKILMAK GEREKLıDıR anlamına ?elir ki bu sonıreu, Hukuk Devleti anlayışı ile bağdaştırmaya olanak yoktur. ABD Başkanı Ford, blr ysaa fasansı öncrecekmi? Kongreye \menkan haber alma orgutlerının, uzun sozun kısası CI\' nın >ab«ncı devlet baskanlannı oldurmesini onlemek için!« Yasalara ölum cezası ko>durmak istnormu?' Kuçucuk bır haber olarak belki de gozünuzden kaçmıştır. Ovsa bence funun en onemll haberi, belki de vuzyılın!. Demek yıllardanberi hangi devlet başkanı, va da unlu bir politlkacı, bir etkıli kişi oldurulmuRse isin içinde 1BD haber alma orgütlerinın pannağı var Bu orçutlere «haber alma> adını vcrmek de >anlıs, cüıayet ışleme or?utu demek gerekiı Koskoca bir ba«tkan açık açık sö\Imor. Sovlemekle kalmıvor, yasa önerlyor bu çirkin, bu korkunç gidisi onlemek içm Bundan sonra yabancı devlet başkanlarını, polıtikacılarını türlıi joll»rl» ortadsn kaldırmak \ok, dıvor dumanın gozu onunde'.. Sımdi ffel de geçmış vılları hatırlama... Hep billyornz Allende ola\ını Şıli Devlet Başkanı CIA*nın kıçkırttıjrı bir askerl darbe sonunda ölduruldü. Daha önce Vietnam Devlet Baskanı hem de kovu 4merikancı Diem de bovle bir askeri darbcve kıırban sitmişti. Diemın «korkunç ven«e»»i Madam Nu filke ulke dolasarak gerçekleri dunyava duvurmava çalıştı. Ama Di. em ailestne ovlesine bir netret vardı ki, «venge» hanıma kulak veren oimadı Gutemaia'da «solcu» Arbenz başkan oldu divo karçısına hemen bir «sağcı» çıkarttılar, adamı ortadan kaldırdılar \rjantın'de, Brezıljada. Meksıka'da, daha ufak Gunev Amemerika ulkelerinde durmaksızın diktatörjer işbaşına fftldi. dur. maksızın ölduruldü, vrrıne jenılerı çıkartıldı. Hangisı ABD'ya en buvuk odunu verdiyse, o uzun zaman ıktidarda haldı. Ne zaman ABD'ye «karşı çıkar» fibl olduvss dünya tepealne yıkıldı.. Bır zanıanlar Tabıi .Spnalor Tunçkanat Türkiye'de etkisiz hale getirilecek kişiierin adlannı acıklamıştı Parlamentoda. Şimıiı o llstevı bulsak, o adları bır okusak' 1965'Ienn hızlı devrimcileri, solculan bugun nerde, hangı çızgıde? ABD bunlan ortadan kaldırtnadı, bir vana ittf, pasıfleştırdi, turib yollardan ama cına ulaştı ü lıstede adı bulunanlardan bıri MendesFrance'ın duşuncelennı bcnimsemif. ortanın sulcusu Bav Fevzıoglu idı. Aradan on vıl sevlı, şımdi nprde, kimlerin vanında, hanri çıkarlann savunutusul Polıtıkacılar vardı olumlu jönde, olıımlu dusuncede, şimdı o politikacılar MC çizgislnde!.. Yazarlar, duşun adamları vardı toplıınıa onculuk eden, onlar da degişti, ııslu bırer çoıuk oldular, o gunkü duşüncelenne ten bir takım ranlar vazraaktalar ABD'nin dev füclerı kımınl ortadan kaldımor, Idmini tepe takiak cttırıjor, klmını başka jollardan deglştinyor kımini ken di hizmetıne alıvor, kımini batırıvor, kimini ç:karıvor. Fvct, alın Tunçkanat'ın açıkladığı adları, bir bir incelevin, hançisl zengin olrauş, hançisi sağdan sola kaymış, hanırisi yflkselmif, hangisi batmış. Blr yok kanşık duğumu çozmemiz kolaylaşır Bır şev aklıma takılıjor, dorduncu Cumhurbaşkanımız Cemal Gursel'in ölumü Sağlam japılı koca asker birdenbire garlp bir hastalığa nasıl tutuldu, niye bır turlıı iyilesemedı, sonra «tedavi edUmek» uzere gotUrülduğu Amerika'da nasıl oldıi? Toksa Gürsel de «tehhkeli» bir devlet başkanı mı sayılıvordu CtA'nın gozunde' Bir takım amaçların gerçeklesmesıne bir engcl? Kesinlikle sovlemek guçtür, ama buncs olay, buncm açık. lama, gızll kalmış gerçeklenn apaçık jbzler Snunc serilmen, insanda blr takım kuşkular jaratmıvor nın" ABD Cumhurbaşkanı ford, Kongreve bfr >asa tasarısı veriyor, «Bundan sonra yabancı devlet baskanlannı oldurmek snç sayılsın, ABD ulusal çıkarlsrı içm yabancı devlet adamlarını turlu yollardan ortadan kaldırmavs kalkışan kımseler cezalandırılsın» dlyor. Daha açık ne olabüır? Ne denebüır? Hâli bırtakım cinayetlenn kökeninde neler var, kimler var, anUmamak için hem kör, hem sagır olmak gerekir. Hersev aydınlanıyor, butun gizler, kordugumler çozuluvor. Butun bunlara ragmen uvanmamak, aklımın basımııa devşıre. menıek gaflet değilse nedlr? SALARA UYGUNLUGUHUK ARAJTIRUMASI DEMEK OIAN «VERETKıN VE YAYGIN SONUÇ 1 Vergi kaçakçılığını onlemek, Oncelikle, Vergi Yasalannın kuramsal (teonk) olarak, vergi kaçakçılığını önleyicl teknik nükümler taşımasını gerektirir (Bu yazımızda bu konuya hıç değinilmemiştir) 2 Beyan esasına dayanan bir vergi sısteminde, tüm yasal önlemlere karçın yine de mükelleflerin vergi kaçırma otanakian vardır. Çünkü, bu sistemde vasavı mükellef kendisi. yıne kendisl içm uygulamaktadır. Dolavısıyle bu sistemde, vergi denetimınin özel bir yeri olması gerekır. 3 Bu özel yer, Devletin temel fonkslvonlanndan birisl olan vftrgj denetimmm. Anjwasanın so'zunde de*yenni almasıyîe «ağlanabılır 4 Sosyal, hukuk devleti olmanın olagan bir sonucu olarak devlet, Anayasa'nın ongördüğü şekilde herkesin «Mâli gücü>ne gore kamu gıderlerine katılrraS'nı sağlıvabılmek içın, vergi denetım'ne onem vermek etkm ve vavjnn vergı denetımini gerçekleştırmek zorundadır DENET1M VE AHAYÜA Vergi denetımuun oz amacı, yasalanmızda, bıle bile vergi *aybına neden olmak. seklınde tanımlanan (V.UK. 344) vergı kaçakçılığını, kaçınlmıs vergıvi saptayarak, hem vergının aslım almak ve hem de kaçıram cezalandırarak örnek bır olgu yarntarak, önlemektır. O halde kamuoyu, vergı kmçakçılıgı büyuK ve yaygın ıse, vergı denetimi ae eksiktır sonucuna varabılir Bu yargı dogrudur ama, tam degildir. Çunkü, vergı kaçakçılığı bir çok yönü ve lcarmasıklığı olan, nedenlen ve önlemleri (tedbırlerı) ayn bir yazı konusu olacak kadar geniş bır sorundur Yme de kısaca bu karmasikhgı, vergı ıdaresi, vergı denetimi, ve vergı yargısının bırbırlerıni tamamlayan sorunlannın olguladıgı soylenebılır Ancak, Vergı denetımıne Anayasal bir yaklasım yapıldığında, temeldekı bazı sorunlara ışık tutulabıleceğı gerçeKtır. OKUYUCUNUN KİŞİLİĞİ Ne kadar çok mektup geldı son yaptığımız anketle bırlıkte1 Zaıflan auzenieven aıkadaşlar daha sımdıden 15 bın mektubu aştıklarını soyledıler Ay sonnna kadar okuyucudan gazeteye dogru akacak bu ceıaplar ve bız, ulkenm her tarafında yasayan okuyucularımızla ılgılenmızı tazelıyecegız. Bır haftadır, ışlenmin verdığl her boşlukta, anket cevaplanvla bırlıkte bıze gondenlmış mektupları kanştırıyorum ve bızden neler lstendigıni oğrenmeğe çalışıyorum. Hıç kuşkusua, bu bınlerce mektup tümujle gözden geçınlmedıkçe bu ısteklerı kesınıikle oğrenem.i eceğım Ama jıne de bakıyorum. Cumhurıyeti bu olçude benimsemeleri, ona Kendi düsündUklen en mükemmel gbnlnümu \e ıçeriğı vermeK 1». temelerı hoşuma gıdıvor Anket cevaplarına Uıştirılmış pek çok mektupta «niçin bu sorular arasında bizim klsi«el gorüşumtızu istejen bir som yok"» denılıjor ve bdvlece; C'.unUıurivet akuyucH&umın ki«isel tiuHinceslne ne derece onem veren bir kişılıkte oidugu ortaya çıkıyor Oysa biz, ankete cevap verme guçleşmesm dıye ve değerlendîrmede mejdana gelebılcek zorluklardan kaçınarak böyle sorulan en az sayıja ındırmıştık. Fakat bızım okuyucumuz vıne de anket dısı cevaplarla savunuyor hakkını. Gazetenin dılinden, haberlenn venlışıne, makalelerın konulanna, sayfalann gorunumune ve yorumlara kadar her konuda duşuncelerınl soyluyor, ıstekleruıı sıralıyor. Ömer GÖREN MAIİYE BAKANUĞI HESAP tTZMANI denetimi açısından degerlendirümesi yapılabüır. nın uygulanması geregi, Hukuk Devleti anlayı»ının olagan bır sonucudur. Bugunkü Türk Vergi Sıstemi. «Beyan esası»na dayanmaktadır Bır baska anlatımla, «Mâli güeü>nü mükellef kendisı saptamak ta, hatta takdır etmekte ve bunu vergi dairesine bildırmekt«dır. Boyle olunca, mükellefın bevaaının dogruluğunun ve yasalara uygunlugamın arasrınlması demeK olan vergı denetıminm etkin ve yaygın olması zorunludur. Çünkü, ılk açamada vergi yasasını uygulayan mükelleftir Mükellef vergi kaçırmiî ise, vergi yasasına uymamı? veya vasayı uygulamamış demektır Şu halde, bu beyanın yeterince etkin ve ya"jrın olarak denetlenmemesı fıılen vergı yasalannın uygulanmaması SOSYAL DEVLET ANIAYIJI ETK1 VERGİ DENETiHfNİ ZORÜNIU RIUR Anayaga'mızuı 2. maddesine gdre, TUrkiye Cumhuriyeti So«yal bir DevletUr.. Sosyal Devlet, «Vatandaslaruun sösya! durumlanyla, refahlftnyla ilgilenen, onlara asgarl bır yasama düzeyı sağlamayı ödev bllen devlet» seklmde tammlanabilir. Sosyal adaletın sağlanması, bu tanımlama içinde, Sosyal Devletin baş amaçlanndan birisidir Vergıleme, sosyal adaletı, gellr ve servetlenn âdıl dağılımını sağlayıcı, en etkm araçtır. O nalde, Sosval Devlet anlayışı, vergi sısteminin sosyal adalete uygunluğunu zorunlu kılar Bır vergi sısteminin sosyal adalete uvgunluğu, vatandaşlar arasında eşıt vergi yükü dagıtabılmesıne bağhdır îşte Anayasamız, gerekçesınden de anlasıldığı gıbı sosyal adaleti sağlayabilme amacıyle «MSli güç» kavramını stetirmıstir •Mâli güç» kavramı bir huKuk kavramı defüdir Ancak vergisel bakımdan, mal ve paraya aıt olmak üzere. kamu giderlertne katılabılme potansıyelı olarak. tammlanabilir Bu potansıyel oranmda kamu giderlerine katılmak demek, mükelleflenn gellr, Kider ve servetlen ydnünden e$it vergi yuku taşımalan anlamına gelır Vergi yükıl ise, vasalann ongordüğu verpılemenin. fiilen frerçekleştırilmesi halınde «örü edılebi'eeek bir kavramdır. Verei kaçakçılığı, vergt yükünü azaltan en önemli etmeodir. Su halde vergı kaçakçılığımn büvukluğü ve vaygTnhgı. vergi vükunü, vergl kaçıramavan veva kaçırmavan kışı veya sosyal grup lar alevhme arttıracaktır SOST»! f adalet anlavnsına er<< duşen bu sonuç Sosyal Devlete verjfl kaçakçılıŞıvle etkin savaşım sörevinı vukler Vergl kaçakçîlıgıyle en etkm savaşım ise etkin ve vavgın bir verjı dpnptımıni serektırir. 1. ANAYASANIN OZUNDE VERGİ DENETİMİ Anayasa'mızda, vergı ıle ilgıll olarak, «Vergı ödevı» bashgı adı altında duzenienen 61 rnadds dışmda bır hukum yoktur. Ozüne asağıda değıneceğımız bu hukümde, vergı denetimınden soz etmemektedır Dolayısıyle, vergi denetıminm Anayasal bır temınata bağlanmadığı ortaya çıkma.;tadır Bu sonuç, haber ajansları ve kanıu kurumu mtelıgındekı meslek kuruluşlan gibi Devletın temel fonksıyonlariyle dcğrudan ilışkisi olmayan konuıaıa aynca onem vererek, kurulu^Urını ve ılkelennı Anayasal gılvenceve bağlayan bır Anay&sa' nın, Devletın temel fonksıvoiılanndan bırısı olan vergı denetimi konusunda su=ması açısından, ozellıkle dıkkat çekicidır Yıne Anayasamız, «Genel \e Katma butçelı aaırelerm butun gelır ve gıderlerı ıle mallarmın» «Yasama Organı adına denetimi konusunda Anavasal kuruluş (Sayıştay) ve guvence (temmat) getırmişken, özel, resmî ve yanresmî kışı ve kurulıışların Vergi \asalannı ılgılendıren gelır, gıder ve servetlerının denetimi konusunda hıçbır htıküm getırmemesı, Anayasanm hazırlanma«ında sozu geçen Kla=ık Malıvecılerın, Klâsık vergı denetimi anlayışlannın bır sonucudur GAZETE OKUL Bir CHP îlçe Başkanı, pehlivan tefrikası okuyan ark». daslanmız sağcı gazete alıyorlar bu ytızden diye dert vanıyor. Cumhunyet'm evde ve elde uzun süre kalan bir ea. zete olduğunu belirten bır oku\oıcu «kadın sorunlarına biraz daha voğun olarak ecılem«! mısınu» dıye soruvor Gazeteyi, dıh ve yaymı ıle ağır bulanlar uvanan hllınclenen sade vatandaslann kolav anlaroa düzevıne. kahteden hıçhir sey kaybetmedcn varüamaz mı sorusunu ^apıştırnorlar Ekonomık terimler içın açıklayıcı bılfiler ıstejenler, sıyasal ve sosyal olaylarda adı geçen verler, ülkeler, halklar ve Kisller hakkında oz bılgıler ısteyenler, gazeteyi sadece haber ve. rici olarak defcil, ögTeticl, vetıstinci olarak cBrenler, anket nedenıyle ele geçırdıklen ozeleştıri fırsatını en genis olçüde kullanıvorlar ve gerçekten oek çok konuya ışık tutuyorlar Degerlendirmeye oturduŞumuz zaman, bu kadar genış ölçüde anketımıze katılmış olan oKuyucularımızın daha pek çok konuda dıkkate alınacak önenlerde bulunduk. lannı göreceğımizden kuşku duymuyoruz. KAMU OYUNA AÇ1KLAMA BANKÎŞ TÜRKİYE BANKA, SiGORTA, BÜRO iŞCiLERi SENDiKASINDAN Bâbıali caddesi No: 14 kat 3 lstanbul Telefon: 28 51 42 Sendıka ısımleri benzerlığmden. basınımızda cıkan bazı haberler yanlış anlamalara neden olmuş, aşağıdakı açıklamanın yapılması zorunluğu doğmustur. 1 Sendıkamız banka, sigorta ışkolunda ılk kurulan gerçek ve devrımcı bır ışçı orgufudur Sendıkalaşma duzenı gırdığınden bu jana gerek tıjelerı gerekse tum Turk ışçı sınıfı adına memleketimizin en »üçlu kapıtalıstlertne karşı buruk savaşlar vermıstır Butun kamuoyu onunde pçıkça ılan edıjoruz kı Turld ye de ve hatta dünyada eşıne rastlanmayan, en üstun haklan sağlayıcı, ve ozellıkle ışten çıkartmalan kaldıran, toplu ış sozleşmelerını sendıkamız ımzalamıştır 2 Sendikamızm işçı haklan ugruna yaptığı ciddı çalışma ve çetin savaşlara karşı ozellılde banka Isverenlerı, bünyelerınde işyerı sendıkalan kurarak, Anayasanın tanıdığı ısçılenn hur sendıkalaşma haklarını çığnevıp mensuplarını zorla, baskı ve tehdıdlerle bu sendıkalara sokmuşlardır. Bunlar gerçek ışçı orsütlen olmaup ıs\erenler yaranna çalışan san sendıka'ardır 3 Turk Tıcaret Bank?sı'nda da bünyeslnde kunılu ve Turk Tıearet Banka«=ı mensuplannın kavdolduğu TURK. BINKIŞ TURK TICARET BA\K\M I'JÇILERİ SENDÎ. KASI vardır. Her kurulusun olduğu şıbı serdıkaların da ışçıleri bulunur. Nıtekım bu TURKBANKİS TtRK TICARET BANKASJ tSÇtLERl SENPIKASINDA çalışanlar da bızim sendıkamıza uve olup, işverenlert TÜRKBANKtS TURK TtCARET BANKASI tŞÇtLERt SENDtKASI tle toplu ıs sözleşmes: yapmak lstemışlerdır Ancak bır işçı örgutü davranışıvla asla bağdastınlamıyacak bır anlayışa sahıp TtRK B\\KtS TLRK TtrARET B\Mv*SI IŞÇtlKRt SENDtKASI. «endıkalaştılar dıje işçılerını ışten atm'ştır. 4 Basında BANKİŞ. TÜRfvB*\K İS i<.ımlenyle habTİer neşn bu ışı yapan sendıkavı kanştırmaya neden olmuştur Vukarda da degındıgımız gıbı, TtRKBANKtŞ TCRK TÎCARET SENDtKASI'dır lşçılerını ışten atan BANKAS1 İŞÇILERt BAKKAL VE BABÂSI Rastgele mektuplardan binnde, bır bakkal okuvucumuzun anlattığı tatlı hıkâyeyı dınlemek ıster mısınız? Sag egilımliymış babası ve ovunu sağcı bır partıve verırmış, tartışmalarda da baba oğul bır turlü anlasamazlarmış. «Ben avnı zamanda gazete bayiivım ya dlyor, babaraa sabahlan eonderdiğim sagcı gazetelerı kestim verine Cumhurtvet gönderdım önce istemedı okumadı. derken yavas vavas IIgi*i arttı, şündi ivl bir Cumhuriyet okuyucusu oldu. Hem artık dıdişmekten de vazgeçtık, sıyasal konuiarda babaogul kolavca anlıyoruz birblrimizl» ŞAKA Bırkaç anket fışmde de kad'n okuyuculanmınn ra» sorusunu atladıklanru gordüm ve seçım gunlerınde vaptıgım bır muzıplıgı anımsadım Karım seçım sandığına ojlanmızı attıktan sonra or&da asılı seçmen lıstelerıni ince lnce gozden geçirmeme pek anlam verememiştı de ona şu yanıtta bulunmuştum «Fırsat bu fırsattır, komsu hanımlann vaşlannı oerenlyonunj» Çok az da olsa, bovle kaygılarla yaslarını vazmayan kadın okuyuculanmıza hemen soylemeliyım. Anketteki bügiler genel bır değerlendırmede kullanılacak ve kesın bir gızlılığe uvulacaktır. AÇIK TEŞEKKÜR 3 ocak 1976 günü ODTÜ otobüslerınde faşistlerin saldınsına uğrayarak ağır şekılde yaralanan ve 11 şubat 197S günu Hakkın rahmetlne ensen oğlumuz 2. ANAYASANIN OZUNDE VEK6İ DENETİMİ Anayasa'nın 61 maddesır.e göre «Herkes, kamu gıderlerim karsılamak üzere mâlı gücune göre vergi odemekle jrükümlüdur » Bu huküm, Türk Vergı Sistemmın temel felsefesını getlrmek tedır. Bu temel felsefenın, vergı HUKUK DEVlETi ANUYIJI DA ETKiN VERGI DENETİMINI ZORUNIU KIIAR Anayasamınn 2 maddesine göre, TUrkiye Cumhuriyeti bır Hukuk Devletıdır Hukuk Devleti. vasalann herhalde uvgulanmalannı gerektınr. Yasalar ancak uygulanabıldiklerınde gorevlenni verine getırmış olurlar Su halde vergı yasaları SEMIH ERBEK'i havata kavuşturmak içın yanşırcasına kaniarmı veren arkadaş ve aost ınsanlara, Hacettepe hastanesı 53 Bolumden ameüyatlarını ve bakımlarını yapan Sayın Prot Dr. Yılmaz Sanaç, Dr Mehmet Kaberal, Dr Alı Yener, Dr Cıhangır Çelik, Baş Ast. Dr. Atılla Sonmez, Dr. Ege Ozgentaş, Dr. Candaş Tunalı, Dr. Nur Altınörs, Dr. Ahmet Özeaç, Baş Ast. Dr. Zafer Oner'e, iyıleşmesi içln fedaKârca çalışan baş hemşıre, tüm bolum hemşırelenne ve sağlık memurlarına, en büyuk ıhtıyaç olan kan ahnması hususurda emekîerını esırgemeyen Kan Bankası te^nlsyen ve hemşırelenne, candan ılgı ve sevgılennı gosteren tum Hacettepe Hastanesı personellne, büyuk anlayışla yardımlannı esırgemeyen eşsız ınsan Başheıcım Doç. Dr VEFAT Merhum Cevdet Bev ile Zelîiye Hanımın oğlu roerhume Avnlye Bıçer ve Guzın Bıçer'ın eşı Ayla özian ve Ay. man Bıçer'in sevgıli babası, Ferhunde Onar ve Enver Emon"un ağabevleri, Nacı özkan ve Remzive Bıçer'ın kajınpederı, Suleyman ve Ahmet'in bıricık dedeleri, Türkiye Yazarlar Sendikası Üyeleri "ÖNCÜ KITABEVİ,, yararına kıtaplannı ımzalıyor Kırlı ellerın yaktığı SÜLEYMAN SAĞLAMa B UGÜ N aynca gorevleri dışmda şefkât ve sevgıyle vardım eden Intern Dr. Mucıze Yararcan, Fatma Şatır ve hemşıre Julıda Saden'e, acunızı telgrafla, telefonla ve bizzat gelerek paylaşan dost, akraba ve arkadaşlanna sonsuz ^UKranlarıımzı sunarız. ERBEK AtLESt (Poyrazlar 343) 1434 Î.D.M.M.A. VATAN MÜHENDiSLiK YÜKSEK OKULU MÜDÜRLÜGÜNDEN O'<ulumuz mezunlarımn d'p'omalan jçin ei son çekünılş 6 adet vesıkalık fotoğraflarma. ıhtıyaç hasıl olmuştur llgilılerin en kısa zamanda fotoğraflanm Müdürlüğe vermeleri önemle duyurulur. (Basm 11972/1432) ZEYYAT SELiMOGLU. CAN YÜCEL, OMERFARUKTOPRAK, OSMAN ŞAHiN, KEMAL ÖZER, HAKKI OZKAN, LUTFi KALELi, NAMIK KEMAL BEHRAMOGLU Saat 1118 arasında Cafaloglu Babıâli Cad No: 8'deki öncü Kıtabevi'nde «ızleri bekhyor KtTABEVt VE KITAP YAKARAK DEVRÎMCÎ DÜŞÜNCENtN GELÎSMESt ÖNLENEMEZ1 TÜRKİYE YAZARLAR SEVDtKASI Cumnuriyet 1435 Ekrem Reşaf BiÇER 20 Şubat 1976 gunü Allahın rahmetıne kavusmustur Ce. nazesı 22 Şubat 197b Pazar günu tdün) iklndi namazını muteakıp Kadıkby Osmana^a Camimden KaJdırılarak Ka racaahmet kabnstanmda toprağa venlmıştır. Allah rahmet eylesm. A t L E S t (Cenk AJans: 103) 1437 Sendıkamız rÜRKfYE BAMi'V SIGOftTA BÜRÜ t>> ÇÎLERÎ SENDİKASI BANKtS ise, gerçek devrımcı ışçı örgütüdur. Her zaman olduğu sibi btı işçi arkada$lanmız için de TÜRKBAVK ÎŞ TIRK TİCARET BANK.ASI İŞÇII.KRÎ SKNDtKASI ıle ne çetın savaşlar verecegımıze vakında bütun kamuovu şahit olacaktır. BANK İŞ. Esentepe'de Satılık KALORiFERLi DAiRELER Tel: 22 45 37 J (Reklâmcıük 1S7) 1430