Katalog

24 KASIH 1975 Stalingrad "Son î a n n : HEtNZ SCHRÖTER 51 Türkiye'de Eğitim ve Öğrenci Hareketleri «5gretım düzeni sorununa uls km olarak solun onenlerınm başka snasal gruplann orenlerme oranla kanşüt, bulanık olduğunu kabul e'mek gerekır Bu onerilerin olumla ılerıci nıtelik te olup olmamasıyla ılgılı bır s«y değıldır Sadece so\lenmı< soz ierden bır program çıkıp çıkma Jacagı, bu programın gerçeKÇi vs tutarlı olup olmamasnla ilgı lı 1968 deki ük reform t&sarıla nndan başlayarak, geçen zaman ıçınde atılmış sloganlara bakıijh mızda tutarlı bır program gor muvoruz Soylenmış sloganların ıçenğı de ışlenmı? değil örne gın, oldukça yavgın bır jçkılde kullanılan «Halka ~don(ık eğitim» sozünün ıçenğı anlamak zor, çün kit zaten bu ıçengını bolırlemek yolunda herhangı bır çabaya gı nlmiş Dolayıaıyla sonuç olarak sojun jımdıye kadar soyledıklerının «tepkıcı» bır ii»teliğl oldu gu, öğretım s.stemındskl bazj aksaklıklara ışaret ettıği, ama bunları gıdermek, hele yepyenı bır egıtım sıstemı kurmak konusunda herhangı bır jey getırmedığı soylenebılir Ancak, solun bu konudaki eksiklıgınin onemlı nesnel nedenlerı olc"ugunu duşunmelıyız Çunkü kapitdlıst bır toplum içinde, solun ooenlen nasü olsa geçersız sayılır \e ı&tıdar degışmeden. herhangı bır kurumun ışleyişinm devrınjci ılkelere gore yenıden dıusenlenmesının imklnı azdır. Murat Belge Ömer Lâçiner Kursuna Kedar,, Ç e r l r e n : N. DİZDAROOLL 1968'de ilk isgal eylemleri döneminde, bilinen bazı «kötü durum»lar sıralanarak reform istekleri bu çerçevede biçimlendirildi. tA» ordular grubu sağ kanadmdaM 17'nc. ordu il« esM mev rilermd» sıkıca duruyordu Geri çekılmekte olan l'lnci zırhlı ordu Voroşılovsk dolaylanna varmıştı «Don» ordular grubunun güney kanadındakı durum büvuk olçüde eıddılesmışti 4'üncü zırhlı ordu Manış üzennden Proletarskaja dakı kuçük bir koprü başına kndar geri atılmıştı Ruslar Proletarskaja doğusun dan Maniş'ı güney doğrultusunda aşarak l'incı zırhlı ordunun kuzey kanadı ile 4 uncıi zırnlı ordunun Salzk dogusundaki gü ney kanadı arasındaki boşluktan güneye doğru akarak ıkl «ırhlı ordu arasındakı yakın bağlantıvı kesmişlerdı Yme düşrnan Maniş ıle Don arasmdakı üçgenl bütünü lle lşgal ederek Manış afzından Rostov"s aşafı yukan oruz Jrilometreve kadar \aklaşmı«tı Hollıdt ile Frerter Pico ordu grupları da Donez'de savaşıyorlardı «B» ordular grubunun cephesı Voroneş e kadar yanlmıştı 2'ncı Macar ordusu kaçareasma batna doğru çesıLjordu Dınyeper uzerinden Dınvepropetrovsk doğrultusunda Harkofa gıden vol ıle 2'ncı Alman ordusunun guney karadına 31den vcl sınıdı duşmana a^ık bulunuyordu Sonuç olarak gunej Ru<;ya bol?esındekı gırışım »ucunün butunt, ıle duşTiana kaptınlmış olması merkez ordular grubunu da butünu ıle tehlıkeye sokmuştu Ordulaı başkomutanlığı artık bu olumsuz joldaki gelı«melen önleyecek durumda değıldi Ophenın zamamrda başkı bır vere aktnrılma^ı ıçın Hitlrr'den olumlu b'r karar alırmadığı gıbı bovle bır ızm alınsa d» «A» ordular grubunun şımdıkı durumu bovle büvuk bir aktarma ha rek"tıne geçmesme elvenşlı değildı Rusların sımdı Kafkaslar dan Voronese kadar olan bdlgede hüktim sıiren şıddetlı taş içirie ve yetersız askerle vaptıklan taarruzlannı bolgenın batısı ıle günev doğusurda hızla sürduraıe olanağından yoksun bulunmalanna şlikretmek gereklr «A» ordular grubu da «A» ve «Don» ordular grupıBıinın hareketlı kanat konramajııiı vapa. cak durumda değıldi «B» ordular grubu başkomutamnın 21 ocak 1943 gunıi saat 22 30'da göndcdığı raporda durum muhakemesı şöyle yapılmıştı «B» ordular grubu Ia F S 'den Puhrer \a Wrhrmacht yüksek lcomutanhfına, Gun 21 1 1943 Saat 22 30 Öğrencilerin kutlandığı «hâlkâ dönuk eğitim» gibi sloganlârla ne kastedildiği açıklanmadı ve zamanla bunlar da duyulmaz oidu. bir sorun sayılmaz Yanlızca şu son on yıl içinde değll, çok öncelerden ben oğ"enci aydm kesiml Türklye s'vasal hayatında önemli bır oge olmuştur Bugüne bu açıdan bakıldığında ılgınç olan şey hareketın sıyasal eğıl'irundeki değışikliktır Her n« Kadar azımsanmayacak sayıda fa şıst islamcı vb egılimlerdeıd öğ renci • aj'dm gruplan ^arsa da bugun Türkıye de oğrenci aydın hareketının egemen sıyasal eg lımı soldur Gerek 12 Mart bn cesınm ve gerekse bu dön*m sonrasmm eksilmeyen baskı v« karsı kampanyalanna rağmen devr'mcı yonelı?, öğrenci • »ydm hareketinde egemen konumu nu sürdürmektedır. Sıyasal eğihmın bu jenl blç'ra lenışı dışınaa Tür<ıyede vJğroncı aydın fareketinın alışılmış bır olgu sayıldığını, tanhimızln boyle b^r «orjmahte»ye geleneğ» sahıp olduğunu sovledık Ancaıt bugun geçmışlennae boyle b'r «gelenek» olmajan Ülkelerde oe aydın ogrencı hareketleri deellıkle son 10 15 yılm onemlı olaylan olarak gorüldü Bu bakıından ogrencı aydın hareietıerl çağımızda evrensel bir olgu olarak ele alınmak durumundadır. O halde 1968 yılında hemen tum dünjada basgostcren hareketler Turkıye de varolan gelenekle kesıştı, bırleştı ve dolayısıjla hareket Türkiye'de başka ülkelerden çok daha farkh bi çımlere bunındu. Hatırlanmalıaır kı 196S sorüannda baska ülkelerde hareket yavaşlayıp duraklarken Turkıye de hız kazanıjordu Olay bır anlamda bugün de surüyor Kuşkusuz bunun daha bır çok nedenı var UUerm genel suasal durumu çok onemlı bır etken Fakat avdm hareketlerının kalıcı olmadığuıı ılk başansızlıklardan sonra duraklayıp gücunü yıtırdığını gosteren tarıhı gerçeklere rağmen, Turkıve'deki oğrencı aydın hareketı banndırdığı bütün dernmcı frak'iyonların güçlü bır darbe yedıSı bır 12 Mart dönemım vaşadıgı nalde bugun yine de hareketlılıgını sürdürebılme*tedır NASIl BİR REFORM Ama bütün bunlara karşm solun bu konuda da eksık kaldıgı nı ıüraf etmelıyız Devnmcı sı yasal harekete bu kadar çok kadro kazandıran Yüksek Ögre tım Kurumlannın ozellıklerı da ha ıvı araştırılmalı bugün içın gerçekleşme ımkanı hemen he men hıç olmasa bıle egıtımın gelecege yonelık progranu daha somut bıçımde dusünulmelı ve kamuoyuna duvurulmahydı Oysa bugun sosyalist bır mılıtan bile bazı genel sozler dışmda bu konuda ne soj leyecegım pek bıle mez Ilk ışgal e\lemınden sonra on ce ışgale katüan fakultelerde re form tasarılan hazi'lanmış son ra da bunlar bır genel tasan halıne getınlmıştı llerı sürulen talepler arasmda, koklu tedbır ler getırenı azdı Baştan sona fazlasıyla «ampınk» bır yol ız lenmış bılmen bırtakun «kotu durum»lar sıralanarak reform ısteklerı de bu çerçevede formul lenmışti Yanı unıversıtemn ne olması gerektıgı konusu uzenn de düşunulmemışti Talepler de bojle bır temel ılkenın ıster ıstemez yaratacagı sıstematık içınde konulmamıştı Ancak o asa mada bdyle bır yetersızlık çok doğaldı Çunku Yüksek öfretım sıstemınm ya da genel olarak eğıtım sistemının tutarlı bır eleştinsı daha once de yapılmamış tı Oğrencıler, bır «reform tasa rısı» gıbı avrıntıja inmeyı ve somut çare btümayı gerektıren bır lşe ılk kez hazırlıksız ola rak gınyorlardı Bu ilk denevden sonra tasan duzeltılebıür, gelış tirılebıhrdı Ama bu olmadı, çünkü bundsn kısa bır sure sonra solun Solun eğitim düzenine ilişkin önerileri, bugüne dek tutarlı bir program oluşturamadı genel polıtıkası değisti, Universıteve ve sorunlarına bakışı da larklılaştı Unıversıte ogrencı hareketıne egemen olan görüsün genel sivasal mucadelesf ıçin kul lanılan bır alan halıne geldı Türkıye de devTimcı hareketl» rin oğretım düzeni ıle ılgıli one rılen ozellıkle bu evreden ıtı baren tummle sıjasal amaçl?ra tabı oldu Ancak bu saghksız bi' ılışkıd'r Çunku herhangı bır sorunun sıyasal mucadele ıle dofi ru i'ı'kısı bu sorunun ancak sı yasal duz«n değışımıjle çozıı lebılecegmm bılmcıne \arıl masıvla kurulur Ojsa vukar dakı durumda bundan soz edılp mez Nedenı ıse açıktır 1968 den it'baren fraksıyonlara ayn lan devnmcı harekette gruplar üruversıtevı kendı kadrosu ve kenaı «kıtle gucu» ıç'n bır alan gıbı gormeve basladı Bu nedenle de genellıkle taraftar ka zanmak ıçın vapılan '.e ancak sı naılsnn kolajlaşması ve bazı jo netmelık defışımlerıvle sırurlı ta lepîer one sunildu Akademik a maçlı boykot ve ışgallerın duzen lenmesı aslında yukardakı tıpten talepler tlde edıldığınde oğ rencı kıtlesınin eylemı dtlzenîe yenlere duyacağı sempatl ve des tek yoluyla guç kazanmak ıçın dı 1971 öncesi ogrencı hareketı ve ona yon veren onderler genel bır doğruyu tekrar edıyorlar dı Toplumsal duzen degışmeden oğretım duzenı <?~ğışmez' Bu elbette doğrudur Fakat burada çok iyı anlaşılması ge reken bır nokta var, neyın ne ile degiştirilecegtain blllncine rs nlmış olması Yani sosyalist bır toplumda oğretım düzenının na sıl olacağı konusunda belli bır gorü? oluşmalıdır. Varolan oğ retım düzenının sosyalistçe e'eş tınsı ancak bu bJındığmde jacı labılır Kapıtalıst toplumdan nı telıkçe tarklı bır toplum bıçımı olan sosyalist toplumda oğrenım bı'ım faa'ayen hangı ılkele'e gore jurutulecek ve bu ılkelere ujarlı bır gelışım ıçındekı ku rumsal jaoı nasıl bıçımlenecek tır 0 Bu soru somutça cevapland' rılmadıgı swece ıaro!an ofretım duzenı eleştınlmış değil, bu d j zenden «şiKavet etmış» olunur Türkiye'de sol ögreüm düzeni konusu üzerine fazla eğılmedıyse, bu sorunu ıktidar sonrasmda çozulecek bır sorun sajan genel anlajıştan oturudür Kuşkusuz solun hemen tum onerılerı gıoı bu alana ılışkın onerıleri de ancak ıktidar sonrasmda yurürlüğe konulabılir. Fakat bu varolan duzen ıçınde sıyasal hedef ta mamen uymasa bıle, ılkede bunlara uvarlı olan onenlenn gerçekleşmesı ıçın çalısma yüktımlüluğünü unutrurmaz U Mart döneml ve sonramıdald baskilars ksrsın devriıncl S(renci hareketi tçindeki efemen konnmnnu sflrd&rdynr. herkese açık, yetenek ölçüsünde baslıca ve tek olçu oluşudur Sıs tem hangı kademede ne kadar m sana geres duyujorsa eşıt 'mkanlar ıçmde yetışmış adavlar ayncalık gozetmeven sma^larda kı başan derecelerıne gore bu kademeve gırme hakkım kazanırlar 'Vjrıca eklenmelıdır kı bu sınav'ara gırme hakxı sureklıdır Eger bugün oğretım bilim faalıjetine ve genel olarak oğretım duzenı dedığımiz şeve çot degışık bır açıdan vaklasrna ımkânı veren olgular \epvem bır duzen oluşturabılmenın nesnel koşulla yönflij Fuhrenm «Bn ordular grubunun durum yarfilaması konufinda şınıdıje kadar \ermış oldugu bılgılerı bır ara\"a topla>a rak bır rapor halınde sunmayı kendıme bir görev sayıyorum Budennyj bolgesınden çekılen Cramer kolordusu mevcudunun srdece za^f bır karma tumen kuvvetınde oldufu goruldukten «onra XXIV uncu zırhlı kolordu kuv\et gruplarıyle Alpını <co lordusunun da er \e araçpereç bakımından ağır kayıplara uğ rajacağı beklenıjordu Sonuç olarak ku\*vet orantısmda oluşan bu zavıtlama ordular grubunun tuttugj bolge\ı ortme gorevmi %erıne getırme guvancesını de zayıflatTiışnr Aıdar ağn ıle Sta rıj Oskol arasındakı cephe hava yolu ıle yaklaşık üçyuz kılometre uzerınde halen enınmae, ı) Zauflamış bulu'ian 19'uncu zırhlı tümenle 320'nci tümen, ve 298 mcı ıle 27 ncı zırhlı tumenlerden oluşan guney grubu ıle, b) Cramer çrubu yanı zayıf pıvade tumenı ve, c) Ksdrosunun \enılererek tamamlanması ıçın duılendırıl mek ıhtıj acınaa bulunan «Buyük Almanya turrenı» ıle, d) Belkı de bırkaç gun ıçınde Alman ve Italyan bırlıkleri karmasından oluşturulacak b'r pıyade tumenı kuvretındeia bır bırlık bulunmktadır Guney gubunun goreM harekete geçme çerçevesınde yalnız «Don>< ordular gıubunun kuz<>7 kanadmı ortmek olabılır O hal de bu ^rubun aa çekı.mesı gerektıgmde günej batıja çekılmesı ongorulmuştur Bu taitd.rde grubun kuzey kanadı ıle Starij Oskol arasındakı açııUık zamanla gane\ doğrultusunda janlaşı». olarak }"uzyetm'ş kılometre kaaar çokertılebılecektır \ncak burada oluşacak hareket ya da savunma sa\aşlarını yurutebümek ıçınde elimızde jalnız <b. ıle <d« madaelerınde gosterılen bırlıklenmız vsrdır Bunlardan ancak .Büjui Almanja Tumenı» bır hareket sa\aşı japsa bıle bu kadar genış bır bolgeyı orterek guvenceye almayı başaramavacak Kızülar yme onların bulundukları dayanak noktalarından çıkmaUrını (jok edılmezlerse) engelleyıp aralarından sızaraK gen.ere dofru akacakJardır Ben emrımdekı güçlerle duşman'n batıya doğru ılerlemesım onleyemeyeceglm gıbı 2'nc ordu bolgesındekı daramun gelışmesını de ka>gi)la ızlıjorum Bundan sonra gtıneyde duşmana kaptınlacak her boşluğu jarıp geçmenın ordunun tak'ık fakat ağır msan ve araçgereç kaybını »ereKtırecek ıkı tarafu kurbanları goze almasına yol açacağma ku^kum 'oktur Benım jetkı çerçevem ıçınde durumu oldujju \»rde tutacak bır çare goremıjorum 2 ncı ordunun Olj'm gerısıne çekılmesı volunda \ap.ıgım onerı kabul edılse bıle ordular grubu bolgesındekı durumun duzelecegmı jıne de olumsuz bulmakta ım lmza: Baron \on Weıchs> KLŞ^rVIAYA GtRlŞ VE ÇIKIŞ tÇUŞLARl DERDt Hemen hemen 25 kasımdan bu yana kuşatmaya gıri? ve çıkıs uçuşlan auz»nlı b ı şesle soku'muş bulunuyordu Kusatmamn içmae esas olaıak P.tomr <c ıle Gumark Havaalanlarmdan baska çeMlnıe •len o'aran Bassaragıno zorunlu ınış jerı olarak da StalmgraciSiCj. Ha\aalanlan buiunu^ordj Kusatmamn dışmda sıçrama bazan bJjiK havaalanı olaras Tatsınskaja ıle MoroEO skn.aja alanlarından jararlannordu Bunlar kaybedildıkten sonra SalszK .\'o\oÇersask Stalıno Markıje^ka, Voroşılovgrad Ha\aalan!arnle Junkers'erın uçuşuna çok elvenşlı olan Swerwo alan k ıl'anılna' a başlandı Kasım ayı sonlarında mevcut uçakların iayısı jaklaşık olarak yuzseksen JU52, yırmnkı JU86 ıle doksan KL 111 den ıb"rettı Işte ru uç?klarla Gorıng'in Hıtlere \erdıgi vaatler cumlesınden olarak ordunun gereksınunlerı 5rerne ^etınlecektı Ordu esas olarak 750 tonluk gereç tasuımasına gereksınmış ancak mareşal Gdnng ın \aatlenne rağmen bu sınır Ö 0 tona mdınlmıştı Hıtler m emnne gore kuşatmaya uçak0 la gunde 280 me'rekup akaryakıt 40 ton ekmek ve 40 ton cephane ıle 1P0 ton %neee'ile ıkmal ger"çı gotunüecektı \ncak ku şafma\a ındırılen bu maddelerm toplamı hiçbır zaman vaad edıJeT sere^sınım alt sınırına ulaşmamış*ı I<cmalın başlama tarıhı 24 kasım olarak kabul edılecek olursa 10 ocak gıınune kadar ortalama olarak gunde 120 tonluk ikmal taş'/ımıştı kı, DU mıktar kes n gereksınımın yırmıde bınne esıtti Yalnız bır keresmde o da 19 arahkta taşınan ıkmalın toplamı bır gunde 150 uçag'n inış vapmasıyle 280 tona ulasmıştı. Ancak bu tasımalar çok kez gunluk gereksırumın bır nayli altına düşmuş bazı gunlerde hsç vapılamamıştı Yukardaki «ayılar 10 ocak guntinp kadar vapılan ta«ıma!an gostermektedlr Pıtommkui düsmana bırasılması lorunlu duruma geldığı sıralarda ındınnlenn buvuk bır bttlumu vapılamamıs, uçaklar yalnız onemU madrlelen atmakla yetmmıslerdı 10 ociktan "=onra Pıtomnık'e mıs \apabıler uçaklar günde ertalama 240 ton eşva ıtmışlar 16 ocaktan sonra bu mıktar bu yük olçude ?zalarak 20 tona 25 ocatctan sonra da b tona ınmısti O günden bu rara ıkmal maddelerının gereksinırre uj'gun ola Tak al'nıp dafıtılma olanağın denerlenenıe^ıgınden vuklerın bü yuk bır bolumu dayanak. noktalarına gore ayarlanarak atılma nnı hazırlayan gelişmeler olmasajdı, mumkün tek adıl olçu olan yetenek esasına gore ışleyen bu oğretım duzenı vapısı gerçek çı her ınsan için ıdeal bulunurdu. çağımızda bunu da aşma mıza ınkan tanıyan gehşımler var Çağımızm dıkkate de*er b<r o'a>ı olan ogrencı aydın hareketlen ve bunlarm sijasallasiıası olgusunun altındakı dern nedenler buralarda aranmalıdır Öfrencı ayaınların sıyasal eyleme adeta kıtlesel bıçımde ka t.lmaları sorunu Türkıye ıçın dusunulduğunde fazlasıyla ılg"nç nm tmrn tomtl HAREKETLERİ ÇAGDAŞ YAYINLARI SOSYALİST ULKELERDE Bugün sosyalist ülkelerde de öğrebm bılım kurumlarında kademelı bır japı \ardir TeknA orgutlenışı ıle sosyabst ulkelenn oğretün duzenl, gelışmiş bır kapıtalıst ulkemn oğretım dtizemnden farklı değıldır Fark kademeler arasındaki hıyerarşının ışleyışuıde de gozukmez rarklılık sosjalıst tilkelerde bu hiverarşık yapı ıçınde yukselmenın ln§aıuı Yolcniar 1 H O M E N DOSONCEUfO TANSrfAN DENEMR.ER TASAMArKOSO V t YAZARIN Hıfzı Yeldet Velidedeo£lu W«n adr**l: ÇAÛDA* VAYtNUfU C*5»Ioölo. HtDtavl Sok. Ns. »«1 İSTANtUl Fîr»t» 20 Llra BULMACA 12 3456789 terılmek istprılen olünün tabutu konulmak uzere yapıhruş, uzen kumaşla ortulu vuksek taban 1 Eskıden dervışlerın hep . bır ağızdan vuksek sesie zık retmelenne verılır ısımdı 2 Ikı ve ı arası çok olan Bır bajan ısmı 3 Bır tatlı turu Bınek havvını 4 Tersl bır ısım Ayakkabınm tabandan vukarı olan yumuşak kısmı 5 , Tersı eskiden Osmanlı erkeklerinın başlanna gıvoiklen 6 Bejaz Dayanıklı, guçlu, zor lu 7 Tersı hasta olmama ha li Bır emir 8 Tersı ters aykın davranış Tsrsı Türk para bırimlerınden bırinın sım gesı 9 Ttrsı tavana asılan süslü lambalar DLNKÜ BULMACANIN ÇÖZtÎMÜ : SOLDAN SAGA: 1 Burunsak 2 Otosist 1 3 Tan nA 4 udo 4sker 5 rokuT 6 Gn Illm 7 Agorafobı 8 te kaM 9 ' jnapark YLKARIDAN AŞAĞIYA. 1 Bocurgat 2 Döngel 3 rotoM Oku 4 Usa L'mran 0 nınaT Ama 6 Ss ıF 7 Atık lotA 8 I neUB 9 Bar Mısk J TıFFANY SOLDAN SAG4: 1 Basımda dızgi lşinde kul lanılan harf veya başka ışaret kaüpları 2 Fazlaca dıkkat gbsterme Terazi her bır ka bına venlen ısım 3 Kanın içinde bulunan küçüfc vuvarlak ların adı Sonuna sessız bır harf getınhrse denız kenannda kı evısre venlen ısım olur 4 4 Tersı pprklarda oturulan verlere venlen ısım Olçek 5 Bır ısım 6 Ba«kan Boş saçma 1 Tersı «amarvum cısmının sımgesı Baçkaldıran 8 Mmelı, sırlı O ver anla mında bır soz 9 Onünden geçınlerek kendısme saygı gos DİSİ BONO İLE BlELftt7E VUSUS. AMA EN iy[ DÖÖUSEN ÎNSAN ttyONUNU MEDEN 0 CALABLAE ACtR' AMAC.I N6PEN VB MEPE>K