Katalog

DÖRT CUMHURİYET 30 Ekim 1878 V! VAKÎ OLpüKl, OHCi DlDutOAfy VE KAHANfİL HÖU ~» r^EK ıSE HK MUTLU fiıHETMl LEÎLÜEN İM İMDKMN^MCLEK. ABDULCANBA MUTLULUKTUR.Kİ * \ UHUMUZ f AKLAJT» , ^ r ^ Bu'/LfK DEÖi^ıMli^ 1 CrİBi BiP HİS VA?.' / ^ " ^ / İ ^İ M Pt. >/&£ W P£ BıLîtO^^ASAVABîtİV * / / ^ / / J gı'LÛ. ÛNlAfUA A/ Süyük LJsturalar Şakir BALKI 35 n bu pos bıyıklı «danu tanır glbi oldum. hay Allah, seytan anı şaşırtmasın canım* Bızım yaptığımızı kımse yapmazdı,, Vall dıve ardına duştügumuz bu pos bıyıklı adam kara yol•uvn yenı veznedan Zıver Bey değü mı k ı ' «Etmeym eylemeı arkadaslar, adam maaş vermek içın jola duşmuş, sız adamı JI belledınız ehalı» dıve seslenıyordum kı, bızım Hodükoğlu >duk adamın elıru kapmaz m ı ' Bu Hodükoğlu da ne yuzsuz dmrmş canım, adamın hem elını opuyordu, hem de elındeki kınee çanta>ı çekelrjordu «Ah Beyefendı besbellı kı bu çansızı çok yormus, verin bana luüen «Adam çantayı çekıyor, Hodükoğlu da asılıyordu Hodukoglunun boyle yaptığını r en polıs mudürü de davrandı, o da çantaja yapıştı' Hepten çuvaUadım ben, kımseye derdımı anlatamıyordunv ahu mıllet bırakın adam maaşları verrrej'e gıtsm, adam kavollannın veznedan, Valı fılan değıl» dıjeceğım ama, bızımerden bana sıra gelmıyordu ki, her kafadan bır ses gıkıyordu: Ellerımzden Vali Pasa'. Tıcaret Odası adına, hosgeldımz Vesnedar Zıver'ı bız deh etmezsek, çok lyl. Yoraldunuz efendım, bıraz dmlensenız'. Bevefendi, çantanızı Ben burada derdimi kımseye anlatamavınca, kalabalıgı yaı dısarı çıktım Yolun obür basmda da bır kalabalık kümesl rdı Hemen c a y a yurudum Yahu ben ıçtım mı kı, bana bır rler mi oluyordu* Yaşlandık vaşlanmasına ama, bu kadar namadım ben. Baktım bızım Kılkuvruk Hamza, çevresındeki labahğa nutuk atıjordu 1 Ben şevtanın ayağına mı bastrnı, p ısım bu gun ters gıdıyordu Bu Hamza buvuk büvük sözler ınee, kalabalık onu yenı Valı bellemez n u ' Haydaaa . Ne olurdu canım, bu Kılkujruk del'rdı m ı ' O konuştukça, çevreıdekıler onun sozlerıni «'iaşa Valı Bey, yaşa Valı Paşa » dıve «tık edıyorlardı Yahu bu bızım Hamza Valılıgıni mi üân etü tttjjfctutîıvordu rmllete'' Yaşlubır âdam ' ^>h 'CSKP * ? ".JValı Tosun Bejj bl halt kajjştjrmadan yfjffa gfflUT'flUfl . s ılımıze faıdelı olursunuz Vall Paşa Bu bızlm Hamza ne yapıyordu burada"" Kalabalık bağırmar basladı Ilımıze Imam Hahp Ünıversıtesl Istıyoruz' Eh gayrı insan taş olsa çatlardı, tam «Arkadaşlar, siz onun zlerıne kulak asmayın, canım adamı tanımadınız mı ki, Kütyruk Hamza'» dıyordum ya, bır ensemden tutup beni tırlattı Valı Beyın onunde avanak avanak dıkılme, haydı çek abanı Delılenn içınde mi kaldık bız canım". Perı yanda kara yollarının vezr.edannı Valı bellejıp adamın enne çullandık, bu yanda da Hamza Valı olup çıktı' Ruya mı ruvordum, kafayı mı dumanladım dı>e ben duşunürken, düıkler otmeve başladı bırden Haa dedım, esas Valımız geldıl Je Valısı, veznedan kurtarmak ıçın bır boluıc candarma geldi. Dvbe canım tovbe Hodılkoglu Zdbur'ü zar zor bulup yakadım «Gel ulen Hodükoglu, dedım, gel hele » Bön bon yuzüe bakıyordu .Kılkujruk Hamza Valı ılan ettı kendını, habenn ır mı'» >ah dıye gosterdun o konuşuyordu durmadan » Hoıkoflu kalabalıgı yarıp yanına jaklaştı, Hamza'ya bır şey mi lyledı, baktım pamuk çuvalı gıbı havada uçtu' Ben dunımım jzuldugunu gonince hemen buradan yavaş ya\aş kırdım. Yolu ıttum Olan bitenlen aklımdan geçınvordum, ağlamaklı bır ses Şaban Efendı, Şaban Efendı dıye kulaklanmı yaladı. Vına âVTll SCS GÜVENLİK ARAYANLAR... lnceleme Fotoğraf Dr. Erdal ATABEK Ara GÜLER Toprağın nasıl adaletsis blr mulkiyet duzenı içınde bulundu gu bu tabloda açıkça gonllmekt*dır Tanmla uğraşan halkın ' 1 818'ı ya hıç topraksız j a da en çok 50 donüm toprağı olan fakır çıftçılerdır. Toprağı 100 donüme kadar olan küçuk çıftçıleri de hesaba katarsak bu duşuk gelıı gruplan, tanmla uğrasanların ' ı 93 19 unu oluşturmaktadır Elbet te ış toprak mülkıyeti ıle de bıt memekte, toprağın venmi, hangi tur ürunu verdığı, bu urünur değen, kullanılan teknolojı gıbı etkenler gelırı belırlemektedir Genel olarak küçuk t a n m ışlet melerının teknolojık bakımındar geri ve venmı duşuk ısletmele: olduğu bılınmektedir. 1963197C yıllan arasmda 150 dekarhk l«t«r kendi hesabına, ister başkası hesabına çalışsınlar, Urıtn işçılerı dozensiz te yetersiz blr jmgam içindeler.. BU DÜZFNSÎZLÎK ÜZERtNE HANGt DÜZENLÎ SOSYAL GUVEVLtK SISTEMI KL Rt LACAKTIB' ÇALIŞMASI BELIRSİZ, GELIRI BELIRSIZ ÎŞ YAŞ^MININ HİÇ BÎR nUZEVLt ÖLÇLTf IÇIVDE OLMAYAN BU ÎNSANLARA t\GULA.N*N YÖNTEMI ERLE SOSYAL GÜVENLÎK NASIL VERILECEKTIR9 . T ı n m ve orman işçihgi özellık taşıjan bır çalışma bıçımı. Özellık. tarım ve orman ışıntn nıteliklerınden doguvor Iş \e bu ışe baglı olan çalışma me\sımlılc olma ozellığı laşıyor, geçıcı ol' vtOi o^nHh taşıyuflMAr^üzden * de bu kesımi" ısçılıgı sana\1 15ç^ıgı gıbl devamlı veüıübentı cfeğıl Onada henüz bır Tarım ve Orman Iş Yasası yok Butun bu nedenler, tanm ve orman kesımımn bugun uygulanan yontemlerle sosjal gmenlık ıçme alınmalarıru guçleştırıyor. çok küçuk ışletmelenn arttığı obur kuçuk ışietme gruplannds henuz temelde bır değışıklık ol madığı, buna karsılık 50110C dekar arasındakı ışletmelenn turr alanının genışledığı gorulmekte dır Tarımda makıneleşmenir koylüyü mulksüzleştırdığı de bı hnmektedır Bu durum t a n n kesıminm ıttığı ve buyuk kent lerde ekmek arayan kentlere go çen koyluler gerçeğmi yaratmak tadır Buradakı topraksız ve fa kır çıftçıler geçıci ve mevsımlıl tarım ışçilerinın de kaynağıdır. Gelir yansıraası a,h"bız ıkı para etmevız, bır çuval lnciri berbat ettık ahu Saban Efendı, yenı Valı gele'ı >ıl oldu, sen halâ burada 1 jnul e^hvorsun Haydı yünı .. v Yüuduk mu, arabaya mı bındık ne oldu bız, kendımtrt Vı^ bır.asmm onunde bulduk Suklum puklüm Valı konaSuım ^unde dıkılme^e başlaCık Sarhoşlar gıbı5dık Herkes bıze, baw>ıdu sankı. belta de bıze boyle gelıyordu Şarap kiapune duşnu? sajdık bu duruma gehrdık ancak . Valı Ee> gelmış koltuğuna oturmuş, bız hâlâ kav çakıyorduk! pnt d^ında \alı Pa^ayı beklıyorduk Valı Bej gelsın. oız.rı lumuzüen geçsın de bız avanaklar gıbı agzımızı havaya açalım yıptır so\lerresı karavoUarnın veznedarını belle>ıp adama yag •kehm J O k canım bo>le dalga olmaz Bu olacak ış değıl agalay . ızım vaptığımız buvuk eşeKİıktı Kajdı ben janda bız bır eşekhk tık öıvehm va bu bızım Kılkuvruk kopuguna ne dersımz, vahu iam eoz kaş arasmda kendısmı Valı ılan etmez mı kı' Henf k'ik hık Vrh gıbı nutuk a*ar kırk vıllık kanı gıbı mılletı aldaUr, ee unun lamı cımı olur ımı' Olanlar oldu haydı, ama bızı kım bu ıllere duşuıcu" Bız çocuk muyuz' Bu kadar hıjarlık olurau Bıı \olunu bulup jenı Valı'nın odasına gırdık Odası kalabaktı oıu tebriie gelenlenn çogu tanıdıktı Hepsı huzurunda e'erçe dı\an duruyorlardı Ikı kışının arasından baktım valnız bır IM Vslı Berın huzuru alısmde avak ajak ustune atmış kolt kıVoturu\ordu Yahu bu adam da *ımdı demeğe vakıt bulamadan, u bı^ımde oturanı tanıdım hemen tanıdım ben, Zampık Zeynel e*ıl m r Bızım geldığımın nasıl da amadı bu kalabal kta"1 Bız aha Val: Be\e «Hoçgeldınız Valı Bey » demege davTanmadan, ampİK Bey davrandı Sa\m Valı Be\efendı, dıye gulda, IUTIZ kodamanlan'.. denez mı kı' Valı pehhvan yapüı bır adamdı Oturdugu yerden kaltap b " i e'amladı ama çok soğuk selâmladı Hâlâ bızım şaşkınlıgıınz ccmemii? olacaktı kımımız elını sıknorduk kımımız de boynuna arılıyorauk Bız ne kadar adamın boynuna sanlsak boştu ga,n, ı • Zamrjık Ze^el ıtı jıne bıze bır ovıın ettı canım Valı beje «Ilin zın kodamanları. dıye konuştu ya jenı valı de galıba bu «ılın.z Kodsmanlan <=07İerını •ılımız n komandoları' » anladı da bıze >C5İe sogax \e anlamlı da\ranmayı daha ujgun buldu. (DEVAM1 \AR) Bovleslne bozuk bir yapınır tanm kesımlndeki gelıre de yan sıması döğaldır Özlem Jterür «Turkıye'rfe Kapıtalızmına^fclış mesı» adtndakı vaoıtında^ggru mu soyle belırtıvor1 «AyriKT ta nm topraklannm gerek mülkı vet ve gerekse ısletme büyuklü fcü açısından dağıhmı. büyui bır dengesızlık gostermektedır Çeşitll tanmsal ışletmeler fazle sayıda ve dağımk parçalardar Kızılcahamam ılo1a\lanndaki orman Isletmesinde çabşanlar içın Tanm ve orman kesımınde uroluşmakta ve bu durum Uretı de dıgerlerı gıbi dort avn ucret TontemJ uvgulanıjor.. retle çahşanların sayısı Devlet mı olumsuz vonde etkılemekte Istatıstık Enstıtusunce 464 244 dır. Kapıtalıst üretım koşullar altında toprakların ve buna bağ olarak verılmıştı bılıyorsunuz, lı olarak da uretımin çıftçi alle Bu kesımde geçıcı ve mevsımlık lerı arasındaki dagılımının ada Işçılık onemlı bır >er tuttuğu letsıs otması dogaldır. Hatta içın bu rakam da tarüşılabüır, kapıtalist ıhşkiler gehştikçe ge Ancak Devlet Planlama Teskılâlır dağılımı daha da adaletsı tınm çalışmalan da 400 000 ı kaçok ivı tamyonız onlan Toprak gunluğuvla toprak ve insan ihsçalışanlann asgari ücretle çalışÇalışma gun savılan bu ıki çabır durum alacaktır KaottaH* mu kesımınde, 342 000'ı ozel keduzerunı ıncelerken göreceğımız kılerı demek Toprağı ışleyecek malan 1475 sayılı Iş Yasasına lışma bıçımının ozellıklerım dasımde olmak uzere 742 bın rakagıbı, bu japısal bozukluk, topınsan topraktan urün alacak, uretımm degısmez bır yasasıdı ha ıyl yansıtıyor. dayamlarak 20 7 1974'de butun bu Türk farımında bu rlen?11 mı uzerınde duruvor Demek rak ve İnsan ılışkılennın bozukçapalavacak. ekecek bıçerek ve BtR \ILDA ÇALIŞILAN GLN SAYISI: kı, devamlı geçıcı ve mevsımlık lu^undan doğmaktadır satacak Ne kadar topraga sa sızlık veterınce vardır Tanm da en az gelırh aüelenn % 2Q'^ olarak en çok bır mılvon kışının hıpse toprak ne kadar verımlıyŞımdı bu düzensızlık tizenne, toplam gelinn < fi'smı aîırkei ^ Geçicl isçi Devamlı Işçl Kuruluş iscılığı soz konusu Olsun, denese alınan ürün ne kadar dp£prhangi duzenli sosyal çıivenlık son dılimdekı % 20 si tarımsa 75 gun 175 gun Orman Bakanhğı cektır Bu kadar ınsan ış kazalıyse gelen gelir ne kadar çoksa, sıstemı kurulacaktır, nasıl kuru0 gehnn <>49 6'sını ele geçırmek 90 120 gun 150 210 gun Koyıslen Bakanhğı gıder ne kadar azsa, evet, kendi sına uğruyor sakatlanıyor yaşlacaktır Çalışması belırsız. ge208 360 gün 40 »7 gün Tanm Bakanhğı hesabına çalışan kışi de o kadar tedır Başka bır devışle. tanmc lırı belırsiz iş yasamının hıçbır lanıyor neden bu haklardan vok aılelerın % 8O'ı. VBnl 3 mirvoı kazanmış olacak duzenli olçutu içınde olmayan sun kalsınlar' Bovle başlanır, 200 bın çıftçı aılesı roplam ta Çalışma sonucu elde edılen ge Türkıye içın saptanmış ve 33 libu ınsanlara uygulanan yontemsonra butun kesım sosval guvenÖyleyse. ne kadar insan ne karımsal eehnn ancak % 5O4"Un ra olarak belırlenmıştır Ancak, îir bıçımı de ozellıkler taşımaklerle sosyal güvenlık nasıl verılık kapsarmna ahnır Bız de bov dar topraga sahıp, once buna sahip olurken "» 20'vı olusturaı bu karann uygulanması, elbettadır Başlıca ucret sıstemlerl lecektır'' lşte, sorun burada va le duşunduk Bu duşunce ıle de gorelım Tanm kesımıne toprak oteki 800 bın çiftçi ailesi toplar tıyor. Pekı, bu durumun sorumaylık ucret (kadrolu işçılere uv te, a.vn bır sorundur. çalışmalan» başladık Hatta, Ta mülkıyeti ve topraga tasarruf gelırın vansını kontrol edebıl Butun güçlüklerine karsın. kalulan onlar m ı ' Ontenn bu dUnm ve Iş Yasası çıkmadan bu pulanan) vevmıye sıstemı (kısa duzenı açısından baktıgımız Mmektedir Gelir daSnlımınr zensızlmte giınahı n e ' Onlar mı sureh ışler ve geçıcı ışçılere uy mu sektonl ışçılığı daha bır gugrubu sosval guvenlık ıçme al man aıleıen mal sahıbı fışledikentlerdeki gorünmü eftrec ıstedıler topraksız olmayı? Onlar gulanan). bınm fıyat sıstemı ve vence altmda olaugu balde, tamayı ıstedık Fakat mceledıkçe, gı topraga sahıp olarn yan mal olarak tarıma oranla daha ads nm ve orman kesımmin ozel kemı ıstediler, mevsim mevsım gotüru usulde Ucret odemedır bakınız hangı güçlükler çıkıyor'' sahıbi fişledıftı topragın sadece letsızdır Bu durum. kövlerd sımınde çalışan işçılenn dur ıoradan orava goçerek turlü yokBıran Iıvat, Orman Bakanlığına b\r bolumüne sahit) olan> kıraTanm ve orman işçılerı de kavaşavan emekçılenn kentlerde mu aç'k olarak çok kötudür. Bu sunluklar içınde çalı<;mayı? Elbağlı ışletmelerın hemen hepsın cı (topraga kıra odeyen ve sarnu kesımınde ve ozel kesımde klnden daha ivi durumda oldı konuda basında zaman zaman bette hayır Futun bunlan onde uygulanmaktadır Saptanan dece bırkaç hayvam bulunan), ğunu göstermez. çalışanlar olarak ıkı bolum Kagenış vayın ^püdıgı halde, araşlar ıstemedıler. Ama, sonuçlanvancı fkıraladıgı toprağa karsıbazı olçulere gore, vapılan ış ka mu kesimınde çalışanlar Orman tırmaların çok yonlü ve bıhramn acılarına gene onlar katlalık mal sahibme üretılen ıırıindar para odenmesme da>anan bıBakanlığır.a Kovıslerı Bakanlı Aksine, 1966 vılı venlerlne 6ı sel olarak vapılması gerekır. nıvor Çaresı m r Geleceğız o den pay veren, marabacı (eşeği rım fıjat sıstemı, kesım, taşıma, ğma ve TanmGıda Havnancılık Konunun pek çok j o n j behrsızrava dışında hıçbır havvana sahıp ol vanılarak vapılan blr arastırms reçıne gıbı orman ışlennde kul Bakanlığına bağlı olarak çalışıva göre. köyde klşi başma pelı lık ıçındedır Bız, gene Devlet mayan ve başkalannın topra^ınlanılmakta olup, vaoılan ışm ol Tarım kesimınde kendi hesabı\orlar Orman Bakanhğı elıj'le 1437 Hra iken kentlerde 4^61 1 Planlama Teşkılatı dokümanlada kıracı olarak ça'ışan> olmak çumüne davandıgmdan bır tur na çalışanlar 3 071İ92 kışı, kenvapılan ışier, ormanlardan vapırava ulaşmaktadır Bu, «u d( rına ve bazı sosyal araştırrralaf uzere gruplara avırmak gerekir. aıle ışçıhgı de vara mıştır. Ordi hesabına tarım ışi vapıyor. lan üretım, taşıma ışleme ormektir Kentlerde cellr dagil ra dajanarak soruna yaklaşmaya Bu gruplann oranlarına bakarnegın, her metre kup kesım ıçm Tanm kesım nde kendi hesabıman bakını ve ıyılestırmesı ağaç mı daha adaletsız olmasına ra: çalısahm. sak. odenecek ucret bellıdır Kesılen na çalışmak demek, buyük çolandırma gıbı hızmetler Bu ısler men kov emekçilerıne göre ker Tanm ve orman alanında özel mıktar olçulur, ucreh odenır koylulere V'aptınlıvor ve karşıemekcılerinın ulusal gelırden a kesım ışçılen olarak çalışan Tasarrnf biçimi İşletme savısı Tüzde orım Daha fazla kazanmak daha fazla dıklan pay, hem görece ve her lıgında ucret odemvor îşçıler 500 bın ıle bır mılv,on arasmda ış vaparak olabılecegmden buMal sahıbı 2 S72 000 835 de mutlak olarak daha yüksel devamlı ve geçıcı olmak uzere tahmın edılen ınsanlar, buyuk tun aıle ışı bıtırmek ıçın çalısYarı mal sahıbi 368 000 119 tır> ıkı bıçımde çalısıvorlar 1969 vı olçude topraksız ya da az top Kıracı maktadır Gotüru usul bır ışm 1.5 47 000 lında orman ışlennde totjlam Tanmdaki kapıtalıst gelişmı rakh koylülerdır. Bu koylü kojapılmasmın vukumlenılmesı ve Ortakçı • Yarıcı 78 000 25 279 693 ışçı calısmıs Bu ışçılenn (fiderek mulksüzleşen koyluy kenh ışçıler, ışın nıtelığıne ve Ötekı tasarruf bıçımleri 17 000 0.S yapıldıktan sonri parasının alın sadece 3 687 sı devamlı ışçı ışcılı*e voneltecektır Ancak. ti mevsımıne gore, buyük tanm 3 082 000 100 0 TOPLAM mastdır Bınm fıjattan avrılan 276 000 ı ıse geçıcı ışçı Dev amlı nm kesimintn ısçıligi bugünk ışletmelen sahıplenne, onlar >anı gotüru usulde ışm japılmaışçı ler toplam ı«çılerın yuzde vapısal bozukluga eklenen dı Elbette, büyfık çoğunluk olan mal sahıphğı durumu gelın beadına «dayıbaşlan» tarafmdan snın viıkumluluk altına alınma12"sı zensızlik içtnde sanavı keslm koylerınden bulunup getmlırler. lırlf>mı\9cek, sahıp olunan tourağın alanı onemlı olacaktır. Bu dusıdır Bazen ışı uzerıne alan kı Kövnşleri Bakanlığında devamnm isçl haklanm saîlamakta Pamuk, tütun, bag, zeytın ve ruma bakt'ğımızda gordufumuz şudurşı ışı başkalarna vaptırmaktalı ışçı 400 kadar Işçı Egıtım çok uzaktır U«rtelık geleneks< fındık gıbı urunlerın çapalama, dır Gotüru usulde çalışanlar ucKamplannda samplar çalışırken olarak topraSına bafcli olan kö' sulama, toplama ve benzen ışleMulkiyet darumu (dönüm) Haoe halki savuı Tıizde oranı ret belırsızlıgı ıcınde olduklarmçalışan 3 900 ışçı de geç^cı nıteluler lrin amaç. bu rür bellrsı nnde çalışan tanm isçıleri çoTopraksız 479 721 17 52 dan bu usul çalışanlann zararılıkte bir işçılık de?ıl toora&ını eenı gü kez erkek, kadm, çocuk ola Fakır çıftçı (1 50 donüm) 1 759 541 64 28 na olabılır. letmek ve elde ettıgl eelıri ar rak çalıştıklan halde ne ücretTarım Bakanlığına baglı ışlet Kucuk çıftçı fn100 donüm) 1139 311908 rırmaktır tsın bu vanı kontım; leri belhdir, ne çalışma saatlerı, Orta çıftçi (101200 donurrO Tarım ve oman ışlennde çamelerde çalışanlann da devamlı 132 069 482 zıın dışına tastıgı için genisle ne de çalışma gunleri Ya^ar olanları 17 739 kışı 108 463 ısçınm lışanlann asgan ucretlen ajrı Köy zengınlen (201 500 donum) 35 904 131 mekte yarar eormuvorum Kemal m Fıkret Otyaro ın, Htk gen kalanı geçıcı ışçı olarak ça 18 278 067 bır sonradur Buvuk aga C500 donünden fazla) met Çetınkaya nın yazüanyle lışmıs. 2.737 431 100 00 TOPLAM Tarım \e orman kesimlnde (Devann 9. Sayfadı Tarımda makineleşme köylüyü mülksüzleştiriyor GARTH BU VABAf IKLAB VENfL TiFFANY JONES <se.ce. ATT6 ttJLUPTE SA