Katalog

CUMHURİYET 11 Jubaf 197$ ylardan beri hemen her gun bir genç varalanıvo, >a da olauruluyor Hem de sıyasal goruşlerınden oturu Ogıetmenlere karşı yapılan saldırıların da sonu gelmemekte Bır toplumda, kışüer duşuncel<rınden ya da jıançla rından oturu oldurulmege başlanıısa o toplum «kardeş kavgası»nın (ıç savaşın) eşıgıne suruklenır Devletın vaşamı nıç değılse butunlugu dahı tehlıkeje duşer Bu neden'sdır kı, eskı \e yenı somuıgpcılerın degısmez taktığı, «ulusları cephelere bolerek» kendı kendisivle çarpıştırmak, sonra da guçsuz ve muhtaç duruma duşen üevletı kolaj ca ele geçırmektır Bugun Turkıye de bojle bır ovunun sahneye konu'mak ıstem'dıgını gosterır belıruler eksık değıldıı Bırcok «aldatılmıs ıyı mvetlı genç» ve «hırslı polıtıkacı» bu oyuna bıimeyerek alet oluyorlar Demokratık bır toplumda bırbırınden çok farklı goruş ere sahıp vatandaşlann bulunması ve gençlıgın dunja goruşlerı bakunından çeşıtlı gruplara aynlması olağandır Hatta bunlar arasında «demokratık duzene ters duşen duşuncelerı savunaruar >ın bulunması da ne kadar arzu edılmez olursa olsun çagımızda onlenemez. Ama çeşıtlı goruşlerın serbestçe dıle ge'lrılmesıne engel olunmazsa, duşunceje karşı kaba kuvvetle saldırılması onlenırse halkın çogunluğu demokrasm benımser ve savunur. her tur diktatorluk jarlıları azınlıkta kalır Hiç aeğılse belli bır olgunluk duzeyıne ulaşmış toplumlarda . a OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Bir "Genel Vur Emri,, Prof. Dr. Muammer AKSOY şılık saldırganlar da, kanunu ve guvenlık guçlerını (butun gorevlılerı) saldından once, saldın sırasında ve saldından sonra kesınkes janlannda bulurlar Hem ÛP bu kışiler, «ıktıdara ne kadar uzak, haftta iküdann ne denli karşısında» olurlarsa olsunlar . Eğer bizde de iktıdar, küçuk partızan hesaplardan uzaklaşarak saldınya başvuran butun kışılerın karşısına dıkılebılse, saldırganlann kendısınden >ana olup oımadığına bakmaksızın kanunları derhal ve eşıt olarak uvgulayabüse, Batı Almanyadakı yukarıda değındığımlz olumlu sonuca bızde de ulaşılır Ve böylece demokratık rejım kurtarüabıhr Ne yazık ki, koahsyona katılan kuçuk bır partının yonetıcılerı, «Kaba kuvvete (şıddete) baş vurmanın genel ve kural olarak karşısında» değıller Tam tersıne «nefret ettıklerı goruşlen ve hasımlarını, ancak şıddete başvurma savesınde alt edebıleceklenne ve etmelerl gerektığne kesmkes manmış» ve «Bunu kendılerine jaşam felsefesı yapmış» durumdadırlar Bu partı toplumsal sorunların «Şıddete başvurma savesınde çozulebıleceğı» jolundaki felsefeye gore orgutlene gelmıştır (1) Devlet bakımından en tehlikelı olan ıse, Başbakan yaraımcıhklanndan bırının bu partı lıderınce ışgal edılmış olmasıdır Hem de «Guvenlık ışlerının yurutulmesıyle gorevli Başbakanlık yardımcüığı»nın Şımdı bu noktadakı açıklamalara devam etmeden önce oaşka bır noktayı Delırtmek gerejıni duyuyoruz Aşm solcu gençlenn, bır süreden beri aşın sağcı gençler gıbı sılâh taşımaya başladıkluı anlaşılıyor ve kendılennı her fırsatta UTarmay» aydınlatmay» çalışıyoruz. Aşın solcu bu gençlenn berumsedığı sloganlar ve attıklan adımlar, ne denlı hukuka aykırı olursa olsun, kaba kuvvete baş vurma yoluna sapmadıklan siırece, bunlara karşı uygulanabılecfk yaptınm, ancak v» ancak suç (ve suça kıskırtma) nıtellğındekı soz ve davranışlanndan öturU onlann mahkemeye verilmesidır Hukuka aykırı bır tutum ıçınde olsalar bıle, «Bu gençlenn sıyasal hasımiarı tarafından yaralanmaları hele oldürulmeleri» benımserurse, «Toplum yaşamında sürekli bır sılahlanma ve çatışma» kaçınılmaz bır sonuç halıne gslir Sıyasal hasımlann bırbınne sılahla saldırdığı bır toplumda ise, en ıyı rejım olan demokrası yaşamayamaz Eğer sılftha baş vuranlar, «adece sorumsuz bazı gençler ve kanun dışı kuruluşlar ise, bunlann kaynagmı kurutmak y» d» durdurmak kolaydır Ama, sıyasal nedenlerle kışılen yaralayan ve öldüren gençler, «Bır sıyasal p«rtice Brgütlenirse», «Kavg» içm Wr asker fmt lıs) gibı yetıştınlırse» ve bu gençlere «vecd ıçınde (kendılerınden gecerek) bdğlandıkları bır şet, genel bır vur emn çıkarmışsa», o gençlenn saldınları kuşkusuz bırbınnı ızleyecektır. Bu lıder hukumet ıçınde yaşamsal onemde bır sandalva ışgal ederse, ışte o zaman «ş'ddete başvurmalan», «fıılı duzenın bır parçası» halıne gelır, rejımın başını yıyecek bir nıtelık kazanır. Eloğlu'nun Hesapları merıka Turkıve'je 1945 yılında girdl; 1947'de perçmlejtl ılışkilerimu Demek tu aradan juvarlak rakam otuz yıl geçmış. Otuz vıl sonra bugun, otomobil motorumuzu kendımız japamıvonız, toprağımızın altındaki petrolu çıkaramıvoruz. Neden acaba? Bız mı çok becerıksız ulusuz? Komunıstler mı engelledı bu işlerı yapmamızı" Voksa ışin içınde bır başka ış mı var9 Bılıvoruz kı ABD ıle ıçlidışlı olduktan sonra bır karavolu polıtıkasıdır başladı ulkemızde Amerıka bıze kara>ollannı açmak içın bütun araçlan verdi, butun oUnaklan sagladı, motor vapmava gellnce butun olanaklan kısıtladı; petrolu çıkarmava gelınce elımızi kolumuzu bagladı. Otobus, kamyon, traktör otomobil motoru ithal edıyoruz otuz yıl sonra Enerji politikamız akarsulanmıza dayanmıyor; petrole davalı Oysa, 10 jıl once «ulusal petrol kampanyası» açümıştı ulkede Şimdı o kampanvayı yurutenlenn genci yaşlısı yazarıçızeri nerede'' Gençlerin kiml vurulmuş, kimi hapsedllnuş, kimi yok edılmış; yazarların başına gehnedik kalmanuş Dışanya bafımlı taşıt, dışanva bağımlı akaryakıt, dışanya bağımlı enerji politıkasını »avunan pobtıka. cüar bugun «Mılliyetçl Cephe» adıyla yine ıktidarda .. Bir raslantı mıdır bu? • Sorma karşılık vermeden once size masamın üstünde duran bır kitaptan bazı parçaları aktarayım. Kıtabın bir holumunde «Petrol Fıyatlarmın Turkıy» Ekonomısıne Etkılerı» şovle ozetlenıvor «1973 jılı sonlannda ortaya çıkan ve ham petrol fıyatlannın vuzde 350 gıb' olaganustu bır oranda artmasına yol açan petrol bunalımının, enerji tuketımuıın yüzde 47'aınl petrolden sağlajan Turkıje ekonomısıne getırdığı ağır yuk gıderek onemlı bır sorun olmaktadır Petrol fıyatları artışlannm Turkıye ekonomısıne etkilen, tümu olumsuz yonden olmak üzere a) Dış odemeler dengesınde, b) Sanayı uretımınde, c) Fıyatlar duzevınde gorulmektedır Yerlı petrol uretımınde son 10 yıllık 'donemde onemlı bır artış gorulmemıstır 1975 yılı ocak temmuz dönemmde geçen yıla oranla yüzde 5 azalma gorulmesı, dunva enerji bunalımının yol açtıgı sorunlara karşı uygulanan petrol polıtıkasının gerçekçı olmadığını gostermektedır Ham petrol üretımı ıçınde verli uretım payının 1970 yılında yuzde 42 olmasma karşılık 1974 yılında yuzde 27 olarak gerçekleşmesı dıkkatı çekmektedır. Oysa 19701975 donemınde dunya ham petrol fiyatlanndakı artıs yuzde 570 oranmda gerçekleşmıştır Ham petrol fıyatlanndakı artışlann en olumsuz etklsi dış odemeler dengesınde ortaya çıkmaktadır. 1971 yılında ıthalatın yuzde 8'ını oluşturan ham petrol ithalatı, 97 mılyon dolardan 1974 yılında 689 mılyon dolara fırlamış ve hızla artan ıthalatın yuzde 18'ını oluşturmuştur. Ithalattan gelen ham petrol toplam ham madde ithalatının yüzde 30'unu oluşturmaktadır Dovız rezervlennın hızla endığı bir donemde bu kadar yuksek oranda bır kaynağın ham petrole tahsıs edılmesi sanayı uretıırunl ve yatırımları baltalamaktadır 1973 yılından bu yana artan petrol tıyatlannın dış ödemeler dengesıne getırdığı yük, 1975 yıü için 613 mllyon dolar dolayında olacaktır » • Tukanda beyaz harflerle dlzilen satırlar, TÜStAD'ın (Turk Sanayici ve Işadamlan Derneği» «1975 Yılının Sonunda Türk Ekonomisı» adlı kitabından alınmıştır. Kuşkusuz lş adamlanmız ve sanavicllertmız arasında zeki, başarılı, yetenekll olanları eksik değıldır. Bazılan da bizim dostumuzdur. Ama gelln işadamları, şu sızin 1975'te dile getirdlftniz gerçekleri on yıl oncesınden söylemiş olanlann bulunduğunu anımsavın. Ve duşunun ki; bunlan 10 yıl once dile getirenlere «Komunisttir» diye hücum ettiniz, bu gerçeklerı savunan gençleri de perişan etti destekledlfinlz slyasal partüer . Bir noktavı daha mimliverek Tanmızı bitirellm: Dış «konomik odaklann Turkiye've benımsettıkleri yolun sonunu bufün de goremivonunuz Eloğlu, iktisadı yasamın her kesiminde Turkijeyı nasıl biçimlendıreceğini bilıyor; hesabını yapıyor; ama bu hesabın somurusu içinde «Turk işadamlannın» bile nefes alabilmesi yakın telecekte pek kolay degit Bir «Katliâm Emri» Guvenlık ışlennı yurutmekle gorevli bu Baş bakan vardımcısı lıder bakınız ne dıyor «Emanet olan davayı kucakladım Hıç bir şeve aldır madan yurüyorum Benı takıp edın GERI DÖNERSEM VURUN Davaya katüıp GERÎYE DONEN HERKESt VURUN'» Bu sozler, Partı nin dergısı olan «Devlet»m 1 10 1973 gunlu 204 sa yılı nushasında yayınlandı Bugune kadar lıder ce, ya da başka bır yetkılısınce yalanlanmadı Aym sozler, Başbuğ'un hukumete gırmesınder. sonra, bavram tebrıklerının ustune basıldığın dan, ozellıkle Kınkkale de dagıtılan bu tebrik kartlan 2 ve 3 ekım 1975'te Mıllıyet, Cumhuriyet ve Gunaydın gazetelerınce duyuruldu Yalanlan madı Hurnyet gazetesınde «Bır Gunün Hıkâye •> sütununda 1110 1975 gunu ve Mıllıyet gazeteu sınde Hasan Pulur'un koşesınde, bu cumleler kanıtlarıvla venıden sunuldu Yme bır tekzıp gel medı. CHP Grup Başkanveküı Nejat ölçen bu cumlelerı 151 1976 gunu kanıtlarıyla bırlıkte Meclıs kursusunden ılan ettı Hıçbır cevap alamadı 29 11976'da Hayrettın üysal ve Nejat Ol çen basın toplantısı vaparak yıne bu cumleleri kamuoyuna ve dünyaya duyurdular. Bugune ka dar hıçbır yalanlamava kavuşamadık Oysa yu yanda aktardıgımıs cumleler, korkuncun da btesınde anlamlar taşımaktadır «Kendı partı arka daşlarınız sadece davamızdan donerse, onları da hı vurunuz, hatta (van ılah savdıgınız) ben baş buğunuzu bıle korkmadan ve acımadan vuru nuz» demek «Davamıza açıkça karşı çıkan ve zararlı olduğuna ınandığımız hasımlanmızı ise, gozunüıü kırpmadan oncehkle delık deşık edinız» demektır Evet bu sozler, bır «KATLİÂM EMRλdır Boyle bır emır, hukukun tumden ilga edılmesıdır Hıçbır demokraslde, uzaktan jakmdan buna benzeyen bır emır duşunulemez Boylesme ağır bır suçlama karşısmda kalan bır Başbakan yardımcısı, 24 saat ıçınde «Bu sozlenn kendisıyle hıçbır ılgısı bulunmadığmı» açık seçık bildırmek, bu yalanlamayı radyodan ve televiByondan butun dünyaya ve yurda gumbtır gümbür ılan etmek ve ıltırayı yapanları derhal Mahkemeye Tereceğini duyurmak rorunluğundadır. Bunu yapmaytn (ya da yapamayan) bır Başbakan yardımcısının ıçınde yer aldıgı blr hükümet, dunyanın hıçbır demokrasısınde bır saattan fasla ayakta kalamaz*. (1) O parti liderınln Arcavürekie vsptıjjı v« Hnrrlyet gmzetesinin 10 11969 gnnln sayısının mansetmde verilen konuşmavı okumak, bu {erçtgl saptamak ıçln yeter de artar bile. A Hukuk Devleti Örneği Bati Almanya'dan bır ornek vermek ısterım Aşırı solun en tanınmış lıden olsn Rudi Duçke (Dutschke) adlı ogrencı, 1968 nlsanında Berımae aşırı sağcı bır gencın saldınsına ugradı Polısler saldıncının pesını bırakmadılar Kaçan saıdırganın polısın üzenne el bombası atmasına kar. şın, gorevlıler ızlemeyı surdurduler ve 2 saat suren ateş duellosundan sonra bır bodrumda daha olay gunu onu yakaladılar Sosval Demokrat de ğıl bızdekı AP nm karşılığı olan Hmstıyan Demokrat Başbakan Geo*g Kıe^ınser Hırıstıvan Demokratlann can duşmanı olan Rudı Duçke ye karşı yapılan bu saldırıyı bıle daha o gun en sert dılle resmen ve televızyonda kınamayı ıhmal etmedı Hukumet adına Duçke ve kansı zıjaret edıldı Hükumetın can duşmanı olan Duçkenm canı olaganustu tıbbı çabaiarla kurtanldı Salgan hemen adalete teslım edıldı Adalet Bakanı Heınemann kaba kuvvete başvurmamn demokratık duzenı mahvetme sonucunu varatacağını behrterek, herkesı sağ duyuva ve butun goruşlere karşı hoşgoruyle davranmava çagırdı Işte hukümetın bu tutumudur kı şıddet hareketlerının sonmesı sonucunu doğurdu Hukumet ıktıdann amansız duşmanı asırı solcu Duçke ve arkadaşlarını bıle, «kaba kuvvet saldmlanna karşı kanun çerçevesı ıçınde koruduğu» ıçındır kı, aşın solculann bu saldın olayı karsısında duydukları hıddetın doğurduğu taşkınlıklar da, uzun sürmedı Aşm solculann, Duçkeye yapılan saldırıda suçlu gordüklerı Springer basın tesıslenne karşı yüruttuklerı çeşıtlı saldınlar ve kanunsuz yuruyuşler de ıtfaıvenm saldırıcılar uzenne hortumla su sıkması sayesmde durduruldu Evet, hukumet, «saldıranları onleme ve yakalama»da ve «saldınlanlan koruma»da, hıç bır ayrım yapmadan, kanunlan tam bır eşıtlikle uyguladıgı içındır kı. aşırı solcu lıder Duçkenm yaralanıp sakat kalmasına ve otekı aşırı solcu liderlprln süreklı kışkırtmalanna karşın şıddet olaylarına başvurmalar kısa surede sondü Kaba Kuvvetçi Yöneticiler Demokratık duzen ıçın oldugu kadar devletın butunlugu bakımından da en tehlıkelı olgu, «şıddete başvurmaların olağan hale gelmesı», hele «Devletı jonetenlerın sıjasal ya da zumresel çıkarlarından oturu kaba kuvvetten yararlanmaya kalkışmalan»dır Devletgucunu ellnde bulunduranıar (ıktıdarlar), hukuk çerçevesı ıçınde kaUrlarsa (kaoa kuvvete başvuranlan bıle ancak hukuıcsal joldan cezalandırma yoluna gıderlerse), şıddet olavları jaygınlaşamaz Hukümetı temsıl edenler ve onlann emrınde olan guvenlık kuvvetlerı, şıddete başvuran butun kişılere karşı onlann kımlıklerıne, partı kartlarına ve sıyasal renklerıne hıç bakmaksızın «kanunları derhal ve eşıt olarak uygulaısa», bırkaç akıl hastasından başkası kaba kuvvet uygulamalarını surdüretnez' Turkıye'dekı guvenlık kuvvetlerının hele gerekınce ordu da ona eklenecegınden kaba kuvvet uygulamasına dayanan hıç bır orgute vaşama olanagı bırakmayacak bır guce sahıp olduğunu, en cahıl vatandaş dahı büır O halde şıd dete başvuran klşıler, akıl hastası değıllerse ancak ve ancak bır şeye guvenme vuzunden bu çıkmaz yola sapabi/rler O da, «hukumetı tem8il edenlenn kendılennı kayıracağına ve kanunları kenduerine uygulamayacağma ıranmaları» dır Oysa gerçek bır Hukuk Devletınde «hertür duşunce açıklamasına karşı ne denlı smırsız bır hoşgoru» varsa, «kaba kuvvet uygulamalanna karşı da o denlı kesın bır hoşgorüsuzluk» vardır. Kanur (gorevlıler), şıddet u\gulayıcılarımn derhal ense«=ıne yapışır Hem de o kışiler, «ıktidara ne denlı yalan» olurlarsa olsunlar1 Buna kar KAR DÜŞÜNCELERÎ. OKTAY AKBAL Evet Hayır TOPLUMDAKl CÜZAM.. er yıl, ocak ayının son oazar gunu «Dunya Cuzanı Gunu» olarak kutlanıyor. Toplumlarm dıkkatını cuzamhastalığına çekmek ıçın duzenlenen gunle Ugılı bır toplantı da tstanbul'da yapıldı Cuzam hastalığınm çeşıtli yonlennm çok da guzel behrtıldığı bu toplantıda konuyla ılgili blr de îılnı göstenldı Fılmde cüzamın dunjadakı yayılışını yoğunluklarıyla gösteren bır harıta ekranda gd"rundügu zaman, kendimı, dlmyada gelır dağılımuıın konuşulduğu bır toplantıda sandım AInka'nın ortası, güneyı, Hındıstan, Çın Hındı yanmadası, Güney Amenka'nın bazı bolgelerl cüzamın en yogun bulunduğu jerlerdı Bu ülkeler gelır dağılımmın da alt çızgılennde sıralanıyorlardı Türkıje'nın de ıçınde bulunduğu ortadogu ulkelen, Afnka nm kuzeyı, Orta Amerıka ülkelerınm bazılan daha az yogun cuzam bolgelerıydı. Bu ülkeler gelır dağılımında da buralardaydılar Sonra ga lışmış ülkeler gelıyordu Renkll fılmdekı harıtadan beyaz basılı hantalarda çızgi ya da nokta bulunmayan cUzamsız ülkelerdl bunlar Kuzey Amerıka, Avrupa ulkelen, Rusya, Sanayı ulkelerı aşamasına enşmış, sanaji otesı toplumlara uzanan blkeler. Cuzam gıbi saıt tıbbm konusu sayılan bır sorun bırdenbıre sosyal ve ekonomık sx)runlara uzanıvenyordu Toplumların cuzamı Hansen basılı taratından oluşturulan cuzam hastalığmdan daha karmaşık bır şeydı Toplumların cuzamında bildlglmız hastalıktan daha başka hastahKlar da vardı Asıl cuzam da, kanımca buvdu Bu durumu kanıtlayan gerçekler de vardı karşımızda Cüzamın mıkrobu her yerde aynı mıkroptu, ama, gelışen ulkelerde toplumsal bağnazlığı yenebüen ulkelerde sosyal sorunlarını çozebılen ulkelerde cuzam kaybolmuştu Dığer ulkelerde ıse, cuzam sınsı ya\ılmasmı surduruyor gozlerden saklanıvor, toplumlar da hastalığı unutmava çalışarak gormezden gelıyordu. H S z once korkunç bır tipl vardı, gözgözü gurmuyordu. t'mut kesıcndi görunuş Tek ınsan voktu sokaklarda. Biri kocaman, biri mınıcik Iki kopek koklaşa koklaşa bomboş vokuştan indıler. Sonra bir sutçunun sesini duydum. Glttım gazeteleri aldım koşedeki tütuncuden. Pazar sabahıydı, her ver kapalı, taşıtlar bıle vitıp çitmışler Sanki hep böyle surup gldecek, kar, tıpı, soğuk sürecek çunltrrce' Kendımi dar attım e\e, gazeteleri açtım, daldım haberlere. Bugun doğa nasıl ters yuzlıuse, Eazetelerin başlıklan da ovle. Toplumca bir çıkmaza, Mr batağa saplannuşız. Kıpırdadıkça daha çok gömulüyoruz. Kurtuluş umudu jok gıbi» Bırden baktım ortalık giineş içınde! Kar topluvor derler buna. Kar, tıpı, fırtına bir an duraklar, sonra jenıden, hem de eskısınden beter bır şiddette jeniden başlar Penceremden oldukça genlş bır alan görulür. Bevkoz, Paşabahçe sırtlan, bırar denız, daha çok karşı tepeler, apartımanlar, daha aşagılara duşen sokaklardakı eski, ahşap evler MaUarme'nın bir dizesJ vardır, onu hatıriadım birden «Ten haraptır ve bitlrdim butun kıtapları». Fransızcasına hem uyuyor, hem uymuyor, anu şaırın ne demek istedıginı duyuyoruz. Vucut >orguııdur, bıtkındir, uzgundur, acüıdır, kiUplar da avutamaz kişiyı, bir an gelır herşey gereksız olur! . Gazetelerl attım, kitaplan bir vana ittım Bu sabah gundeUk poutika, toplum olaylarından sıynlmak ıstıyorum Bır an unutabılmek kıvımlan, yaralamalan, oldurmelerı, s>urgnnlerı, acılan Her gun aldıgım uzunç veren mektuplan. Mektup değıl duşunen, duyan insanlarunızın guncel vaşamlarından yapraklar Kagıt parçalan degıl onlar, canlı nesneler, çarpan yurekler, bakan gozler . Mektuplan da kaldırdım masadan, gazetelerı de, kıtapları da Kağıt, kâgıt kagıt' Insan jaşamı, daha dogrusu bır vazann jaşamı kâğıtların arasında tutuklu olarak geçer. Kâgıttan kurtulmak olanaksız V alery nin bir yazısı vardır, kağıt vıyen, jalnız kâğıt vıjen bır bocek çıkar, yepyenl turde bır bocek. Yasamasını kâğıt yemeve borçludur, başlar gazete, kıtap, defter, belge ne varsa kemırmeve, yok etmeye Kınu zaman ben de anvorum ovle bır boceğı Belkı daha ıyılerı yazılır, daha kahcılan, insanoğlu ıçın çok daha vararlı, etkıli olanları Ama va tersı olursa' Bunca degerlı vapıt vok olur da yerine bır tanesı bile konamazsa? Ama o bocek gelse zaman zaman şu kagıtlan, kitaplan yemese de toplasa, bır yana vıgsa, benı şu kâgıt kalabalıgmdan kurtarsa! TOPlUMDAKı CÜZAMI YENMEDEN ıNSAND&KI CÜZAMI YENEMEYECEGıMıZı BıLMELıYıZ. TOPLUMDAKl CÜZAM, AZ GELıJMıSLıKTEN TOPLUMSAL BA6NAZLIKTAN ıNSANIN TOPLUMDAKı SORUHLARINDAN KAYNAKLANMAKTADIR. mamıs Onun Içln bu sorumı da, benzer sorunlar gıbı, adı değü gerçeğı sosyal olan devlet çozecektir CıuamU uvtj Dr. Erdal nnın başında az gelışmişlık gelıvor Kişı başına duşen gelir az. Beslenme bozuk ve yetersız VUcudun mıkroplara dırencı azalmış Cevre koşulları bozuk Konutlar saflıksız temi7lenme ya yok, ya eksık, ısınma yetersia, su temız degıl, kanalızasyon yok Hastalıkların bulaşması çok kolay Saglık hızmetı yetersiz, etkın degıl, ılaç aluıarmyor Az gelışmışlığuı ınsan sagügına etkılen boyle ozetlenebılır Konuyla ılgılı broşurde şu bılgüer var«Bundan yıllarca once, ctizam hastalıgı yurdumuzda bolgesel bır dagılım gostenrdı Dogu ve Guneydoğu ıle Batı Anadolunun bazı ıllennde cuzamlı aıleler yaşarlardı îklım koşullan ve ulaşım ımkânsızlıklan nedenıyle ınsanlann bulunduklan bolgelerden aynlmaları pek zordu Oysa geçen zaman ıçınde kara, hava ve denız ulaşımı oylesıne gelıştı kı, ınsanlar kuçuk ve uzak koylerden kalabalık kentlere kolayca ak maya başladılar Bulunduklan bolgelerde damgalanmış olarak yaşamak zorunda olan cüzamlı kışiler de kendılennı kımsenln rahatsız etmeyeceğı buyuk kentlere göç etmeye başladılar Bugun her kentte, her kasabada has talara rastlamak mumkündür. Bır kısmı hastalığım saklar, bır kısmı ıse hasta oldugunu bıle bılemez» Şu bir kaç cümle ıle bıle bozuk duzenın tüm gerçeklerı belınyor Tanınmamış hastalar, ge çuımek ve yaşamak ısteyen ınsan lann zorlandığı toplumsal goç, ış arayan, ekmek arajan msanların gızlı saklı >aşam çabaları, sağlık hızmetmde yogunlaşan aslında bozuk sosyoekonomık yapıyı vurgulayan gerçekler Cuzamlı hastalann bulunduklan ver lerden aynlmalan, ıçımizde yaşamalan çoklannı üzecek dehşete duşurecek ve kızdıracaktır Tıpkı vorgamnı sırtına vurup kente gelen koylulenn, tıpkı koşebaşlarında toplanıp ış bekleyen çaresız ınsanlann kentlılen kız dırışı gıbı, bu insanlara kızacaklar olacaktır Ama, bu uzuntu de bu dehşet de bu kızgınlık ta boşuna Bu duyguları bozuk duzene yoneltemedıgunız surece tıpkı goçen, çaresız ınsanlar gıbı cuzamlılarla da bırlıkte yaşamak zorunda oldugumuz büınmelıdır. Cuzamla savaşmak ıstıyorsak bıl melıyız kı savaşımız az gelışmış Guneş çoktan çekıldi, jenıden tıpl başladı Az oncekı guneş nerde" insanoğlu da boyledir ışte, blr bakıvor dostluklar, vakınlıklar vıtıp gıtmış, hatta anlaşılmaz bır duşmanlığa donuşnıuş. Tsedenı, niçuıı \oktur bunun. Varsa da çok onemsizdır. Duşumıjorum jaşamım boyunca «dost» büdıgım kışılenn bır sure sonra nasıl duşman keslldiklcrinı Özel yaşanınndan yazdıklamna, nerdeyse duşunduklerıme varıncaya dek deferlı bildıgım nem varsa hepsını vıkmak, ortadan, kaldırmak çabasına gırıştıklerını Uzun zaman duşunup bır neden aradım, bulamadım, bulamayacagun da Neden ınsanlar bırdenbıre karşunıza geçer. Duşunce ayrımından gelmez bu gelse gelse çıkar avrımıdır. Ama bakryorum «çıkar»la da ilgısi vok duşmanlık oluvermış eskı dostlukların O zaman anlıvorum kı «dostluk» falan değılmlş o dnygular, aldatıcı beraberlıklermış, daha o zamandan «ayn ayn» kışilermlşiz, rastlantılarmış, yanlışuklarmış, ne olduğu anlaşılmaz şeylerdenmış Kenchmden soz etmiyorum, sızlerden soz edıyorum. Ne der Andre Gıde «Ben, bir başkasıdır». «Ben» dıje jazıvor dıje sanmayın o yazann jalnız kendinden, kendi ozvaşanundan soz ettıgınl «Ben» de «insanoğlu» vardır, sız varsınız, hepinız, tek tek Duşman kesilen eskı dostlar var. sevguerı aramış, aradıgını sanmış, bencülıklenni yenememış kışUer var. Necatıgü kırk yülık şiırlerinden seçmelen «Sevgllerde» adıvla topladı. Pek çoğunu daha ük yayınlandıgı gunlerde okudugum, çogunu nerdeyse ezbere bildıçim dizeler Bır şaır dızelerinde yaşar, gerçek yaşamında degü. îstedigı kadar oyle sanılmak, ovle gorunmek istesın, dizelerindeki insan degüdır jaşarodakl kışı Şıırlerde «ben» dediğıne bakmayın gerçek yaşamdakı ınsan bır «başkası»dır. Bu yuzden sanatçüarla, yazarlarla. şalrlerle nzaktan dostluk etmeU derım ben Kar yagıyor, tıpiye dönuşujor, sonra duruyor, yok oluyor, guneş açıyor tüm görkemıyie, derken yıne tlpı, yıne nizgâr iaşam da boyledir ışte. Her an degişen. her an venileşen. Çok venı, çok degışlk şejlerle karşüaşmı>oruz dogrusu! Daha önce gorduklerımızi, duvduklanmızı, vaşadıklarımızı bır daha görup, duvup vaşamak Ilerleme, koklu değışımlerle olur. Daha oncekılere benzer şevlerı gormek, duymak, venıden yapmakla detil Toplumca koklu bır degışme oncesinde mıyız? Butun bu rahatsızhklar, aramalar, vurmalar, kırmalar bunun habercısı mı? Kımbılır? Sevgı, dostluk, ivüık Bunlar gorece şcvlerdır, «bencllce» şevlerdn, elle tutulmaz, gozle gorulmez, soyutlamalardır. Yalruz sanatta, şürde, edebiyatU kalırsa oyledırler. Yaşama geçlrmek gerek sevgıyı, ıjilıği, dostlugu. Bunun >olunu bulmalı, nasıl bulunacaksa! Aramalı, istemell herşeyden once Bizim bunu aradıgımızı, istedığımizı kım söyledı size? Attığun gazetelerı yerden topladun, bır vana ittiğün kltapları masadan Mektuplan bır arava getirdım. Kendunle başbaşa kaldığım yeter, boş duvgulanmalar, gereksiz söyleşller bunlar Gerçeğe donmeü, gerçek bunlarsa Bu kadar saçma, basit, yanbş gerçeklere donmek de acı ya, çaresız bir şey' Evet, gerçeğe donelım, ne demış MC Eğltim Bakanı ülkucolerin kongresınde, evet ne demiş, işte guncel gerçek; «Öfretmen kıjimı jok goreve çağırma var» Öjleyse herkes, hepimiz, görer baçınal Turkıyemızde yaklaşık olarak beş bın cüzamlmın bılındıgmi açıklayan yetkıüler, gerçekte cuzamlı sayısınm 4050 bm olduğu tahrriınlennı belırlıyorlar. Bu hastalann, toplurndakı cuzam korkusundan saklandığını, hastalık nedenıyle gorunusu bozulanlann dılenciükle, gorunuşlen bozulmayanların ıse dığer ınsanlar arasında vaşamlarını sürdurdüklerı anlaşılıyor Ovsa, bugun hastalığm korkulacak vanı vok Korunma olanagı var, tedavi olanagı var. Sorun aslmda cüzamlı hasta degıl, sorun toplumdakı cuzam Az Toplumdakı cuzamm nedenle Cüsamla savaşı, çeşıtli sosyal sorunlar arasında gündeme basanyla getıren msanlan kutlaATABEK nm Gerçekten saygıdeger bir ugraşım ıçmdedırler. Ama, asıl savaşın ınsandakı cuzamla degılr toplumdakı cuzamla oldugunu lıkle, Mvafimız bosuk dürenle b.ümeUyız Toplumdakı cUzamı yenmeden msandaki cuzamı yedir 1 nemıyecegımızı bılmelıyız Toplumdakı cuzam az gelışmışlıkten, Toplumdakı cuzamm bır başka toplumsal bagnazlıktan, ınsanın nedeni bagnazlık Konuya hoş toplumdaki sorunlanndan kayHansen basılıgortiyle bakamamak Konuyu an naklanmaktadır lamak, çozumlemek, gereken on nın yaptıgı cuzam, toplumdaki lemlerı almak yenne unutmaya cüzamın sadece bır belirtısıdir. çalışmak, Uatünü örtmek, gızle Cuzamı toplum sorunlanndan mek, bu da yetmezse katı bır tu soyutlayarak yenmek olanagı tum takınmak Cuzam hastalıgın yoktur Ama, bunu bıldiğımız zada toplumlarm davranışı yüs man, uğraşımızı odünsuz surduryıllar boyunca bu olmuş «însan dugumuz zaman, ınsandakı cuzam gıbı toplumdakı cuzam da lık tanhı kadar eskı olan cuzam yenılecektır. Kuşkusuz, kesın, hastalıgı asırlardır yanlış anla mutlaka şılmış ve yonımlanmıştır Eskılenn, sakatlık yapan ve bulaşıcı olan butun hastahklan cuzam olarak nıtelemelerı yanlış anlamalara yol açmış, bu nedenle de hastalar çok kotu muamele gormuş, damgalanmış mncıre vurulmuş ışkenceye uğramış kalelere ıssız adalara surülerek olume bırakılmıslardır» Cuzamla savaşanların bir yazısmda anlatılıvor bunlar Damgalanmak, zıncırlere vurulmak, ışkencelere uğramak surulmek, olume terkedılmek Bu eylemler çagımızda cuzamlılara yapümıyor ama, baş kalanna yapılıyor Bu yontemler yabancı gelmıjor bıze Faşızmın yontemlen bunlar Katılmadığı duşuncelere katılmadığı onerılere karşı faşızm de damgalar, zın cıre vurur işkence eder surer» oldurür Bu toplumsal bağnazlık yuzvıllar boyunca konu değıştırmıştır Sahıp değışmıştır ama, surmüştür Şımdı bu tanı>ı abartma bulanlar olabılır Ne ılgısi var, cuzamla faşızmın dıjenler çıkabılır Bu ılgıyı yakalavamazsaK, bu ılgıyı tanıyamazsak cuzamla savaşı başa ramayız Cuzamla savaşın en onemh oğelerınden bınsı bu hastalıga toplumun yaklaşımını duzeltmemiz zorunlu Toplumun yaklaşımmda zararlı olan ofelerı ortadan kaldırmamız, toplumun insancıl yaklaşımını saglamamız zorunlu Bılınçaltma itümış korkularla tepılenn degıl. büinçlı duşuncelenn yonettığı çağdaş msanı varatmamız zorunlu Insandakı cuzamla savaşmak ıstıyorsak, toplumdakı cuzamla savaşmak zorundayız Onun ıçin cuzam hastalıgı bır olçuttur, olgunun tumu degıl. Olgunun tumü toplumsal bağnazlıktır. Toplumsal bağnazlığın butun beürtUerıyle savaşmak, bu nedenle görevdır. 'BrüHieye âryanmayan ilk lürkAiıulopedisL. (Cumhunyet 1076 uzun ömürlü saf süt ^ııııııııııııııııııııııııııınııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııjıi!. Cuzmlı Cuzamlı ınsan yaşar Sorunun toplumsal bır baş*a yanı da burada Yaşayan ınsan yasamına anlam kazandırmak Ister, çalışmak ıster, uremeK ıster, mut' luluk ıster Cuzamlı ınsana erişmek, onu tanımak, hastalıgmı ıvıleştırmek ve onu topluma kazandırmak, amaç bunlar Değer yargıları zenglnlıge dayalı, amacı para kazanmak olan toplum duzenlerirun bu amaca erışmelen çok guç Toplumdakı ışsızlerin, sakatların durumunu, bu durumda neler yapabıldıguruzı gozden geçınrsek cuzamlıların toplumsal sorunlarını çozmekte basan kazanmamızm guçlüğu de ortaj a çıkar. Bu «ış büenın, kılıç kuşananm» toplumunda vaşam çâbasındaki cüzamlı ne yapabılır kı 9 CUzamlı hastanm toplumdan bekledıgını bu *oplum sağ I 5 TEŞEKKÜR Aüemizın büyügü aziz varuğuruz, | = ntertç Trakya nm sağlıklı neklerKnn tadı ıle unkı sutu, Trakya Sut veGtda Sanayu A Ş nm EoVne dekı modern fabnkasında Atfa Lava) testsier»xle UHT teknığıyteısiend. letraPakambalatlarda sunuldu Rengıyte kokusuylatadtyia taontığıyte sağıtcSgı tazelikte sut liaşsın dıye Besı değenn yrtrmeden uzun omurlücteun dıye I j Ş •£ E M. FEYZİ TOSUN'un acı kaybı nedeni ile c«naze törtnine katılan, çelenk s^ind»ren, telgrsi, telefon ve mektupla acımızı paylaşan dost vf yakınlaruTuza ıçten teşekkurlerlmızı sunanz. I I Ş jj» ~ .doğal besi degerinde ^ M rengiyle, kokusuyla, tadıyla .sağıklığı tazelikte = A t L E S t i mertç riııınııııııımııııııııııııııııııııııııııııııııınımııııımıııııııııımııııııır trakyanın sağtıklı megınden / sağıldığı tazelikte...