Katalog

CUMHIKİYET 23 KASIH 1976 A ydm Mşl okul, eğltlm görmüs bllgill blr insan diye bilinir. Batı dillerinde bu gibiler içın kullanılan «eclaire, enlightened» glbi aeyimler için sözlukler «gerçek blr anlayış sahibi, bilgisızlıkten, önyargıdan, bağnazlıktan KUTtulmuş insan» tanımını veriyor. OLAYLAR VE GÖRÜŞLER «Aydm» olma eğitimle edinilen bir nlteltk «ayılır. ÇUnkü eğitimden gencin doğal yeteneklerinl geliştirmesı, düzenli düşunme. anlama va öfrenme yeteneklerini ve alışkanlıklannı ed:nmeğe ağırlık vermesı beklenır. Burüar özellikle orta öğretlm düzeyinde sosyal btlimler ve fen bilimleri dersleri ıle sağlanabilecek ozellıklerdir. Sosyal bılimler öğretimi öznel ve duygusal bir içenk ve yöntemden kurtulamadığı ıçın gencm kişiliğinin gelışmesine fazla Dir katkıda bulunamadığı, tam tersme önyargıları, bagnazl'ğı pekıştırdiği her yerde, ama ülkemizde daha da ağır yakınma konusudur. Oysa doganın canlı ve cansız tüm varlıklan ile görkemli, uyumlu ve ölçüJü düzenlnl anlamağa çalışan fen, yapısı gereğı çok daha nesnel, akılcı blr ögretim ortaım oiuşturur. Yeter kl fen öğretimi doğadan, gerçeklikten kopuk, basma kalıp, cansız, anlamadan ezberlenir bilgilerin aktanlması halınden kurtanJabilsin. «Pen»nl gerektığl gıbl öğrenmenin fen meslekleri için bir hazırlık olmaktan öteye bir anlam taşıdığını ve <ayduı> kişiliğinl olusturmağa nasıl katkıda bulunabileceğıni tartışabılmek için «aydın olma» ölçütlennın ne olduğu Uzerinde anlaşmak gerek. Bunun ıçın ıleri sürülebilecek çeşitli formüller arasında tanmmış fen eğltımcisi tsraılli fizıkçi üri HaberSchaım'in reçetesini örnek alacagız. HaberSchaim'a göre aydın kişi cdürüst, bağımsız, tutarlı ve özgurce düşünebilen, önyargısîz, eleştiriye nçık, ölçiilü, sorumluluk duygusu gelişmiş, güzelliği duyafcılen» bir kişıdır. Bu nitelikler fen ogretımı ila çok etkilı biçimde geliştirilip peklşUrılebilir. Şöyle ki: Aydın Yetiştirme ve Fen Prof. Rauf NASUHOöLU bmın yazdıklarını ya da öğretmenin söyledikleriru tutmayabllir. Ögretmeni ile çeliskıye düşmemek ve onu kızdırmamak için kendı gözledlklerınden ya da ölçtüklerınden farklı şeyler soylemek zorunda bırakılmak öğrencıyı tutarsızlığa, inançsızhğa alıştınr. Eğitimde doğru yol eleştırisız kabul edilecek hazır bılgıler, kurallar belletmek değil, bilgiyi öğrenctnin kendinın arama51 ve nereye varacağını bilmediği araştırmalar, deneylerle kendinin edlnmesidir. Somut bir ornek verelim. Pennın temel kuramlanndan bırı, maddenın komnumu (Lavolsier) yasasıdır. Bu, belli tartıda maddenın hal değiştirmek, bir sıvıda çözünmek, kimyasal etkileşmelere uğramak gıbı süreçler sonunda toplam tartısının değışmeyeceğini deylmleyen yasadır. Öğrenci bununla ılgili ölçümlere, deneylere girişmezden önce sadece gözlemlere dayanarak bu değişmezlığı farketmeyeceği gıbi, bazı gözlemlerde hacım değişikliği, biçim, hal ya da renk değişikliğı olduğuna bakarak Jritlenin de değişmesı gerektiğı ızlenimine kapüır. Bu duygu ıle kendı buluşlarına bakmayıp, beklendlğini sandığı sonuca varmak için, deney verilerı ıle oynamaga kalkışabilır. Böylece öğrencide yalın gerçeğı umursamayan alışkanüklar yereder. Oysa öğrenci beklenene aykın görttase de, yaptığı lâboratuvar çaüşmasının sonuçlanna sahip çıkarak gerçeklik derecelerinı değerlendırmeğe ve onlan savunmaya özendirilirse, onda düriist davranma alışkanlığı gelişir. Fen çalışmalanndan bu auşkanlığı geliştirecek sonsuz ömekler vardır. Fende en temel buluşlar bilinenlere bağdaşmayan, onlara aykın düşen çalışma sonuçlanndan çıfcmıatır. Aydın kişl dn yargıların tutsagı olamaz. Fennin tanhsel gelişimi, kesinlık kazanmış görünen nice kuramm, nice modeiin sonradan ters yuz oldugunu gösteren örneklerle doludur; goz alıcı bir örnek verelim: Az önce değindiğimiz maddenın korunumu, doğanın en saygıdeger yasalarından biri olarak yüzyıllarca uygulama alanına, fen kitaplannın baş köşeslne ve belleklere yerleşmiştır. Ama bu yüzyılın başlarında özel gorelihk (Einstein) kuramı, bu yasanın her zaman doğru olmadığı sonucuna götürdü. Bundan sonra gelişen, atom çeıurdekıerinin parçalanması ve çekırdek etkılesmelen deneylerınde gerçekten çekirdek kütleleri toplamının sabit kalmadıfı, yenne gore madde yaratılarak arctığı, ya da madde yokolarak azaldığı gorüldıi. Demek ki maddenin korunumu tüm koşullarda geçerli evrensel mutlak bir yasa değilmis! Fen, genel kam tersine, defişmer mutlak gerçekler bilimi değildır. Her yeni asama öncekileri ya sınırlar, ya değiştinr, ya pektştirir, ya da tümceıc geçersız hale getirir. ön yargılarla koşullanmış bir kafa fende yaratıcı olamaz. Goz ahcı baska blr 0mek ıçığın yapısı 11* ilgili kuramlardır. Fizikçiler gözlemîerlne ve deneylerine bakarak ışıgın bir süre çok kUçük tıkız taneli, daha sonra, sudaki halkalar gibl yaygın dalgalı yapıda olduğu kanısına vardılar. Yaygın bir dalga ya da tıkız bir tane olmak glbi çelişik iki modelln kabul görmesl zaman lçind» Mrblıinl lrieyerek gittl. Sonunda, fldsl de yad•ınmaz deneysel kanıtlara dayanan bu ıki modeiin ikisinin de doğrulugunu onaylamak gerekti. Bugün maddenın yapısına da bulastığı ortaya çıkan bu tanedalga ikiliğı ve Dunlann bağdastınlması, maddenin ve ışıgın temel yapısının anlasılmasmı sağlayan olağanüstü verimlı bir çıkış yolu olmuştur. Bu gibı sayısız serüven, fen cilerı bır düsünceye, bir kurama saplanıp kalmaktan korumuş çelişik görüşlerın hepsinde bır gerçeklik payı bulunabileceğine inandırmı?tır. Problemleri, önyarg'sız ve ozgur bir yaklaşımla fle almak, her düşünceyı. ner görüşii hoşgorü ile karşılamak alışkanhğı bu ınanışm doğal sonucudur. HORTLAK!... nsan yaşama nasıl katılır? Klminln çocuk yaşında sırtına küfe vurulur; kimini kflçücükken boyacı sandığı ardına oturturlar; künl büyüme çağında sabanı omuzlar; kimi bakkala çırak yazılır; kimisi de özel öğretmenlerie yetiştiriüp paralı okullarda hazırlanır yaşama .. Sınıfsal konıım, temel koşulu saptar. Yoksul, ard kapısından hayata glrer; zengin, nizamiye kapısından Ne olursa olsun, llk gençlik yılları, tembellikle • haytalık ve düşle • gerçek arasında kurulmuş blr sahncaktır. tnsan, bazı zaman olağanüstü teptdlere sarıhr duyguaalUkLa. bazı zaman düşsel serüvenlere yönelir tüm benlifiyle .. Bn oluşumu besleyen ya da sömüren akımlara kolayukla bağlanabilir. Hele bizimki gibl her balcımdan bunaümlı ve çclişkili bir ortamda yetişen gençlerin, sözgeüml Turancüık eğilimlerine kapılması doğal sayılmalıdır. Çocuk, sazeteyf açtığında Orta Asya'dan Viyana kapüarına değin kılıç sallayan yiğitlerin öykülerinl reslmll romanlarda izlemektedir. Yağız atuıın üstünde yumuşak çizmeleri. sırtında sadak Ile yayı, eğerinde nuzrağı, belinde çifte su verilmiş kıücıyla, bir vuruşta adam bölen, blr bakışta kız (röçüren, dedlği dedlk, astığı astık bir Türk yigidinin serüvenleri, türlü çeşltll kompleksler altında tavranan gençlerimizl çarpıcıhkla etkllemez mi? Yeşilçam filmlerinde aynı öykü . Televizyon sinemasında aynı öyku . Hain Bizanslılar, köpek Çinliler, nâmert Avnıpalılar ortasmda durmadan kılıç sallayıp insan öldüren yiğltlerimizln kişllikleri, çocuklanmızı mestetmektedir. Bir de bu eğilim üstüne Turancılığı ekleyinlz. Atalanmızın at oynattıkları uçsuz bucaksız Asya ovalannda, yeryüzü Türklüğunün birleşip bütünlestiğinl dfişttnünüz Gencimlsln ayranı kabarmaz mı? Doğaldır a.vTanımızın ksbarması. Kovboy fllmlerinl «erredip kovboyculuk, polis filmlerinl seyredip hırsız polis oynayan çocuklar gibi, gençlerin Istanbul'da, Er»unnrı'da, Ankara'da; partl binası, kahvehane, ögrend yurdu, ttniversite laboratuvan basarak Orta Asya'yı kurtannay» yonelmesl bir bakıma anlasılabüir. Belde tabanca, elde zincir, ceptf bıçak, ya da bombayla; kendisini keçe külâhh bozkurt sayan gencimlci suçlamak kolay değil. Çfinkü o yaşlarda gençlik haytalığı agır basabilir. Kitap oknmak, çagdaş dünyanın bOlmael akunlannı izleyip a|renmek. labora(uvarlarda terlemek, bir disiplin Işldir. öğrencl. güdüleriyle kaçmak ister bu tür çabalardan .. Komandolan bu bakundan anlamak olasıdır. Yaptıkları eylemlerin, lşledlkleri roçlann haflfleUci nedenleri vardır. Çfinkfl gercek suçlu onlar degüdlr. Klmdlr gerçek suçlu? Gerçek suçlu, Ankara'da siyasal iktidann gSbeğlne bafdas kurmuş oturmuştur. Yaşlanmı», kurnmuş, budanmıstır. Hayata karşı Hn, lnsana karsı hınç duynıalrtadır. Gülümsemeyl unutmuştur. Ağacın yeşermedlğl, çlçegin açmadıgı bir dfinyası %ardır. Koyu karanlık fözleri susus blr kuyu gfbldir. Drakula'dır, Vampir'dlr, kaa içicidir. Çocuk yaşta gençlerin blrbiri ardma 51dürülme»i, sadik Wr zerkle titretip sevlndirir onu... Kardes kanı içerek yasayan hortlaktır o... öyleslne blr hortlak H, tarlhin tozlu sandukanndan çıkıp 1978 Türklye'sinin Iktidar koltuğun» oturmuştur. Her deUkanlının toprağa verilmesl. her genç tam gözlerinl kapaması. düğün bayramdır onun İçin .. Olüm, kan, çatısma, cenaze. çukur üstüne bir tüm hayati ve edebV yatı: karanlık. korku. tehllke, dehşet üstüne knrulur tk> tidan .. O gerçek btr hortlaktır. Düftnandır gül&msemeye, kahkahaya, sevflye yumuşaklığa, kardeşUğe. güzelliğe. insanlığa, aydııüığa... Karanlık rejiminde hergün yeni tehllke edebiyatını dretmez»e, herfttn yeni düsmanlıklar oluşturmazaa iktldannı koruyamas. • Efer kardes kavgasmın önflne geçmek Istlyorsak; eğer kan dökülmesini durdurmak istiyorsak; eğer çocuklanmızın yasamasını İstiyorsak; hortlağm dayandığı iktidarı yıkıp bortlağı gandukasına yatırmaiıyız. Yoksa vampirlerin. kan Içicilerin, işkencecilerin kol gezdiği karanlık bir toplum olmaktan kurtulamayn. Artık bir demokrasl sorunu değil bu« . Cinayetleri durdurma ödevi karşısındayız. . .~A . Î Kendine inanma ve Alçak Gönüllülük Aydın kışi reçetemize giren bir öge, kendine ınanç ile alçak gonüllülüğun dengeli bir karışımıdır. Ne her söylenene körü körune ınanan sığ ınsaniar, ne de. dünyada kendinden daha iyi düşünebilen biri bulunabileceglni kabul etmeyen kibirlıler vetıştirmeliyız. Fen öğretımınm bu niteliğe katkısı ne olabüır? Bır sınıfın 10 grup halınde çalışan oğrencilerine bir maddenm yoğunluğunu ölçmek gorevı verümış olsun. Butün sınıf aynı görunuşlil olan madde Orneğıni tartarak kütlesmı, uygun bır yöntemle hacminı olçecek, kütlesini hacmıne bolerek yoğunluğunu bulacaktır. Bırkaç grup deneyı erken bıtirmış ve yoğunluğu dıyelım 2.5 g'cm'î bulmustur. Az sonra baska bir grup farklıca bir sayı ile diyehm 3.0 ile ortaya çıksa bırıncıler tarafmdan güJumseme lîe karşılanabilir. Ama daha baska sonuçlar geldıkçe dunım açıkhğa ka\"uşur. Bulunan yoğunluklar iki grup ıçınde kumelenmıştir. ödev olarak farklı iki madde venlmis, gülümse nen arkadaşlar da doğru çıkmıştır. Bununıa öğrencl hem kendi yaptığı ışe ınanmayı, hem de baskalannın yaptıklarına savgı duymayı öğrenir. öğrenci başkası nasıl bir sonuca varmış olursa olsun kendininkine manır, güvenir hale gelecektir. Bu güven, kendı bulgularını elestirici jrözle sınayarak, yanılgılanır gözetim altında tutarken başkalannınkilerin de doğru olabileceği nl düsünerek, kimseyi küçUmseme sıglıgına düsmeden sağlanacaktır. öbür nltelikleri yannkl yazımda inceleyerek bir sonuca varacağıs. Dürüstlük Aydın kişi her şeyden önce dilrüst bir insandır. Dürüstlük sözcügü ile her konuda gerçeğl arama bu yolda elmdeki kanıtları serın kanla, yan tutmadan değerlendirme ve vardığı sonucu olduğu gibi onaylama ve deyimleme nlteiiğinı anlıyoruz. Fen eğitiminin bu niteliği geliştirebilmesi için öğrenci bilgiyi kendi çabası ile edinmeyi öğrenmiş olmalıdır. Vardığı sonuçlar kita Mılli Egitimde Acı Durum Reşat OĞUZ SENATÖR lkemlzin blr glyasal çalkantı Içlnde oldufn arbk ı o götfirmex blr gerçektir. Halkın dertlerinl ele almayı «avsaklayan, yurt ekonomisini harabeye çeviren iktidarın ömrünun tükenmesine. savılı günlcr kaldığuıda kimsenln kuskusu yoktur sanıru. Vurdu ilgilendiren her konuda, örneğin, halkın can giivenligiai safiayamaraak, ögrencilerln özgiir bir y«şantı içindc öğrenimlerine devaııunı püvence altına almaktan kaçınmak, ve vurulan gençlerin cesetlcrinc, solcudur gebcrsin, umursamazlığı içinde bakmak, hükiimetin tutuldujtu bir salgın hastalıktır, ya da frenl patlamıs bir araba dengesizliğl içinde tutunacak dal arayan çelişküer karmasıdır. U Şaşkuılık içinde bnnalmıa olan MC Hükümetl, basansırlığını, kendi çıkarttıği anarşik olaylan CHP'nin üstüne atmak suretiyle gülünç durumJara düşmekte. modası çoktan geçnıis koraünlzm ticaretine teşebbüs ile, yalancılığm ve ifUranm çukurunda dünyaâleme caka satarak kahramanlık poılan ile görünmeye çalışmakta; düşmaniığıoın propagandasını yaptığı komünizmin hükümran olduğu Sovyet Rusya ve Balgartstan pibi menıleketlerle elektrik enerjisi ahş verişine girerken, Türk karauoju ile sanld alay etmektedir. Halkını yoksullujfrın pençesinden kBrtaramayan, pahalılığın ateşinde kavrulmasını önleyemeyen hükiimetin, temel atma torenlerinin cafcaflı gösterilerinden fayda beklemesi bir hayal peşinde koşmaktır. Sayın Demirel Türk halkımn bâlâ, uyandığından habersiz görünmektedir; ayıp ettiğinin acaba farkında mıdır? Tam bir çöküntfl dönemi bo! Ancak, Millî Eğitimdeki çöküntfi, nlusumuıun gelecefl, Atatürkçü temelden kaydırüısı, genç kusakların gericl ve façlzan bir döşünce ile sartlandırıiması amacı içlne otnrtulmus bulunmaktadır. MC ortaklığının kurulduğundan bu yana, miiUyetçiliğln tekele alırunası ile başlayan. ulusu Udye bölme sinti ve maksatlı eylemi, önce yavas ve sonradan artan büyük bir htzla ilerlemis, Milli Eğitimin bünyeslnl, her dolanışında zehir kusan bir yüan gibi sannıştır. Koalisyonun daha Uk aylarınd», Mllli Egitim Bakanlığınm Türkeş'in buyruklanna bağlandığı, sayın Millî Eğitim Bakanının koltuğuna Türkeş'in yerleştiği, ve bu arada öbür koaiisyon ortaklannm maneviyat ve ahlâkiyat kalkınması edebiyatının, din sömürucülfiğiine yönelen direktifleri de Millî Eğitim Bakanlığınm Atatürkçü görüşüne savrulan bir buz fırtuıası ba* linde etrafı kasıp kavurduğu da gözlerden kaçmamıştı. Sayın Ali Naili Erdem, daha çok kendi insiyatifinln dışına taşan zulüm makinası giyotin hokkabazlığına bürünerek, merkez teşkilâtını darmadağın etti. Bakanlık kıvmetlcrini bnzuk paralar gibi sağa sola fırlattı ve merkez teşkilâtına Türkeş paralelinde tecrübeden yoksun \e fakat Atatürk düsmanlıgı Ûe tanımlanan ehliyetsiz kişiler Bakanhğın köşe başlanna getirildi Bu arada, BakanJıkta yıllarca blr klrpi gibl bflzülüp de gerçek mayasııun kokmuşluğunu saklamaya muvaffak olmus gerici unsurlar da gözculüğünü yapüklan koltoklann İkballerine kavusturuimuşlardı. Ankara'nın Içtnden lise müdürlerl. ortaokul mfidürleri, fiğretmenleri birer birer sürgüne tabi tutuldular, esleri bir yere kendileri başka blr yere tayin edilen öğretmenlere adeta kan kustaruldu. Sorusuz, ve sorumsuz tayinler, öğretmen toplulufuntı canından bezdirir hale getirmişti. Böylece, insafsız ve adaletsiz bir pervasızlıgın kiyımı sürdürülürken, meslek nayatlarmda pasif bir çalışmanın uyuşukluğunda RÜnünü doldurma rehavetinde esneyen göğüslerine Bozkurt rozeti takip yılısıklıgın şımankUfında arslanlaşan türediler, besin bulmuş kara sinek gibl birden bakanlığın koridorlannda göründflJer. Türkcşçi kesilen bu türediler, mesleğin Atatürkçülük namusuna olan bağlüıklaruu unutarak, birer müdür sanıyla «vur, kıra yetld almıs durumianyla okullan cinayet kurumiarına dönüstürdüler Bugün Öğretmen Liseleri, Eğitim Enstitüleri. Komando Müdürlerin ellerinde çığrından çıkarılmış, faşlzmin tencffüs ettiği, zorbalığın kol gezdiği yüz karası birer kurum ballndedirler. Okullarda ve üniversitelerde kan gövdeyi götürmektedir. Başbakanlık koltuğunda oturan Sayın Demirel'in dili, ölen gençlerlmize hayır dua için söz söylemlyor. «Memlekette komünizm hareketleri var, bu anarsiyi komunlstler. yapıyor» diyerek, kasıtü yanıitmacaiara girişiyor. Sayın Demirel başarısızük batağından ancak, bir askerî müdabale ile kurtulacağının planını iyiden iyiye adeta benlmsemişti. Sayın Demirel, Türkeş'in tosunlanm benlmsemese Idl, Tfirkeş'e «Yeter» demesini bilseydi. bugünkü acıklı, Udye bötBnme durumu meydana gelmiyecekti. MI1H Egitim Teşldlâtı bugün kan fcusmaktadır. Memnon olanlar, sadece Milli Eğitimin başına belâ olarak saldınlan Uyakatsız ldstler topluiuğudur. Milli Efitlm programJannın ne gibi makaatlarla deflstiriidlği, tek kitap usulünün ne denli blr kargasalıta ve tellt yağmasına yol açtığı, kimierin keseierinin dolmasma fırsat rarattığı, bizzat iıjln içinde olanların parraaklannı yalar duruma girmenln burnazlığma oturduklan, konulann geçmişe özlem çekenlerln ellnde ne bale getirildigl gttn geçtlkçe daba belirgtn bir hale gelecektir. 9 hukukumus kural olarak profesyonel sendlkacılığı ka bul etmemiştir. Sendıkalar Kanununa göre, isçi ve işve.m meslek kuruluslannm yönetım ve denetim organlannda gorev alanlann, bu kuruluşlara üve olabilme koşullarını taşıyan (ve üye olan) kişilerden seçılme zo runluğu \ardır. Seçimle isbaşına gelen bu kisüer dısında, h:z met akdine dayanılarak ücretle çalıştınlanlar, meslek kurulusla nnm organlannda üye ve başkan sıfatıyla görev yapamazlar. Bunun tek istisnası, kurala uygun olarak seçilenlerin daiıa sonra bu görevlerden aynlmaları dolayısıyla Uye olabilme koşullarını yitirseler dahi o icunıluştaki Uyeliklerinin devam edeceğini öngören ^••••",»<»,. go, lece, mesleği sendikacılık olan bir «eski sendikacı» tipi tılmış ve sendikacılığımıza profesyonellik yerleşmfştir. İsçi meslek kmuluslannın (Sendika, Pederasyon ve Konfederasyon) yönetim kurullarmda ve baskanlığında görev alanların kendi istekleriyle çalıstıkJarı işyerlerinden ayrümalan halinde, sendikal görevleri sırasmda geçlm sıkmtısı çekmemeleri ve geleceklerinin güven altına alınması bakımmdan kiml koruyuca hükUmler getirilmiştir. Bunlar, kendilerine, kunıluş genel kurulu tarafmdan saptanan ticret. ödenek ve yolluk adı altında ödeme yapüması ile seçime girmemek veya çekilmek suretiyle bu görevlerinin son bulması halinde, işçilikteki eski işlerine döne bilme gUvencesini sağlayan ')ükümlerdir. Aynı şekilde sendikal görevleri sırasmda sosval güvenlik haklannın kestntiye uğ ramaması bakunmdan da bir X.o ruyucu hüküm getirilmiştir. Yasa koyucunun bir yandan sendika yöneticıliğini çekici bir meslek haline getirmemek, öle yandan yöneticiliğin gerektirdıgi ktilfetlere karşı gUvenceler saglamak suretiyle her üyeye yöne ticilik yolunu açık tutmak için tıtiz bir gayret gösterdiğl, sdzünü ettiğimiz yasa hükümlerinin incelenmesinden açıkça aniasılmaktadır. Seçimle işbasına gelen bu yoneticı ve temsilcilerin yönettiklerı ya da denetledikleri meslek kuruluşu ile aralarındakl hukuk sal ilişkinin hlzmet akdi niteliğınde olmadıgı kuşku götürmez. Gerçekten Borçlar Hukukumuzda tanunı ve niteliği belirtilen Hizmet Akdi müessesesinin an esaslı unsurianndan olan; akdi ilişkinin olusumunun karsılıkiı hür iradelerin bir araya gelmesi Sendika Yöneticiliği, Kıdem Tazminatı Çetin ZiYLAN 1 ne baglı olman ve lşçlnin olunur» yolundaM 38'ıncı rr.adda rene bağımlı ve onun buyrugu sinin yapılacak ödeme tUrlenm altında hizmet görmesi gibi un belirlemış olmasıdır. Buna gösurlann bulunmayışı, "iunun re yatHlaeak ödemeler, «ücret. belli başlı kanıtıdır. ödenek ve yolluk» kavramlanyia Hizmet akdi iüşkıs! bulunma sınırlanmıştır. Kıdem tazmLı .11 dığı içindir ki yasa koyucu isçi bu kavramların hiçbirine soku.H meslek kuruluşlannın yönetım mas, dolayısıyla isçl ve lsveren kurullannda veya başkanlığında meslek kuruluşu yönetlci ve temsilcilerine «kıdem tazmınagorev almalaruıdan dolayı kendi istekleriyle islerinden ayrılanla tı» adı alünda bir ödeme yapna nn Sosyal Sigortalar Kanunu"na maz. Ban sendika tüzüklennde görüldüğü gibi, yasadaki itıer gör sıgortalüıklannın sürmesı ni, sigorta primlerinin işverene türlü ödenek» deyimtnden yadüşen payla birlikte kendilerın rarlamlarak konulan. ıHer «\i ce ödenmesi koşuluna bağlamış için .. Rtinlük ücreü tutannda kl tır. Eğer ortada bir hizmet dk dem ödeneği verilir» biçimınd"di ilişkisl olsa idi böyle bir nüK ki hükümlerin de hlçblr hukakme gerek kalmayacaktı. Çunkü sal degeri olamayacagı kanısm hizmet akdine dayanarak çalıs davız. 'tınlanlar Sosyai Sigortalar Ka îklnd olanaksızlılf >«"l«W"s^' nunu'na göre esasen sigortalıdır yılı tş Kanunu"nun 14tlncü *ma lar. desinden doğmaktadır.'^âi'^i^ Ortada hizmet akdi İlişkisl ol nusu maddede. «Eu kanuna ı a mayınca bir başka sonuç daha bi lşçilerin hizmet akitlerinın doğmaktadır. O da, bu durumarr.^cıyla feshedllmesi HAı daki kisilerin Iş Kanunu'na U lerinde tutannda "cıdsra lr | bi olmaması, yam h« l) nnf<* tazminatı ödenir» denmektedir. 1475 sayılı îş Kanunu hükümle Az önce de açıklandığı gibl ışrinin uygulanamamasıdır. çı ve işveren meslek kuruluslan Kıdem Tazminatı îş Kanunan nın seçimle işbasına gelen yöne da yer alan bir müessese olduğu tıci ve dlğer temsilcileri, tş Ka na göre, nasıl oluyor da sendi nunu'na tabı olmadıklan glbi, kunıluşlanna, feshedilecek bır ka yöneticileri kıdem tazminatı hizmet akdi bagı ile de bağlı alabıliyor? olmadıklanndan kıdem tazmmaBuna iki bakundan olanajt tına hak kazanamazlar. Bura'la yoktur. dikkati çeken bir nokta da ta Birincisl, Sendikalar Kanunu'nun «Bu kanuna göre kurulan dem tazminatmm, Sosyal Sigorkendilenne mesleki teşekküllerin ldarecileri talar Kurumundan ve temsilcilerine verilecek Ucret yaşhlık aylığı bağlanmış olmssı lerle her türlü ödenek ve yolluıt nedenine dayandınlarak alın.'r»lar genel kurul tarafından tespit sıdır. Oysa bu iddiada olanlar blr yandan TaslıUk ayugı alırScon bir yandan da yöneticilik görev lerinı sürdürmektedirler. Tüm bu yasa hükUmlerine Rar şın kıde~< tazminatı adı altında odeme yapılıyorsa, bu uygulam» nasıl önlenebilir? Kaşkusuz ük akla gelen neslek kuruluşu üyelerinin, hesaplar ve özellıkle harcamalar <o nusunda daha uyamk olrnaJarı na, hiç degilse genel kurullarda denetim haklarını kullanmalanna olanak sağlayacak bilınçlenmeyi göstermelendir. Bunun riıynıi« genel Kurui kararlan ve kuruluşun tüıüîcleri ile bilanço ve hesaplaıuiua düzenli olarak Çalışma Bakanlıgma gönderilmesi yasa buyrugu oldu^una göre, bu Bakanlıkça yapılacak basit bir denetimle ya sa dışı uygulamalarm önUnJo aiınrnft<i mümkündUr. Yasa hükümlerıru yorumla.m'Tak Tardığımız bu sonuç yeutüılerce de benımsenıyorsa ortaya 'ttir^'sorun daha çıkmaktadır. Bİ andiği gibi GeUr Vergisl Ka.ı'J nu'nun ilgili hükmll gereğbıct) kı dem tazminatı ödemelerinln bel li bir kısmı gelir vergısinden a» ışıktır. Bu güne kadar vanuaıı ödemeler kıdem tazminatı tuta1 * nde ladığma göre, Da5ı şıklık nedenlyle ödenmeyen vergil J in gecikmeyle de olsa ü,:uı ?n mması gerekmez nı? Sendikalar Uzerinde Devlet ta rafmdan yürütülen bir dış iant timın gellşme aşamasındaki bu Rünkü sendikacıhğımızı olumb.v 7önde r ;kleyeceği kamsında7os. "*» ne'fenle sendika içi demoiu sinir ve otokontrol dediğımn sendikalarm üyelerince asaj^dan yukarıya ve bağlı olduklaıı Ust kuruluşlarınca yukarı^an v sağıya denetlenmeleri, özg*it nülebilecek en İyi yoldur. Ancak bu mekanizmalar işlemtyor sa, cıddi ve dürüst sendikacuı ğın yerleşmesi için Devlet taıs fından yapılacak bir dış denetim kaçmılmaz olacaktır. Bövie bir dış denetimin boyutlannii: zaman raman hangi ölçülere va racağını ise, önce. işçilerden top lanan aidatlan sorumsuzca kullanan yöneticiler düşünmehdu ler. TEŞEKKÜR Acı kaybımız, sevglU aile büyüğümüz Y. Mimar NÎHAT URAS'ın amansız hastalığı boyunca, candan yakın alâkalan ile tıbbın bütun olanaklanm kullanarak ısdırap çekmesini önleyen Saym Profesör TEŞEKKÜR AÎLEMtZİN KIYMETLÎ BÜYÜĞÜ. Dr. Cihat ABAOÛLU'na Dahiliye Mütehassısı Sayın Cavide PAMUKER'in rahatHzlığmı amnda teşhis ederek cerranl müdahale ile sıhhat ve neşesine kavuşturan Beyoğlu llk Yardım Hastanesi I. Cerrabi Servisi Şefi, kıymeUl Dr. P. DOÇOS'a Damar Cerrahısl Mütehassısı Sayın Operatör Dr. Hüsnü UMAN'a Piziktedavi Mütehassısı Sayın Opr. Dr. Haluk KULEN Orp. Dr. ORHAN GÖLPINAB, Orp. Dr. NURETTÎN HOŞŞERBETÇİ, Ant. Dr. M. SARIBOY ve YAVUZ KAYNARa sonsuz teşekkürlerimizi bildiririz. Dr. Mesud K. ORTAÇa Piziktedavi Mütehassısı Sayın Bashemşire Sayın ••••••••••••••»•••••• • • | DARÛLACEZE BU YIL DA KURBANLARıN1Zı BEKLIYOR. • 2 • Dr. Ertuğrul AKINCI'yâ Muzaffer PAK'a PAMUKER ve BATUR AiLELERi m : 46 20 02 l (Cumhurlyet: 13012) ?••••••••»»••»»•»••»• Aynca cenaze törenme katüanlara, evünlze gelerek veya telefon, telgraf aracılığı ile acımızı paylaşaa dostlarımıza sonsuz teşekkürlerimizl sunarız. AtLESt ADINA Dr. NEJAT URAS TÜRKİYE ANSİKIOPEDM Itt» «Ir* yalnuea Cumhurıv«tlml«l kenu a!*n llk v» t»k »nalkloptdl.. Uiutumuıu 2» (klm 192*'* gttirm e<«y)*rdan günOmü» ul««tran olaylar, kı»ıl«r, bıyog'tiılt. rflkamtaf. Itntittlktar... 4 ellt 1 5 2 3 Myfa Içind; ykrım ••rı mşmn Cvımhufly«ttmı«ın sıyasal. «konomlk. lujltur*! y«$antıaının b«ie*l*ra dsyanan dvfcütd... k»vr»m»k yannı d««trlandlrrn«k l»ı« dunü ö^fanmanln «art eld.'âunu bılan •vdtnlar için bu'unrnez bir haslna .. Turkty* analktopadtai Kar TUrk'un k l O < n d t t bulunmaat garakan aa*r Yarım asırlık Cumhuriyetimizin öyküsü... VANKI Türkiye'nln yegane haftalık haber dergisi YANKItun son sayısını gördünüz mü? Yankı'da bu hafta şu yazdar da var. • Tubitak bilim ödüllerini hangi bilim adamlanmn hangı başanh çalışmalanndan dolayı aldıklannı biliyor musunuz: • Hükümet lçindeki çekişmeler, CHP içindekl gelişmeler. • Sag da, sol da doğum kontroluna karşı çıktı. • Sakıp Sabancı Yankı'nın sorularıru cevapladı. • Hükiimetin dövıa saglama çabalannın hikâyesı. • Orduyu sllâhlandınnak için neler yapılıyor? • Türk iş adamuıın pratik «ekâsı enerji kullanımında ekonomi yarattı. • Erol Simavi 40 katlı bina yapacak. • Amerilta'da eş degıştirme. • Kemal Demir'in Yankı'ya demeci. ... ve daha llglnç 25 yassı.. Yankı'yı gazetecinlzde bulamıyoreanız abone olunuz. 52 hafta 125 TL. Konur Sokak 27/7 AN KARA murat fersanesi ÖZEL SOĞUK HAVA DEPOSU MAKiNiSTLERi ARANIYOR Taksitli talcp içtn müraeut HALK EL S A N A T L A M VE NEŞRIYAT A.Ş. ISTtNBUl VE TAŞM r^ğaloglu. MO'İS fenari Sokak t.o SMMT1AL Tal. 2 7 6 1 10 ( 3 Mat) »NKİR» ( BOre ) ^rtnato««a Bulvarı 21 A T« 1 7 9 9 4 6 Bınneı Ba er r"o 22 Tal: 132 839 MMMA (BOra) Inönj C*d , S.t yanı) Tal 1 3A UNIVERSITEYE HAZIRLAMA ycni devreler A . İÇİN BBOŞÜH teTEYtNİZ 2B4848284849279927 Cfnbrlita«l«Unbul İ sömestrc sınıfı > (Ura) 25 kasım »O â f d l l K I U subat 1977 (Motif: 502/13000) îran Tahran'da kuruiu Düyük blr suıai grubu; yeni faaliyete geçen Uç fabrıkanın gündüz ve geoe vardiyalarında çalışmalara nezaret edecek tecrtlbelı soğuk hava deposu makinlstlerı aramaktadır. Ücretler tatmmkâr olup, bedava pansiyon ve otomobil tahsısi imkânlannın yarusıra ikametgâh, egıtam ve übbl gıder yardımlan da yapüır. Tecrübe ve vasıflann aynntılarıyla belirtileceğl yazılı başvunılann; «Mr. Collins (Cold Storage) Postbox 2062 Tehran» adresuıe yapüması gerekmektedir. (Bateş reklam: 47/13003) (Basın: 32İJ18/13005)