Katalog

DÖRT CUMHURİYET 2 Haziran 1975 ABDBLCANBAZ MUJTAKİM... Kt KAÎ>Afc BtNİM. RAZİYE 23 KooperaMf kurdu köyde, ben kimsesiz, yoksul bir kadınım, torunumla otururum burada, öyle kooperatifle filân işim yoktur benim. Bu keçilerle konuşur dururum bütün piin. Ama köylür.ün dediğine bakıhrsa, n« bileyim, kooperatif iyi imiş, lyi imiş ya, sonrası ne olacakmış diye kaygu ederler hani. Maşallah dayın ava da gider, vurur hayvaneıklan, sonra canavar da vurur ama köylü sokmaz onları köye. E bır bildiği vardır elbet dayınm, maşallah, o da sinirlenir buna. öğleden sonre rüzgâr çıktı ırn, püfür püfür olur bîzim köy. Gidiver kahveye oğlum, soğuk suyumuzu iç. Keçilerin unutulmuş olmaktan bir an için ahndıklannı fark etmiş gibi susuvermlşti: oysa keçilerden, sararmış otlardan. ninenin son sözlerinden ötede. daha büyük blr suskunluk, güneşin hızla yükselmesini ağır ba?lılıkla izleyen btitün canlılardan ve cansızlardan gelma bir suskunluk tepelere dogru çekiliyordu. Kadın öylesine kuru, agırlıksız ve yalmr bir boşlugu içermişçesine saydamdı ki, incecik konusma sesinin. gırtlağından değil de. etekleri arasmdaki bozuk bir radyodan geldigi sanılırdı. Bnna karşılık. derin mavi gözleri, komılannı seçip düzenlerken gözettiği kuralların bağlı oldugu akhna açılıyordu. Sonra yerden aldıgr bir taşı, duvann üs*üne çıkmış bir keciye fırlatarak ve anlamadığım bir takım sözler söyleyerek ağaçlarm arasında gözden yitiverdi. ÖJleye doğru dayımm midillisi lle Ved:a gezmeden dönüyordu. ikisi de ter içinde. Derdemez Hacı beliriyordu atın ezdiği kuromus otlu izlekten. Elinde yiyecek içecek dolu sepetle, sepeti merdivenin başına bırakıyor ve hayvanı tutuyordu. Hayvan basını jukan yukan kaldırarak huysuzluk ediyordu. Vedia, ayağında kilot pantalon ve yanm çfzmeler. kırbacım bacaklarına nıra vura yanıma gelıyor. yaptığım resimlere bakıyordu. Ama resimlerden çofc da yüzüme dikiyordu gözlerini, öyle dakikalarca duruyordu. Denize gitmiyor musun? Güne yükselmiş. sıcak artmış olurdu. Gideltm, diyordum Isteksizce. Denızden çok, serin bir oda çekiyordu içim. Ama Vedia soyunmak için lçeri girince de kâğıtlanmı toplayıp deniz haarUğına girışlyordum. Saatlann nasıl geçtiğl anlaçılmazdı, kızıa at giyımli olarak evden çıktığmı bile görmemiş olurdum çoğun. Belki önce derslerine çaUşıyor, sonra bahçenin öbür yamndan çıkıp Yazan: Melih Cevdet ANDAY midillinin ahırına gıdiyordu. Belkı de ögleden sonraya b:rakıyordu dersleri. Her şeyi japmak için bol zamanı vardı. Sanki her yerdehındsn daha uzundu günler, bu uzunluk tembelliğe, kayıtsızlığa iter gibiydi klşıyi. Resim. at gezintisı, sıcağın çivilediğl durgun zaman içinde, ııyku ile uyacıklık arası bir düsleme pibi, belli belirsiz geçip gidiyordu ve Hacı oturdugu gölgelikte, kasketinin altından saçlannı kaşıyarak ove gidip Tiyumayı kuruyordu. Hadi. dij'ordum ona. sen git istersen... Htcı, dayımla olduğundan daha rahat. ama biraz saygısız, sepeti gosterıyor: Onlan içeri al, diyor. Sonra: Ben ikindi üzerl yine gelirım. diyerek paytak paytak, zeytin ağaçlarınm arasına dalıyordu, yedeğinde midilli. Ama evine gidip yav madan önce her halde kahveye ugruyordu. Orada ktmi bulursa, bizimle ügili birkaç söz ediyordu, belki diyordu ki: Adamm lşi giicü yok, resim yapıyor oturmuş. Zenginlik iyi sey! Midilli de bugün bir huysuz bir huysuz. O kızi görtip de huysuz olmamak elde mi? Gerçekten de, \'eriia, mayosunu glymı?. omuzunda havlusu, başıma diküince ben de huysuzlaşıyordum önceleri. Denize gitme bir rorunluk oluyordu sanki, bir an önce görülüp bitirilmesi gereken bir iş. Ve hiç konuşmadan kıyıya yöneliyorduk. Genellıkle ormancılarm iskelesinden girtyorduk denize. Vedia hemen sulara dahp hızla uzaklastığma göre de, benim bu arkadaşlıkta bir yerim olmadığını düsünüyordum. Belki de bıınu kendisi için bir görev sa^nyordu. Konuşkan olmadıgına göre de, sadece yanyana gelmekle görevini verme getirmiş oluyordu. Dayım sık sık kasabaya gittığı, ava çıktıgı ya da köyde birımn evınde kaldıgı için, kimi zaman öğle yemeklerinde bulunmazdı. Geceleri gelmediği de olurdu. O zaman bız sabah akşam bayrak törenmı Beethoven'sis yapıp bitiriverirdik. Bu Olay Vedia ile aramızda gülüşmeiere neden olurdu, aramızda bir s:r arkadaşlığı kurardı. Ama dayımın gelip gelmeyecegl sabahtan belli olmadığı İçin, o varmışçasına otururduk öğle yemefine. Ben ıçkiye düşkün olmadığım içm şaraba el atmazdım: ama Ved:a bır bardak olsun içerdi her yemekte. Sarap derisinm altına yayıhrdı hemen, gözlerini bugulandırırdı. yapacagı bır ışi unutmu^ gibı dalardı, bır süre yemegi bırakır. arkasma yaslanırdı, bacaklannı masanın altına uzatırdı. (DEVAMI V,\R> TÜRKlYE 1975 Özel kesimde kaynak paylaşımına ilişkin mücadele gelişmektedir mektedir. Oysa bu parçalanrı üretimi sırasında da ham madde. ara mal, knowhow olarak dış kaynaklardan yararlanılmıştır. Yani jnerli sayılan bu parçalann da ithal bileşimi duruma göre p 3060 arasmda değismektedir. Bu olgu gözönünde tutuldugunda nihai ürünlerin gerçek ithal bileşenlerinın r o 90'a kadar yük selecegi açıktır. Monaj , endüstnsı ürünleri giimrük duvarlanyia koranflukla rı için iç piyasada yüksek tekelci fivatlarıyla satılabilmektedir. Tekelleşmenın dp yurt çpmndaki varlıgı gözönünde mtulursa bu mallan üreten dışa bağıml; kuru luslann yüksek kârlanmn ne oranda cekici olacagı acıktır kurma çabasmda iken bir van dan da içerdeki sermaye biriki mınden ve finansman kaynaklanndan daha fazla fonu kendılerine akıtmak uğraşı içındedirler. Ancak bu tersiiğin, daha bır başka deyimle bu çelişkinin temelinde sınırlı kaynakların pay laşılması sorunu %atmaktadır. Günümüzde Türk sanayii hız'.a gelişmek ısteyen, bu nedenden öturii ülkedekl sınıriı for.lann daha fazla oranlarda yeniden üretime tahsisini amaçlayan bir eüyüme aşamasına geimış DUlunmaktadır. Türk sanayiinin bugün karşı laştığı en büyük sorun mevcut kaynakların dağılımıdır. Bu aagılun sorunu piyasa olanaklaıın dan. enerji ve finansman Kay naklanna kader uzanan bir ala r.ın tüm köşelerini kapsamakta dır. Kaynak dagılımının gündeme gelişi ve ağırlıgı Batı Avrupa ülkelerindeki gibı Türk iş çev ). AREL, T. CEMAL Türkiye'nin sanayileşme sürecine girdiğini söylemek gerek 1965'den sonra sık sık duyduğumuz bır >argı var: Türkiye sa nayileşme sürecine glrmiştir. Bu yargı kimi gruplarc» Türk toplu munun artık bir sanayi toplumu oldugu biçlmınde aluımış, timi gruplarca da yapılan ya da gergerçekleştirilen bu sanayi yatınm lannın yetersiz oldugu, temelde varılan düzeyin sanayileşme demek olmadığı noktasına öncelik le parmak basılmıştır. Iyimserlik ve kötümserlik kök »üz, inandınct temellerden yok »un olduklan sürece yarultıcıdır. Gende bıraktığımız on beş yıl sü resince. montaj sanayiinin geniş ölçeğine rağmen, yapıda etkisini gösteren bir sanayilesmenin baş layıp. geliştigini söylemekte bır sakmca yoktur. Bu sanayileşrre yı gözden geçirdltimizde şu ana akımların içerildiğini görmekteyız: i Dışa bafımlı. çoklukla uluslararası tekellerin uzantısı olan monta] sanajii. B'j nitelikte ki sanayiin önde gelen ömeklen: Otomativ Sanayii. Unın dönem knlianılabılcn tuketim dallar: sanayii. Klmya Sanayii. Las'ik Sanayii. Gıda ve İçki Sanay;:. Bu ömekleri daha da uzatabili rız. Dışa bagımlı diye nitelediğirniz bu sanayilerin ham maddele ri, ara mallan büjlik bir çokiuk la dış ülkelerden, uzantısı bulun dukları uiuslararası tekellerin di ger endüstri dallarından sağlanmaktadır. Göninürde oo 70 ci> 50 arasmda değişen bır ithalâtla ana malın üretildiği söylenmekte ıse de gerçek ithal bileşimi »i 90 a kadar çıkmaktadır. Örnegın Oto motiv Sanayiinde yurt içindeki yan firmalardan sağlanan parçalar yerli malı olarak kabul edil Türk sanayiinin bugün karşılaştığı en büjiik sorun mevcut kaynakların dağılımıdır; bu dağılım sorunu, piyasa olanaklarından, enerji ve finansman kaynaklanna kadar uzanan bir aianın tüm köşelerini kapsamaktadır. İthal bileşimi Ana ve ara mallar DiŞi BOND BOHO SÜMDÛK, İMABU 6&ÇKIİŞ yeZDS XY.TADI2 GARTH HEN«NJ «İDELiM OJ ıi Ana ve ara mallar üreten endüstriler: Bu nıtelikteKi endüstriler btıyük çoğunluguyla kamu kesimi tarafından gerçekleştirilmişlerdir. Başlıca ömeKİerı şunlardır: Demır Çelik Endüstrisi (Ereğii. Karabük ve Iskenderun) Rafmeriler (Ataş, îpraş, Alıağa, Batman), Petro Kimya sanayii (îzmıt), Bakır Kompleksi (Karadenızi, Alimunyum Kompleksi (Seyd:sehirı. Bu omeklen, çlmento, klmya, kâğıt, cam vb. sanayi dallannıiakı gerçekleşmiş yatırımlarla d&ha da zenginlestırebilınz. Açıktır kı Türk Sanayiinin ağırlığını bu gruptaki endüstriler meydana gerirmektedir. Diger yandan ülkede kı sanayıleşmemn en somut ve ınandırıcı ömeti bu endüstrilerin varlıgı ve de ölçegıdir. Aııa ve ara mallar üreten enriiistrilerın kamu kesıminde yoğunlaşması bir çok kişinın zannettiği gibi czel kesimm aleyhır.e değildır. E;ı azından Ttirkıyeriekı çeyrek asırlık uygulama bu doğrultucla olmamıştır. Mevcut fıyat polıtıkası kamu kesımının elındekı bu endüstrilere ait mallann öz«l sektöre devrı sırasında. sermaye bınkimını nızlandıracak onemiı tonların da özel Kesınıe aktanlmasını sağlamıştır. Bu ozellikten ötürü oze! kesım kendı endüstrilerine ara ürün sağlayan ısyerlerinın kamu kontrolunda olmasını ıstemış, re bu konucia çaba bile sarfedilmistir. relerinl de planlama ve on'm yetkıleri açısmdan cıddı aa.n dü şüncelere yöneltmıştir. Omeğin Batılı bır iş adamı kimlı^n de görülen Ertuğrul Soysal, bir Eçık oturumda şunlan söylemektedır: «.. Türkiye'nin sorunlannı uron vadeli olarak şu noktalarda özetleyebiliriz: I Türk ulusunu çagdas eğl time kavuşturmak, II çağdas devletl kurmaüyız. III Klslsel adeletle bölgesel dengeli kalkınmayı geıçekleştirmeliyiz. IV Sanayileşme de yenl mo del ve plan disiplinl üıtiyacı içındeylz, V Tanmda reform yapma lı ve tanmsal üretime de yönelmeliyiz. VI Bellrli hlzmet ve deniz ulastırma sektörlerine agırlık vermeliyiz. » Soysal'ın bu çözüm yollan rasyonel planlama konulanna Ankara Elektrik Havagazı ve Otobüs işletme Müessesesi Umum Müdürlüğünden: Iç ve Dış Lastik Satın Alınacaktır 1 Kurumumuzca; 15U Adet Dış lâstik 10U0x20 150 Adet İç lâstik 10U0x20 teklif alma usulü ı!e satın almacakur. 2 Ilgililer bu işe ait şartnameyl tnesat saatlerl dahılınde Kurumumuz Iç Tıcaret MUdüriügünden alabilirler. 3 tlgiüler, sartnamesıne göre hazırhyacaklan kapalı teklif zarflannı "'o 7.5 muvakkat teminatlan ile birlikte engeç 13.6.1SJ75 cuma pünü saat 15.00'e kadar Kurumurauz Yazj İşlen Müdürlüğüne vereceklerdır. Teklifler 13.6.1975 tanhınden luoaren 3ü gün opsryonludur 4 Postada vâki gecikmeler nazan ıtıbare ajınmıyacagı gibi telgrafla yapılacak müracaatlarda kabul edilmez. o Kurumumuz 2490 sayılı kanuna tabı degıldır. (Basın: 16C49) 4336 olan gereksinlmi daha blr su 5"uzüne çısaran olgulardır. Hemen ılâve etmemız gerefclr kl, burada sözü edilen planlama Sosyalist anlamda bır merkezt planlama olmayıp, kaynak kullanımını özel kestm adma disıplin altına alan bir planlamadır. Türk sanavıcileri arasmda metropol kapitalizminin temstlcilerl olan gruplar boyle disipline edllmiş bir planı isterken Çukurova crubu daha bir ftzgürlük ıstemekte, «artık nangı kaynaklardan, kimin enerji tiretmesi gerektigi tartışmalannı bırakıp, harekete geçmellyiz» diyerefc enerji gibi bir ait yapı hizmetinde bile ihtiyacın gıderilmesine yönelik özgür bir glrişimi veglemektedir. Söylemeğe gerek yoktur ki, kay naklann dagılımı sırasında özle mi duyulan üst düzeyde bir disiplini sağlamış. planlamanın ara görevi kıt kaynakların etkln da ğılımı olmayıp. bu kaynaklan özel kesimin kârlannı azami kıla cak bicimde Daylastırmaktır. Bu paylaşma geregine ougün tüm özel kesim inanmıs görünmektedir. Ke var ki. Anadolu bur juvazisi ve onun önde gelen tem silcisl olan Adana grubu paylas mayı bir yeniden paylaşma blçl minde anlatmakta, bugüne kadar metropol kapitalizmme alabildigl ne yönelik tüm kaynak musluk lannm büyük ölçüde kendisine ç*>\*rilmesini istemektedir. Metro pol kaoitalizmi İ5e en akılli tem silcileri aracılığı ile bu paylaşma nın tüm özel kesimm yararlana cafı bir paylaşma olmasını iste mektedir. Hatta bu paylasmadan verimlilik artıkca. enflasvon ora nı düzeyinde emekçllere de bir mlktar devretmeyi düşündüğünU de ileri sürmektedir. Emekçüerin bu paylasmadan b'rsev alamayacaklan açıktır. Erflasvon onlann. bir an İçin yük sek gibi sörünen. licretlermi de kısa sürede eritecektir. Fakat öze! kesimin kendi içindeki çelis kileri sivrilrme bahasma bir kav nPk savaşma girdiği görünen köy dür... Y A R I N: FtNANSMAN SORUNU Tüketün mallan iiı rüKetım mallan sanavıi. Bu endüstrı kolunda önemll afiT l:k gıda ve tekstil üzerindedır. Ozel kesım (tütün ve içki sanayıi bir kenara bırakılırsa) bj endüstrı dalında agır basmaktadır. İç piyasa yanında dıs piyasada bu nıteliktekı endüstrilenn ılgı alanma gırmektedır. OzellıkJe tekstil ve uzantılarını içeren sanayilerin dışa dönük Oretim çabalan her geçen gun artmaktadır. Tekstil ürünlerinın Turkıye'nın toplam ıhracatı ıçer slndekı pavı vaklaşık olarak •• • 13 dolaylarındadır. Ihraç edıJen snnayı ürünlen ıçersindekı Dayı ıse ' ı Sl'dir Gıaa sanajı ürünîerıne gelince. mraç edılen sanayi ürjnlen ara sında ıkincı sırada bunlan görmekt«yız. Teks'ıl üriiniennın üış pıyasalara açrima ısteını, 1970'ler de Türk sanayiinin karşılaştıgı yenı sonınlan da yansıtmaii'adır. Bu sorunlar dış piyasa nlanaklanr.j yaratma ve gemşletme çevresinde toplanmaktadır, Sanayının ougünkü j'apısı kamtalist oluşumun önemü bır çelışkisıni de gfaler önüne sergılemektedir. Türkiye'de uiuslararası tekellerin uzantısı oları. dışa bağımlı metronol sanayii ile üretim araçlarmın dışmda, dıs etkılerden bağımsız sayılabi lecek olan sanayi bugün bırt> lerine ters düşmüşlerdir. Ikincı gruptaki endüstriler bir vandan dıs tekpllerla iliskller PIT FABRIKA NÜDÜRlÜfiÜNDEH 2 Haziran 1975 gününden itibaren ISTANBUL BILETLERI ATATÜRK KULTÜR MERKEZI GIŞELERİNDE SATILMAKTADIR. Muş Daimi Komisyon Başkanlığından GT. \ O : tsi 0 t 4 4 HERGÜN SAAT: 10.0018.00 Tel: 43 08 44 *3 02 91 Cumhurıyet Kesif bedeU Lira Kr» 450.000. 00 GeçîcJ temlnat tira Krs. 21.750. 00 1 t] Ozei Idaresı hızmet binası üe sinema bolün^u kalorifer tesisat iş) 2 11 Özel Idaresınm. zemır) Kat on iki adet rmkkân ve binn?i kat, dört adet iojman msaatı ... Milli Savunma Bakanlıtjına SINAVLA MÜFETTIŞ YARDIMCILARI ALINACAKTIR 1 Bakanlık ıhUyacı ıçln Hukuk, îktısat. Siyasal BUpiler Fasultesi (Maliye Dölümü) Iktısacb" ve Tıcari tlımler Akademısi mezunları arasında yanşma sınava ;le Iş ve Sosyal &ıgorta M'Uettis Yardımcısı alınacaknr. ü. Isteklilerın çıris şartlannı öğrenmPK \e kayıtîarını yaptırmalî üzere bızzat, mektupla, teıefonla Mılli Savunma Bakanliğı Personel Daıre Başkanlığına 30 haziran 1975 tarıhine kadur müracaat etraelen iereği üan olunur. Tel: 18 21 00 / 405 (Basın: 16222) 4335 IUUUU» 1.280.0O0 0(, 52.150. 00 YENİ TELEFON NUMARAMIZ 1 Yukanda grup numarası işın cınsi. keşif bedelı ve geçıcı temlnatı vaalı Kalonfsr tesisat ışi ıle (Oniki adet dukkân ile dört adet Lojman) inşaat l$ı 2490 S. K.'nun 31. tnaddesl u;armda ayrı ayn gruplar nalinde kapalı zarf usulü eksıltmeye konulmuştur. ' Eksıltmesi 1? haziran 1975 salı zünü saat 15'de. Vılâyet Makamında toplanacafe olan Daımi Komisyon manfetiyle yapılacaktır. S lşıere alt sartname plan, proie v b svraklari ber gün mesal dahilinde DaimJ Ko misiun fealemınde i n 86 oo 3 hat 4 thalelere tştirak edeceklerm: en seç Ihale tarihlnden Uç ptin önce 13 haziran 1975 tarıhı akşamına kadar Vilâyete müracaatla veterük belaesl alması lâzımriır. 5 Iştirakçilertn: Aynı Kanunun 32. maddesı uyannca nazırlayacatlan zarflarmı ihale saatinden bir saat öncesındeD komısyona «enneleri. 6 Posta gecıkmelert ile telgrat ve teletonla müracaat saoul edllmes. tlân oJunur. (Basın: 16411) 43M Kapali tekiU olacaktır. Ûgililere dujiırulur. İ