Katalog

Sahibi: Cumhuriyet Matbaacüık ve Gazetecilik T.A.S. adını NAUIR NAOİ Cenel Yayın Müdüril OKTAY KLRTBOKE Sorumlu Yazı [şlen Müdüril: ÇETtN ÖZBAVRAK Basan ve Yayan: CL'.MHLRIYET Matbaacılık ve Gazetecilik T.A.Ş. Cagalogiu, Halkevi Sok. No: 39 41 TELGRA7 ve MEKTLT adıeei: CUMHURİYET ISTANRIL TAAHHÜ1 • BÜROLAR: Ankara. Atatürk Bulvan Yener Apt. Yenışeh:r. Tel: 177477 2557U1 • IZMIR Halıt £ıya Posta Kutusu: Istanbul No: 246 Bulvan No. 65. Kai 6, Tel: 3123ü 24709 • GÜNEY Tele/onlar: 22 42 90 22 « 9 6 ı * j U e r v Atatürk Cad. Ugurlu Pa*aj, Tel: 1455ü 19731 22 42 97 22 42 98 22 »2 99 BASIN A0ONE re tLAN AYLAR: 12 t > Yurtiçı 540 27U Yuridışı S1U 4 J U> Ülke gruplarına ve pöre uçak farkı tarafından ayrıca 3 135 21(2 1 45 Başlık (MAKTU) „ .2 3 ve V. Sayta (Santimi) .„ 4, 5 o Savîa (ijaınımıt Nişan. r.jtım Mevlıu Nikâh. Evlenme, Doğum (MEbl) leşekKm (5 Santıml) i'»ı 650 U r a 14u i'M Ü25 4. TAKViM B AKAL1K 1H75 Guneş Oğle Ikindi 7.()9 12.05 14.28 A.<şam Yatsı Imsak 16.41 18.19 5.25 okuvucu ödsrur... ,ı. Kayıp (KELİMESİ) 3. (Baştarafı 1. Savfada) ıksul kövıüyle vakın ılıskı lasmdan korkmakta çünku. :nn sendika kurma haklan da on:ar çibı calışan me ırın. emekçılerın sendika (a. toplu sözleşme vapma. gıtme haklan vok. Sermanıiı, grev hakkı. toplu =öz Î hakkı tanısa da ısçı sınıair yerde kendı çıkarlanna nabiliyor. Bunu örneklenvrdük. Korkmuyor bir nokkadar onun erev vapmasınlıatta zaman zaman zamıar »ından. Yeri gelmiş. bakarverdigi zamlan bir üaska pünden alıvermf* N«"iı»r lenrnemişlerse, ellerindeki n savaş vereıek almamışonu kullanamazlar da. ile Türktş arasmdakı ayır da burada bashyor işte, ek, sendikaların vozlasabierini, işçilenn bazı sendiierlerinı alasaSı edecefclsriviiyenlerin hakian var.. sendikalan. kendilerine r birer emefcçi olan meırın, teknisyenlerin de senısma savasında SPregi ızıbi mcı olmadılar. Hatta ışçi kalan arasında bile çekezlikler, bencil çıkar yarışarken, bunu da Dek bekledum doğrusu. TÖS kurui, ilk çalışmalan yapan Baykurt, çok kişiye sorgibi bana da sormuştu nar sendika oluşturmak geini. İşçi senüıka'.an ile yaişkiler kurulmasını önerdiansıyorum şimdi. Olrnadı Türkiye'nin çokluk en bikitlesi, 12 Mart'ın ağır bal iîtında yapyalnız bırakıldı. <ası TÖS. o sıra kapatıldı. kapatıhşı tribiydi TÖSün hşı da. tart faşizminden. U ekim12 ekımlere sidilirken balItında kalmış cok kimse. >lmadan, şaçkmhğa uferadı. iır. öy!e ögüt vermesi cie. dilemesi de. bunalimlürdan KÖstcrmeden. peçirm»si îstanbul Notları Toplumun en uyanık, en bilinçli kesimi arasında saydım ögretmenleri. Özellikle köy ögretmenleri, köylülerin uyanıp bilinçlenmeierinde büyük katkılarda bulundulaı. Cephe'nın kurulur kurulmaz kıyıma onlardan başlama smın nedeni onlann işievıyle, yaptıkları büyük görevle yakından ilişkilidir. Engellerle karşılaşa karşılaşa bilinçlenmişlerdi. Simdı yeni yeni köylülerde bunu görmekteyiz. Anayasa'nm, yasaların tanıdıgı haklannı kıskançlıkla kullanmaya başladıklanm gözlemekteyiz. TÖBDER'in bugtin yapacagı «faşizmi, kıyımlan ve hayat pahalılığıru protesto» gösterilerl için karar aldığı sıra, bunun zamanlı olup olmadığını düşünen, tüm Türkiye'de yapılmasının sakıncalar doğurabilecegini sananlar arasında ben de vardım. Ortalığın karışması için bahaneler arayan «Cepiıe»nin oyunlanna gelmernek gerektiği göriişündeyim. Örnefin, «tüm Türkiye'de değil de belli illerde protesto gösterileri yapılabilir.» derdim. Toplumu bir bahane ile daha karanlıklara atmak isteyen «Cepheye fırsat vermemeli. diye düşündüm. TÖBDER. bu uyarılara kulak verip. bazı illerde gösterilerden vaz geçmekle iyi etmiştir. Tümünü ertelese daha da iyi ederdi. TÖFDER yöneticileri. Ankara' da CHP Genel Başkanı Ecevifj ziyaret edıp görüştüler... Ecevit'in anababalan ögretmenleri desteklemeye çağınşı bu zıyaretten sonradır. Eeevit, öğrenci velilerini öğretmenlere sahip çıkmaya çağırmayı yeterli görmüjtü. DİSK Genel Sekreteri Ibrahim Güzelce'nin mekrubu bazı TÖBDER vöp°'i<*üPrini hayli vüreklendirdi. Toplantılann. yüriıyiişlerin zamansız olduğu görüşündeki bazı TÖBDER yöneticileriyse. karamsardılar. Türk tş Genel Başkanı Halil Tunç'sa • Çalışanların tümüne sendikal haklann tanınmasını» istedifi gibi, bir konuşmasında öğretmenlerin direnişlerini destekleyici sözler söyleyecetine, söz verdi o kadar. DtSK'in destekleme karan alması. Türktş'in pek hoşuna gitmemişti dogrusu... Cephe Hükümeti Milli EEİtim Bakanlıgı. yasal bir protesto Kösterisini. oraya öğretmenlınn katilmalarını önleyerek engell» me yolunu tuttu. Bugün tatil giinü oldugıı halde. öğretmenleri başka toplantılara çağırdı. Bu toplantılarda ne mi yapılacaktı? Mill: Eğitim Bakanı Bozkurtçu Erdem'in «di!« üzerine yayınladığı genelge okunacaktı tüm öğretmenlere, iyi mi" TÖBDER'li öjretmenlere yasal protesfo yürüyüşleri ve toplantıları sırasında saldırılar olursa. onlar» pek çok kez görtlügflmüz gibi derhokraaîden, öz•^liriakferi Yana "olâfı çöğunluk fasizmın bu ülkede yerleşemiyeceftini gösterecekti gereginde. TÖBDER yöneticileri, kıjkırtınlara. ajanlara karsı gerekli tedbirleri almış olmalıdır. Türkiye. bugünkü asamasında b:Id:ri, slogan dönemini çoktan gerilerde bıraktı. Elde. oyla faşizmi geriletmek dururken bildiriyte. siosanla «eylem» yapmak tutarlı sayılamaz... ••• Son «Ankara Notları»nda, Süleyman Beyin «Sıkıyönetim» istediğini, askerlerinse buna «hayır» dediklerini yazmış'ım. Son demecinde Süleyman Beyin bunu iistü kapah doğruladıgını, gazetelerde olc.ıdum. Gerekirse hükü met. Sıkıyönetim isteklerini Mec lise göîürebilinniş. Askerlere kabul ettiremedigi bir sıkıyönetimi Süleyman Bey. kimlerle uyguhyabilecektir? Ülke.vi bir süre Sıkıyönetim uygulamasıyla faşizmin kucağına atarak. hula seçimlere gidecek. Bunu da kimse an'.amıyacak öyle mi? Ankara'da dün bir başka toplantı başladı. Anayasaya. vasalara aykırı olarak toplanmış «1975 kadm yılı konfrresi». Bayan Korutürk'ün desteğinde hem de. Ankara'da duymuştum. Nazmiye Hanım, telefonlarla bazı Bakanlıklara buyruklar yağdırıyordu, söylenfilero göre. öfretmenleri, e^'.erinden avırarak rırdun dört bir yanına süren Miilî Efritim Bakanhfı eöstermelik «kadm yılı konsrresi*nin koruyucusu durumunda. Devlet parasıyla kongre, balolar, kokteyller, konuşmalar: An canım, bu ne şıkhk böyle? Kürkünüz Moskova'dan mı? Hayır. Sofya'dan .. Bizimki, Püleyman Beyle gittiğinde getirmiş... îstanbul'dayım. Istanbul'da da Ankara'nın puslu havasından sıyr.lamadım daha. Öyle bir pus, bir sis ki Türkiye'yi kaplamış. Tevfik Fikret'in «sis»i gibi... Malatya (Baştarafı 1. Sayfada) îsmail Tıglı'nın öliimüyie sonuçlanan olayla ılgili olarak DGM, iki öğrenci hakkında tutuklama kararı vermiş. üçünü de serbest bırakinıştır, Tutukîanan öğrencıler, Konya Devlet Mimarlık Mühendislik Aka demisinden Erhan Bitlısii ile Ede biyat Fakültesi öğrencisi Hüseyin Şen'dir. KORUTÜRK (Ba«tarafı 1. Sayfada) kadırıa önemlı gorevler düştüğünü, özgür ve açık rejım altında yaşayan ülkelerin gençlik veya öğrencı olayları ya da tağsol çatışmaları biçiminde adlandırılan olaylar içinde bunaldığını söylemiş, «İnsanlıfı kırıp geçiren bu bunalımlar, çeşitli ülkelerde, çeşitli tedbir ve mevzuat ile zararsız hale getirilmek istenmektedir. Toplumlarm kalkınmasmda oldugu gibi bu bunalımlaı.n çözümünde de kadm, erkeğin yanında yapıcı bir yer almak durumunöa ve zorundadır. Bu sebepten Türkiye'de de öğrenci olaylan ve sağsol çatışmaları kar şısında kadınlarımıza bazı gorevler düşmektedir» demiştir. ye dax et etmek isterim. Açlığa, sefalete. her türlü toplum suçlarına açık ve müsaıt olarak ciünyaya getırilecek çocuğun ana ve babasından elbet tanrı da hoşnut olmıyacaktır. Aydın kadınlarımîzın. aile plan lamasına yardımcı olmaları ve hemcinslerim bu alanda uvarmalan. bence en büyük insunhk %e en büyük memleket hiz meti sayılmalıdır.» demiştir. r (Baştarafı 1. Savfada) huriyetnin görüşierini şöyle sıralanııştır: I üzellıkle siyasi cınayet eylemlerıvıe lehlıkpye düsp'i mı \enii*in korunması için anayasal hak ve özgürlüklerin askıya aiınmasına gerek yoktur. Siyasal ıktidarların güvenliğin Korunmasmtla '•••.'.>' Cnmhnriyet'in Yayıncılığımızdaki (Baştarafı 5. Sayfnda) Yayınevlerinin riraretle ll?ill nedenler vüzünden şiır kıtabı yaymlamaya yanaşmamaları gerçeği ortadayken ozanlara ne yapmalan ojjuuueuııır"' Yayınevı kurnıaian mı? Yayıncılara sılân çekıp ya da para döküp şiır kıtabı yayınlamaya razı etmeleri mi? Salt dergilerde şıır yaymlamakla vetmmelert mi? Yoksa şiir yazmaktan vaz geçmeleri mı? Belki de soruyu lyıce temelıne indirip vüzyıüardır tartışılan bir konuyu yenıden ortaya atmak gerekir. kimbilır.. Şiirin gerekliliğine inanıyor muyuz, manmıyor muytız? Ünlü bir yazarımız, sabah kalkınca kimi ınsanların cimnastik yapması gibi birkaç şiir kitabı kanstırdığmı, güne şiirle başladığını söyler. Acaba saçma bir şey midir bu? Orgütlenmek gerekli «CEPHE İKTİDARI EGEMENLiGiNi SÜRDÜRMEK İÇİN ANARŞiYi KÖRÜKLÜYOR»» (Cumhuriyet Hıber Merked) Yurdun çeşıtlı yerlerinde mevdana gelen son öğrenci olayları tepkiyle karşılanmakta ve MC hükümet] suçlanmaktadır. Ankara'da Tüm Ogretim Oyeleri Derneği Yönetim Kurulu. cephe iktidarının «Egemenliğıni sürdürcbilmek için anarşıyı k<v rüklediğini bunu bahane ederek olağanüstü önlemler getirmek, Sıkıyönetime başvurnıak. giderek bir baskı ret'.mine yönelmek» eğiliminde olduğunu ileri sürmüstür. ögrencılerin öldürülmesinde «Profesyonel gangster vöntemlerinin kuilamlel'.f'iı» belirten bildiride, Adalet Bakanının «kardeş kavgasmı <orüklevin» dem^rrle f'^vasayı çiğnedigi öne sürülmektedir. Isfaneu. Unıversıtesı Ctrrahpaşa Tıp Fakültesi ve Bogazici Ünıversitesinden 57 ögretim üyesınin :mzasını taşıyan bildiri lle kaba kuvvet kınanmış, bugünkü siyasal buhra^dan demokrasi içinde kurîulunmasının rrümkün oldııgu belirtilmiştir. Ülkenin de mokrasi dışı ve çagdışı vöntemlerle yönetilemeyecegine işaret edüen bildiride. bu inançta olan kuruluş ve kisiler demokrasıyi yaşatma ve güçieniırme sonımluluğuna katılmaya çatnlmıştır. TMGT II. Başkanı İsmail Dünçer, «O'aylann hükümetin bilgisi altında hükümet ajanları tarafın dan çıkartıidığını. hük'lmet yanlısı güvenlik kuvvetlenyle hüfcümet emrindeki aianların çatıştıklannı ve ögrencilerin buna sadece alet edilmek istendijini» ileri sürmüstür. Türkiye Cağdaş Metalîşçileri Sendikası Başkanlar Kurulunda konuşan Genel Başkan Fehmi Işıklar, son olaylara değinerek «Yeni 12 MarHar özlemi içinde olan MC iktidan, genclerin »1Umünü hazırlarken. Türk cdusunu kendi emellerine âlet etmek ijtemeMeiir. Ordunun BByle ry y\tn!ara gelmeyeceğini umuyoru»;» demiştir. M llet Meclisi ın Ankara'dan (BaşUrafı 1. Saytada) ısın toplantısınaa. yarciım ıaması nedeniyle menıur lerin maaşlarının ödeneme 97 mi^yon liraya ihtıyaçmasına rağmen, belediyesasında bir ıruljon lira buunu bildirmiştir. Hüküyardım gelmezse hiçbir e hizmetinin yapılamayabelirten îstanbul Belediye ıı. «Kış ortasında ve bayefesinde belediyemizde çarın haklannın ödenmeyejktasına geldik» demiştir. ı. göreve başladığı gün 537 ücret ödendiğmı, $imdi rakamın 944 milyon liraıtıgını bildirerek. şoyle demiştir: iaki farkı ben flegil. hüküve parlamento arttırçlı. ,e Gelirleri Yasasmı da çıyan ben değilim. Parlamen kararlarını uypulamak göe hükümetindir. MC'den hükümetler. parlamentoı kararlannm gerefcini ye•tirdiler Açıgımızı kapattı2 Hükümeti ise. yardımı t, bizi adım adm. bu noketirdi. Sayın Başbakanla r, görüştümse, umııt verici dinîedim Ankara'da Malianı ile pbrüşmek istedim, ayın Bakan benimle KÖTÜŞ nagı bulamadılar.» btıp çıkardı ra Beiediye Baykanı Velokay da. işçilerin ücret ideyemedifci için Belediye ıin satişa çıkanldıgını söy• aa.'nın haberine gbre, . ede çabşan ve sayılan 6 ılan işçiler adına dün bir Jalokay'ı ziyaret ederek, îlamadıklan Eıtim ve Kalıkları i!e topHı sözleşme|an fark alacaKlannı isteir. Belediye Başkanı. işçi ilerine. hükümetjn beledimali sorunlanna eğilmesöylemiş. başka çareleri U için belediye binasını çıkaracaklarını bildirmişEcevit'in mekhıbu Genel Başkanı Bülent Başbakan Demirel'e bir ı göndererek, hükümetin şehir belediyelerine gere;inin gösterilmesinin sağmı istemiş ve «Demokratandaşlar. oyları nedenivle iırılamazlar» demiştir. mektubunda. büyük sehir îlerinin devlet yardımı nesi halinde. halka bir ı ötesinde yararh olamaya u da eklemiştir. Bakan'ar (BaşUrafı 1. Sayfsda) Müftüoğlu'nun durumu Başbakan Süleyman Demirel de yaptıfı konuşmada İçişleri Bakanı Asiltürk'ü tutan bir dnvranışa girmiş ve «Alınacak tedbirlerin meşru platformun dışma çıkarılmasının sakıncalar doğurabilecegini dile getirmiştir. Daha önce «Vatan haini komünistlerle» deyimini de içeren bir demeç vermiş olan Adalet Bakanı İsmail Müftüoğlu'nun ise konuşmalara pek kanşmadığı da öğrenilmiştir. Hükümete yakın çevreler. Müftüoğlu'nun »erdifi demeçten sonra. Necmettin Erbakan'ın isTeâiyle MSP Millet Meclisi Grup Başkanvekillerinın yayınladıkları hildiri üzerine Müftüofrlu'nıın aliç dunıma düs'ügiinü. bu vüzden eski turumunu Bakanlsr Kunıhında sflrdünnediğini belirtmişlerdir. Öte yandan. bazı AP'liler. Feyzioğlu'nun Bakanlar Kurulunda Turkeş'in de ötesinde aşın bir tutum sürdürdüjünü söylemislerdir. AP'lıler FeyzioSlu'nun sıkıyönetim ilân edilmesi geregini bir kez dile petirdigini, Turkeş'in de aynı görüşü savundugunu belirtmişlerdir. ÖfrenildiSine gö re, sıkıy.'ıetim konusu fazla uzun bir eörüşmeye neden olmamış ve AP'lilerle MSP'Hlerin bugün için sıkıyönetime gerek görmemeleri üzerine, sıkıyönetim ilân edilmesi yerine tedbir olarak ilk aşamada TÖBDER mitinglerine vaJiliklerce tedbir alm ması uygun görülmüstür. Bir «üre sonra Türkeş «Bir işim var» diyerek toplantının bitiminden yarım saat önce asık bir yüzle toplantıyı terk»rmistir. ^ (BastaraTı l. Sayfada) Daha sonra yapılan 40. tura ise 420 üye katılmış, Kemal Ziya Öztürk'ün oyları 222"ye çıkar ken, Kemal Güven 184 oy almıştır. 5 oyun iptal edildiği bu turRealiU da, 9 oy da boş çıkmıştır. Birleşime son verilirken, çaSağ ve sol düşüncenin ekono lışma gün ve saaüerinin olağan mik, sosyal ve siyasal bir realite zamanlardaki gibi: salı, çarşam olduğunu savunan Cumhurbaş ba ve perşembe günleri 1517 olkanı daha sonra şunları söylemiş ması kabul edilmiştir. Bu katir: rar, AP'nin cephe adayı Kemal • Bir an için solu ya da sagı Ziya Öztürk'ün üzerinde direnortadan kaldınrsamz kalamn tek mekten vazgeçtiği şeklinde yorar ve mutlaka sağ ve sol tarafı rumlanmaktadır. Nitekim, dünkü olduğu göriilecektir. Mesele, sa hirleşimden önce. AP Grup Baş gı ve solu dengeli bir bünyeye kanvekili Oğuz Aygün de dünsahip olabılmektir. Ve esasen kü turlardan bir sonuç alınama bunun içindir ki çeşitli denge ması halinde grubun serbest bı kurallan getirilir. Her hairte sag rakılacağını gazetecilere söylelıklı yaşamak için sağın solu, so mişti. lun sağı kabul etmesi lazımdır. Millet Meclisi, salı günü saat İşte bu^da, toplumun bir par 15de topnarak, turlara devam eçası olan kadının sağda ve sol decektir. da çatışanlann arasında büyük MSP, CGP'yi titilirdi insan sevgisi ve geniş ana şefkatı ile üstün bir rol deruhte etmeÖte yandan. MSP Millet Mecsı gereğı ortaya çıkmaktadır.» lisi Grubu dün yayınladığı bilseçi Karşısındakine, kendisinden diride, CGP'nin başkanlık yana olmayana karsı. anası da mi nedenıyle partilerini açıkça babası da olsa ısyancı, mkarcı ıtham ettiğini belirtmiştir. Yaolanları, kadının analık şefkatı yınlanan bildiride. •Başkanlık ile, bıkmadan, yılmadan bağ seçimlerinde oarlamenterlerlmiz daştırma ve memleket yararı et taahhütlerine sadıktır. Bağımsız rafında onlan birbirlerine kır aday ?eçilmedi»i takdirde. CHP dırmadan bir arada yaşamaya ile anlaşmak karannda oldtıfuinandırma gayreti içinde olması nu ilân eden Cumhuriyetçi Gügerektifinı bildiren Cumhurbaş ven Partisi vöneticilerinin. bizi kanı Korutürk. daha sonra Türk ithama hakkı olmasa gerekir. Sa kadınmın tarihsel gelişimini an yın Güven Partili yöneticilere bu türlü münasebetlerde daha İht1 latmıştır. yatlı ve daha itidallı ve daha ya pıcı olmalarını tasviye ederiz. de Korutürk şunları scylemıştır: «Ancak kadınlarımızın bilinç nilmiştir. lenme problemini çözmüs. kadın Bildiride ayrıoa, MSP'H üyehak ve özgürlüğünü bütün TürK kadınma tanıtmış olduğumıızıj lerin hükümeti destekleyen parlamenterlerin, yeni yeni alterna ıddia etmemız henüz mümkün değildır.. Devlete olâugu kadar tifler denenmesini amı etmeaydın kadınlarımıza, kadın nak lerinin yapıcı bir hareket olduve özgürlügünü vurdun her köşe ğunu, bunu millPtimize başka sine yaymak hususunda ciddi oir türlü gösterilmesinin yersız ol şayret ve faaliyet düşmektedir. duğu da iddia edilmiştir. Ülkemizde kırsal bölgede vasayan baba, koca, erkek kardeş Senıfo'dı Irmık yululındı (kadm)ın hayattaki yerini kadına tanımakta ve tanıtmakta Cumhuriyet Senatosunda ise, memleket hesabına halen büyük dün AP'liler, oturumu yöneten sorumluluk taşımaktadır. Kırsal Sadi Irmak'ı yuhalamıslardır. AP bnlgelerdeki ikadınerkek^ eşıt nm Dar.ışma Kurulu'nca düzenlelİKine. şehirdeki (kadınerkek) nen cetvele büyük değişiklikler eşitliği istikâmetinde sür'atle getiren bir ör.erge vermesi üzerr.esafe kazandırmak zorundarine, CHP'liler buna itiraz etyız..jt .. ., . ... ... .. mî»let,:ve karp trtr ör>erg« verereh. hem ÂP"öneri:*nin. hem'<*e KorruştYıasmd* aile planlamasıDam«:ma Kurulu önerisinin kona da deginen Cumhurbaşkanı misyonda incelenmesini istemişözetle: «Yedırilip eiydirilemeyelerdir. CHP önerge«i oylanmış. cek, okntulup kendine ve toTJİııancak kabul ve redlerin sa>nsı ma yararlı kıhnamayacak. isteneMt çıkmısnr. AP'lüer bunun üzemeden şahip olunacak bir çocurire oylamaya de\'am edilmesini. ğı«n dünyaya Eözlerini açm*sı CHP'liler ise çalışma saatinin tasonımluluğuna ortak olurken mamianmakta oldjjMnu büdirkadınlsrımızı, dik'catle düsünmemislerdir. Tmak birlpşimi kanatmca, ortalık karı^mıs ve AP'liler. Irmak'ı \uhalama\a başlanrş ladır. AP'lilerin nrotestolan, koridorlarda da sürmüstür. Basın (BasUrafı 1. Türk basınmın kanun dısı eylemlere karşı. Anayasa ve müesseselerini korumaya kararlı oMuğıı bildirilmiş. yasama organları ve tüm sivasal partiler asgari müstereklerde bir lesmeye çağirılmiijtır. Kamuoyuna yapılan ortak açık lama şöyledir: «1 Ülkemizi hızla kargaşaya, kardeş kavgasına sürükleyen her çeşit teröre, dehşete ve kaba kuvvete dayanan kanun dışı hareketlere karşı oldugumuzu nereden ve kimden gelirse gelsin bu yöntemleri kullananlan onaylamadığımızı açıklanz. 2 Türk Basını hür demofcratik rejimi korumaya ve hür demokratik rejimin temelini oluşturan anayasayı ve müesseselerini savunmaya kararhdır. 3 Ülkemizin içinde bulunduğu buhrandan kurtulmasında ve bütün vatandaşların can ve mal güvenliğine sahip olarak huzur içinde yaşıyabilmesi için herseyden önce vatandaşları, tüm kuruluşları kanunlara uygun hareket etmeye cağınr yetkililerin yasa dışı eylemler karşışında nereden pelirse gelsin taralsızlık ve eşitlik içinde yasaları uygulamaları gerektiŞine inanır ve kendilerini göreve çagınnz. Her yasa dışı eylemin sahipleri çabuklukla kofuşturulmah suç failleri derhal yakalanmah ve adalete teslim edilmelidirler. 4 Türk Ulusunu temsil eden Türkiye BüyüV: Millet Meclisi ve tüm siyasi partileri yukarıda belirtilen hususlan gerçekleştirmek üzere asgari müştereklerde birleşmeye çağırdığımızı açıkla TÖBDER (Bastarafı ^. Sarfıııfa} Derneklerin uymaları gereken yasal zomnluitıMsn hatıriatan ve bunlara aykırı davranışlar hakkırda «erek asayiş kuvvetleri ve serekse mülki âmirlerce v»rinp eetınlmesi eereken islemlen tekrarlayan tcışlen Bakanı Asiltürk daha sonra bueun yapılacafı ilân olunan TÖBDER top lantılan dolavısıyla Türk öğretmenlerine hitabederek yasa dışı bu harekete katılmamalannı istemiş. «Yurt dısından yayın yapan bir radyonun haftalardır Türkçe yayınlannda bütün komünistleri 6 aralık TÖBDER toplanularını desteklemeye çağırması aa fevkalâde manidardır» demiştir. Asılrürk genelgesinde yasayla verilen görevlerin zamanında yapılması cereğını hatırlatmıs, yasalar gereğınce en büyük mül kıye amirinir derneklerin çahsmalannı denetleyebilecegini be lirtmiş. çalışmalannda sakınca bulunan dernek. federasyon ve konfederasyonlar.n ilgili valiliğin gerekçeli karanyla faalivetten alıkonulabileceğini bildirmiştir. ağayangil (BaşUrafı 1. Sayfada) .. barış ve gtiven içinde akları. birinin, diğeri üze ihakküm kurrnasma immeyecek ve iki toplumur. atik ve eşit haklarla mer ıresine katılacaklan feır Cumhuriyet teklüi ama ıbns meselesinin bütün ;riyle müzakere edilmek îenişletilmiş toplumlarirüşmelerin başlamasına 3İ görmüyoruz. ki toplum temsücllerinin :ilde kafılacaklan bu göre Tirkiye ve Yunanısısiirüeri de iştirak etme Birlesmiş Milletler Gereterinin özel temsilcisi işmelerde hazır bulunabı (Bastarafı 5. Sayfada) olarak: •Uslup» çeşıtlenmiştır, yeni dil, daha anlamlı bir dil olmuştur, anlattıfı temain ml(Bu notlar. TÖBDFR' larla birlikte dil de degiştinjrleri iptal 1karanndan önmiştir. Belki ilk olarak anlace yanlmıştır.)1 tım «resmi». yalmkat bir anlatım olmaktan kurtulmaya başlamıstır. A L T1N Çağın getirdiklertnin kavranılması. olumsuzluk ıçindeki kışıye bir bilinçlenme de getir560. . 565. Cumhuriyet miştir. Sonrakl, hızla geli980. • 990. Reşat şen, degışen toplumsal olay6 6 0 • 675. Hamit ları etkileyen. bilinçlenmede 550. • 560. Aziz 670. • 680.de payı vardır. N'apolyon 725. • 750.Ingiliz 78.40 • 78.50 24 ayar 1950 yılları 7 sendika (BastaraM l. Sayfada) memur oldu^una karar verme yetkisini siyasal bir organa bı rakmadığını. dolavısıyla yayınla nan kararnamemn darandığı 1H97 sayılı yasanın 5. maddesinın de Anayasanın 42. 46. 47. 117 ve l'.i». maddelerine aykırı olduğunu ileri sürmüstür. luklarını bilmeleri ve görevlerinı yerine getırmelerı olaylann önlenmesinde tek tedbirdir. Yürüriükle olan vasaiar olayların önlenmesi ıçın veterlı teclbıılen ve müeyyidelen fazîasıyŞiirimızin önüne çekılm.ş demır parmaklı^ kırması, ancak, la ıhtiva eder. Venı vasal tedozanların soruııun üzerine eğiîmelerı ile gerçekleşebilir. Kendilebirlere lüzum voktur. Alınmâsı rinden haşka kımseden yarar gelmeyece*ini ozanlarımız artık andüşünülen yasal tedbirler basuı lamalı ve kollarıru sıvamalıdırlar Siinn aydınlar arasında yaygınlıözgürlüğünü temelınder vok ede ğı. yenıden saygı kazannıası İçin kollarını sıvamalıdırlar. Yayıncıcek sonufiara varabilir. lara, eleşnrmenlere sorunlarını anlatabilrr.fk için kollarını sıvamaII Bugünkü güvensızlıB orlıdırlar. Her çareye başvurup kitap viivınlamahdırlar. Kitaplanmn tamının asıl nedenlerınden oırı dağınlmasını. yurdun her koşesinde görülrnesinı sağlamak için çaolaylann [aillerinin tespıt edıleba göstermehdirler. Gerekirse bir araya «elip örgütlenmeli, güçlarek adalete eönrterılmelennde rini birleştırmelı. yapıtları içın birlikte reklâm yapmalı, kitap dünsorumluiarın Föstcrdiklcrı anlar yamızdan yavaş yavaş çekilmekte olan şııre yeni bir yer bulmalışılması süc mreketsızlikur "st riırlar. yönetim düzeyinde bu pasıf davranışın aenetımı veikısı :se. parlamentova ait»ır ParbmPfonun başkanını bir aya yakın bır süreden berı seçemez durumda bırakılması. bu denetimın vanıl(Baştarafı 5. Sayfadı) masını önlemekte ve can çüvenevrensel öz ile sağlanır Bu düzeyde estetık ve etık ve yapısal ligine karsı evlemlerde bulunanözellıklerıyle bırey açımlanır; bunun İçin de başlangiç noktası lara cesaret vermek'edir özel sorunlar olur. Bu derınlemesine ynnelişte seyircinln duygu III Olaylann önler.mesı ıçın yoluyle tepkısi sağlanır: seyircl, bu kez sezgi ve algılama ile alınacak tedbirler konusunda »öaklı destekler. rüşbirliğine varmak zorunlueu Tıvatronun kayriaSından selpn tarihsel ve evrensel açılar vardır. Yürürlükte olan Anayatekrtrlıyayım birbirini tamamlayan, birbirinden ayn düşüsamızın ılkelerinı saafartıSı sıvnnülmeyecek bilimsel estetik bütünlüğü getırir. Bunlann birinsal reiimin «Batı modeü» de deden birı eksik oldu mu, tivatro sanatının tamamiandığınrian nen liberal va da klâsik demoksöz etmek bir aldatmaca olur. öyleyse. ne yalnızca lçine kaparasi sözcükleriyle nitelenen özelnık bır evrensellık. ne de yalnızca dışa dönük, kuru bir genelliği, siyasal iktidarların hak ve özgürlükler karşısındaki ttıtumu leme tiyatroyu varedobilir; ama hem genellemesine. hem denun ne olması gerektiiini de tarinlemesine olan yöneliste elde edilecek bütünlükte sanatsal vın rtmektedir. eylpm söz konusu olabilir Shakespeare'in ölümsüzlüğü bundanKlâsik demokrasinin sıvasal dır; onun yapıtlannoa hem bütün çağların güncelliği ve değisikridarı, bütün ideolojiler karkenligi. oluşmakta olan ınsanın dsvranışları. olaylar Içindeki şısında tarafsız. onlan hoş götavrı ve dpgışımi hem de bireyın kendı varoluşunun özeti varren. fertlerı. belli bir ideolojivl d;r. Brecht'in. onu, diyalektiğı en iyi varetmış olan yazar olakabule zorlamayan. bu seçimi rak anması da btındandır. Hamlet plbl. Shakespeare'in en kaonlara bırakan tarafsız. no«2öpal? ve yoğun vapıtı hile Hamlet'in kişilisj kadar, yozlaşmıs rür ve liberal bir devletin vönebir düzenin yokoluşu ve bu yokoluştın n?denleri üzerinde dutim anlayışma. tutum ve davranır Bu oyıında çpşjfli <;orunlar vardır Sivasal, ahlâksal sonışlannı uydurmak zorundadır» runlar, aşk, ölüm, sonsuzluk. yeniden dofuş, madde ve yaşam Kurtböke. .Anavasamızın Ulkavramları yer alır. Hemen her şey vardır b'.ı oyunda: Derin kemiz için önçördüğü klâsik deps'.kolojik incelemelerdpn. kanlı. somut çatışmalara kadar. YSmokrasi mantığına eöre. rikrın netmen bunlardan hangisinl vursıılamanın önemll olacagını zararlı olanı voktur. Bir ffkir saptar Önemli olan vönptmpnin npvî «prtjjidir. Doğru olan ancak vanlıs olabılir. Yanlı^ın da. o yönetmenin çağdaş sorunlar açısından içinde bulunduğu yasakla düzelrilmesı ise. miimkün çağın insanlannı ve sorunlannı eleşrırmesı ve yorumlamasıdeğildir dedikten sonra konuşdır. Pir düşünürün rtediSi gibi. çağımızm ana sorunu sivasettir. masını şöyle tamamlarmştır: Metafi7ik çaeı da çoktan geride bıraktıSımıza gfire. huKünün tivatrnsu icin Hamlpt tracedva^'nın nnpmli vanı bu yaoıtın si•Üzerinde birleşılmesl gereken yasal yanıdır. Bu oyiırıın başından sonuna siyaset bir iticl güç ortak çizgı, düşüncelenn cebir n'arnk bP'ır:r Ovındakı hırhır <a'''<tnr <le s'vasetın dısında ve şiddet yoluyla kabul ettirildeîildir. Konuşmalann ana çizgisl siyasettir. Ophelia bile bu meye, uvgulanmaya çahşılmasına mekan:zmanın dışına çıkamaz, ama bu mekanızmadan kopuk karşı olmaktır. Değişik fıkirler oldugj için kurban olur. Böyle siyasal cinayetlerin Işlendigi bir ve doktrinler ancak Anayasa redüzende aşka yer voktur: Ophelia'nın oyun içindeki anlamı buliminin kendilerine sunduğu udtır. Bugünün Hamlet yorumunda önemli olan Danimarka sulleri kullanmak şartıyla siyasi prensinin ruhsal durtımu değil. tarihsel çatışmalar yoluyle tuiktidara gelebilirler. Bu bakımtulan yol ve Hamlet'in bu çntısmalar içindeki çeşitli ilişkileridan düşünce açıklamalannın düdir. Bu oyunda. yozlasmış düzene karşı başkaldırmış olan üç zenlenmesi konusunda devletin Eenrin tavırlan önem kazanır: iinivprsitp hitirmis. çok düşünen yapmakta haklı olduğu tek sey ve düşünmekten dolayı eyleme geçemeyen Hamlet coşkun, bıınlann sıddpf voluna başvtımduygiisal ve bunun ıçın de yozlasmış düzenle savaşacağına Paris'p kaçan Laertes: ve kararlı. eylem adamı. gözüpek, oyunun mektir. Siddetten kaçınma kuralı Anayasal re.iimimiziB. tek res f. sonnnda düzeni degiştiren ve basa gecen Fortinbras. 4uXX. rüzyîlın hasmdan b yana çeşitli yönetmenler HamM Bu çızsrirle rjırlesildıfı rskclirtfs** let'te kenrlı çevrelerinin güncel kişiliklerinl bulmuşlardır. Meyerhold, Hamlet kisiliğinde Prens Bakunin't bulur. Polonyalı Anayasal hak ve özgürlükleri Vi'yspianski'nin yorumunda ise Hamlet. bir türlü harekete geçeaskıva alarak ve hersevden önmeyen, *elinde kitapia dolaşan zavallı bir genç»tir. Bu oyunce basının feTürlügünü tehlıkeve daki yozlasmış düzene son veren de bir evlem adamı olan düşürecpk sıkıvönetimsel tednirFortinbras'tır. Böylpce. çaSdaş yonımda, Fortirbras ovunun I T yerine Annvasamızin yasalaanahtar kişisi olur ve köhnemis yorumlarda budanıp oyundan rın rtnfrörrii'*ü u?ullprle sivasal oton'te içinde veni a!ternaHfW çıkarılan Fortinbras. çağdaş görüş ve düşünce düzevinde yönetbulmak ve üst düze»deki efirevmen için vıır^ıılanacak bir kahraman dunımuna gelir. lileri soruml'iluk anlavişına ve Doktriner bir yazar olan Brpcht, ovunlarmda bu lkilt öze ^ftrerlerini ifaya cağırmak roönem verir Onun hemen bütün oyunlarında ön düzeye çıkardırunludur.» ğı duvgiî • akıl çatışması ve kurduğu diva'.ektik vapı zaten bu ikili özü doğrudan doğruya Içerir. Söz geliml. Cesaret Ana'da Anna Fierling, savaştan yararlanan fırşatçı bir tüccar olduğu kadar, acı çeken bir anadır da. Brecht bu oyunda tarihsel özü Anna Fierüng'in savaş fırsatçılığı ile geliştirirken. onun acı cekmesinı de evrpnsel özün boyutlan lle eöstermlstir Cîallle'(Ba?tarafı 5. Sayfada) nin Yaşamı'nda, Galile ve öteki oytın kişilert bu birbirini Içeafır basacak. Belgesel tilrü veğren ıkılı öz ile anlam kazanır Galile Rişısel çelişkilerı kadar, leyışime gelince, son yıllarda topiuma olan ilişkileriyle bir suçlu kahraman olarak rarolıır. bence Avrupa'da, belki de rtunBrechfin başka bir oyununda Pııntila ayıkken katı, acımasıs yada belgesel romanlara gidılibir patron, sarhoşken dünyaya iyilik etmek isteyen duygulu yor. Nedeni su: Bugünün insar.ı bir insan görünümünü alır Bu omnda, patron llişkisl içinde artık belgesel yazılara daha <x>k tarihsel öz vurgulanırken, insan vanıyle pıjntila çelişkisi evreninanıyor. kanımca pdebıyat J<Usel özü getirir. mak istemiyor eskisi kadar. ',a«Geçmışın yerine. geleceğl kuralım Pir zamanlar tlyatro ğın gıdişı zorluyor onu. Ke?:n alışkanlığının sürdürüldüğü yerde, bundan böyle yaşanan, canbir yargıda bulunmak ıstemıvolı bır tiyatro doğsun», der ünlü Alman yönetmenl Reinhardt. rum ama benim gözlemim 'JÖVGeleceği kuracak olan. yaşamını yitirmeyen tiyatro tarihsel öt le. ile genellemesine getırdiği güncel yonımun yanı sıra, o sonına boyutlannı verecek evrensel özü savsaklamayan bir tutum İçin Tarıh okumak sıkıcıdır, edebidedir. Ünlü tiyatro yönetmeni Meyerhold, •agit • prop» tiyatro vat da çağda? ınsana uydurma (tıctil) geldiğıne gore, tarinsel konusunda yazdığı yazıda dediği sibi, tRetoriğe dayanan, salt gerçeklen gemş yığmlara bu ıkikıskırtıcı tivatro. yâni estetik tt*elerden voksun bir tlyatro yasjni bırleştıren veni bır türle anrar değil, zarar getirir.. Halk, tiyatroya ne yalnızca fildişi kulelatmak olanağı çoğu vazarlan o lere hapsedilmiş bir sanat anlayısmı ızlemek, ne de yalnızca vana yöneltiyor. Burda nemen etkisiz, sanatsız bir söylev dinlemek için gider. Halkına katkıda şunu eklemek isterim, kimı vabulunan, ona bir şeyler ekleyen. onu etkileyip onda biriklm zarlar birkaç belgeve dayanarak sağlayan tiyatro. bu ikili özü uyrımlu bir yolda kaynaştırmış, Dir roman Kanramanı varatıvoruyumlıı bir senteze varmış olan fiyatrodur. lar. Dogru bir vol değil bsncs. Her şeyin îemelf oara olan bir düzende. tiyatro sanat) da Yazmak ıstedieimız kişıyl zeryozlaştırılma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Çiinkü orta sınılın çeğe uygun vermek ve tümüyle boş hareketlerinin ardmda banndırdığı dar ahlâkçılığı, evrenbelgelere davanmak gerekir.» sel ahlâk kavramını ve gerçek insancı! açıyı vok ettiği gibi. bir Türk edebiyatının Bulgaristan' ülkenin halk edebiyatmdaki ve halk fantazisindeki zengin anlamı da tanınmasında emeâi eeçenve dili de ortadan kaldmr. Bu geniş ve zengin dünyarun yerine, lerden Birı olan Parusev Şeyh basmakalıp sözler, ayaküstü bira içilirken yapılan espirıler, Bedrettın için önce 810 savfalık her durumda kullanılan anlatım biçimleri konulur. Oysa her bır tanıtma yazısı vazmış ve tir insan. az ya da çok, kendini yenileme gereksinmesl lçindedir. dergide vayınlamış. Çok büyük Kendini ve çevresini değiştirmek özlemini duyar. Onn yasama bir ilgiyle karşılanmıs. Türkiye' bağlayan, onu yaratıcı dumma eetıren de onun bu ltkisidir. ve bir süre sonra veniden peleSanatın buna yardımeı olması eereklrken. sanat adı altında vücek ve araştırmalannı sürdürerütülen ticaretle. insanı değismezmfş. venilenmezmiş, gelismezcek. Bu arada. Atatürk nakkınoa miş gibi göstermek va da insanın kendini yenileme deviniminl kimi Bulgarların anıîarını. Keunutturacak bir uyıışturma. vatıştırma ticaretine girmek. inmalist devrimı destekleven. o vıllarda çıkmış vazıları derleyerek san yaşamı içinde lşlenen en büyük manevl cinayetler dizisinl vavır.lamak da ıstivor. vareder. IÇERİK Parnşev DİVAN ŞİİRİNİN (Baştarafı 5. Sayfada) Divan şiirinin »ihmal» edilmış bir şiir olduğunu söylemek ise. bence. çok vanlış. Yeni şiınmizi yakından ızleyen vazariarın bu yanlışa nasıJ düştüklerini anlavamıvorum. Divan şııri kusurlan bılınen. ama •ihmal» edılmemiş bir şiırdır. Gereğinden çok llgi gordüğü bile ilerl sürülebılir önce şunu belırteüm: Bu şııre Namık Kemal'den ben yapılan eleştlriler büyük oranda gerçeği vansıtıyor Bunlar üz?rinde «tartışılabılır» dıye ortaya çıkmak. düşünce oyunlan yapmakla son bulur. Sonra. bu «eleştiriyergi» lerin yüz vıldır «hep aynı seylen» söylemeleri de, yanlış olduklarmın de*il. çok açık. herkesçe görülen, kabul edilen kusurlan ortaya vurduklarının kanıtıdır. Dıvan şıirl Ou «tartışılmaz» kusurlarına Karşın gene de büyük bir şiirdlr. çok şeyler ngrenılecek «usta Iş) bir şıir.» Ama Oir sana'ın başarılı vanlarını görmek. r kusurlu varılannı örtmeve çalısmayı eerek irmez Beğenciıklerl seylerin kötü vanlarını örtmeve çalışanlar. yeryüzünde yalnızca katkısız «ıvu ile Katkısız «kötünün bulunduÇıı görüşüne spplanmı? kişılerdir Cağdaş düşüncenin getird>*i bakış açısına vabancı Kaidıklarını srtvlemek afeır bir suclama helkt ama nir rtpsîiso <ovOkullanmızda Bnem rerilerek okutulan, çağdaş sairlerimizden büyük ilgi gören Divan şiirinin «tuhaf bir alınyazısu varsa, bence o da şudur: Pu şiiri yaşatmak ısteyenler. yüzyıllann ustalıgına yaslanarak yaşamla baglan kopuk, her bakımdan ça§ dışı örnekler verirlerken, bambaşka bir dünva eöriişüne bağll bir sanatçı, solcu Nâzım Hikmet. Divan şiirinin söyleyiş güzelliklerinden öaşarıyla yara> lanan ilk çsfdaş sair olmuştur. Bütün kusurlan ortaya vurulmuş bir şiir geleneğınden yararlanmada sonraki şalrlerimizın gösterdikleri basan da övgtlye değeT bir düzeydedir. Attilâ tlhan. Behçet Necatigil, Oktay Rifat, Melih Cevdet, Turgut Uyar vb, hem dünya görüşlert, hem sanat anlayışlanyla uzak olduklan Divan şiirtnden vararlanmı?, bu şiirin eüzelliklerfm yansıtmıslardır. Daha fazlasını bekleven. Divan şiirin) gilnümüzün bir snnınuvmus Bibl ele alanlar sanatın. kapalı odalarda. vaşamdan kopuk. avn bir gelişmesı oiabilpreği ızlenımtnl varatıvorlar. Dünva artrüslertne rienk düşmeyen Dıvan şiirini, aşın bir hossörüvle deâerlendırerek, sanınm. topiıırm'u trenclpre sanata nasıl bakılması gerektiği kmusunda örrıek olmak istiyor bazı ilerid vazarlanmız, ama şiirin gelip dayan nz. AYRAM GAZETESI Rayram günlerinde yurdumuzun iıer yerinde okuyabi|iniz gazete anbul Bayram Ga?etesi'dir tlân vererek yüksek tirajından yararlanabileceğinız ne gazete, Ofset baskıl) tSTANBl'L BAYRAM GAZEfdır. Adres: üazeteciler Cetniyetl Cağalo^lu lstanbal Tel: 22 12 22 22 54 08 Mukaddes VÜKSKL tLE Adil (İÜ.rYKNER EVLENDİLER 5 aralık 1975 Konv» mmıııııiâ (Cumnunyet: 5 Clkenin içinde bulunduğu agır koşullar karşısmda: Bütün kurulıışları ve vatandaşlan kanun dışı ha eketlere sevketmek isteyen iç ve dış tertip ve tahriklere karşı dikkatli olmaya ve bunlara kapılmamaya davet ederiz. 6 Sadece basın özgürlüğünü değil tüm insan haklarma dayanan özgürlüklerin de yanında oldugumuzu açıklanz. Türk basınının ağir başlı ve sorumluluk duygusu içinde ülke yararına hareket etmenin bilinri içinde olduğunu cia belirtiriz. Kamu görevi yapmakta olan basın mensuplarına ve gazetelere karşı nereden ve kimden gelirse gelsin yapılacak ve yapılan bütün davranışları kınadığımızı açıklıkJa belirtiriz. Yasal hakların kullanılmasını engelleyen her türlü saldırıya karşı olduğumuzu da açıklarken vasal haklann devleîin resmi gnrevlileri Makedonya 1900 ıBaslarafı 4 Sa»fado) sallıklariyle yüriidüler. Kaıseden çiKtıiar Sadettın arkalarjr:dan fırladı. Aiana ueçerek onları karşısına aldı. Dızılın .nerdıvene... Delikanlılar merdivenin basamağına uvsallıkla dızıldiıeı. Barabellumda dokuz kursun vardı. Göz açıp kapayıncaya kadar. sekız el ateş ettı beş adım ötelerinden. Sekiz delikanhyı kilisenın önüne cansız vığdı. Kısrağına atladı. Kısraiının saşını geldigi vola çevirirken sol elındeki dinamit lokumunu tırİattı. Eîerin üstünde een dönerek boş alanın ortasma düsen lokuma ateş ettı. Topuklannı bineSinm karnına ındirdi. Patlama sesiyle birlikte dört nala ueldıfii yola daldı. Y A R I N: