Katalog

OfllT s usm im SAMı1 L£ AVWiVuLuw YOLtuSU, V AtM IZ. TuTuMlMl tYLEMCf Stalingrad "Son Kurşuna Kadar,, Y a z a n : HEÎNZ SCHRÖTER Ç j v i r e n : N. DÎZDAROĞLD DEGlŞEN TOPLUM ABD ABDnin gıderek be» kıtaya egemen bulunan büyük, çokuljslu şırketlerın aracıhgım y»pan bır devlet hüvıyetıne bürunrügünu belirtmıstik Bu tür bır de\letın etkıli bir iç ve dıs polı tıka yürütebilmesı her seyden once dUnjada ve kendi ülkeaınde olup bıten önemlı olaylar ve sü reçler hakkında anında bılgı edınebılmesı gerekır Ayrıca büyük yığınlann emek ve enerjilennı en etkın bıçımde koordın» edebılmesı şarttır B Amenka'run son yıllarda geüstırmıs oldugu «tek no politlka» 15te bu amac* bıımet eünektedır Bu kavram, «or gutsel bır hıyerarşl çerçevesmde yer alan teknık becerılerı ılerı derecede gelışmış kuçük sapdaki ınsanlann, büyuk sayıdaki üısan grupları, olaylar, süreçler ve makıneler uzennde kurdukları rasyonel denetım sıstemlert biçimınde tanımlanmaktadır. Çokuluslu şırketler, endüstrl üretımını saglayan araçîaruı mut lak denetımıni ellerınde bulundurdukları oranda, kendilerine ba*lı bulunan ya da yardım görduklerı kamu ybnetim kurumlannda «rasyonel yoldan oluşan sıjasetler» gudebılmek içln yeni araçlar geUştirmektedirler Bu sureç avnı zamanda parlamento, kıtle haberleşmesı araçlan VB diğer bılgi toplama kaynaJdanna karşı baskı ve eleştınnelerln Bnılne set çekmege de yaramaktadır Tekno polıtıka yürütenlerln bas lıca atnaçlan, kendi çıkarlarına uygun düsen teknik bılgüere da •salı olarak gudulecek sıyasetı oluşturmak ve yürütmekUr. Fransız si5aset btiımcılerden Jacques Ellul e gore bu yone doftru rapılan çalışmalar, ortalama vatan daşı hükümet orgutlennin oluş turdukları teknık bılgi ve sırla rı anlamayacak hale getırmıstır, dolajısıyle vatandasın devlet üze rınde herhangı bir etkıde bulunması olanaksızdır Bu iddia {azla abartmalı gorunmekle bera ber şurası unutuimamalıdu kı ozellıkle ABD'de en ust düzeyde alınan siyasal kararlar, kamu yo netımınde rasyonellıgı azami olçuve ulaştıracak bıçımde olusturulmaktadır Bu jenı karar alma teknolojısı hukumet sılrecıni fazlasıyle etkılemektedır En onemlı katkısı her kararın aslmda kapıtalıst kuruluslarm amaçlarına uygun kararlar oluşturulmasını kolaylastırmasıdır Kuşkusuz ba >enı uygulama, Tenı jontemler gerektirmektetlır Bu yenı vontemler ıse musbet ve toplum bılımlerınden alınmaktadır 1968 de sadece federal hükumet hesabına 224 000 bılım adamı gorev almış bulunuyordu Bun dan başka 5 500 bılır adamı Sılahlı Kuvvetler, 8722 bılım »damı sıe Rand Corporatıon gıbı Amerıkaîılann «tlıınk tank» (dusurme tanklan) ne\ınden ozel kazanç amacı gutmeven, kamu vararma yonelık ve ashnda sadece hukumete bılımsel verüer yetıştıren araştırma kurumlannda go rev almıs bulunuvorlardı Başka b:r deyimle ABD'de bılm adamlannın "a 12'sl ürettıklerı bılımsel enformasyon çıktısmı doÇ rudan doğruya federal hükümete aktarıyorlardı Bu çalışmtüarın somut kanıtlan olçülmek ıs tenrse, söyle ortaJamalar almak yermde olacak Federal hukamet yılda yaklasık 1 5 miljon metre Prof. Dr. Nermin ABADAN UNAT 32 Wehnaacht bildirisinde İM bu konu fçin gövls deniyordu.Stalmgrad'ın jüney bolgesi ile büyük Don yayında Alman bırhklenyla Romen bırlıklen, kuvvatü hav* sılâhlannın isblrtiM ile agır defıtard savasları vermektadır » 22 kasım akşamı saat 18'de de 6'ncı ordu baskomutanı telsızle şu raporu gondenyordu «Ordu kuşatılmıstır. Bütun 2antra vadısi ıl« Sovjetski'den Kalaç'a giden demiryolu ve buradaki Don köprusü ile Don'un batı kıyısmda Golubınskaja'dan Olkinskıj v* Kramıj'e kadar uzanan tepeler, kahramanca karsı koymaja ragmen Buslann elıne geçmıştır Dığer artık kuvvetler guney doğudan ve Busınovka üzerınden kuzeye, ozellıkle daha çok da batıya dogru ılerlemektedır Surovkıno ile ŞıŞr'deki durum henüz belli değıldır. Stalınıçrad'la kuzey cephesınde keşıf birlıklennın kuvvetlı faalıyetlen gorülmektedır IV'üncü kolorduya vonetılen taarruzlar puskurtulmüş, 76'ncı pıyade tümenl cephesınde kılçük çokertmeler meydana gelmıştır. Ordu Don'un doğusundakı batı cephesıni Columbaıa kesımınde kurabilecegıru ummaktadır Don un doğusundakı guney cephesi henüz açıktır. Karpo\ka'dan Marinovka'ya mce hatlar kurmak suretiyle cephenın busuk ölçüde zayıflatılarak, kuzey cephesmm Gohbınka1 ya baglanması konusu şüphelıdır Don buz tutmuştur üzennden geçılebılır Akaryakıt tükenmek ü2eredır, bunun sonucu olarak tanklarla agır sılâhları hareketsiz kalaeaklardır. Cephenin durumu kısıntılı olup yıyecek ancak altı güne yeteeek kadardır. Ordu, Stalingrad dan Don'a kadar elınde kalan bdlgeyi rutmaya kararh olup, bunun ıçın gereken butun hazırlıkları da yapmıstır Güney cephesi de kusatılacak olursa yeteri kadar yıyece* ikmalının hava yolu ile vapılacağı varsayılmaktadîr. Hareket ozgurlügunün sağlanması ıçm guneyde ongorülen kırpl mevzılennın kurulması gerçekleşmemıstır Bunun sonucu olarak meydana gelen durum bizı, 4'uncli nrhlı ordu ile baglantıyı «aglamak üzere gun«y cephesınde Don ile Volgn araaında bulunan düşrnaru bütüfı ku^vetlenJtıizle sUrup »tmaya yoneltecektJr PUşmanın guçlü olması ve arazı zorluklan nedent 'll«'t«Mi*ı< ya yoneltalecek bır taarrua başarıli gorülmemektedır. lraz»: Paulun* Ordunun lçınde bulunduğu durum köttl olmakla beraber cperatıf balomdan henuz bır felaket halını almamıştı Yalnız ordu komutanhğınca değiî. ordular grubu b«?korautanlıgınca da askerlık bakunından alınacak bır t«k karar «Stalingrad"ı derhal bırakmak»tı Askeri çe\relerde ve ordular kurmaybaşkanlığında japılan konuşmalarda, çıkı? hareketınin kesın gereklıliğl üzennde tartısılmaraiî. ancak çıkış hareke'ının doğrultusu konusunda porılsler ıleri sürülmüştü. Pu konuya etken olanlarda kuşatma dışmdakl kendi blrlıklenne olan mesafenln kısalığı, düşmanm ku;vet gruplandırması ıle arazımn dunıınu gosterüiyordu Çıkıç hareketınin başanya ulasmasını onleyecek nedenler konusunda 6 ncı ordu daba oncelerl akaryakıt yetersızlıgi, cephane ıle kış pjsılerının bulunmaması ve öncelıkle birlıklenn brtüsıiz bozkırlarda üstun bır dusmana karşı yurumesınden ka^gı duydugunu belırünıştı. Aynı gıinlerde «B» ordular grubu başkomutanlık juksek karargâhı ıle bır teleks konusması vaparak, durumun gerektırdıCı operatıf zorunluluk uzennde durulmuştu Savaş Tanhı arsıvlerınde saklı duran bu teleks konuşmasına ıhşkın metınlerden şu gerçeklen ogrenmıs bulunuyoruz «Kapsamım çok ivi takdır etmeklıglme ve olağanüstU blr kararın alınmasmı gerektırme^ıne rağmen G«neral Paulus'un € ncı ordunun gerl çekılmestne illşkın onerismi zorunlu bulmakta>un. 1 Yırmı tümenden oluşan ordunun hava yolu tle ikmali olanaksızdır Eîdeld hava taşmıa alanlan, bugünkü hava ^oşullan altmda gunde ancak geroek gunluk ihtıyaçlannın onda bırıru lcusatmaya indırmesine elvenslidır. 2 Kurtuluş taarruzu, yanp geçmenin hızta yapılmasını ^erektıren ozeihğı nedenı ıle dunımun ılsrıdekı gelışmesını gulenle takdıre vakıt bırakmadığından, savaş dıızenıne gırmek içın yapılacak yaklaşma yılruyiışlennın en geç 10 aralıktan once başlaması gerekmeKtedır Yuruyuş zamanları ajnntılanjle ordular kurmavbaşkanhğına b lcünlecektır. 6'ncı ordu hızla enyen yıjeceK araçgereç arükJanvle ancak bırkaç gün vararlanabılecestır Kuçatmava bırçok cephelerden vapılacak taarruzlar nederuyle de ehndekı cephanevı çabuk tuketecektır Ben ancak 6'ncı ordunun guney batıva vapaea*ı bır \armarun genel durumun korkunçlugunu gıdereceğıne ir.pnıvorura Bu ordu 3'uncu Romen ordusunun butünü ıle elden çıkması halınde bıle bemm du^mana vıne de zarar verdırebılecegım bır tels sa\aş gucudur. Önce gunev ba'ua sonra da kuzev kanadı ıle Sır denımolu bo\unca Morosovskaja va kadar uzatılacak b'r vuruş doğru'tusu ıla aÇızda Svetnoje'den Kotelınko\'a kadar olan bolgedekı durumun agırlığını hafıfletec ktır Sonra 6'ncı ordunun elde kalacak sa\as gucunde jenıden kurulacak savunma cephesi ıle kar$ı taarruz hazırlıkları ıçm b'r kuvret artışı olacak*ır Önenl^n harp^atın bmıık lcuroanlara \e oze'lıkle de araç • gereç ka^bına rıal olaragını \ adsımıvorum. Ancak bunlann hepsı ıcuça'ılan ordı nun arlıga mahkjm edılmesı gıbı bır durumun rorunluİJgu karşısuıda yıne de olsğan kalaeaktır tıma : Baron ron Welchs Orsenenü ,B> ordular srnıby başkomutanl, 6'ncı ordunun durumunu bu çekılde açık \e çekmtısızce anlatmış olmakla ^do'f Hıtler'l çıkıs hareketmın zorunluluguna ınandıracağıru sanıvo'du îste bu tele.cs konujması uzerıne bujttk karargâhın aldığı tedblrler iseT'*!» ordular grubundan 4 uncu zırhlı ordu\a bmuk olçude kuvvet \ erilmesinden baska Fransa'dan da 6'neı ıle 7'ncl zırhlı tumenlenn doğuya gonderılmesıru ongormek olmuştu. Bu kuvretlerden beklenen gorev ıse 4 uncu zırhlı orduvu lyıce guçlendlrmek suretıvle 6'ncı ordunun güneyden kuz«ye yapacağı bır taarruzla Kusatmayı yanp geçmeslne olanak saglamaJttı. Ordular grubu baskomutanlığı, yaklaşma yuruvuşunde bulunan bu kuvvetlenn 4Uncü zırhlı ordu içın çok degerli takvıye kuvvetleri olacagı diaşuncesinde olmasına karsılık. harekât kademesinde bu kuvvetlenn gerçeklestırılmesıne çalısılan sonucun alırunası Için hem yet^rsız hem de görev yerlne geç gelecegl kanısuıdaydı. Son olarak ordular kurmaybaskanlıgi da vme kendı düşüncelenne gore hazırlanan bu harekâtm <B. ordular grubunca başan üe ujgulanacağma ınanıyordu Başlangıçta her leyın joiunda gîdecekmıs gıbi eorurjnesine toırşı.ık, bu oı)n!erde onreden kes'ınlemeven olavlann umut ile jTlrUtülen tajttıK basanyı bır fel»ket« oevıreceginl kımse büe(DE\A>I1 \AB) DIŞiŞLERi BAKANLIGI, «O YUN TEORiLERU ADI VERiLEN YÖNTEMLE ULUSLARARASI ANLÂŞMAZLIKLARIN ÇÖZUM OLASILIKLARINI HESAPLIYOR. uluslararası alanda toplanao bfl giler oylesine kapsamlı ve kucaklayıcıdır kı ne Amenka'da faaliyet gösteren enformas7orüa dogrudan üışküı olmajan toplum sal gruplar ne de Amenka'mn dı şında bulunan bılim merkezlerl kolay kolav bu tur bır enformas yon temerküzu \e fulı tekella yansacak kudretto degıldir. KARAR AIMA SURECİ Bdylesıne hıziı bır geüfim k&r fisında şu sonın belırmekteâir: Boylesıne yogun bilgı yığınlanndan kımler nasıl jararlanmaktadar' Bunun cevabı açıktır. Bu bü gilen üreten dev şırketlarde görevli bulunan uzmanlarla, bu bü gıler yardımı ıle dev şırketler la hına karar olusturacak mevkiıler de yer alan kamu yonetıcıleri Nl tekım ABD'de karar alma tekni ğınde ılk defa >erulıkler geüren bıgüt, Mıllî Savunma Bakanlıft (Fentagonj olmuştur Onu diğer federal bakanlıklar ızlemistır. Da ha agustos 1965 te Baskan Johnson tüm bakanlıklarda şu yöntemlerin kullanümasını emretnjis tır. Işlev araştırmalan (operation research), malıyet kazanç tata lılleri (costbenefıt analysıs), istatıstıki karar teorıleri ve bügiaa jar yolu ıle oykunme (simulation) çalışmaları. Ikl yıl sonra. vi ne Cumhurbaskanlıgının önerlsl Uıerına Federal Amerıka Dıslsla rı Bakanlıgında haberleşme teori lerinden eslnlenen <Oyun teortlerı.nın (theory of games) uypüam» zorunlugu konulmuştu Sonun cu teori geregıncc herhangı blr uluslararası anlaşmazlık, ömegm Angola ele alınmakta, bilgısa•ar yolu ıle boyle bir çaft^ijalı durumda kaç çeşit çözüm seçenegınin tealunabılecsğı bügisayar yolu Ila hesaplanmaktadır Eu yontem Amerikan Dışisl«ri Bakanlıgında kabul edlldıkten sonra son zamanlara kadar Dısıs leri Bakanı Kıssinger ın baskanhk attıgi Unlü «40'lar komitesı», yani ABD'nin stratejisml sapta yan kurula üya olabılmek Için, oyun teoristran üç ana ilkesl sa yılan tesadüfî stratejı, optimum ya da mazimum stratajl ve koa lısyon durumlarına ılişkin bulgu va terimlen ojrenme zorunluju konulmuştu. Boylece yıllardan berl uzaya fırlatüan peyklerden dunyayı fjoz lercesıne beş kıtada olup biten lerı ızleyen uzmanlar Şili, Portekız, Yunanıstan, Kıbrıs, Ortadogu gıbı anlaşmazlık odaklarn dakı olaylan geleneksel diplo masinın çağ dışı kavramları ile değıl. bügı sayarlann sundufu seçenekler ı$ığ'nda değerlendlnp onerılerde bulunmaktadır. Goruluyor kı yırmınci yüzyıhn ıkıncı jansında Amenkan devletı gıderek kapıtalıst sıstemle onun yarattığı sayılan çokulus lu şırketlerın hızmetıne kosulmus bulunmaktadır. Bu büyük değışmenın bır sonucu kamu yö netımının bellı felsefî değerler, fıkirler va amaçlara ulasmaktan vazgeçıp, sadece teknısyenlertn tercihlerıne açık bırakılan blr a lan halıne gelmesıdır Bılim ve teknolojı sadece bellı ekonomık çıkarlar sağlamak ıçın gelistıri len bır «tekno polıtıkasya luzmet ettıgi sürece, demokrasınin nıhai hedefleri olan mutlu ınsan ların zora dayanmayan ozgur yö netıma kavuşma ısteğı bır ütop ya kalmaga mahkumdur. Vietnam gizli belgelerinin açıklanması, ortalama Amerikan vatandaşını şavaş* h aleyhtarı yapmaya yetmedi « tl "rıuır Amerikan demoknstolndeki dfjismenin f*rkediLmemeai Için tosy«J billmcUerin y»rdunıyl» yenl kammlar nretiliyor. tedır Gerçekten dUnvanın her >ennde, fakat bzellıkie ABD'ds karar vermenin teknık türlerı % atandaşlarla, gudulecek siyasete bıçım verenler arasındaki uçurunı gemşlemektsdır Boyleoe elae etiilen teknık bılgüer, bu bügılen kullanan uzmanlar ehvle buvuk şırketıere dayalı derîette asbndi kamu yaranna hızmet etmelerı geresen yoneticılerı, yanı bürokratlan buyuk bır yalnızlığa ıtmektedır. Bu sürecın demokrasıyı ıçten ıçe oyacagından kuşku yoktur Nıtekım ABD de e!e*tromk beyınler yardımı ıle toplanan ve değerlendırılen bılgiler vatandaşla hükümet arasmdakı mesafeyi gıtgıde açmaktadır. Demokratık sıstemde olup bıten bu koklu degışımın fazla fark edılmemesı içın «tekno pohtıke» yı yurütenler bu kez sosya! bılımcılen ımdada çağırmnktadır Bas^urulan çarelenn bırıncı sı vatandasın anlıvarruyacagı bır dılı kullanmak gelır Örneğın, «bombardmmn» jerıne «sılahlı keşıf uçuşVn>>, «temersuz kampı» yerme «stratejık yerleşme odaklan» gıbı terimler kullarul mıştır «Tekno pohtifca» nın mantık sıst<«>mınde ratandaşm ııvumu, sosyal psıkolojı, halkla ılış kıler ve ılancılık alanlannda g«lıstmlen duygusal hıtab \e mv nevralarla sağlanmaktadır Bu sureç herseyden ono» bılgi sayarları son derece hızlı bır blçımde çogaltrmsür Daha 1968 da ABD'de 50 000 bılgısayar (computer ordır.ateur) varken, bu s*yı günumüzde yanm mılyona ulaşmıştır. Bılgısa>arlaria toplanan bılgiler normal jollarla tasnıf edılemedıklerı ıçm ajrıca «bılgı banka» iData Bank) lara ıhtıyaç duyulmuştur Gerek bılgısayarlar, gerekse bılgi bankalann buyuk ço ğunluğu ozel teşebbus alanmdakı aev şırketlenn tekelındedır. Bu alanda IBM şırketuun guou oyle sıne buyuktür kı, bır ara Avrupa da basta Sıemens olmak uzere, Fransa Ingıltere ve Federal M manya'dakı bJgısayar endtistrıl» rının gırışmek ıstedıklerı rekabetden vazgeçıp, IBMe fulî bır tekel olarak bılgısayarlar alanını terketme durumunda kalmışiardır Bılşisayarlann ışlejişı ise haberleşmemn her alanında, o»l lıkle dunyamızı çepeçevre saran uçak sırketlen açısından vazgeçilmez bır ogedir Bu gehşmeden çıkan en onemiı sonuç şudur Amerıkan toplumunda ulusal va küp bilımsel belge Uretiminde bu lunmaktadır. Orgutlenmış bılgınin lktıdan perçınledıgı varsayımından hareket edjlirse sorumlu mevkıde bu lunanlann guçlu çıkar gruplarının bılgı edınme kaynaklannı da etkiledıgını unutmamak gerekır Zua federal hukumet çok kez bu çıkar gruplarının talebı uzeıınde bellı alanlard» araştırmalar yaptınnaktadır Oysa hangı kamosal faal^et alanımn arastırılacağı ko nusunda alınan karar, başlı bası na siyasal bır tercıhtır Bu aras tırmaiar üstelık «tasnıf edılmış» kaydı ıle kamuya açık olmaktan çıkarılınca, bu bılgllere davanan kararlar da gızlı kalmaktadır Boylesine bır yonetlm biçımi çok uiusla şırketlere buyük yarar lar sağlamaktadır Siyasal lıder ve iuzmanlar, kamuoyuna ıçık olma an bılgiler üzerinde karar alabildikleri olçüde. gütttiklen «i vasetı degerlendırmek, eleştırmeıc, yenı kararlar almak o oranda guçleşmektedır bir genç Arasrırmacılar ekıbın* mensup Danıel Elsberg adlı tanhçının daha sonra vıcdan ftzabı ya da başka psıkolojik ne denlerle bu gızlı raporu açıklamsk ıçm gırıjtığı uzun ve vorucu mucadelesı ıki ^ü* yakın Amerıkan lıamuoyunu. basırünt, mahkemelerını meşgul etmî^ur. Ne var kı «Pentagon Paper^ler adı ile tanhe geçmı$ olan bu ıınlu rapor > avınlandıktan sonra da Elsberg'ın umıt ettıfınm aksıne olarak Vıetnam'da surdurulen haksız saldınlar heıîien our madı Zıra çok gırıft ve teknık ter.mlerle yıiklu bulunan 47 cıldın en onemlı pasajlarını kapsavan kJtabınf once gazet«lerd« daha sonra kı ap pıyasasına çıkmak suretıyle alemlıŞe kavuşması, ortalama Amerikan \atandasıru savas aleyhtarı yapmaya yetmemıstır Ashnda «tekno pohtjka», yenı bı r Gresham kanuna rüretmiştır Klasık ekonomının temel kanjnlarından bırı sayılan Gresham kanununa gore, kotü para m parayı kovar. Bu be^?et^se ujgun olarak programıastınlmıs \e planlanrrış kamusal faalıvftler kendılığınden sıya^al tartışmalara son vermek ViETNAM IE16EIERI Bir ara Pentagon'un yani Amennan Mıllı Savunma Bakanlıfcının Vıetnam'da surdürdugü savaşm tarıhmı vazmak üzere gorevlendırmıs oldugu 13 kışılık Y AR I N: IKTiDAR SKKiNlESI BULMACA 123456789 Anadoluda eski bır uygarlık 8 Yemek jeme gereksınımı duyan Taviada kullanılan araç 9 Hmstıyanlıkta kılıse ta rafmdan lenlen cenaaat'en kovma cerası Demır'm sımgesı. YLKARID4N 4Ş*GlTA 1 Orerklık 2 Paralar, ak çeler Katışıksız 3 Bır gezegen Sonuna sessız bır harf getırıldijfınde mıktarca fazla an laınında bır soz belırır 4 Ter sı ılçe (çoğul), 5 Tersi bır olumsuzluk ekı Içmde çiçek konulan kap 6 Bas tarafına sessız bır harf getinldiginde savaş anlaraında bır soz belırir , Mıktarca fazla değıl 7 Su JCU ! resi 8 Degerlı bır tas 8 Os1 manlı erkeklerınin başlarma jriy dıkleri baslık Bır şeker turü. DÜNKÜ BIXMAC\MN ÇÖTtSMt! SOLDAN SAĞA 1 Lıtografı 2 Ekonomi S TınDok 4 Oton Maça 5 zokaT 6 yA n T 7 araVa Efe 8 ateseP 9 Ataç K«çı. VUKARIDAN AŞAGlYA: TiFFANY SOLDAN SAGA 1 Saygı içın verJen veya ogunç ıçın kabul edılen san 2 Halat gibi orülmüş ıplık Çİlesı Karadenız bolgesınde bir ıllmız 3 Mersıngıllerden birçok cınsı olan, boyu yüz metreM asabılen, topragın suyunu çe k»re<c yerm bataklık halıne gelmesını onleven bır ağaç 4 Tor sı \asa Fız'k*e bır kanun 5 Btr sayı Tersı duzlük, açıx arazı 6 Tez Tersı kınu >ı yecek maddelermın üzerınde yaş Uk ve ısınm etkısı ıle meydana gelen yeşil renkte mantar 7 Dumsnın \a!adıgı verde bıraktıgı kara leke Tersı beyaz DiŞi BOND 1 Letonya 2 Ikın traT 3 Tonoz Ata 4 On Nor \eç 5 Gol kıaS 6 rM Mat Ek 7 Aıdat Epe 8 I oÇ Ai 9 Isian eit