Katalog

c Ekonomi Ekonomi Ekonoîni Ekonomi r . . . Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi LJ «75 II do Kamu ve Ozel Sektörün sanayı üretiminde geçeıı yıla oranla düşme görülüyor ÇE5ITLI SEKTORLERIN TÜMUNE YAYGIN OLAN BU DÜŞME EGİLİ Ml OZELLIKLE ARA VE YAÎIRIM MALLARI UREIIMINDE OAHA YUKSEK DUZEYLERE uLAJMAKTADIR. Hustyin MfRTtölU 1975 vılınm sanajl üretımı 1<*74 yılı uretımıne oranla düşme gostermektedır özel sektor ve Kamu sektonınun sanavı ure'ımınde geçen yıla oranla djşme kay dedılmektedır ÇeşıMı sektorle rın tumune vavgırı olan bu duşme eğılımı ozellıkle ara va va tırım mallan uretımınde da*ıa vuksek duzevlere ulaşmaktadır Sanavı uretımınde 1970 vılı ıçın de gorulen bu dusme ortalama yuzde 1020 arasında seyretmek tedır Devlet îstatıstık Enstıtusü 1 7 5 9= yılının kasım ayına ılışkın Mıllı Gelır Tahmmını vapmamıştır Ote yandan Enstıtunün jayım lamakta olduğu «Üç *\j!ık Do nemler İtıbarıvle Başlıca Sana yı Maddelerı L'etımı» adlı va jımı son sajısında 1171) vılmın ıkıncı uç avlık donemmde sana >ı üretımının duştugu gorulmek tedır Turkiye'dekı buvuk sanayım yuzde 8o ının uretımını ıçeren verılere gore l'ncı üç aylık donemde de sanayi uretimınde 1174 ün a\m donemıne oranla genle me vardır 1975 yılının 2 uç av lık donemını oluşturan nısan mavıs hazıran ajlannda 1974'un aynı donemıne oranla gorulen genleme 1 donemdekı genleme den daha fazla olmuştur. termektedir Bu gelışme MC ik tıdannın ışbasına geldığı tarıh ten ıtıbaren or'aja çıkmıştır ve ızlenen ekonomık polıtıkanın, •buyuk yatmmlar» sozlerımn de en açık gostergesını oluşturmak tadır SANAYI KESIMINDE 1JRETIM KARŞILAŞTIRMASl Lretırn Mık 974 II. döMETAL AN* S AN Alt Sıvı Majı ham demır Ingot Kutuk Saçlar Çelık tel Alumına METAL EŞVA M4KİNA TEÇHİZ^T ILAŞIM ARAC3 Dıkış makması Elektnk motoru (1 BG den buvuk) Pıher batarvalar Elektnk ampulu Kavnak elektrodu Çıvı Lretım Mık. »75 II. dftnem (Nısan, nem (Nisan, mav haz ) mav , haz ) 1318 210 2 145 0 866 5.2 314 122 6 199 8 136 8 76 0 48 16 2 Artış oranlan ' . 70 5 0 5 7 7 7 Devlet istatistik Enstitüsü anket sonuçları, Fiyat Kontrol Komitesinin kararı olmaksızın da sanayi ürünu fiyatlarının yükseltilebildiğini ortaya koyuyor. Birım fivatı GIDA SAN \Tİt Etler but nem 974 11 do Bırim \i\*\\ nem (T L ) (T L ) Artış oranı •l 20 7 12 3 485 İsVSAYII 317 27 1 53875 6 8219 1 129612 2 4469.2 30 8 21 2 53026 7 6896 2 984"9 3 3o93 5 232 1 3 0 218 KALÇLK VE PLÂlsTIK SANAYlt 0*0 ıç lastıgı 20 16 1 24 1 19 5 242 9 817 6 71 1 5.8 787 17 9 45 44 16 0 74 2 37 9 26 3 17 2 11.8 19 2 1=53 22 53 1 74 1 15 2 PETROL \ E KOMUR TLRE\LERI SANAYtl Motorın Asfalt Solvent 782 3 o9 8 15 49 7 13 2 10 6 55 19 9 317 .'5 3872 5 27 0 l\ I »1 I ^ ^ 1 ^ ^ x 1 1 Sulfınk asıt Amonvum sulfat Amonvum nıtrat Yaftlı ve sentetık bo>alar KAGlT VE KAGIT IRLNLERI Ga7ete ı^agıdı DOKIMA V t G11İM EŞTı \ İ>AN AYII 12 8 62 24 3 Sanayi anketlerine göre, ürün fiyatları hızlı artıyor 1329 1 2b64 9 1010 Margarn DOKLMA VE GÎYtM EŞYAS1 S4N1YİÎ 89 67 Sentetık kumaşlar 935 4 El halısı KAIÇIK VE PLASTİK SANAYII 36 4 Oto ıç lâstıgı 1142 3 Oto dıs lastıgı METAL AN* SANAYİt 1089 4 Nlavı ham demır 209o7 Ingot MFTA! E$\A MAKİNA TEÇHIZAT UL*ŞIM AR\CI SANAYlt 3136 8 Çamasır makınası 3388 6 Buzdolabı 3713 7 Televız\ on 1 'U Pıller ve batarvalar 53426 2 Otomobü 502234 8 Otobıis 1^8061 Kamvon 71991 Traktor İ9fl 24 1 5 76 14 bî 16" 47 ( 45 'J 147 89 9816 42 1 1335 4 649 50 15 7 16 9 22 27 1 3394 4 İfi74h Î75O2 1 «3 59137 8 5414114 7 195736 81954 82 R) 408 1 1 11 0 80 23 9 14 0 Karde pamuk ıplıgi Penve pamuK ıplıjjı V4 İ2 SANAYİÎ Sunl ıplıkle karışık dokuma 82^1 7 104 2 Sentetık kumaşlar 27 7 El halısı GID\ ÎÇKİ TUTÜN 23 5 50 9378 8 »14 2 Pastorıze sut 50001 5739 6 15 2 Sebze konserveleri 3Î4 7 357 2 07 Bugday unu 15533 0 • 9 d 17057 4 Makarna 140814 lol 16567 4 Bıskuvı (Bınmler urun cmsıne gore ton ks metre m2 lıtre ve ade f olarak kullanılmıştır 1 Devlet îstatıstık Enstıtüsu nun uç avlık sanajı anket sonuçlan uzennde vapılan ınceleme bell başlı sanavı urunlenn'n fıvat'a nnın hızh bır şekıld» ar'tıgm' ortava çıkarmıştır Bu somıç «anavıcılenn. Fıjat Kontrol Ko mıteiı'nın kararı olmadan da tı vatlannı vukspltme yollannı bu laaı'dı<lennı gostermektedır Devlet tstatıstık Enstıtusü nun sanavı arketlenne gore bellı ba^ lı sanayı urunlennın (ıyatlannda saptanan onemlı arnşlar Ton'an F«va Fıvatlan Endeksinm guve nıhrlıgıne venı kuşkular getır mektedır ÇunKO sanayı anketı n n kanıtladığı sanavı unmlerı fvat artışlan Tontan Eşva Fı vatlan Endeksmde kesnlıkle gorulmemektedır Faşbakanlığa bağlı Devlet Îstatıstık Enstıtusü «Üç ^ylık Oonemler It'banvle Sanavı Maddelen üretımı» adıvla venı bır îstatıstık sensi yavınlamak tadır Bu vavınm sonuncusu, 1975 yıhnın ıkıncı donemınde. nısan mavı« ve hazıran a r lan nı kapsavan uç ay ıçınde sa navıdekı uretim hacmını mıktar ve deger olarak vemektedır Mıktar ve deger olarak verılen harımlenrın bınbınne le bırm fıvatları elde edılmektedır Devlet Istatıs'ık Fn«tıtusu'min vaptıgı sanavi anketıne gore bulunan bmm fıvatlan tabloda karşılaştırmah olarak gorulmektedir. Iki doMin Karşılaştırma geçen yıhn ıkıncı donemı ile bu vılın ıkın cı dbnemi arasında vapUmak radır Bu ikt donemi Ecevıt v« Demırel Hukümetlerınin ılk do nemlerı olarak fcabu! etmek mumkundür Tabloda vapılan karşılaştırmadan bu ikl donem arasında sentetık fcumaş fiva^ lannm vilzde 65 oto ıç latfığı nın vuzde 16 oto dıs lastıgmın vuzde 17 pil ve batarvalann vuzde 41 kamvon fıvatlannın vıızde 2* oranmda artmış oldu ğu saptanmaktadır. Ticaret Bakanlıgı tarafmdaı derlenen Toptan bşva Fıva'laı endeksinde 1974 vıiının ikınc donemmde sanavi ürunlerı fıva endeksı 331 puan çevres.nde o\ namaktadır I9""i vıiının ikinc doneminde ıse avnı endeks 31 puan çevresınde değısmektedu Nasıl bir iılenım YORUM BİR PLANLAMA GENELKURMAY Ba^kam'nm ton bayram ve yas demeçlerı çok ılgı çekmeye başladı Genelkurmay Baskanı Sancar, radyo ve televıı yonda yayınlanan demeçlerınd* bır çok ıstegı dile getırdı En sonuncusunda ctcdbır ulerım» dedı Açıkça Fakat en soruncu de mecınden kısa bir sure sonra, Cephe Hukumetı nın Başkanı De mırel ıle kapalı bır gorusme yaptı Bu görusmede ele alınan ko nuların, demeçlerın içerıgınden daha onemlı olduğunu dusunmek mumkun. Çunku, belkı de çok ıor bır rastlantı bu qorusmeden hemen sonra Demlrel, plancılık oynamaya başladı Ulkenın ka derı ıle ılgılı olduğunu, «boyuk» Turkıye yi kurmak ıçın planlar yaptıgını ve bunun Içın bıraz zamana muhtaç olduğunu göstermek ısteyen bir halı var Yuksek Planlama Kurulu toplantıları şımdı boyle bır ıslev goruyor İLK kuruldugu zaman planlama feskılatına karşı çıkıp fbize plan değıl, pılav lazım» dıyen bır parlının Genel Bafkanı, jımdi Yuksek Planlama Kurulu toplantılarına sığınmi) durumda Neden m ı ' Cevabını 2t temmuz 1175 tarlhll Son Havadıs gazetesinde bulmak mumkun. Demirel ın yayın organında yayınlanan Demırel'in demeci vbyle >Allah kısmel eder»e, eklmde ıkıncı pakelie Iki tane 30 mılyar olmak uzere 60 milyarlık bır yatırımı daha milletin hız metıne sunacagız > Ekım ayı geçtı, kasım ayı geçtı kar başladı, inşaat mevsım) bıttı Ve U milyar lıralık yalırım paketını mılletın hızmetıne sunmayı cAllah kısmet etmedı > Allah kısmet elmeyınce, Planlsma'y» başvurmak gerekıyor SON goruşmeden sonra Demirel Hukumetı'nin davranışları, se»$ız ça gın unululmaz kahramanı Busler Keaton'ının fılmlerim hatırlatı yor. Tabıı eskıdıği ıçın kısalan, kısıldıgı içın de daha hızlı hareket edıyor goruntusunu veren fılmler Yuksek Planlama Kurulu'nun son toplantıları da fılme alınja ve milletin hızmetıne sunulsa, en az Keaton'ın fılmlerı kadar ılgı çeker Demirel, bu loplanlılarda cboyukluge» ne kadar duşkun olduğunu ortaya koyuyor Tarım mı 7 Bır buçuk saat «boyuk tarım» uzerıne bır nuluk Oörduncu demır çelık mı'' Demirel, saymaya baslıyor Besıncısı de gerek Altıncısı da gerek. «Boyuk demır çelık» gerek bu arada Plan cılar, yenı butçe ve programının açıkları hakkında yumusak bılgıler vermeye çalışıyorlar Demirel'ın lepkısi aynen soyle «Olmaz, bu açıklar daha boyuk olacak > Butçe açıgı, program açıgı, tıca ret açıgı Plancıların getirdiklerınden daha buyuk olacak. Tam bır planlama guldurusu. DEMİREL, besınci, altıncı, yedıncı ve daha sonrakı demır celık işlel melerının hayalı ıçınde O kadar kı, ıçındekı dorduncu demır çelık tesısının sorunlarını tam anlamıyla unutmus durumda Mart sonundan aralık basına kadar geçen zaman. Bu zaman aralığında dor Yalçın KÜÇÜK GÜLDÜRÜSÜ ları planlamanın emrine verllmtdlkçe, planlama olmar Bır ekonsmıdekı kontrol araçları gelıstırılıp bunlar kullanılmazsa planlama hıç oimaz. Sadece planlama guldurusu olur ŞIMDI Turkiye de planlama guldurusu var. Fıyat Kontrol Komıteıi'ne rağmen, bu komıtenın yetkı ve ılgı alanına gıren sanayı urunleri nın fiyatları artıyor Hem d* çok hızlı artıyor. Bu artıştan, ne toptan esya fiyatları endektının ne de Planlama Tetkılatı nın haberı var Peki nasıl oluyor? Nasıl olduğunu anlamak ıçın mutesebbıslerın dıllere destan tyaratıcı gııcunu» hatırlamak gerekıyor. BIR DE Mahmut Talı Ongoren ın Cumhurıyel'in televızyon sayfalarında yer alan son yazılarını okumak gerekiyor. Öngoren, bu yazıla rında televızyon programları ıle tuketım araçları sanayılerı arasın dakı ılıskıyi kuruyor Bu ılıskı ılk adım Bundan sonra, devamlı ya yın ve reklamların nıtelijı on plana çıkıyor. Son zamanlarda Turkiye de tuketım araçları üreten sanayilerde bır marka vc model ya rısı başladı Bılınen mallar, «kullanma değerı» değııtırılmedtn, yenl Itım ve modeller biçimınd* plyauya «uriıluyor. Belll bir aracm sadece bir kolunu dejıştlrip, bunun Içln b«s yüz IIra masraf yaptıktan sonra, bu malı yeni bir model olarak va on bln liralık bir fıyat ilavesıyle pıyasaya surersenız ne olur? TRAŞ olurken, disinizı fırçalarken veya tuvaletinizi yaparkan kullandığınız bır malı, daha kuçuk boyutlarda almaya basjarsanız; ya da televızyon ekranlarında boy gosteren saydam modellerin çekidliğı ile aynı kullanma değerinı veren tra» bıçağı, dıs mınınunu, baska isımler altında, daha pahalıya satın almaya razı olursanız ne olur? Bırım kullanma değerıne gore odadığıniz fıyat artar Hem de çok artar Fakat bu fıyat artısları, yenı bır mal olduğu gerekçesiyte, Fıyat Kontrol Komıtesı'ne gitmez. Toptan Esya Fiyatları endeksine de yansımaz Saydam modellerı styretmenın verdığl haz ile tuketıcıler de bu oyunu hemen farketmez. Ancak çok sonra, Mıllı Gelır tahmınlerıne dayanan fiyat artıs hızları laplanınca gerçekleşen fıyat artışlarının Toplan Esya Fıyalları endekslermdekı artışların çok ustunde olduğu ortaya cıkar TURKIYE'DE mutesebbislerın «yaratıcı» gucunu guzel bır ornek. Atı alan Uskudar'ı çoktan aşmıs Bır de merak edılıyor Fıyat zamlarını bekleyen sanayıcıier neden bu kadar sabırlı oldular? Sabırlı olan kımse yok Yaratıcı mutesebblsler, Fiyat Kontrol Komitesi ile de, Planlama ıle oe alay edıyor Demirel, saatlerce Yuksek Planlama Kurulu toplantısı yapıp, bu toplantıları televizyon ekranlarına yansıtarak gununu gun edıvor Televizyon ekrantarında cyen* dış macunu, «yenı» tras bıcağı satan modeller birlbirınl Izlıyor. Her yerde bır butunluk var. riüncu demır çelığın bir tek sorununa el atılmadı John Mıles adlı bır yabancı fırmaya daha oncekı hukumetler zamanında yaotı rılan fızıb'lıte eljdu oldugu gıbı bırakıldı Buradan baslayıp uygu lanabılır etudlerın yapılması gerekıyor Cephe Hukıımetı nın gorev suresınce butun bunlar unutuldu Bu yuzden, bırakınız bu yılı, dorduncu demır çelığın temelını 197( yılı sonunda bıle atmak ımkansız Dıs ve ıc ınansman sorunlarını da bır kenara bırakınız Temel atmak ıcin gereklı ımıhendıslık etudlerı bıle yok De mırel'ın ıboyuk» Turkıye sı boyle kurulacak Demır çelık ıtha latını artırarak BİR masal gıdiyor Masalların kaynagında bılgısızlik yatar Demirel'ın daha «ıcraatcn oldjgu, burokrasıyı daha tyi calıştırdıgı yolunda bır maıa Rakamlar ortsda Kamu yatırımlarının uygulama sonuçlan, eylul ayı sonuna gore, derlenmlş durumda Kamu ya tırımları ıçın ayrılan odeneklerın yuzde 51 ı harcanmıs durumda Gecen yıl Ecevıt Hukumetı zamanındakı oran yuzde 43 Ecevıt Hııkumeti nın daha «tecrubesız» olduğu, ınşaat mevsımınin onemlı bır bolumunu, gerektiginden fazla bır ölcude, Kıbrıs'a ayırdığı bır kenara Demirel tn ıcraatçılığı ncrede' Yüzde 51in Içinde harcan mıs gorunen fakat Merkez Bankası'ndan doviz iransferı saglana madıgı için gerçekte kullanılmayan paralar var Bunun otesinde Merkez Bankası nın delınen kredı tavanları var Butun bunlara karsın, ınşaat mfvsıminın sonuna yaklasılırken ulasılan duzey hıç te parlak degıl PLANLAMA, buqun Turkiye'nın susu değıl Planlama bugun Turkıye'nın en acı guldurulerınden blrısı Ustelîk bu nıtelık bır hükumellen dıgerıne de degısnıyor Planlamanın durumunun Ecevıt Hukumetı zamanında bugunkunden farklı olduğunu soylemek buyuk bır taksızlık. Boyle gelmıs Şımdılık boyle gıdiyor Gelıp gıden hu kumetlcrle bırlıkte BOYLE geimi} boyle gıdiyor Bu acıklı guldurunun fıyatını da genıs halk kutlelerı oduyor Hukumetler, planlanıayı, bır vıtrın olarak go ruyor. Planlama, yıne bırakınız ekonomıyı yonelmeyı, ekonomıde ne olup bıttiğınden bıle habersız. Ornegı bu sayfada Bellı baslı butun sanayı urunlerımn fiyatları artmış Hem de Devlet Istatıs tık Enstıtusü nun sanayı anketlerine gore artmış Planlama nın da, dıger resmı kurulusların da gorusu, sanayi ürunlerı fiyatlarının art madıgı Ama artmış BURADA, planlama guldurusu, Devlet Planlama Teşkılatı nı asıyor Cenel anlamda bır planlama guldurusu nıtelıgıne burunuyor Cunku Fıyat Kontrol Komıtesı de genel anlamda planlama kavramtnın ıçınde Çunku planlama, her şeyden once, kontrol demek Kontrolsuz planlama olmaz Hukumetın elmdekı butun kontrol araç. Toptan Eşva Fıvatları endeks bu bıçımde ıki donem karsıla tırmasmda fivatlsnn düştuSü ı lenımını vermekiedır Ancal Devlet Îstatıstık Enstıtusü nu fıyat ıstatıstıklen derlemede ku lanmamak amacıvla «anavıcıle den aldığı bılgıler toptan eşj fıvatlan endeksının tam tersı s nuçlan ortava kovmaktadır S nayı anketlen Demırel Hukı metının ızledıği politıkaya b yuk bır açıklık getırmektedır Sanayi anketi bunun dısınd çok cıddi sorulara vol açmakt dır tkı donem arasında geçen z manda Fıyat Kontrol Komıtesı nın önemll bır zam karan bılıı memektedır Buna karsın «an vıcılenn fıyatlannı nası1 vuksel tıklen ıl?ı ve merak konusu < maktadır. EKONOMiK SORULAR Dokuma n giyimde Üretımınde büyuk oranda gen leme gorulen sektor Dokuma ve Gıyım Eşva sanavudır Bu sek torde çeşıtlı ıphklerde kumaşlaraa ve halılarda yuzde 10 nun çok üzennde üretım duşuşu var dır Onemlı ve yaygın bır bıçım de uretim genlemesı gosteren bır başka sektor Metal ^.na Sanayıı dır Sıvı Ham Dcmır, tngot Ku tuk ve Saçlardi genleme soz konusudur. 1975'ın 2 üç aylık donemıne ilışkın Uretim mıktarlarında bır başka gelişme daha sdz konusu dur Sanayıın ıhtıjacı olan ar.a mallannda uretim duzevınde duş me gonılurken tuketıme donıtk sanavı ürunlerı bır oncekı yılm uretim duzeyını korumakta ve ya çok az da olsa artış goster mektedır. örneğın, evler ıçın üretılen buzdolabı üretımı artarken sa nayı buzdolabı üretımı duşmüş tur Aynı şekılde 1 bevgırden da ha guçlu elektnk motorlarmm üretımı yuzde 22 oranmda geri lerken 1 beygırden daha küçuk elektrık motoru üretımı artış gostermektedır. Teşvik Belgesî Teşvik belgesî, yatırımcıya, k mu hazmesının saglajabılect kolayhklarla ılgıli bir pasapo nıtelıginde Her hangı bır gı şımcı. bır teşvik belgesî alın jatınmı sırasmda çok çeşı olanaklardan yararlanma halcki kazanmış oluyor. Turkıye'de yatınmcı müteşe bıslere sağlanan ve Hazine o naklarından fedakarlık vapılrr sı anlamına gelen kolaylıkj çok çeşıtlı Yatınm ındmn bunlardan binsı Yatınm !ç kullanılan sermayenın bır bo mu, gelır vergısı matrahınd duşuluyor Boylece. müteşeb sin yatırdığı paranın önemü t bolumünu, daha sonra odeyece vergıden indirmesi imkan da lıne gırıyor Bu olanağı şoı açıklamak da mürokünBır yatınmcıya, devlet yaj cafı yatınmın bır bolümünü be yoluvla vermpk ıstıyor / cak yatınm sırasmda derlei parası yok Devlet bunun yen teşvik oelgesi adında bır pa port veriyor Bu pasaporta < yanarak, mütesebbıs yatınm dan kâr edınce. devlete ode cefl vergınin bır bolumunden edillyor Müteşebbis teşvık b gesi ıle devlete taahhutünü I tırlabvor Devlete de taahhütu sadık kaldıgını gosterıvor Tesvık turlen çok çeşıtl) racatta vergı tadesı var Bu da şoyle anlatmak mumkun f mütesebbıs ıhracat yapıyor I nun karsılıgırda dovız ve k elde edıyor Bu dovızlen M kez Bankası'na vatırıp Turk rasına çevınnek zorunda Bu rada Devlet, muteşebbism ıh cat vapmasından çok hoşr oluyor. Ve dıyor kr c«erın na, ıhracat vaptın itKi Lıra k şılıgı ulkemıze doviz getırd Ben de senı oduilendınyor^ lüt» lıralık dovızuıe 140 lıra oc yorum • MERKEZ BANKASI KREDİ HACMİNÎ DARALT1YOR MERKEZ BANKASİ HAFTAUK OURUMU (Mılyon Tl., Retervler Milyon Dolar) 28 3 1975 7 11 1975 14 11 1975 (Son hafta) 17 039 39 829 EKIM AYINDA ITHALAT 328 5 MILYON DOLARI AJTI PIANLANMIS OLAN DIŞ TICARE1 AÇIGI ISE 2 MILYAR DOLARDI. 1975'DE ITHALAT 4 5 MILYAR DOLAR, İHRACAT Î 3 MILYAR DOLAR OLACAK ITHALAT VE IHRACATTA GELIŞMELER (lin Dolar) ÎTHALAT 1975 1974 1975 1975 İHRACAT 105 567 98 530 1098 110 2 000 000 FARK 2İJ068 203 989 2 791 770 2000 000 Kasım ayının ortasına gore bel Yukanda duzenîenmış olan tablı olan Merkez Bankası'nın haîloda çeşıtlı sektorlerdekı bazı talık durumunda, bmt dovız re mal gruplan kapsanabılmıstır ı zervlerının azalmaya devam etTablo dışında kalan mallar ıçın tıgı ve geçen ayın aynı tanhındede ozellıkle dokuma gıvım sana kı rezervlerden yuzde 11 4 oranınyıının dıger mallarmdakı düşuş da daha duşuk oldugu gorulmek ler, petrol ve komur turevlenn tedır Ote jandan dovız borç ve den Fuel Oıl ın çeşıtlı turlerın taahhutlennın dıkkate almması de gozlemlenen genleme ve sonucu hesaplanan net dovız rekımya sanavıındekı duşuşler dık zervlen (eskı S00) mılyon dolara katı çekmektedır ınerek, gorulmemış bır dovız açı gının varlığını ortaya koymakGtda sanayıinde tadır. Yapılan tahmınler, net dovız rezervlerınm yıl sonunda Gıda sanayımın belh başlı e<csı 1 mıljar dolar çevresme çıurunlennde de uretim duşmesı kacağmı gostermektedır olduğu gorulmektedır Genel MC Hukumetının goreve gelolarak yılın 2 uç ajlık donemın rresıyle ışletılmeye başlatılan DotfeKi uretim sevıvesının 1 uç a> \ıze Çevrılebılır Mevduat hesalıga oranla daha juksek olması bı (DÇM) voluvla gelen kısa vagerekırsen 197o yılının 2 uç aj delı dovız borçları ıia son hafta lık donetnınde 1 uç avlık done ıçınde gelenlerle, 893 6 mılvon me gore uretim duşuşu goste dolara çıkmıştır Bovlece MC Hu ren sektorlenn de \ar oldugu kumete geldıgı zaman brut do gorulmektedır vız rezenlerı ıçınde yuzde ^ 1 oranmda bır paya sahıp olan MC'nin gelısiyle DÇM dovızlen, 14 kasım tanhınde yuzde 81 2 oranmda bır pay MC ıkudannın ışbaşına gel sahıbı olmuştur dıgı ajları oluşturan 2 uç ayDovız rezervlerının azalması lık donemde gorulmege başlaıle bırlıkte açığı yabancı fmansvan sanayı aretımındekı duşuş man kaynaklarından sağlanan lerm sonrakı avlarda da surdugu kredılerle fınanse edılır bır duanlaşılmaktadır. ruma gelmıştır Dovız açığınm 1975 vılı sonunda (eksı 1 mılvar) Sanayı Odaları Bırlığınm Baş aolar ve 1976 jılmda da (eksi kanı olan Adana Sanavı Ocası çıkaoağının Başkanı Sakıp Sabancı son vap 2D) mıljar dolara tahmın edılmesı, MC Hukumetı' tıgı açıklamada, sanavı uretımın nın ızledığı polıtıkanın Turkıje' de gorulen duşmevı do£ralamış jı kısa bır zaman ıçınde ıpotek tır \ılın 3 ve 4 uç avhk doaltmda bır ulke halıne getırdığınemlerınde 1 ve 2 uç ajlık do nı gostermektedır nemlerıne oranla daha hızlı ar Kasım ayının ılx varısmda dotış gostermesı gereken sanavı vız transferı zorluklan artarak üretımı oda başkamnın bu soz devam etmektedır Ithalat depolerınden anlaşıldıgı kadanvla akzıtolan ve akredıtıf karşılıgı olasme daha da duşmuştur rak tutulan hesaplar, bu hafta da artmıştır Bunıınla bırlıkte Sanavı uretınvnde gorulen bu ekım ayında başlayan Merkez djşjşun \anı«ıra yandakı sutun Bankası kredı daralması. kasım larda gorulecegı gıbı sanayı ayının bırıncı ve ıkınci ha!ta«ınurunlerımn bırım fıyatlannda da da devam etmıştır. Son haf 1975 ıçınde onemlı fıvat artış ta ıçınde Hazme'ye açılan *A lan gorulmektedır 1975 içınde ekım ekım on av program 328 302 3 889 4 000 635 519 880 000 AKTİF (MC Hukutneti) Altın Dovız 18 549 Kamu Kreaılen 29 392 Ozel Sektor Kredılen 8 735 Tarım Kredılen 15 441 Dığer Aktıfler 12 005 TOPLAM AKTIFLER 85 347 PAStF Emısyon 32 055 Dovız 227 M B Mevduatı 3 794 Mev Munzam Krş 22 142 Dıger Pasıfler 26 142 Brut Rezervler 1322 0 Net Rezervler + 70 0 DÇM Hes Dovız Krd 120 4 (Geçen hafta) 1"388 39 793 6 362 14 658 38 402 116 o93 6 112 14 538 38 578 116 095 41804 529 6044 42 869 606 Dış ticaret açığı 3 milyar doları aşacak Ekım ayı ithalat ve ihracat hacımlennın saptanmasıyle 1975 vıiının on aylık top'.am dış ticaret açığınm 2 milyar 792 mılyon dolara ulaştığı ortaya çıkmıştır Bu durumda kasım ve aralık avlanna aıt dı« tıearet acıl'Iarı 5 891 27 312 39 915 1 1158 867 7 873 3 27 4b3 40 25o 1 100 7 893 6 893,8 TOPTAN EŞYA VE GEÇİNME ENDEKSLERİ EKİM AYINDA ARTTI Ticaret Bakanlığı Konjonktur Mudurlugu nce duzenlenen ekım ayı fıjat endekslerınm her uçu de artış gostermıştır Ekım ayında Toptan Eşva fıvat en deksı yuzde 14, Ankara geçınme endeksı yuzde 1 a ve Istan bul geçınme endeksı ıse yuzde 2 4 artmıştır Ankara harıç dı ğer endekslerın bu vılkı artış yuzdelen geçen vüdan yuksek olmuştur. Fıjat endekslerınm alt grııplarındakı hareketler pıvasada kı fıyat haraketlılığının çok fark lı bır gelişme ızledığını ortaja koymaktadır. Çunkü Istanb ıl'vemış vuzde 2 1 gıda vuzde 1 7 oıamnda ar arken ajdınlatma ve ısıtmadakı bır aylık fıvat artış oranı yuzde 15 7'yı bulmuştur. Bu salem ıçınde elektrık fı jatla'inda bır degışme olmadı ğından artışın butunu komur ve odun fıvatlarından ılerı gelmek tedır Bır avda komur ve odun fıvatlarında vuzde | î 7 oranm da bır arüş ender gorulen bır olay nıtelığını taşımaktadır. Benzer bır durum Ankara da gorulmektedır Istanbuliular odun ve komür fıvatlannda bır avlık yuzde 15 7 oranında bır «mroma H0 irnrcıiavırkAn Anka a^mda juzde 8 3 oranında artmıştır Aniara da ekım avnnda ıç çamaşır yuzde 4 5, sut ve mamullerı yuzde 4 1 ve gıvım eşvaları da vuzde 3 7 oranında pahalanmıştır Ekım ayında Ankara'da iç çamaşır, gıyım ve avakkabı fıvat lan hızlı bır tırmanma gostenrken toptan eşva fıvatlan endeK ^ınde derı ve dokuma fıvatlan iadece vuzde vanm çevresınde bır artış gostermektedır Istan bul'da jakacak fıyatlan da yılzde 15 7 oranmda artarken toptan esya fiyatlan endeksine vakacaklar alt grubunun gosterdıgı artı« oranı vüzde 4 cevresınde kal Bu durum toptan eşva fıvatlan endeksının. fıyat hareketlerını ızlemede yetersızlığını bır kez daha ortaya koymaktadır Yetersızlıgm bır neden) toptan eşva fıvatlan endeksının kaosamının dar olmasıdır Ikıncisi ise japılısı geregı sadece resml Iıjatları nesaba katmasıdır Bu vıl resrru fivatlarla karaborsa fıjatlar arasmdaki lark fazla oldugu ıçın toptan eşya fiyatları tuketici fıyatlarındaki artışlan izleyenvmektedir Fakat buna rağmen ekım ayındaki artış yıizde 14'dür Geçen vıl ekım avında flvatL vuzae 0 4 oranın nın eklenmesıjle T575 yılının butunune aıt dış ticaret açıgı Bır teşvık belgesınde muteş< nın 3 mılyar doların ustunde bısın vararlanacagı teşvak tur olacagı anlasılmaktadır Ovsa n sayılıyor Teşvık Belgcsı 1975 vıiının 12 ayı ıçın 2 mılvar şu anda, banayı ve Teknol dolarlık bır ticaret açıgı plan Bakan'ıSı Tesvık ve Uvgular lanmış bulunmaktadır Genel Mudurluğü çıkarıvor Bu yıhn ekım avına aıt ıtha Genel Mudurluk te bır kurul r lat 328 mılyon 635 bın dolar olhafta toplanıvor Kıme ve mustu. Ekım ayındaki ithalat olçude teşvik rerileceğmı sap hacmı geçen yılın aynı avındakı yor Arada sırada da bazı teşv 302 mılvon 519 bın dolarlık ıtısteklerını reddedıvor halattan yüzde 8 6 oranında vuiTeşvik belgesı veva teşvık I sektır rarlan alındıktan sonra teşv Ekım ayına aıt ıthalatla bır ten vararianmak otomatık nıte likte yılın ılk on ayındaki ku te Eger sumrük muafıvetı tı mulatrf ithalat hacmı 3 mılvar vığı almı^sanız malınızı çu 889 m lvon 880 bın dolar olmak rukten çekerkpn gumnık verg tadır Bu vnlkı on ayhk kıimUve buna baglı olarak dıger vı latıl lthalat geçen vılın avnı gılerı odemezsm z fcğer bö\ bır belgenız voksa butun ver donemındeki î'halattan vuzde len ddemek zorundasmız 1 37 6 oranında daha vuksektır. Buna karşm bu vılm on av vuzden bazı tesvık türleri 01 lık ıhracatı geçen yıla gore vuz motık de 119 oranında daha azdır Ama bır teşvik tünl var 1 Ancak ekım avmdnki thrarat otomotık degıl feşvık Belges geçen yılın ekım avma gore de yazılsa bıle bu teçvikten \ yuzde 71 oranmda bır artısla rarlanmak mümkim değıl 1 105 mıljon 567 bın dolar olmuşda, vatırımcıva verilecek vatın tur kredılerı ıle ılçılı Yatınm kı On aylık dıs ticaret hadmle dılennin Merkez Bankası'm belırli bir tavam var Bu tav nnın belli olması vılın bütunvl sınırlı olduSu ıçın teşvik sahi ıçın tahmın yapma olanağını len bıntinyle vanş vapm. vermektedır. llğilıler 1975 yılı zorunda kalıyor Bu yüzden ( ithalatımn 4 milvar 4XJO milyon, ihracatınm tse 1 mılvar «10 mil teşvik belge^ı sahıplennden h yon dolar çevT^sınde olacaftn» ! zılan dllşük faızl) bu tür kr